skkn một số biện pháp giúp HS gần gũi và thân thiện với với vật mẫu trong hoạt động quan sát và nhận xét ở bài vẽ theo mẫu lớp 4

SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH “GẦN GŨI VÀ THÂN THIỆN”
VỚI VẬT MẪU TRONG HOẠT ĐỘNG QUAN
SÁT NHẬN XÉT Ở BÀI VẼ
THEO MẪU LỚP 4

I.ĐĂT VẤN ĐỀ:
Những năm gần đây, với sự hội nhập sâu rộng của nước ta với thế
giới,việc học và dạy những môn học mang tính nghệ thuật trong
trường phổ thông được chú trọng một cách đúng với vai trò của nó
trong cuộc sống. Môn mĩ thuật cũng là một môn nghệ thuật, môn
học này ở bậc tiểu học không nhằm mục đích đào tạo học sinh trở
thành hoạ sĩ hay thợ vẽ mà mục tiêu chính là giáo dục thẫm mĩ cho
các em( thông qua ngôn ngữ mĩ hội hoạ :đường nét, hình mảng, bố
cục , màu sắc,…), giúp các em tiếp xúc, làm quen với cái đẹp của
thiên nhiên, của tác phẫm mĩ thuật và gần gũi hơn nữa là với
những đồ vật quen thuộc trong cuộc sống.
Ở trường TH các môn học đều cần ở học sinh những kĩ năng quan
sát sự vật hiện tượng một cách hiệu quả. Từ đó giúp các em tư duy
tốt hơn trong học tập, để lĩnh hội kiến thức một cách cao nhất.
Môn Mĩ Thuật không phải là một ngoại lệ, hơn nữa hoạt động quan
sát lại là một hoạt động đặc trưng ở môn học này. Để học tốt môn
Mĩ Thuật nói chung và môn Mĩ Thuật lớp 4 nói riêng, phát huy kĩ
năng quan sát đồ vật là mục tiêu không thể thiếu trong dạy bài Vẽ
theo mẫu (vẽ hình hoạ) ở lớp 4. Phải làm gì để quá trình giáo dục
thẩm mĩ cho các em được hiệu quả hơn, mà cụ thể ở đây là quan
sát tốt hơn từ đó các em sẽ có kĩ năng phán đoán, ước lượng , so
sánh,…phục vụ cho việc học tập môn mĩ thuật cũng như các môn

học khác đó là một câu hỏi mà ai là giáo viên cũng trăn trở.
Hội hoạ đối với trẻ em nói chung và đối với hoc sinh lớp 4 nói
riêng là cả một thế giới muôn hình, muôn sắc với những nét vẽ
1


SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

ngây thơ, sinh động. Các em vẽ không theo một quy luật nào ( như
sự hợp lôgíc, sự hiểu biết toàn diện về tỉ lệ, xa gần, giải phẫu, ánh
sáng,…), mà vẽ theo cảm xúc do môi trường thẫm mĩ tạo nên. Các
em vẽ theo trí nhớ, vẽ theo biểu tượng đã được hình thành hoặc
tưởng tượng ra nhiều hơn là vẽ theo mẫu thực. Ví dụ khi vẽ theo
mẫu em ít nhìn mẫu mà vẽ theo hình ảnh đã được ghi nhớ trong
đầu các em. Học sinh lớp 4 (10 tuổi) là giai đoạn chuyển tiếp từ tư
duy cụ thể mang tính trực quan lên tư duy lôgíc, tư duy trừu tượng.
Đối với học sinh lớp 4 (10 tuổi), khả năng quan sát của các em
bước đầu đã mang tính khái quát hóa, trừu tượng hóa hơn những
học sinh lớp 1,2,3. song tư duy trực quan cụ thể vẫn còn trong
hoạt động tư duy của các em ở lứa tuổi này. Bằng thị giác các em
quan sát đồ vật một cách trực diện theo không gian 3 chiều, nhưng
khi thể hiện bài vẽ lại trên một mặt phẳng (2 chiều), do vậy sử
dụng cơ quan xúc giác hỗ trợ sẽ giúp các em nắm được bản chất đồ
vật quan sát (mẫu). Quá trình này sẽ làm hiện trong não chủ thể tất
cả những hình ảnh của đối tượng đã được tri giác. Từ sự kết hợp
quan sát đó sẽ giúp não bộ của các em ghi lại hình ảnh một cách
chi tiết và cụ thể hơn phục vụ tốt việc so sánh tỉ lệ nội tại đồ vật
cũng như so sánh tỉ lệ tương quan chung giữa các đồ vật.

II.THƯC TRANG:
Hiện nay khi nói đến quan sát vật mẫu trong vẽ theo mẫu nói
chung và vẽ theo mẫu ở lớp 4 nói riêng hầu như chỉ giới hạn ở mức
độ bày mẫu và học sinh quan sát, dẫn đến việc các em thường sao
chụp một cách rập khuôn theo các bước vẽ mẫu trong sách giáo
khoa hoặc của giáo viên (tuy giáo viên đã nhắc nhở phải thể hiện
bài vẽ theo mẫu theo góc nhìn của mình).
Để quá trình quan sát được nhẹ nhàng hơn, diễn ra một cách
tự nhiên, lấy học sinh làm trung tâm, chủ thể của hoạt động này,
việc giúp học sinh tiếp cận và “thân thiện” với những vật mẫu có
dạng hình khác nhau là góp phần giúp các em ghi nhớ hình dáng
vật mẫu. áp dụng trò chơi học tập sử dụng nhiều giác quan ở bước
2


SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

này là một điều mang lại hiệu quả thiết thực cho tiết học vẽ theo
mẫu của học sinh lớp 4.
Trong điều kiện thực tế hiện nay, việc dạy học lấy học sinh làm
trung tâm là kim chỉ nam của các phương pháp dạy học ở tiểu học.
Song để thực hiện được điều đó đòi hỏi người giáo viên phải chuẩn
bị bài dạy một cách công phu trong đó đồ dùng dạy học chiếm vai
trò quan trọng. Là một trường vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc,
học sinh trường TH Lương Thế Vinh rất ít được tiếp xúc với những
đồ vật mang tính nghệ thuật (lọ hoa, chậu cảnh,… và các đồ gốm
mĩ nghệ khác) do điều kiện gia đình trên địa bàn hầu hết rất khó
khăn, những đồ vật đó các gia đình của các em gần như không có.
Do vậy việc cho các em làm quen và tiếp xúc một cách sâu sát nhất

sẽ giúp các em có cái nhìn đúng đắn và từ đó phát huy óc tưởng
tượng, sáng tạo khi thực hiện những bài vẽ theo mẫu.

III.GIẢI PHÁP:
1/ Ghi nhớ và gần gũi những đồ vật có dạng hình trụ, hình cầu,
hình khối hộp.
-Mỗi học sinh phải liệt kê (vào giấy) đượcít nhất 3 đồ vật trong gia
đình có dạng hình khác nhau: Hình trụ, hình khối hộp, hình cầu,…
Ví dụ: Lọ hoa, trái cam, hộp đựng bút,… ( bằng chất liệu gốm, sứ,
thuỷ tinh,gỗ,…)
-Mỗi học sinh phải sưu tầm ít nhất một đồ vật có dạng hình cầu
hoặc hình trụ hay hình khối hộp.
Lưu ý: Không phải những đối tượng được đặt cạnh nhau đều được
ghi nhớ như nhau, chỉ những cái gì liên quan đến nhu cầu, động
cơ , mục đích, tâm thế, hoạt động của các em thì mới được ghi nhớ
tốt hơn.
2/ Trò chơi: ĐOÁN VẬT
-Áp dụng trong hoạt động quan sát- nhận xét.
a/Mục tiêu:

3


SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

-Giúp học sinh tiếp cận, quan sát vật mẫu một cách nhẹ nhàng
thông qua cơ quan xúc giác, phát huy khả năng phán đoán.
b/ thiết bị:
-Túi vải màu sẫm kích thước: 30x50 cm

8 đồ vật: 2 lọ hoa sứ có dạnghình trụ có kiểu dáng khác nhau
2 loại trái cây có dạng hình cầu.
2 cái ly sứ (không quai) có dạng hình trụ kiểu dáng khác nhau
2 khối hộp chữ nhật kích thước khác nhau
2 cái chai thuỷ tinh có dạng hình trụ nhưng khác nhau về kiểu
dáng.
 Lưu ý:
- Đồ vật (1 hoặc 2 đồ vật) sẽ được dùng làm mẫu vẽ trong bài học.
c/ Chuẩn bị:
-Chọn 2 đội chơi (Mỗi đội 4 học sinh)
-Cho 4 đồ vật (mỗi thứ một vật) vào túi vải.
- Thời gian chơi: 1 phút
d/ Cách chơi:

-Đội thứ nhất chia thành 2 nhóm (đặt tên nhóm) : nhóm thứ nhất 2
học sinh miêu tả sẽ luồn tay vào túi vải và miêu tả hình dáng, đặc
điểm, tính chất,… của vật. Nhóm thứ 2 học sinh sẽ đoán vật được
miêu tả đó, khi nào đúng ghi lên bảng thì nhóm thứ nhất sẽ miêu tả
vật tiếp theo.
-Mỗi lần đoán đúng được ghi 10 điểm.
-Thời gian sẽ chấm dứt khi hết 1 phút
-Đội thứ 2 thực hiện như đội thứ nhất với những đồ vật khác kiểu
dáng.
- Giáo viên và học sinh dưới lớp chấm diểm và công bố đội thắng.
Từ đó yêu cầu học sinh nhấn mạnh những đặc điểm và hình dáng
của đồ vật sẽ làm vật mẫu.
Lưu ý: đây là một trò chơi đòi hỏi sự linh hoạt và chuẩn bị kĩ
lưỡng kịch bản của giáo viên, nều không sẽ dẫn đến sự lúng túng
khi tham gia trò chơi.
3/ Góc trưng bày:

- Tạo góc trưng bày những sản phẩm (vật mẫu) của giáo viên
cũng như học sinh sưu tầm.
4


SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

+Sắp xếp góc trưng bày theo hình dạng của đồ vật:
Ví dụ: Kệ để đồ vật hình trụ riêng với các kệ đồ vật có hình dạng
khác.
- Sắp xếp gian biểu để hoc sinh quan sát và bổ sung đồ vật 1
lần / tháng.
Lưu ý: Có thể sử dụng một góc của phòng Liên đội để làm
phòng trưng bày.

IV.KẾT QUẢ:
- Học sinh thật sự thân thiện với những đồ vật xung quanh, Luôn

say mê tìm tòi, khám phá, sưu tầm những đồ vật gần gũi với cuộc
sống của các em.
- Học sinh đam mê hơn phân môn Vẽ theo mẫu nói riêng và Mĩ
thuật nói chung.
- Tạo thói quen luôn phát huy hết các giác quan để quan sát sự vật
ở học sinh.
- Kết quả cụ thể:
Biểu hiện
cụ thể
Vẽ

đươc
khung hình
Vẽ
được
hình bằng
các
nét
phác trong
khung hình
Bài vẽ gần
giống
về
mẫu
và
hình dáng,
tỉ lệ.

NĂM HỌC
2006 - 2007 2007 - 2008 2008 - 2009

HKI
2009 - 2010

93,5%

93%

95%

98,5%

91,5%

92%

94,5%

96%

45%

47%

55%

57,5%

5


SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

HS có kết
quả
đặc
biệt

3

VI.BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
- Những sự vật học sinh được tiếp cận một cách “thân thiện” sẽ
phá vỡ ngăn cách và tạo nên sự gần gũi khi các em quan sát sự vật
ấy.
- Sự thường xuyên quan sát những đồ vật xung quanh trong cuộc
sống hàng ngày là một yếu tố giúp học sinh thực hiện tốt quá trình
quan sát mẫu trong bài vẽ theo mẫu.
- Sự “thân thiện và gần gũi” giữa học sinh và các đồ vật xung
quanh sẽ giúp các em thể hiện bài vẽ có hồn và sinh động hơn.

VII.KIẾN NGHỊ:
Sau đây là những kiến nghị đến cấp trên:
Cung cấp, bổ sung những vật mẫu bằng những chất liệu khác
nhau có tính mô phạm và tính nghệ thuật, để phục vụ tốt những tiết
vẽ theo mẫu và làm phong phú mẫu vẽ trong các trường học.
Trên đây là một số giải pháp mà tôi đã vận dụng vào quá trình
giảng dạy tại trường Tiểu học Lương Thế Vinh và đã thu được
những kết quả rất khả quan. Mặc dù vậy, tôi vẫn rất mong nhận
được sự đóng góp chân thành của các cấp lãnh đạo để giúp tôi
hoàn thiện giải pháp này hơn nữa. Tôi xin chân thành cảm ơn!
Đạr Sal, ngày 13 tháng 12 năm 2009
Người viết
Dương Thị Hương

6


SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM – MÓ THUAÄT
_________________________________________________________________________________________________________

7