Nghiên cứu ảnh hưởng của một số cây trồng xen đến sinh trưởng và năng suất của dong riềng tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

IH
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG TH NGUY T
tài:
NGHIÊN C U
T

NG C A M T S CÂY TR NG XEN
NG VÀ
T C A DONG RI NG
I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Khoa h c cây tr ng
: Nông h c
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, 2015

IH C

IH
I H C NÔNG LÂM

HOÀNG TH NGUY T

tài:
NGHIÊN C U
T

NG C A M T S CÂY TR NG XEN
T C A DONG RI NG
I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI

H
o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi

IH C

: Chính quy
: Khoa h c cây tr ng
: K43 Tr ng tr t - N01
: Nông h c
: 2011 - 2015

ng d n: TS.Nguy n Th Lân

Thái Nguyên, 2015


i

L IC

Th c t p t t nghi

n c n thi

oc

i v i m i sinh viên trong

ih

ng và trung h c chuyên

nghi p. Th c t p t t nghi p giúp sinh viên v n d ng ki n th
vào th c ti n s n xu

c áp d ng

ng c và nâng cáo ki n th

c trang

b , làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c và kinh nghi m th c ti n. Sau
ng sinh viên m

c, ki n th c k

cho s nghi p xây d ng và phát tri n c a n n nông nghi
hoàn thành lu

cv
c ta hi n nay.

t nghi p c

c s quan

tâm c a nhi u t p th và cá nhân. Em xin chân thành c

u

ng và t p th các th y cô giáo khoa Nông h
em trong quá trình h c t p và th c hi

tài.

c bi t, em xin bày t lòng bi
Th Lân, khoa Nông h
ng d n, ch b
Do tr

u ki n giúp

c t i cô giáo TS. Nguy n
ih

n

em hoàn thành lu

t nghi p này.

và kinh nghi m th c t còn h n ch nên không tránh kh i

thi u sót. V y em r
th y cô giáo và các b

cs

n b sung c a các
c hoàn thi

Em xin chân thành c
015
Sinh viên

Hoàng Th Nguy t


ii

DANH M C CÁC B NG

Trang
B ng 4.1.

ng c a m t s cây tr

n t l n y m m và th i

ng c a dong ri ng ..................................................... 21
B ng 4.2.

ng c a m t s cây tr

ng

chi u cao cây c a dong ri ng.......................................................... 23
B ng 4.3.

ng c a m t s cây tr

ng

ng kính thân c a dong ri ng ..................................................... 25
B ng 4.4.

ng c a m t s cây tr

ng thái ra lá c a dong

ri ng ................................................................................................ 27
B ng 4.5. nh

ng c a m t s cây tr

nm ts

m hình thái

u c a dong ri ng ....................................................... 29
B ng 4.6.

ng c a m t s cây tr
kh

B ng 4.7.

c a dong ri ng ................................................. 31
ng c a m t s cây tr

su
B ng 4.8. K t qu

n tình hình sâu b nh h i và

n các y u t c

t c a dong ri ng .................................................... 33
t cây tr ng xen v i dong ri ng ............................ 35

B ng 4.9. Hi u qu kinh t c a các công th c thí nghi m.............................. 36

iii

DANH M C CÁC HÌNH
Trang
........... 24
.......... 26

2014................................................................................................. 28
............. 33

........................................................................... 37


iv

DANH M C CÁC T

VI T T T

CT

: Công th c

Cs

: C ng s

CIP

: Trung tâm khoai tây qu c t
i ch ng

Ha

: Hecta

KHSS : Khoa h c s s ng
NSLT

t lý thuy t

NSTT

t th c thu


v

M CL C
Trang
.

............................................................................................ 1
............................................................................. 1
.................................................................................... 2
................................................................................... 2
....................................................................................... 2
........................................... 2
............................................................................ 3

.

.............................................................. 4

.................................................................................................................. 4
2.2. Tình hì

...... 8
................. 10
...................... 16
............................................................................... 16
............................................................ 16
................................................................................ 16
.......................................................................... 16

.

................................. 21

................................................................................................................. 21

.............. 21

........................................................................................... 23


vi

.......................................................................... 25

.... 27

................................................................................................................. 29

.................................................................. 30

..................................................................................................... 32

.................................................................... 32
................ 35

........................................................................................... 35
............................................................. 38
.................................................................................................... 38
..................................................................................................... 39
............................................................................ 40


1

Ph n 1
M
1.1. Tính c p thi t c
Hi

U

tài
c trên th gi

i Vi

ng gi i quy t cho nh ng v

quan tr

ng, các r i ro v
nhi

r t quan
ng ho ng v

mb

c.

c quan tâm phát tri n nhi u lo i cây tr

m b

ã có
ng v

c, th c ph

i và gia súc gia c

u

và phát tri n cây dong ri ng.

Vi t Nam trong nh

a

p trung ch

o phát tri n cây dong ri

i hi u qu

kinh t

mn

K

c

n Biên, Qu
Cây dong ri ng có tên khoa h c là Canna edulis (indica), h dong ri ng

(cannaceae) có ngu n g c t Nam m và tr ng
Dong ri ng là cây tr
r ng, tr

c trên nhi u lo

b t thu

c bi t là ch u h
ng tinh b t 13,36

c ta t

u th k 19.

ng, phát tri n m nh, có kh

ng

t, có kh

ng ch u t t v

u ki n

tc

t t 45

60 t n/ha,

16,4% (Nguy n Thi u Hùng và Cs, 2010)[6]. Do

ng tinh b t cao nên c dong ri
tinh b

c bi

ph n t n d
ri ng d tr ng ít t
dong ri ng cho doanh thu 80

ch bi n

cs d

làm mi

n.

i dân, dong
i hi u qu kinh t cao. M t ha

100 tri u, tr chi phí kho ng 20

25 tri u,

i dân có th lãi 60 80 tri u/ha (thu t c ).
Cây dong ri ng có th tr ng trên nhi u lo
khác nhau. S m t cân b

t,
t

u ki n sinh thái
ng x

n sinh

2

ng c

t sinh kh i l

t t 40 70 t n c và 50 60 t n

ng l
dong ri

ng khá l

t

uc

Trong nh

n tích tr ng cây dong ri ng ngày càng
t v n còn th

ri ng cho nhu c

ng dong

c, ch bi n xu t kh u, bên c nh vi c m r ng

di n tích, s d ng gi ng m

c s d ng các bi n

pháp k thu t phù h p là m t y u t quan tr
qu kinh t c a dong ri ng. Th c t
tr

t và hi u

nhi u t nh mi n núi dong ri

c

t d c mà không có bi n pháp ch ng xói mòn, cùng v i vi c canh

tác nhi

d ng phân bón d

Xu t phát t th c t

c hi

c a m t s cây tr
1.2. M

t b c n ki
tài:

ng.
u

ns

ng

t c a dong ri

tài

L a ch

c cây tr ng xen phù h p nh

ri ng góp ph

phì, h n ch

t dong
t

1.3. M c tiêu nghiên c u
- Nghiên c u

ng c a m t s cây tr

ng c a

dong ri ng.

- Nghiên c u

ng c a m t s cây tr

b nh h i và kh
-

n tình hình sâu

c a dong ri ng
ng c a m t s cây tr

ny ut c

t

c a dong ri ng.
tài
1.4.1. Ý n

c t p nghiên c u khoa h c

- Nh m giúp sinh viên c ng c ki n thúc, k
th

c vào th c t t

và nâng cao ki n

u ki n h c t p và phát huy kh

n có.

Giúp sinh viên có thêm ki n th c và kinh nghi m trong th c ti n s n xu t.


3

- Trê

h

i hành, lý thuy t g n li n v i th c ti

giúp cho sinh viên nâng
n

c chuyên môn c

i h c h i,

ch c và ti n hành nghiên c u ng d ng ti n b

khoa h c vào s n xu t.
n xu t
Góp ph

c cây tr ng xen phù h p v
t, gi

u ki n t nhiên

ng nhu c

xu t t i Thái Nguyên và các t nh Trung du mi n núi phía B c.

n


4

2.1.1. Ngu n g c

Cây dong ri ng có tên khoa h c Canna Edulis Ker. Dong ri ng có
ngu n g c

Peru, Nam M . Ngày nay dong ri

vùng nhi

i và á nhi

c tr ng r ng rãi

i trên th gi i. Nam M

dong ri

các

ng c a
ng và s d ng

dong ri ng nhi u nh t (Cecil, 1992; Hermann, 1999). Dong ri

cg i

v im ts
Dong ri

c ch bi n l y b

c, th c ph m là

c 7 loài dong ri ng ngu n g c phát sinh
Nam M và Trung Qu
- Canna discolor

Tây n nhi

i,

- C. Flauca

Tây n và Mehico,

- C. flacida

Nam M ,

- C. edulis

châu M nhi

i,

- C. Indica

châu M nhi

i,

- C.libata
- C.humilis

Brazin,
Trung Qu c.

2.1.2. Phân b

Trên th gi i dong ri
vùng Nam M , châu Phi, và m t s
dong ri

c tr ng

it

c nam Thái

c tr ng t i Thái Lan, Indonesia, Nam Trung Qu c

Loan (Hermann và Cs, 2007)[15].

c
châu Á,


5

2.1.3. Phân lo i cây dong ri ng

- Tên khoa h c : Canna Edulis Ker
- Dong ri ng thu c h h chu i hoa Cannacea
- B : Scitaminales
S

ng nhi m s c th là 9, có 2 d ng nh b i 2n = 18 và tam b i 2n =

2x= 27
m th c v t h c c a cây dong ri ng

Là cây lo i thân th

ng, cao t

n 1,5 m, màu tía. Thân ng m

phình to thành c , ch a nhi u tinh b t. C n
thuôn, dài 50

60 cm, r ng 25

ng 10

im

t. Lá hình

30 cm có gân to chính gi a lá. Th i gian
u (t khi cây m c) là th i kì cây con; 5

tháng ti p theo là th

nhánh phát tri n hoàn ch nh v thân lá; 4 - 5

cu i là th i k c

t. Th i k

khi dong ri

t và cây b
ng tr l

non n y m

c nh n bi t t
u ra hoa. Sau 12 tháng
ng tinh b t trong c

chính s gi m d n.
Thân: Thân dong ri ng g m 2 lo i là thân khí sinh và thân c . Thân khí
sinh trung bình cao t

n 1,5m có nh ng gi ng có th cao trên 2,5m.

ng có màu xanh ho c xen tím. Thân g m nh ng lóng kéo dài,
gi

t,

c tính t

thân khí sinh cho th
t bào d
tác d ng ch

t ti p ph n c . Gi i ph u

c c u t o b i l p bi u bì g m nh ng

i bi u bì có nh

p thành nh ng bó tròn có

cho cây, ti

n là nh ng bó libe và m ch, trong cùng là

nhu mô.
C : C cây dong ri ng hình thành t thân r phình to, nh ng c có th
dài 60cm. Thân r phân thành nhi u nhánh và ch a nhi u tinh b t, thân r
n

t g m nhi

t, m

t có m t lá v y, lúc m i ra lá v y có hình


6

chóp nh n d n d n to ra b rách và tiêu d n; Trên m

t c a thân c có

nhi u m m có th phát tri n thành nhánh, nhánh có th chia thành các nhánh
t c

n c p 3. V c a thân có th có màu tr

h

c c bi

n màu tía

ng khá l n ph thu c vào gi

u ki n

m bón. Gi i ph u thân r cho th y phía ngoài c là bi u bì g m nh ng bó
m ch d n libe và g , ti p là l p t bào nhu mô ch ít m t s h t tinh b t, vào
trong n a là l p tr bì r t rõ và trong cùng là nhu mô ch a nhi u h t tinh b t.
so v i thân khí sinh thân r
t cây dong ri ng r t cao. N u tr ng
dong ri ng có th

c 15

ri

t t t, m t khóm

20kg c . Tr ng thâm canh trên di n tích dong

t 50 60 t n/ha.
Lá: Lá dong ri ng g m phi n lá và cu ng lá v i b lá

thuôn dài, m t trên lá có màu xanh l c xen m
Lá dài kho ng 35

60 cm và có chi u r ng 22

quanh mép lá có vi n m

ng m

phái g c, lá

i màu xanh ho c màu tím.
25cm; Mép lá nguyên, xung
ho c màu tr ng trong;

Cu ng lá d ng b ôm l y thân có chi u dài kho ng 8 15cm.
R : B r cây dong ri ng thu c lo i r chùm, r t phát tri n r m c t
t c a thân c , t l p t bào tr

t thân c phát tri n; R c a cây

dong ri ng phát tri n liên t c phân thành r c p 1, c p 2 và c p 3 (tùy thu c
vào gi ng).Do c phát tri n theo chi u ngang nên r ch

t

kho ng 20 30 cm.
Hoa: Hoa dong ri ng x p thành c m, c m hoa d ng chùm, hoa m c
ng

u. C

b i m t mo chung
t, m

c bao

i. Chùm hoa ti t di n hình tam giác, có t 6
i cùng và trên cùng có m t hoa.

C u t o hoa g
cu n theo chi u dài. Hoa có 5 nh

i nhau, 3 cánh hoa dài thon
c, ngoài có 3 nh thì 2 nh bi n thành b n


7

hình cánh hoa, 1 nh bi n thành cánh môi cu n l
nh

c. Vòng trong có 2

thì ch còn v t, nh kia m t n a nh cánh mang m t bao

ph n, n a còn l

n thành hình cánh. T t c các nh

s c s , màu cánh bi

ng t

có 3 ô, m i ô có t 6
n n hoa là 3

u có màu s c
. B u hoa

8 noãn, phía trên b u có tuy n ti t mùi, th i gian t n

5 ngày, hoa n theo th t t th

ngoài. Hoa n vào bu i sáng, m i hoa n t 1

n cao, t trong ra

2 ngày.

Qu : Q a cây dong ri ng thu c d ng qu nang, hình tr

c, kích

c kho ng 3 cm, trên qu nang có nhi u gai m m.
H t: H t c a cây dong ri
5 mm. Kh

ng kính t

n

ng 1000 h t kho ng 12 13 g.

2.1.5. Yêu c u sinh thái c a cây dong ri ng

Yêu c u v nhi

300C,

: Cây dong ri ng thích h p t 25

m áp dong ri

u ki n

ng phát tri n kh

y

nhanh quá trình hình thành c , th i ti

y nhanh quá trình

hình thành tinh b t t thân lá xu ng c .Tuy nhiên cây dong ri ng có th ch u
c

nhi

cao t i 37

tr ng

380C, dong ri ng ch u l nh khá nên có kh

cao trên 2.500 m so v i m

c bi n và nhi

i 100C.
Yêu c

t tr ng: Dong ri ng là cây có yêu c u v

t không kh t khe

so v i cây tr ng khác, nên có th tr ng trên nhi u lo
tr

t nhi

Dong ri ng là cây ch u úng kém do v

m là t t nh

t cao.

t tr ng dong ri ng c n ph i d thoát

c s làm b r hô h p kém có th th i c
che ph l n trong su
Yêu c

c: Cây dong ri

y có th tr

t d c cao.
m ch u h n t t, có th tr ng

d c trên 150 C, ít m. Vùng tr ng dong ri ng thích h
900 1200 mm.

ng


8

Ch
yêu c

ng:

i cây tr ng có c khác, dong ri ng

các nguyên t

trong vi

ng c . Cây dong ri ng yêu c
i v i nh

tt

t

t quá c n c i c n bón thêm phân h

Phân bón r

tc .

2.2. Tình hình s n xu t và tiêu th dong ri ng trên th gi i và Vi t Nam.
2.2.1. Tình hình s n xu t và tiêu th dong ri ng trên th gi i

Trên th gi i dong ri

c tr ng

it

vùng nam M , châu Phi, châu Á và m t s

n

tích dong ri ng trên th gi i kho ng 200.000
t 30 t n/ha. Châu Phi là châu l c có s
ri ng l n nh t th gi

c

300.000 ha

t bình

ng và di n tích tr ng dong
t kho ng 30 t n/ha.

T i Châu Á dong ri

Qu

c tr ng t i Thái Lan, Indonesia, nam Trung
mann và Cs, 2007)[15]. Trung Qu

c có

di n tích dong ri ng l n nh t Châu Á.
2.2.2. Tìnhhình s n xu t và tiêu th dong ri ng t i Vi t Nam

Vi t Nam hi n nay cây dong ri
li u chính th c c a ngành th ng kê, tuy nhiên trong nh
ri

c phát tri n m nh

nhi

Tr

ng, Lai Châu; Bình Liêu, Qu ng Ninh; Nguyên Bình, Cao

B ng; B c K n; Hà Giang;
mang l i hi u qu kinh t
tr

ng Hóa, Qu ng

c s tr thành cây tr ng
i nông dân l a ch

m nghèo. Không ch m r ng v di n tích tr ng mà các s n

ph m ch bi n t tinh b t dong ri

c nhi

ng Ninh, B c K
mi

làm cây

c C c S h u trí tu , B Khoa h c công nh n.

u s n ph m


9

Di n tích dong ri ng
hàng

Vi

t kho ng 30.000 ha. S

t 450.000 t n c

khô h

ri

c tr ng

t d c. Các t nh tr ng nhi u dong ri

Hà N

ng Nai.
, dong ri ng h u h

ng

nh

t

s d ng làm mi n là

nh ng vùng có di n tích tr ng

c ch bi n thành tinh b

mi n (N. K. Qu nh và T. V. H , 1996)[7]. Tuy nhiên, các quy trình ch bi n
mi n dong
ch

c ta hi n nay v n mang tính th

mb o

ng và ch có m t s ít nhà máy s d ng tinh b

mi

n. Dong ri ng hi

s n xu t

c ch bi n v i kh

t i m t s làng ngh t i Qu

ng l n ch y u

c, Ba Vì (Hà N i), Tr ng Bom

ng Nai), Yên M

u s d ng mi n ngày
n nguyên li u cho ch bi n l

nên hàng

c ta v n ph i nh p hàng ngàn t n tinh b t dong m t Vân Nam,
Trung Qu c.
Cây dong ri ng hi

ng trong vi c

m nghèo, gi i quy t vi
Dong ri ng là cây tr

ng
p cho nông dân t i m t s

t khô h

t d c, khí h u l

nông thôn.
c thù

c K n, M

Hòa Bình c th
B c K n có di n tích tr ng dong ri
là 2940 ha t p trung
N

các huy n Ba B , Na Rì, Ch
ho

u c a t nh là 2100

tr ng th c t

ngành t o m

n tích

di n tích so v i ch
t g n 175000 t

dong ri

n, B ch Thông, Pác

u

t ra áp l c l n trong công tác tiêu th
nh B c K

o các c p, các

u ki n thu n l i nh t khuy n khích các t ch c, cá nhân m

doanh nghi p, h p tác xã, thành l p, xây d

ch bi n tinh b t, t ch c


10

nh ng chuy n tham quan h c h i kinh nghi m, k thu t t
kinh nghi m v s n xu t, ch bi n dong ri
ho ch tr ng v i di n tích 1700

phù h p v i công su t ch bi n c a các

s n xu t, ch bi

o, 2014)[8].

T i xã Nà T u, huy
c

nh xây d ng k

n Biên dong ri

n

i di n tích có trên 500 ha. Kho ng 3
n tích và s

l i

ng cây dong ri

p

n so v i cây tr ng khác nên bà con r t hào h ng (Thanh Tâm,
2014)[9].
c, t nh Hòa Bình, cây dong ri
càng m r ng thêm di n tích, tr thành m t trong 3 lo
nh

m nghèo ri ng

tiêu th dong

vùng cao. Kho ng 3

c

ng c thu ho

tr ng kho ng 300

t t 35

40 t n/ha, s

t

11000 t n. T hi u qu kinh t mà cây dong ri ng mang l i ta th y cây tr ng
c s tr thành cây tr ng quan tr

u kinh t

h u kh p

a bàn m t s t nh (Tr nh Thanh Hòa, 2013)[2].
2.3. Tình hình nghiên c u dong ri ng trên Th gi i và Vi t Nam
2.3.1. Tình hình nghiên c u dong ri ng trên th gi i

Cây dong ri ng thu c nhi u nhóm cây công nghi p có ngu n g c phát
sinh

Nam M . Ngày nay dong ri

và á nhi

c tr ng r ng rãi

i trên th gi i. Nam m

c nhi

i

ng c a dong ri ng
ng và s d ng dong ri ng nhi u

nh t, dong ri

c g i b ng m t s

Arrowroot, Canna Indica (L.), Canna Edulis (Kerr-Gawl) (Cecil T, 1992)[14].
Trên th gi i dong ri
vùng Nam M , Châu Phi và m t s

c tr ng

it

c
i Châu Á,

11

dong ri

c tr ng t i Thái Lan, Indonesia, Nam Trung Qu

Loan. M c dù v

li u th ng kê chính xác v di n tích

lo i cây tr ng này.
Nghiên c u v dong ri ng

c v n còn nhi u h n ch . Theo

(Hermann và Cs, 2007)[15], cây dong ri ng là lo i cây có tri n v ng cho h
th ng nông lâm k t h p vì nó có nh
c nh

u bóng râm, tr ng
c, th i ti t l nh. C dong ri ng có th

lu

t, n

u. B t dong ri ng d tiêu hóa nên có th làm ngu n

th

t t t cho tr nh

i m. B t dong ri ng có th dung làm h t

trân châu, mi

i, k o và th

i v i mi n núi, nh
có th

khó khan, dong ri

mb

c. Trong thân cây dong ri ng có s i màu

tr ng, có th s d

ch bi n thành s i d t thành các lo i bao bì nh . C

dong ri ng có th dùng làm th

c

u

c vào m
Nh ng vùng có truy n th ng dong ri ng ch bi n thành tinh b t thì bã

có th

n

u, n

u có th dung làm th

i c a ch bi n tinh b

làm phân cho cây tr ng

và làm giá th tr ng n

ng có màu s c s c s , b

s d ng dong ri ng làm cây c
Ecuador, dong ri
v im

c bi

n nhà.

c tr

t cát pha,

cao 2340 m so

u ki n nhi

bình quân 15

170C. Trong 6

i ta tr ng xen v i khoai tây, sau 12 tháng thu ho ch cho
su t c trung bình 56 t n/ha. Nghiên c

u gi ng

dong ri ng t ngân hàng gen dong ri ng qu c t c a CIP t i Ecuador, trong
i
n

nhi

cao 2400

t pha cát, không b

12

270C v i m
c k t qu

2 cây/m2, trên
tc

t

12

t 17

96 t

ng tinh b t trong c

31% quy v ch

t4-

t 12

ng hòa tan trong c

Brix (Hermam và Cs, 2007)[15].
Nghiên c u h s

uan gi a các ch tiêu kinh t cho th y có s

n cao gi

ng ch t khô c a c v

ng

ng tinh b t trong c

quan ngh ch v

ch

ng ch t khô trong c (r = -0,57). Phân tích các ch t
t tr ng và trong cây, các nhà khoa h c cho bi

c1t nc

130 kg tinh b t khô

m

thu

20.000 cây/ha, cây

dong ri ng c n 0,54 kg N, 0,53 kg P, 3,11 kg K, 2,47 kg Mg và 0,37 kg Ca.
Dong ri ng là cây s d ng r t hi u qu ngu
Nhóm tác gi trong công b c

t lu n, m

tinh b t trong c dong ri ng th
t tinh b

t 2,8

ri

tâm nghiên c u.

ng

t c r t cao nên v n có

14,3 t n/ha và ch s thu ho ch cao nên dong

p c a nông dân nghèo
n nay, t

t.

các vùng cao nhi

i. Tuy

c có tr ng dong ri ng thì v

c quan

châu Á, Trung Qu c và Vi t Nam là nh

c tr ng và

s d ng dong ri ng hi u qu nh t (Hermann và Cs, 2007)[15].
2.3.2. Tình hình nghiên c u dong ri ng

Vi t Nam

Dong ri ng Canna EdulisKer là cây thân th o, h
(Cannaeae). D a vào tính ch t c , thân, lá và hoa dong ri

dong ri ng
c chia ra 3

lo i: Cây chu i hoa (Canna indica L.),cây dong dao (cannasp), cây dong
ri ng (Canna Edulis Ker). Dong ri ng có nhi
khoai chu i, dong tây, khoai ri ng, c dao, chu
Dong ri

c nh p vào Vi t Nam t
r ng th dong ri ng

c, c
u th k
d ng l i

t cách ch bi n tinh b t dong ri ng (Lý Ban, 1963)[1]. T


13

n 1965 m t s nghiên c u v nông h c v i cây dong ri

c

th c hi n t i Vi n khoa h c k thu t nông nghi p (INSA) nh m m
r ng di n tích dong ri ng, tuy nhiên v

tr ng dong ri ng v

c

quan tâm vì thi u công ngh ch bi n và tiêu th th p. T
c u s n xu t mi n t b

n tích lo

i dân t phát m r ng. Nh

ng dong ri ng v i

di n tích l n là Hòa Bình, ngo i thành Hà N
c K n, Thái Nguyên và

ng Nai.

Theo m t s tài li u, vì trong thân lá dong ri ng có m
ch t d

ng d tr

ng khá cao (ép 7 lá dong ri

ng chi m 86%) do v y dong ri ng có th ch u h n t
và s n. Dong ri ng có s c s ng r t m nh, có kh
ki n ngo i c nh, có s c ch

u

t t v i sâu b nh. Cây không có nhu c u c n

nhi u v ánh sang nên có th
dong ri ng có kh

m n ng. Cây

ng ch u

nhi

khoai lang, khoai s n không tr

có th
su

c 15
t t i 45

nh

a, dong ri ng còn là cây có
n núi d c trên 150,

th tr ng trên nhi u lo
nhà và bãi ven song v

th p, có th tr ng

t cao. N u tr ng

n

t t t, m t khóm

20kg. Tr ng trên di n tích l n dong ri

60 t n c /ha n u thâm canh. V i nh

m này, dong

ri

thành m t lo i m t hàng có nhi u tri n v ng phát tri n

mi

c ta, có th phát tri n cây dong ri ng trên m t ph m vi r ng l n

nhi

vùng

n v t li u cho s n xu t ngành hàng mi n, tinh b t

và các s n ph m khác (Nguy n Ng c Hu
Dong ri ng có nhi

L c, 2005)[4].

c tính sinh h

c h t tinh b t

l n nh t trong nhóm cây có c , t i 150 micron (tinh b t s n là 35 micron).
u này giúp cho vi c tách chi t tinh b t dong ri ng d

im t


14

cây có c

ng amiloza trong tinh b t dong ri

41%, g n b

ng amiloa trong tinh b

Ng c Tú và Cs, 1994)

t t 38%
(46% - 54%) (Lê

u này làm cho s i mi n

t mi

i th c nh tranh gi a mi n dong v i mi

u xanh.

Dong ri ng khi ch bi n thành tinh b t lãi g p 2-3 l n tr

u

ki
Dong ri

ng trong vi

nghèo, gi i quy t vi
nh

ng

gi m

nông thôn mi n núi. Trong

n xu t dong ri ng và các s n ph m ch bi

ngày càng nhi

ngc a nông dân, th th công, góp ph n t o vi c làm

cho nhi

ng th

t ph n quan tr ng trong vi c

nâng cao ngu

i s n xu t.

Dong ri

p cho nông dân t i m t s vùng sinh thái
t khô h n (vùng

i núi Hu

t d c, khí h u

l

n
n l c, ph c tráng gi

thu t canh tác phù h p, các gi ng dong ri ng có ti

ng cao

suy gi m. Bên c

u cây tr ng làm

cho di n tích tr ng dong ri

ng gi m khi n cho ngu n cung

c p nguyên li u ngày càng b c n ki t trong khi nhu c u tiêu dung các s n
ph m c a nó v n không ng
T i Vi t Nam nh
gi nghiên c u v

Vi

gi i.

cây dong ri

c m t s tác

m th c v t h c, gi i ph u lá và m t s bi n pháp k

thu t tr ng (Bùi công Tr ng và Nguy n H u Bình, 1963)[12], T nghiên c u
cây có c , 1969)[13]. Theo (Mai Th ch Hoành, Nguy n Công Vinh, 2003)[3],
ng tr ng 3 nhóm gi ng: Nhóm gi
su

t 40 t n/ha, b

t chi m 27% c

, n u thâm canh t
ng 8,5

10


15

t 40
t chi m t 25- 27% c

42 t n/ha n u thân canh t t, b t

th i

ng 9 -12 tháng. Nhóm Vi t

t d t trên di n tích nh thâm canh có th t i 60 t n/ha, b
chi m 23% c

t

ng 7,5 tháng.

Nh

1994, Trung tâm Nghiên c u khoai tây, nay là

Trung tâm Nghiên c u và phát tri n cây có c v i s h p tác tài tr c a Trung
tâm Nghiên c u và phát tri n qu c t

u thu th p

ngu n gen dong ri ng t i nhi u vùng sinh thái trong c
th p có quy mô l n nh t và r ng nh t t

c thu

n nay. Hi n t i ngân hàng

gen cây tr ng qu c gia có 71 m u gi ng dong ri ng g m c
nh p n i t CIP, tuy nhiên v
u ki n kinh phí h n h p ch

u qu tài nguyên này do
cho ho

ng b o qu

u (Nguy n Th Ng c Hu và Cs, 2006)[5].
2.3.3. Vai trò c a m t s cây tr ng xen v i dong ri ng

Dong ri ng có th tr ng xen v i nhi u lo

,

i d c có th áp d ng các bi n pháp canh tác
b n v ng tr ng xen canh v i cây keo d
b ov ,c it

t, v

i tán r ng keo nh m m
p nh

a

ng hóa s n ph m.

Tr ng xen dong ri ng v i cây keo d u v a l y lá làm th
súc (r

u có kh

ch r

t, ch

m t khí tr

t) v a h n
i dân trên m i

canh tác. Tr ng xen cây h
cho dong ri ng và nh s c
tính lý hóa c
m, thành ph

c it

u còn cung c p m

ng phân bón

m nên có th c i thi
ng ch t h

c
c

t. Chính vì v y vi c nghiên c u m t s cây tr ng

xen v i dong ri ng r t c n thi t.


16

Ph n 3
N

U

ng nghiên c u
-

i

ng nghiên c u:
+ Gi ng dong ri ng DR3
+ Cây tr

3.2. Th

).
m nghiên c u

- Th i gian nghiên c u: Thí nghi

-

m: Thí nghi

c ti n hành nghiên c u t

c b trí t i khu tr ng c n, vi n KHSS,

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.
3.3. N i dung nghiên c u
-Nghiên c u

ng c a m t s lo i cây tr

n kh

ng c a gi ng dong ri ng DR3.
-Nghiên c u

ng c a m t s lo i cây tr

b nh h i và kh

n tình hình sâu

c a gi ng dong ri ng DR3.

-Nghiên c u

ng c a m t s lo i cây tr

ny ut c u

t c a gi ng dong ri ng DR3.
m
trí thí nghi m

-Thí nghi m g m 5 công th

c b trí theo ki u kh i ng u nhiên

hoàn ch nh, 3 l n nh c l i.
- Di n tích m i ô : 24m2, t ng di n tích thí nghi m: 360m2
- Các công th c thí nghi m g m:
+ Công th c 1: Công th

i ch ng (tr ng thu n)

+ Công th c 2: Dong ri ng tr ng xen v
hàng dong ri ng

gi a 2

17

+ Công th c 3: Dong ri ng tr ng xen v i 1 hàng l c

gi a 2 hàng

dong ri ng
+ Công th c 4: Dong ri ng tr ng xen v

u xanh

gi a 2

hàng dong ri ng
+ Công th c 5: Dong ri ng tr ng xen v

gi a 2 hàng

dong ri ng
thí nghi m
4

I
II

2

3

III

5

2

5

3

3

2

5

4

4

3.4.2. Quy trình k thu t áp d ng cho các thí nghi m

- Th i v tr ng: 13 /2
- M

: 25.000 khóm/ha

- Kho ng cách: 80 x 50 cm
- Phân bón
ng phân bón: 3 t n phân vi sinh + 200 kg N + 100 kg P2O5 + 200
kg K2O/ha

Bón lót: 100% phân vi sinh + 100% P2O5 + 50% N
Thúc l n 1 sau khi cây m c 1 tháng: 25% N + 50% K2O
Thúc l n 2 sau khi cây m c 4 tháng: 25% N + 50% K2O5
-

m sóc: làm c

h p x i sâu cách g c 20
(không vun cao quá)

g c và hàng dong ri
25 cm, và tr i r

t thúc trên k t
di t c , vun nh vào g c

t cho c dong ri ng phát tri n r ng xung quanh.

Vì c dong ri ng phát tri n nông sát m t

t.