Nghiên cứu ảnh hưởng của một số tổ hợp NPK đến sinh trưởng và phát triển của giống dong riềng DR3 tại trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
I H C NÔNG LÂM

tài:
NGHIÊN C U
S

NG C A M T S

T

H

N

NG VÀ PHÁT TRI N C A GI NG DONG RI NG
DR3 T

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN

KHOÁ LU N T T NGHI
H

o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành : Tr ng tr t
L p

: K43-TT

Khoa

: Nông h c

Khoá h c

: 2011 - 2015

Gi
Khoa Nông h c -

ng d n: TS. Nguy n Th Lân
i h c Nông Lâm Thái Nguyên


u c a tôi. Nh ng k t qu
và s li u nghiên c u trong lu
c công b

là hoàn toàn trung th

i b t k hình th c nào.

Tôi hoàn toàn ch u trách nhi

ng v s

Thái Nguyên ,ngày tháng
Tác gi

Nguy n Th

2015


c s nh t trí c

ng và BCN khoa Nông h c

hành th c t p t t nghi p v
h

tài: Nghiên c u

n

ng c a m t s t

ng và phát tri n c a gi ng dong ri ng DR3 t i
. Trong quá trình th c hi
cs

c

n

ng, các th y cô giáo trong khoa cùng v i gia

n bè.
bày t lòng c

, tôi xin trân tr ng c

, BCN khoa Nông h

ng
u ki

tôi th c hi n

tài.
c bi t tôi xin trân tr ng c

Nguy n Th

ng d n, ch b o tôi trong su t quá trình tôi th c hi
Tôi xin trân tr ng c
b

tài.

y, cô công tác trong khoa cùng toàn th
ng viên,

tôi hoàn t

Do kinh nghi m b n thân còn h n ch , vì v y lu

nh ng thi u sót. Tôi r t mong nh
tôi có th s

n tình

tài.
không tránh kh i

c s góp ý c a các th y cô giáo và b n

i, b sung giúp cho lu

c hoàn ch nh.

Tôi xin chân thành c

Sinh viên

Nguy n Th


DANH M C CÁC T

VI T T T

CS

C ng s

CIP

Trung tâm khoai tây Qu c t

CT

Công th c

CV

H s bi

ng

i ch ng
i h c Nông Lâm
Ha

Hecta

HTX

H p tác xã

KHSS

Khoa h c s s ng

LSD
NSLT
NSM

NSTT
UBND

t lý thuy t
Ngày sau m c
t th c thu
U ban nhân dân


DANH M C B NG

B ng 4.1: Di n bi n th i ti t khí h
B ng 4.2:

n

i Thái Nguyên .......................24

ng c a m t s t h

nt l

n y m m và th i gian

ng c a gi ng dong ri ng DR3................................................................26
B ng 4.3:

ng c a m t s t h

ng chi u

cao cây c a gi ng dong ri ng DR3 ......................................................................28
B ng 4.4:

ng c a m t s t h

ng kính

thân c a gi ng dong ri ng DR3 ..............................................................................29
B ng 4.5:

ng c a m t s t h

ng thái ra lá...........................31

c a gi ng dong ri ng DR3......................................................................................31
B ng 4.6:

ng c a m t s t h

n

m hình thái c a gi ng dong

ri ng DR3..............................................................................................................32
B ng 4.7:

ng c a m t s t h

n kh

ng ch u c a gi ng

dong ri ng DR3 .....................................................................................................34
B ng 4.8 :

ng c a m t s t h

n các y u t c u thành

t và

t c a gi ng dong ri ng DR3...............................................................................35
B

ho ch toán kinh t cho các công th c thí nghi m...........................37


DANH M C BI

Bi

ng chi u cao cây dong ri ng..................................28

Bi

ng kính thân cây dong ri ng ........................30

Bi

ng thái ra lá c a cây dong ri ng......................................................31

Bi

t lý thuy

t th c thu c a gi ng dong ri ng

DR3 ......................................................................................................................36


M CL C

...................................................................................... i
........................................................................................... ii
DANH M C CÁC T

VI T T T...............................................................iii

DANH M C B NG....................................................................................... iv
DANH M C BI
PH N I. M

................................................................................... v
U ...............................................................................................1

1.1 Tính c p thi t c
1.2.M c tiêu c
1.3. M

tài ...................................................................................1
tài ...........................................................................................2
tài .........................................................................................2
c và th c ti n c

tài. .......................................................2

c .........................................................................................2
c ti n ..........................................................................................2
PH N II. T NG QUAN TÀI LI U...................................................................3
2.1. Ngu n g

m th c v t h c và yêu c u sinh thái c a cây dong ri ng .3

2.1.1. Ngu n g c và s phân b c a cây dong ri ng .............................................3
m th c v t h c cây dong ri ng.........................................................4
2.1.4. Yêu c u sinh thái c a cây dong ri ng ..........................................................6
2.2. Tình hình s n xu t và tiêu th dong ri ng.......................................................7
2.2.1. Tình hình s n xu t và tiêu th dong ri ng trên th gi i ...............................7
2.2.2. Tình hình s n xu t và tiêu th dong ri ng t i Vi t Nam..............................7
2.3. Tình hình nghiên c u v dong ri ng trên th gi i và

Vi t Nam ................10

3.2.1. Tình hình nghiên c u dong ri ng trên th gi i ..........................................10
2.3.2. Tình hình nghiên c u v dong ri ng

Vi t Nam ......................................12

2.4 M t s nghiên c u v phân bón cho dong ri ng ............................................16

PH N III.

NG, N

C U .....................................................................................................................19
3.1.

ng nghiên c u....................................................................................19

3.2. Th

m nghiên c u.................................................................19

3.3. N i dung nghiên c u. ....................................................................................19
u...............................................................................19
t áp d ng cho thí nghi m. ...............................................19
trí thí nghi m...................................................................20
3.5. Các ch tiêu v

..........................................................21
lý s li u.............................................................................23

PH N IV. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .............................24
u ki n th i ti t, khí h u.............................................................................24
4.2.

ng c a m t s t h

n t l n y m m và th i gian sinh

ng c a gi ng dong ri ng DR3........................................................................26
4.3.

ng c a m t s t h

ns

ng,phát tri n c a gi ng

dong ri ng DR3. ...................................................................................................27
4.3.1.

ng c a m t s t h

ng chi u cao cây

c a gi ng dong ri ng DR3......................................................................................27
4.3.3 .

ng c a m t s t h

ng thái ra lá c a gi ng dong ri ng

DR3.......................................................................................................................30
4.4.

ng c a m t s t h

m hình thái c a gi ng dong ri ng

DR3.......................................................................................................................32
4.5.

ng c a m t s t h

n kh

ng ch u c a gi ng dong

ri ng DR3..............................................................................................................33
4.6.

ng c a m t s t h

n các y u t c

su t c a gi ng dong ri ng DR3...............................................................................35
4.7. Ho ch toán hi u qu kinh t c a m t s t h p NPK cho gi ng dong ri ng DR3
..............................................................................................................................37


PH N V. K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................39
5.1. K t lu n .........................................................................................................39
ngh ..........................................................................................................39
TÀI LI U THAM KH O

PH L C

1

1.1 Tính c p thi t c

tài

Cây dong ri ng có tên khoa h c là Canna edulis (Indica), thu c nhóm
Agriculture. Dong ri ng m c
Lan,
tr ng

nhi

c tr ng
Vi

gi

Vi t Nam t

Nam M , ÚC, Thái

u th k XIX. C dong ri ng

i chu i c

kinh t

cao và có nhi u công d

bi n tinh b t, làm mi n dong, l y

s i, pha ch huy t thanh, làm th
dong ri ng d tr ng, ít t

i dân,
m sóc nên tr ng dong ri ng có hi u qu

kinh t cao. Vì v y, dong ri
gi m nghèo

c góp ph

nhi

cK

n Biên, Qu ng

Ninh, Kon Tum,
Cây dong ri ng là lo i cây có th tr ng trên nhi u lo
b m t mùa, hi n nay

m ts

trung bình 50 - 60 t n c

ng m t ha dong ri ng có th cho
kinh t có th cao g p nhi u l n tr ng

lúa. Tuy nhiên trong nh ng

, m c dù di n tích tr ng dong ri ng

su t còn th p và không
dân còn s d ng gi
bi

t mà không lo

nh.

i

ng b các bi n pháp k thu

i dân s d

i, bón nhi

c

m mà không

bón phân h
Phân bón có vai trò quan tr ng trong vi c nâng cao s c s n xu t c a
t, cung c p ch

ng cho cây tr ng, t

tri n,

t và ch

các m c phân bón
nh li

iv

u ki n cho cây tr ng phát

ng nông s n. Vi c nghiên c u

ng c a

i s ng cây tr ng, tìm ra m c phân bón h p lý
ng, t l gi a các nguyên t

ng phù h p


2

v i t ng lo

t, t ng vùng ti u khí h u c th s

c hi u l c c a

phân bón v i cây tr ng.
Xu t phát t nh

v i s giúp t n tình c a th

n hành nghiên c
n s

tài: Nghiên c u

ng d n,

ng m t s t h p

ng và phát tri n c a gi ng dong ri ng DR3 t i

iH
tài
nh t h p NPK thích h p nh

t và hi u qu kinh t

trong s n xu t dong ri ng.
1.3
- Nghiên c u s

ng c a m t s t h

n kh

ng c a gi ng dong ri ng DR3.
- Nghiên c u
h i và kh

ng c a m t s t h

ch

gi ng dong ri ng DR3.

- Nghiên c u
su

n tình hình sâu b nh

ng c a t h

n các y u t c

t c a gi ng dong ri ng DR3.
.

1.4.
1.4
- C ng c ki n th c và k
sung,

c bi t là trong nghiên c u, b

nh ng kinh nghi m và ki n th c th c t cho sinh viên.

- K t qu c

tài s b sung tài li u cho công tác nghiên c u và

chuy n giao cho s n xu t.
1.4

n
c li

T

t cao, ch
s

xu t c

ng phân bón thích h p nh

i dân.

ng t

i v i dong ri ng.

i hi u qu kinh t cao.

khuy n cáo ra s n xu t, áp d ng trong th c ti n s n

3

l

ch Hoành và CS, 2011) [2].

c (Darling ton và Janaki,
- Canna discolor
- C. Flauca

n và Mêhico,

- C. Flaccida
- C. edulis
- C. indica
- C. libata
- C. humilis

g
Indonesia, Nam
c,

ài Loan (Hermann và CS, 2007) [15].
.

2
-

Cannacea.

4

- B Scitaminales
S

ng nhi m s c th là 9, có 2 d ng nh b i 2n=2x =18 và tam b i

2n=2x=27.
2.1.3
Thân: Thân c a cây dong riêng g m 2 lo i là thân khí sinh và thân c .
Thân khí sinh trung bình cao t 1,2
trên 2,5

n 1,5 m có nh ng gi ng có th cao

ng có màu xanh ho c xen tím. Thân g m nh ng

lóng kéo dài, gi

c tính t

Gi i ph u thân khí sinh cho th

c c u t o b i l p bi u bì

g m nh ng t bào d t,
bó tròn có tác d ng ch

i bi u bì có nh
cho cây, ti

t ti p ph n c .

p thành nh ng
n là nh ng bó libe và m ch g

và trong cùng là nhu mô.
C : C cây dong ri ng hình thành t thân r phình to, nh ng c to có
th

t chi u dài 60 cm. Thân r phân thành nhi u nhánh và ch a nhi u tinh

b t, thân r n

t. Thân r g m nhi

t, m

t có m t lá v y, lúc

m i ra lá v y có hình chóp nh n d n d n to ra s b rách và tiêu d n. Trên m i
t c a thân c có nhi u m m có th phát tri n thành nhánh, nhánh có th
phân chia thành nhánh c
n màu tía h
gi

u ki n

n c p 3. V c a thân có th có màu tr ng,
c c bi

ng khá l n ph thu c vào

i ph u thân r cho th y phía ngoài cùng c a

c là bi u bì g m nh ng t bào d t, ti p là nhu mô bên trong có nh ng bó
ng bó m ch d n libe và g , vào trong ti p là l p t bào nhu
mô ch a ít m t s h t tinh b t, vào trong n a là l p tr bì r t rõ và trong cùng
là nhu mô ch a nhi u h t tinh b t. So v i thân khí sinh thân r


5

t cây dong ri ng r t cao, n u tr ng
dong ri ng có th
dong ri

c 15

t t t, m t khóm

20 kg c . Tr ng thâm canh trên di n tích l n

t 50 - 60 t n/ha.

Lá: Lá dong ri ng g m phi n lá và cu ng lá v i b lá

phía g c, lá c a

cây dong ri ng thuôn dài, m t trên c a lá có màu xanh ho c xanh l c xen tím,
m

i màu xanh ho c màu tím. Lá dài kho ng 35

60 cm và có chi u r ng

22 25 cm; Mép lá nguyên, xung quanh mép lá có vi n m

ng m ng màu

ho c màu tr ng trong; Phi n lá có gân gi a to, gân ph song song, có
màu xanh ho

; Cu ng lá d ng b ôm l y thân có chi u dài kho ng 8 -

15 cm.
R : B r cây dong ri ng thu c lo i r chùm, r t phát tri n; R m c t
t c a thân c , t l p t bào tr bì

t thân c phát tri n ra thành r . R

c a cây dong ri ng phát tri n liên t c phân thành r c p 1, c p 2 và c p 3 (tu
thu c vào gi ng ). Do c phát tri n theo chi u ngang nên r ch

t

kho ng 20 30 cm.
Hoa: Hoa c a dong ri ng x p thành c m, c m hoa d ng chùm, hoa m c

ng

u. C

bao b i m
t 6-

c

i. Chùm hoa thi t di n hình tam giác, có
t, m

hoa g

i cùng và trên cùng có m t hoa. C u t o
i nhau, 3 cánh hoa dài thon cu n theo chi u

dài. Hoa có 5 nh

c, ngoài có 3 nh thì 2 nh bi n thành b n hình cánh hoa,

m t nh bi n thành cánh môi cu n l

c. Vòng trong có 2 nh , trong

thì ch còn v t, nh kia thì m t n a cánh mang m t bao ph n, n a còn
l
bi

n thành hình cánh. T t c các nh

ng t

u có màu s c s c s , màu cánh
. B u hoa có 3 ô, m i ô có t

6 - 8 noãn, phía trên b u có tuy n ti t mùi. Th i gian t n

n n hoa t 3 - 5


6

ngày, hoa n theo th t t th

n cao, t trong ra ngoài. Hoa n vào bu i

sáng, m i hoa n t 1 - 2 ngày.
Qu : Qu c a cây dong ri ng thu c d ng qu nang, hình tr

c,

c kho ng 3cm, trên qu nang có nhi u gai m m.
H t: H t c a dong ri
mm. Kh

ng kính 3,5

ng 1000 h t kho ng 12

5

13 g.

2.1.4
Yêu c u nhi

: Cây dong ri ng thích h p t 25

áp dong ri

300C

u ki n m

ng phát tri n kho

y

nhanh quá trình hình thành thân c , th i ti

y nhanh quá

trình v n chuy n tinh b t t thân lá xu ng c và dong ri ng ch u l nh khá nên
dong ri ng có kh

ng

cao trên 2.500 m so v i m

c bi n.

Yêu c u ánh sáng: Dong ri ng không c n nhi u ánh sáng, nên có th
tr

m n ng. Ngày

dài có

n vi c hình thành c

sáng m

u ki n ngày ng

y s hình thành phát tri n c

ánh
y

s phát tri n thân lá.
Yêu c

t tr ng: Dong ri ng là cây có yêu c u v

kh t khe so v i cây tr ng khác, nên có th tr ng trên nhi u l i
Tuy nhiên tr

t cát pha, nhi

d

t khác nhau.

m là t t nh

su t cao. Dong ri ng là lo i cây ch u úng kém do v
ph

t tr ng không

t tr ng dong ri ng

c làm cho b r hô h p kém có th
n th i c

PH thích h p là 5 - 7; PH

r nh b

c lên m

Yêu c

c: Dong ri

d c trên 150, ít

i 4 cây phát tri n không t t,

t.

m ch u h n t t, có th b trí trên
ng không ch

c ng p úng,


7

n u b ng

ng b vàng lá, th i c . Vùng tr ng dong ri ng

vùng

p 900 1200 mm.
Ch

ng

khác, dong ri ng yêu c

y

các nguyên t
kh i

ng c . Cây dong ri ng yêu c

cao. Nh

tt

t

t quá c n c i c n bón thêm phân h

t có ý

t c c a cây dong ri ng.
2
2.2.1. Tìn
Trên th gi i, dong ri

c tr ng

it

vùng nam M , châu Phi, châu Á và m t s

c
n

tích dong ri ng trên th gi i kho

t

t

30 t n/ha. Châu Phi là châu l c có di n tích tr ng dong ri ng l n nh t th
gi i.

T i châu Á, dong ri

c tr ng t i Thái Lan, Indonesia, nam Trung

Qu
nh

[15]. Úc và Trung Qu c là
c có di n tích dong ri ng l n nh t châu Á.

2
Di n tích dong ri ng c a Vi

t kho ng 30.000 ha. S

t 450.000 t n c
khô h n, trên

c tr ng

t d c ho c nh

Các t nh tr ng nhi u dong ri

nh

ng
t

n xu t tinh b t dong ri ng và mi n.

s d ng làm mi n là Hà N

ng Nai.
T i nh ng vùng có di n tích tr
ch bi n thành tinh b t, sau

, dong ri ng h u h
n (Nguy n Kh c Qu

H , 1996) [7]. Tuy nhiên, các quy trình ch bi n mi n dong
hi n nay v n mang tính th

c

m b o ch

c ta

ng và ch có m t s ít


8

nhà máy s d ng tinh b
c ch bi n v i kh

s n xu t mi

n. Dong ri ng hi n nay

ng l n ch y u t i m t s làng ngh t i Qu c Oai,

c, Ba Vì (Hà N i), Tr

ng Nai), Yên M , Khoái Châu

n nay nhu c u s d ng mi n và m t ph n cho xu t kh u ngày
n nguyên li u cho ch bi n l

nên hàng

c ta v n ph i nh p hàng ngàn t n tinh b t dong m t t nh Vân Nam,
Trung Qu c.
*S n xu t và tiêu th dong ri ng t i B c K n
B c K n là m t t nh mi n núi phía B
cao. Vi

i cây tr

u ki

d c

a bàn B c K n trong nh

u nghiên c u, nhi
phù h p v

a hình phân d l

c áp d

a lý, th

t o vùng s n xu t

ng và c t p quán canh tác c

ng

bào dân t c thi u s .
i 100C các lo i cây tr ng

B c K n, nhi u vùng
n không tr

ri ng v n

phát tri n t t, ngoài ra cây dong ri ng có th tr
các cây tr ng khác không th canh tác. Cây dong ri ng
ngô, khoai lang và s n. M t ha lúa m

uh nt

n l i th i ti t, không sâu

b nh cho thu nh p t 40 - 45 tri
dong ri ng có th cho thu nh p t 100 - 150 tri

ng. Chính vì v y trong

nh

i dân quan tâm và phát

g

tri n r ng trên toàn t nh.
Nh n th y dong ri ng là cây phù h p v

u ki n th

i cho hi u qu kinh t cao, nh

ng c

a

nh B c K

y m nh vi c s n xu t dong ri ng. Di n tích t ng và quy mô ch bi n nông
s
su t 100 t

nh tr
n so v


9

2010), s

t 51.000 t n c

t nh lên t i 1.824 ha

n tích tr ng dong ri ng c a

3,3 l n so v

gi i quy t v

2011).

u ra cho s n ph m dong ri ng, v

ch bi n dong ri

phát tri n

c t nh chú tr

a bàn có g

n h

ch bi n, tiêu th dong ri ng v i quy

mô t 10-20 t n/ngày. Trong nh

nh B c Kan

m 10 h p tác xã (HTX) ch bi n tinh b t dong ri ng, mi n dong,
nâng t ng s các HTX ch bi n dong ri

a bàn t nh lên 21 HTX

h bi n tinh b t, 4 HTX ch bi n tinh b t và mi n
dong). V i s thành l p m
bàn t nh B c K n có g

n th

m hi

a

ch bi n tinh b t dong ri ng, s n xu t mi n

dong.
s n xu t mi n t nguyên li u dong ri ng l n nh t c a t nh B c
K n là: Nh t Thi n (huy n Ba B ), HTX mi
L , L ng San (huy n Na Rì). S p t i, B c K n s có nh
mi n dong quy mô l

s n xu t

c hi n s cam k t gi a doanh nghi

i

dân trong vi c tr ng và tiêu th s n ph m t dong ri ng.
Cùng v i vi c các HTX ch bi n dong ri
ch bi n dong ri ng ho
m

c thành l p m i, m t s

ng v i quy mô nh

s n xu t v i quy mô l

nb

li u th ng kê c a S Công

a bàn t nh hi

ki

ch bi n tinh b t v i t ng công su t 940 t n c
i dây chuy n s n xu t mi n dong v i t ng công su
t
hi n có và d ki

n
ki n
t 13,7

y, t ng công su t ch bi n tinh b t dong ri ng (bao g m c

a bàn toàn t nh là 1.240 t n c
c ch bi n tinh b t dong ri


10

Bên c

c s quan tâm c a UBND t nh B c K n, S Khoa h c

và Công ngh t nh B c K

n hành làm h

ngh b o h s n

ph m trí tu t p th mi n dong B c K n (m t lo i hàng hóa có giá tr
i n i tr nhi

ng vì ch

công s b o v quy n l i c

c bi t

i s n xu t và

c

án thành

i tiêu dùng

qu ng bá nhãn hi u t p th nói riêng trong s n xu t nông nghi p. T

n

k t v i nhau cùng xây d ng, b o v và phát tri n nhãn hi u t p th cho s n
ph

c thù c

ng,

o vi

p cho nhi u lao

n thu nh p cho nhi

c, góp ph

n thu ngân sách nhà

m nghèo, phát tri n kinh t và th c hi

trình m c tiêu Qu c gia v xây d ng nông thôn m i.
2

t Nam

3.2
Cây dong ri ng có tên khoa h c là Canna edulis (Indica), thu c nhóm
cây nông nghi p có ngu n g c phát sinh
c tr ng r ng rãi

c nhi

Nam M . Ngày nay dong ri ng

i và á nhi

i trên th gi i. Nam M

ng c a dong ri
nh

ng và s d ng dong ri ng nhi u nh t (Cecil, 1992; Hermann,

1999). Dong ri

c g i b ng m t s

Arrowroot, Canna Indica (L.), Canna Edulis (Kerr - Gawl) (Cecil, 1992) [13].
Trên th gi i dong ri

c tr ng

it

vùng Nam M , Châu Phi và m t s

dong ri

c
i Châu Á,

c tr ng t i Thái Lan, Indonesia, Nam Trung Qu c, Ú

Loan (Hermann, M. et al. 2007) [15]. M c dù v

li u

th ng kê chính xác v di n tích lo i cây tr ng này.
Nghiên c u v dong ri ng
Cs

c còn h n ch . Theo Hermann và

[15] cây dong ri ng là loài cây tri n v ng cho h th ng nông


11

lâm k t h p vì nó có nh

u bóng râm, tr

c

nh

c, th i ti t l nh. C dong ri ng có nhi u

công d

t, n

th là ngu n th c

u. B t dong ri ng d tiêu hoá vì

t t t cho tr nh

i m. B t dong ri ng có th

dùng làm h t chân trâu, mi

i, k o và th c

i v i mi n núi, nh
có th

mb

c. Trong thân cây dong ri ng có s i màu

tr ng, có th

cs d

ch bi n thành s i d t thành các lo i bao bì

nh . C dong ri ng có th dùng làm th
c vào m
ch

c , thân,
u dùng c thì nên thái nh , n u chín

t t t.
Nh ng vùng có truy n th ng tr ng dong ri ng ch bi n thành b t thì bã

có th

n

u. N

u xong có th

nuôi. Bã th i c a ch bi n tinh b

u ph c v
làm phân bón cho cây tr ng

và làm giá th tr ng n

ng có màu s c s , b lá

s d ng dong ri ng làm cây c
Ecuador, dong ri

2340 m so v i m

n nhà.

c tr

c bi

t cát pha

cao

bình quân 15 - 170C.

u ki n nhi

i ta tr ng xen v i khoai tây, sau 12 tháng thu ho ch
t c a trung bình 56 t n/ha.
Nghiên c

u gi ng dong ri ng t ngân hàng gen dong

ri ng qu c t c a CIP t
m

c bi

i
12

27OC v i m

cao 2400 m so v i

2 cây/m2, trên n
c k t qu r t thú v

t t 17 - 96 t
12 - 31% quy v ch

ng tinh b t trong c
ng trong c

t cát pha,
tc

t4-

t
Brix.


12

Nghiên c u s

a các ch tiêu kinh t cho th y có s

n cao gi

ng ch t khô c a c v

ng tinh b t trong c t
ch v

=

ch i

ng ch t khô trong c r = - 0,57.

Phân tích các ch

t tr ng và trong cây, các nhà

khoa h c cho bi
m

ng

cm tt nc

130 kg tinh b t khô

20.000 cây/ha, cây dong ri ng c n 0,54 kg N, 0,53 kg P, 3,11 kg K,

2,47 kg Mg và 0,37 kg Ca. Dong ri ng là cây s d ng r t hi u qu ngu n N
t.
Nhóm tác gi trong công b c

t lu n, m

tinh b t trong c dong ri ng th
t tinh b

ng

t c v n cao nên v n có

t 2,8 - 14,3 t n/ha và ch s thu ho ch cao nên dong ri ng

là cây tr

p c a nông dân nghèo

các vùng cao nhi

i.

c có tr ng dong ri ng thì nó v
quan tâm nghiên c u.

c

châu Á, Trung Qu c và Vi t Nam là nh

c

tr ng và s d ng dong ri ng hi u qu nh t (Hermann, M. et al. 2007) [15].
Hi n nay trên th gi i ch n t o gi ng dong ri ng ch y u ch n l c t

ngu n gen hoang d i
m

n hành c i ti n ngu
t s

ch n l c gi ng
u ch n gi ng dong

ri ng b ng ch th phân t .
2

t Nam
Dong ri ng có nhi u tên khác nhau t i Vi t

khoai lào, dong tây, c
Dong ri
P
l i vì th
T

khoai ri ng, c
c nh p vào Vi

ng th dong ri ng

Vi

chu

i,
c.

u th k XIX
i công vi

i
d ng

t cách ch bi n tinh b t dong ri ng (Lý Ban, 1963) [1].
n 1965 m t s nghiên c u v nông h c v i cây dong ri


13

c th c hi n t i vi n khoa h

t nông nghi p (INSA) nh m m

m r ng diên tích dong ri ng, tuy nhiên v

tr ng dong ri ng v n không

c quan tâm vì thi u công ngh ch bi n và tiêu th th p.
Nghiên c u v dong ri ng
nh

a th k

is mt

c. Tuy nhiên v

nghiên c u dong ri ng

c quan tâm, m c dù di n tích dong ri

c tr ng

n 1990 là vào kho

c

c tr ng ph bi n

nhi u t nh trong c

ng

Ninh, Th a Thiên Hu
V

ng Nai.

u ki n kinh t phát tri

nâng lên, vi

ng s

i s ng c

c

ng v nhu c u m th

c quan

tâm. Chính vì v y vi c tri n khai phát tri n cây dong ri ng làm mi
nh s n ph m c dong ri ng làm mi n thì các s n ph m
ân lá có th

sau khi ch bi n tinh b t có

th dùng làm phân h

t có hi u qu .

Trong nh

m duy trì và phát tri n các gi ng cây dong

ri ng, trung tâm nghiên c u và phát tri n cây có c (RCRC) thu c vi n Cây
c và Cây Th c Ph

t quan tâm nghiên c u duy trì và phát

tri n các gi ng dong ri ng m i, t
su t cao, phù h p v

n t o ra các gi ng m

u ki n t nhiên c a nhi

c.

Hi n nay lo i cây này k

c th ng kê qu c

gia, tuy v y m t s nhà nghiên c
dong ri

di n tích

c ta nh

H , 1993; Hermann, 1996) v i các gi ng dong ri ng l y c và dong ri ng
c nh v

c tr ng ph bi n kh p c

c, t

ng b

n

c Hà, t nh Lào Cai; Phó B ng, t nh Hà Giang;
t

n Th Ng c Hu

L c, 2005) [3].


14

Theo m t s tài li u, vì trong thân lá dong ri ng có m
ch

ng d tr

u h n gi

n.

Dong ri ng có s c s ng r t m nh, có kh
ngo i c nh, có s c ch

u ki n

t t v i sâu b nh. Cây không có nhu c u nhi u v

ánh sáng nên có th

m n ng, cây dong ri ng
ng ch u t t v i giá rét, có th tr ng

khoai lang, s n không tr

tính, yêu c

a dong ri ng còn là cây tr ng d

t không nghiêm kh c nên có th tr ng trên nhi u lo

nhau v
c 15

nh

t c cao. N u tr ng

t khác

t t t m t khóm có th thu

20 kg. Tr ng trên di n tích l n dong ri ng có th

t i 50 - 60 t n c /ha n u thâm canh. V i nh

t

t

m này, dong ri

tr thành m t lo i m t hàng có nhi u tri n v ng phát tri n

vùng mi n núi

c ta, có th phát tri n cây dong ri ng trên m t ph m vi r ng l n

nhi u

n v t li u cho s n xu t mi n, tinh b t và các s n ph m khác
(Nguy n Ng c Hu

L c, 2005) [3].

Dong ri ng có nh

c tính khác v i nh ng cây có c khác do nó có

c h t tinh b t l n nh t, t i 150 micron, trong khi tinh b t s n ch 35
u này giúp cho vi c tách chi t tinh b t dong riêng d dàng h
v i m t s cây có c khác. M

c tính quan tr

amilose trong tinh b t dong ri
tinh b
m ts

ng

t t 38 - 41%, x p x con s

là (46 - 54%) (Lê Ng c Tú và Cs, 1994) [8]

u này t o nên

c tính (dai và giòn) c a s i mi

trong khi giá thành mi n dong r g
c nh tranh c a mi n dong so v i mi
l i nhu n g p 2 - 3 l n so v i tr
T i Vi t Nam trong nh
gi nghiên c u v

i

xanh,
i mi

i th

u xanh. Dong ri n ch bi n thành b t
u ki
c m t s tác

m th c v t h c, gi i ph u lá và m t s bi


15

thu t tr ng (Bùi Công Tr ng, Nguy n H u Bình, 1963 [9]; T nghiên c u cây
có c , 1969 [10]). Theo Mai Th ch Hoành (2003) [2],
nhóm gi

Vi t Nam hi n có 3

, n u thâm canh t

t chi m 27% c

t 40 t n/ ha, b t

ng 8,5 - 10 tháng; nhóm dong xanh

t 40 - 42 t n/ha n u thâm canh t t, b

t chi m 25 - 27% c

ng 9 - 12 tháng; nhóm Vi t di n tích nh thâm canh có th t i 60 t n/ha, b
ng 7,5 tháng. Nh

t trên

t chi m 23% c

i

- 1994, trung tâm nghiên c u

khoai tây rau, nay là trung tâm nghiên c u và phát tri n cây có c v i s h p
tác tài tr c a Trung tâm nghiên c u và phát tri n qu c t
u thu th p ngu n gen dong ri ng t i nhi u vùng sinh thái trong c
c thu th p có quy mô l n nh t và r ng nh t t
thu th

c t i nay,

c 26 m u gi ng và nh p n i t CIP 34 m u gi ng dong ri ng.
Hi n t i ngân hàng gen cây tr ng qu c gia có 71 m u gi ng dong ri ng

g mc

p n i t CIP, tuy nhiên v
u ki n kinh phí h n h p ch

u qu
cho ho

ng b o qu n

u (Nguy n Th Ng c Hu và Cs, 2006) [4].
Dong ri

t vai trò quan tr ng trong vi

gi m nghèo, gi i quy t vi
các s n ph m ch bi

ng

nông thôn mi n núi,

ng, góp ph n t o vi c làm cho

i dân và nâng cao thu nh p.
Vì v y, vi c nghiên c u, ch n t o gi ng dong ri ng k t h p v i các bi n
pn
n v t li

t, ch

ng dong ri

ng cho ngành công nghi p ch bi n tinh b t, mi n và

các s n ph m khác là r t c n thi t.


16

2.4.
Phân tích các ch

t tr ng và trong cây, các nhà khoa

h c cho bi

c1t nc

cho 120 - 130 kg tinh b t khô

m t

20.000 cây/ha, cây dong ri ng c n 0,54 kg N, 0,53 kg P, 3,11 kg K, 2,47

kg Mg và 0,37 kg Ca. Dong ri ng là cây s d ng r t hi u qu ngu n N và
t.
(N) là ch

ng c

cây tr ng. M

ng tri n và phát tri n c a

ng trong cây không cao,

quan tr ng b c nh t. Thi

l i có vai trò

cây không th t n t i.

n quan

tr ng c u t o nên t t c các axit amin và t các axit amin t ng h p nên t t c
các lo

th c v t. Vai trò c
th c v t là không th thay th

i v i s s ng c a

c.

t trong axit nucleic,

tham gia c u trúc c a vòng porphyril, là nh ng ch

vai trò quan tr ng

trong quang h p và hô h p c a th c v t.

ng ch

n

nh t tham gia vào các thành ph n chính c a protein, vào quá trình hình thành
các ch t quan tr

u lo

B1, B2,

ng,

u ch i, lá to và xanh,

quang h p m nh. N u thi
c nh

u bón th

cây. Bi u hi n c a tri u ch ng th
ngã, nhi u sâu b nh,

(Tr

ng ch m, còi c c, lá ít và có
i cho

m là câ

ng quá m c, d

m vì di p l
[11]; Vi n th

c t ng h p nhi u

ng nông hóa, 1998 [12]; Ekta

Khurana and J.S.Singh, 2000 [14]; Thomas D.Landis,1985 [16]).
Lân (P) là y u t quan tr
tác d

u l nh cho cây tr

ng. Lân có
y s phát tri n c a h r .

Lân c n thi t cho s phân chia t bào, mô phân sinh, kích thích s phát tri n
cu r , ra hoa,s phát tri n c a h t và qu

c cung c

lân s