TIỂU LUẬN đấu TRANH GIAI cấp TRONG THỜI kỳ QUÁ độ ở VIỆT NAM và xây DỰNG bản CHẤT GIAI cấp của QUÂN đội TA

1

ĐẤU TRANH GIAI CẤP TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ Ở VIỆT NAM VÀ
VIỆC XÂY DỰNG BẢN CHẤT GIAI CẤP CỦA QUÂN ĐỘI TA HIỆN NAY

Một trong những nội dung cơ bản, cốt lõi, có vị trí đặc biệt quan trọng trong
học thuyết Mác- Lênin là lý luận về giai cấp và đấu tranh giai cấp. Lý luận đó đã
vạch ra tính tất yếu của cuộc đấu tranh giai cấp giữa vô sản và tư sản và tính tất yếu
của chuyên chính vô sản. Vì vậy, các đại biểu tư tưởng của giai cấp tư sản luôn tìm
cách phủ nhận học thuyết về giai cấp và đấu tranh giai cấp bằng những phương
pháp mức độ khác nhau. Họ cho rằng, Mác đã quá nhấn mạnh sự đối lập giữa tư
sản và vô sản khi đề ra học thuyết này. Họ khảng định rằng, quy luật đấu tranh giai
cấp không phải là quy luật phổ biến, không thể áp dụng cho xã hội tư bản chủ
nghĩa. Một số học giả tư sản cũng thừa nhận sự phân chia xã hội thành giai cấp
nhưng lại bác bỏ quan niệm khoa học của chủ nghĩa Mác-Lênin về giai cấp, cho
rằng dưới chủ nghĩa tư bản các giai cấp có xu hướng xích lại gần nhau.
Trong giai đoạn hiện nay cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã tạo nên sự
nhảy vọt về lực lượng sản xuất, làm ảnh hưởng tới các lĩnh vực khác nhau của đời
sống xã hội. Ở các nước tư bản phát triển, đã hình thành cơ sở công nghệ sản xuất
với nền kỹ thuật điện tử, tin học và đã hoàn thành việc tái sản xuất theo chiều sâu,
đẩy nhanh quá trình quốc tế tư bản chủ nghĩa. Điều đó tạo nên sự thay đổi cơ cấu
xã hội- giai cấp trong mỗi nước và bản thân giai cấp công nhân. Bộ phận công nhân
tri thức(công nhân với tay nghề đòi hỏi tri thức khoa học kỹ thuật, công nghệ cao)
ngày càng tăng. Công nhân áo xanh ngày càng giảm( công nhân sản xuất trong các
nhà máy). Công nhân dịch vụ tăng hết sức nhanh. Một số công nhân ở các nước tư
bản phát triển đã có điều kiện tham gia công ty khổ phần. Điều đó làm cho điều
kiện tập hợp, tổ chức đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân trở nên khó khăn


2

hơn. Một số người tưởng rằng chủ nghĩa tư bản đã thay đổi về bản chất và giai cấp
công nhân không còn sứ mệnh giải phóng nhân loại nữa.
Trên thế giới, đang nảy sinh một loạt vấn đề toàn cầu. Đó là những vấn đề
mà cả loài người, không phân biệt quốc gia, dân tộc, giai cấp, đảng phái đều phải
quan tâm như vấn đề chiến tranh hạt nhân, vấn đề môi trường, vấn đề dân số và
những vấn đề khác làm cho không ít người nghĩ rằng, trong thời đại ngày nay, vấn
đề giai cấp và đấu tranh giai cấp đã trở nên lỗi thời hoặc ít ra cũng bị đẩy xuống
hàng thứ yếu. Những nội dung trên đây làm cho cuộc đấu tranh tư tưởng trở nên
phức tạp vì những người muốn phủ định lý luận giai cấp và đấu tranh giai cấp lại có
thêm những điều kiện thuận lợi để thực hiện ý đồ của mình. Chính vì vậy, đấu tranh
chống những trào lưu tư tưởng cơ hội phản động, làm sáng tỏ lý luận về giai cấp và
đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay có vai trò quan trọng trong định hướng
tư tưởng cho nhân dân, cán bộ, chiến sĩ thực trung thành và thực hiện thắng lợi
đường lối của Đảng và Nhà nước xã hội chủ nghĩa hiện nay.
Khi vận dụng chủ nghĩa duy vật biện chứng vào luận giải sự vận động, phát
triển của xã hội loài người, Mác đã nhấn mạnh: “Lịch sử tất cả các xã hội tồn tại từ
trước đến ngày nay chỉ là lịch sử đấu tranh giai cấp”1. Trục chính của cuộc đấu
tranh giai cấp trong xã hội bao giờ cũng là đấu tranh của hai giai cấp cơ bản trong
xã hội do phương thức sản xuất thống trị quy định. Trong xã hội chiếm hữu nô lệ là
cuộc đấu tranh giữa hai giai cấp nô lệ và chủ nô; trong xã hội phong kiến diễn ra
cuộc đấu tranh diễn ra cuộc đấu tranh giữa giai cấp nông dân với địa chủ, phong
kiến; đến xã hội tư bản cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản với giai cấp tư sản diễn
ra ngay từ khi nó mới ra đời và trong từng thời kỳ, giai đoạn mang nội dung, tính
chất, hình thức có khác nhau.

1

C.Mác- Ph. Ăng ghen toàn tập, Tập4, NxbCTQG, H,1995, tr596.

3

Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin đều khảng định; đấu tranh giai
cấp của giai cấp vô sản là cuộc đấu tranh cuối cùng trong lịch sử nhưng diễn ra hết
sức gay go, quyết liệt, phức tạp, lâu dài, chỉ kết thúc khi xây dựng thành công chủ
nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi toàn thế giới, nghĩa là đến khi chủ
nghĩa cộng sản chiến thắng hoàn toàn chủ nghĩa tư bản. Theo đó, trong thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội, đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản chống giai cấp tư sản
là một tất yếu. Bởi vì, trong thời kỳ quá độ vẫn còn tồn tại nhiều cơ sở cho sự tồn
tại của các giai cấp và những khuynh hướng tự phát đi lên chủ nghĩa tư bản như: về
chính trị, giai cấp thống trị bị đánh đổ về mặt nhà nước nhưng chúng vẫn còn cơ sở
để tồn tại, một bộ phận kinh tế tư bản vẫn chưa bị tiêu diệt hoàn toàn, một bộ phận
nảy sinh trong điều kiện mới, một bộ phận chạy theo kẻ thù và được tư bản nước
ngoài giúp đỡ quay lại chống phá chế độ xã hội chủ nghĩa còn non trẻ; Về kinh tế,
những cơ sở cho sự nảy sinh phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa vẫn còn như nền
sản suất nhỏ, nền sản xuất tư bản tư nhân luôn có xu hướng phát triển tự phát lên tư
bản chủ nghĩa…; Về văn hoá tư tưởng, những tư tưởng tâm lý, tập quán của giai
cấp bóc lột và xã hội cũ chưa bị quét sạch còn ăn sâu bám rễ vào trong nhân dân.
Đồng thời những văn hoá sấu độc thâm nhập từ bên ngoài vào cộng thêm sự tuyên
truyền của kẻ thù luôn là những lực lượng cản tương đối lớn đối với công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội của giai cấp công nhân trong thời kỳ quá độ.
Tuy nhiên, cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân trong thời kỳ quá
độ diễn ra trong điều kiện mới, nội dung mới và hình thức mới, VI.Lê-Nin viết:
“Trong điều kiện chuyên chính vô sản, những hình thức đấu tranh của giai cấp vô
sản không thể giống như trước được nữa”2. Giai cấp công nhân đã giành được
chính quyền thiết lập chuyên chính vô sản của nhân dân lao động, đặt dưới sự lãnh
đạo của Đảng cộng sản; khối liên minh giai cấp giữa giai cấp công nhân, nông dân
2

VI.Lê-Nin toàn tập, tập 39, NxbTB, M, 1977, tr298.

4

và tầng lớp trí thức ngày càng được củng cố và tăng cường trở thành nền tảng trong
xây dựng xã hội mới. Kẻ thù bị đánh đổ, một bộ phận bị tiêu diệt, một bộ phận đi
theo giai cấp công nhân phải chấp hành pháp luật của chế độ chủ nghĩa xã hội.
Chính vì vậy, nội dung đấu tranh giai cấp của giai cấp công nhân trong giai đoạn
này không phải tập trung lãnh đạo quần chúng nhân dân lao động giành chính
quyền về tay giai cấp vô sản, mà là tập trung cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới
với hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ vững chức tổ quốc xã hội chủ
nghĩa.
Giai cấp công nhân Việt Nam là một bộ phận của giai cấp công nhân thế
giới, được trang bị vũ khí lý luận khoa học, cách mạng đó là chủ nghĩa Mác-Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh đã sớm ý thức được sứ mệnh lịch sử của mình, đứng lên
vũ đài chính trị lãnh đạo cách mạng Việt Nam hoàn thành cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân, đưa cả nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội. đó là kết quả tất yếu của
đường lối đấu tranh giai cấp đúng đắn, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh Việt Nam.
Hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, nước ta đang trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nên Đảng ta xác định cuộc “đấu tranh giai cấp
tiếp tục diễn ra gay gắt” và “nội dung chủ yếu của cuộc đấu tranh giai cấp trong
giai đoạn hiện nay là thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá
theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát
triển; thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức, bất công; đấu tranh ngăn chặn và
khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực, sai trái; đấu tranh làm thất bại
mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch; bảo vệ độc lập dân
tộc, xây dựng nước ta thành một nước xã hội chủ nghĩa phồn vinh nhân dân hạnh
phúc”3.

3

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội IX, NxbCTQG, H, 2001, tr13-86.


5

Thực chất quan điểm trên là Đảng ta khảng định tính tất yếu, nội dung, tính
chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay, đồng thời khảng định nội dung
thực chất của cuộc đấu tranh giai cấp ấy là vấn đề có ý nghĩa thời sự cấp bách cả về
lý luận và thực tiễn, là cơ sở khoa học, cách mạng để giải quyết vấn đề giai cấp, lợi
ích giai cấp, đấu tranh giai cấp trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội, khắc phục được
mọi biểu hiện mơ hồ về giai cấp và đấu tranh giai cấp nhằm thúc đẩy sự nghiệp đổi
mới nước ta giành thắng lợi, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam,
góp phần hoàn thành sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thế giới.
Chúng ta khảng định nội dung thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay chính là cuộc đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ
nghĩa; có thể luận giải trên những góc độ sau:
Thứ nhất, từ phân tích luận giải tính tất yếu của đấu tranh giai cấp trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội để khảng định tính tất yếu khách quan đấu tranh
giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa ở nước ta. Trong cương
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta đã nêu
lên đặc điểm nổi bật trong giai đoạn hiện nay của thời đại là “cuộc đấu tranh giai
cấp và dân tộc gay go, phức tạp của nhân dân các nước vì hoà bình, độc lập dân
tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội” và “mâu thuẫn giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa
tư bản đang diễn ra gay gắt”4. Đặc điểm này chi phối trực tiếp và xuyên suốt tiến
trình cách mạng Việt Nam tất yếu còn diễn ra quá trình đấu tranh giai cấp nhằm
giải quyết mâu thuẫn giữa hai con đường, hai xu hướng tiến lên chủ nghĩa xã hội
hay tự phát đi lên chủ nghĩa tư bản ở nước ta hiện nay.
Các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác-Lênin cũng chỉ rõ trong thời kỳ quá độ còn
tồn tại đan xen của hai kết cấu kinh tế tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa; còn

tồn tại đan xen nhiều thành phần kinh tế và đấu tranh giữa chúng là tất yếu. Do vậy,
4

Đảng CSVN: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, NxbST,
H, 1991, tr6-7.


6

ở nước ta hiện nay cũng đang trong thời kỳ quá độ, còn tồn tại nhiều hình thức sở
hữu về tư liệu sản xuất, nhiều thành phần kinh tế và tương ứng với nó là sự tồn tại
nhiều giai cấp, tầng lớp xã hội khác nhau với nhiều lợi ích khác nhau. Nó đặt ra yêu
cầu tất yếu của cuộc đấu tranh giữa các tầng lớp xã hội, các thành phần kinh tế để
khảng định giai cấp nào, thành phần kinh tế nào giữ vai trò định hướng con đường
đi lên của đất nước. Điều đó quy định một cách khách quan cuộc đấu tranh giai cấp
ở nước ta hiện nay là cuộc đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản
chủ nghĩa; giữa định hướng xã hội chủ nghĩa hay chệch hướng sang tư bản chủ
nghĩa.
Mặt khác, con đường mục tiêu cách mạng Việt Nam là con đường cách mạng
vô sản, đó là con đường duy nhất đúng mà Đảng, Hồ Chí Minh và nhân dân ta đã
lựa chọn là sự lựa chon của lịch sử Việt Nam; nhằm thực hiện mục tiêu độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội, xây dựng xã hội không còn áp bức bóc lột, bất công; mọi
người được tự do, bình đẳng, bắc ái, cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Cho nên, đấu
tranh để bảo vệ con đường đi nên chủ nghĩa xã hội, ngăn cản mọi xu hướng “tự
phát” hoặc “tự giác” đi theo con đường tư bản chủ nghĩa là một tất yếu. Nếu không
đấu tranh loại bỏ xu hướng ấy sẽ không đi đến mục tiêu, sẽ chệch hướng xã hội chủ
nghĩa và không đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân Việt Nam.
Nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ
nghĩa từ một nước nông nghiệp lạc hậu, nền sản xuất nhỏ, kém phát triển lại phải
trải qua gần trăm năm dưới chế độ đô hộ của thực dân nửa phong kiến, những tư

tưởng, tâm lý, phong tục tập quán lạc hậu còn đè nặng lên đầu nhân dân ta. Cho
nên, đấu tranh để từng bước khắc phục những tàn dư tư tưởng văn hoá lạc hậu, xây
dựng một nền văn hoá mới xã hội chủ nghĩa làm cho chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh giữ vài trò chủ đạo trong xã hội, xây dựng một nền kinh tế
công nghiệp hiện đại dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu, hệ tư


7

tưởng xã hội chủ nghĩa. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X xác định: “xã hội chủ
nghĩa mà nhân dân ta xây dựng là một xã hội dân giàu, nước mạnh, công bằng,
dân chủ, văn minh; do nhân dân lao động làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao,
dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất; có nền văn hoá tiến đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc;
con người được giải phóng khỏi áp bức, bất công, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh
phúc, phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng đoàn
kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ; có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng
sản; có quan hệ hữu nghị hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới”5 Thực chất
đó chính là nội dung cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta trong từng giai đoạn cách
mạng cụ thể của thời kỳ quá độ phản ánh cuộc đấu tranh “ai thắng ai” giữa hai con
đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa.
Quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay đang chịu ảnh hưởng tác
động mạnh mẽ của diễn biến tình hình thế giới hết sức phức tạp. Lợi dụng sự sụp
đổ của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên xô và Đông âu, chủ nghĩa đế quốc và các
thế lực thù địch đưa ra nhiều quan điểm sai trái nhằm phủ nhận chủ nghĩa MácLênin, phủ nhận cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay. Chúng cho rằng “cuộc thử
nghiệm chủ nghĩa xã hội” đã thất bại, “chủ nghĩa Mác-Lênin đã lỗi thời”, “chủ
nghĩa xã hội khoa học đã lạc hậu”; loài người “phải quay về với chủ nghĩa tư bản”
hoặc phải lựa chọn “con đường thứ ba”, đi theo “chủ nghĩa xã hội dân chủ” đó mới
là con đường “hợp quy luật” tiến hoá của lịch sử. Rằng trước sự tác động của cách

mạng khoa học- công nghệ, xu thế toàn cầu hoá phải nói đến kinh tế tri thức, nói
đến toàn cầu hoá; còn nói đến giai cấp, phân chia giai cấp, đấu tranh giai cấp sẽ là
“lạc hậu”, là “mất thời cơ” hội nhập quốc tế hoá. Như vậy, xem xét ngay trong
5

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 68


8

những quan điểm phản diện ấy đã phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp hiện nay còn
diễn ra hết sức phức tạp, với các hình thức đa dạng và thực chất của cuộc đấu tranh
này là đấu tranh giữa hai con đường đi lên xã hội chủ nghĩa hay đi lên tư bản chủ
nghĩa trong thời đại hiện nay. Bởi vì, tất cả những luận điệu ấy đều nhằm làm lu mờ
quan điểm đấu tranh giai cấp, phủ nhận con đường, mục tiêu chủ nghĩa xã hội. Và
điều đó cũng có nghĩa là chúng thừa nhận chủ nghĩa xã hội vẫn là một con đường
hiện thực, cũng như trước kia các học giả tư sản thừa nhận chủ nghĩa xã hội khoa
học, chủ nghĩa cộng sản là “một bóng ma ám ảnh Châu Âu” vậy.
Như vậy, trung thành với lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin về tính tất yếu đấu
tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ, căn cứ vào đặc điểm, tình hình thế giới và trong
nước, Đảng ta khảng định cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay còn diễn ra
gay gắt, thực chất đó là cuộc đấu tranh tất yếu giải quyết vấn đề “ai thắng ai”giữa
chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư bản trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội ở Việt Nam.
Thứ hai, tuy Đảng ta có quan điểm mới về đấu tranh giai cấp trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta là: “hợp tác và đấu tranh trong nội bộ nhân
dân” nhưng không làm thay đổi bản chất cuộc đấu tranh giai cấp vẫn là đấu tranh
giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Khi phân tích về sự biến
đổi cơ cấu xã hội giai cấp nói chung và mối quan hệ giữa các giai tầng trong xã hội
nước ta nói riêng, Đảng ta chỉ rõ: “Mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp xã hội

là quan hệ hợp tác đấu tranh trong nội bộ nhân dân, đoàn kết và hợp tác lâu dài
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng”6. Quan
niệm trên của Đảng đòi hỏi phải nhận thức cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện
nay phải có quan điểm biện chứng và phát triển. Sẽ là mơ hồ, ảo tưởng nếu trong xã
6

Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết Đại hội IX, NxbCTQG, H, 2001, tr85.


9

hội hiện nay không còn đấu tranh giai cấp. Nhưng cũng là sai lầm nếu như phân
chia các lực lượng xã hội thành hai lực lượng đối lập hoàn toàn. Do vậy, hiểu “hợp
tác và đấu tranh trong nội bộ nhân dân” thực chất là đấu tranh giai cấp mang nội
dung, tính chất, mức độ khác nhau và trong điều kiện mới so với thời kỳ đấu tranh
giành độc lập dân tộc trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trước kia.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội cơ cấu, địa vị các giai tầng đã thay
đổi. Giai cấp công nhân từ địa vị bị bóc lột, làm thuê cho nhà tư bản đã chuyển
sang địa vị cùng nhân dân lao động làm chủ tư liệu sản xuất chủ yếu, sử dụng giai
cấp tư sản để “cày cấy” cho chủ nghĩa xã hội. Giai cấp công nhân và nhân dân lao
động đã có chính quyền và từng bước xây dựng xã hội mới. Giai cấp tư sản đã bị
đánh đổ nhưng chưa bị tiêu diệt hẳn, còn có những yếu tố có lợi để giai cấp vô sản
sử dụng. Do vậy, cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản và giai cấp tư sản hiện nay
hoà vào cuộc “ đấu tranh trong nội bộ nhân dân” chứ không phải đấu tranh để loại
trừ, thủ tiêu nhau mà là quá trình vừa đấu tranh, vừa hợp tác nhằm mục đích phát
huy sức mạnh tổng hợp cho xây dựng và phát triển các yếu tố xã hội chủ nghĩa.
Mặt khác, “đấu tranh giai cấp trong nội bộ nhân dân” hiện nay chủ yếu là
để giải quyết mâu thuẫn chủ yếu của nước ta, giữa “quyết tâm xây dựng đất nước
Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh”7 với “nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước

trong khu vực và trên thế giới”; “nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa” và “tình
trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ,
đảng viên gắn với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí là nghiêm trọng. Những biểu
hiện xa dời mục tiêu của chủ nghĩa xã hội chưa được khắc phục. Các thế lực thù
địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, gây bạo loạn lật đổ, sử
dụng chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở
7

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr83.


10

nước ta”8. Giải quyết được mâu thuẫn này chính là giai quyết mâu thuẫn giữa hai
con đường “ai thắng ai” giữa con đường đi lên chủ nghĩa xã hội hay đi theo chủ
nghĩa tư bản. Quyết định sự thành công của công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc
xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay.
Như vậy, nhận thức mới về đấu tranh giai cấp hiện nay là cuộc “đấu tranh
trong nội bộ nhân dân” của Đảng ta không chỉ phản ánh tư duy biện chứng, khoa
học mà còn khảng định thực chất cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là cuộc
đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Nhưng nó
không đồng nghĩa với đấu tranh giữa hai giai cấp đối lập trước kia như cuộc đấu
tranh giữa nô lệ với chủ nô; giữa nông dân với địa chủ, phong kiến; giữa vô sản với
tư sản. Mà đó là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh giữa các giai tầng, giữa các
thành phần kinh tế nhằm giải quyết vấn đề “ai thắng ai” giữa chủ nghĩa xã hội và
chủ nghĩa tư bản, đi đến mục đích cuối cùng là giữ vững định hướng con đường đi
lên xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Thứ ba, khảng định đấu tranh giai cấp giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa
và tư bản chủ nghĩa thực chất là cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay được
thể hiện rõ nhất trong nội dung đấu tranh giai cấp mà Đảng ta xác định. Đó là cuộc

đấu tranh giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và khắc phục nguy cơ chệch
hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực đời sống xã hội.
Báo cáo chính trị Đại hội IX, Đảng ta chỉ rõ nội dung trước hết và chủ yếu
nhất của cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là: “thực hiện thắng lợi sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá theo định hướng xã hội chủ nghĩa, khắc
phục tình trạng nước nghèo kém phát triển”9. Thực chất đây là cuộc đấu tranh giai
cấp trên lĩnh vực kinh tế nhằm giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa về mặt kinh
tế, lĩnh vực suy cho cùng quyết định sự phát triển của xã hội, là nội dung chủ yếu
8
9

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 75.
Đảng CSVN, Van kiên nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lấn thứ IX, NxbCTQG, H2001, tr86.


11

quan trọng nhất vì các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác-Lênin đã chỉ rõ: sự phát triển
của xã hội từ hình thái kinh tế xã hội này sang hình thái kinh tế xã hội khác cao hơn
là do sự vận động tổng hợp của các quy luật xã hội, quan hệ sản xuất phù hợp với
tính chất trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; cơ sở hạ tầng quyết định kiến
chúc thượng tầng. VI.Lê-Nin còn nhấn mạnh: chủ nghĩa xã hội chỉ có thể chiến
thắng chủ nghĩa tư bản trên cơ sở tạo ra được lực lượng sản xuất và năng suất lao
động cao hơn hẳn chủ nghĩa tư bản. Theo đó, cuộc đấu tranh để phát triển sản suất,
lực lượng sản suất, khoa học công nghệ, nâng cao năng suất lao động, chiến thắng
nghèo nàn lạc hậu, khắc phục tình trạng kém phát triển làm cho dân giàu, nước
mạnh thực sự là một nội dung quan trọng hàng đầu. Muốn thực hiện được nội dung
đó nhất thiết phải thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Mặt khác, nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền sản suất nhỏ, tiểu nông
kinh tế chậm phát triển, trong khi đó chủ nghĩa xã hội phải được xây dựng trên nền

tảng cơ sở vật chất hiện đại, đó cũng là quy luật của tất cả các nước đi lên chủ
nghĩa xã hội. Do vậy, tiến hành và thực hiện thắng lợi sự nghiệp hoá, hiện đại hoá
nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa “thực trạng nền kinh tế kém phát triển và mức
sống nhân dân còn thấp với đòi hỏi bức thiết phải nhanh chóng vươn lên để tránh
tụt hậu xa hơn về kinh tế ”10. Nhưng thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại
hoá phải theo định hướng xã hội chủ nghĩa, có nghĩa là trên cơ sở phát triển lực
lượng sản xuất từng bước xây dựng quan hệ sản xuất phù hợp, làm cho quan hệ
xuất xã hội chủ nghĩa giữ vị trí thống trị trong xã hội. Bởi vì, quan hệ sản xuất là
mặt phản ánh bản chất của chế độ xã hội, cho nên muốn giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa về kinh tế tất yếu phải giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa về kinh
tế tất yếu phải giữ vững vị trí thống trị của quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.

10

Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết DHIX, NxbCTQG, H, 2001, Tr67


12

Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta còn tồn tại nhiều hình
thức sở hữu về tư liệu sản suất, còn tồn tại nhiều thành phần kinh tế, đó là một tất
yếu khách quan. Trong đó bao gồm cả các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa
(kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể) và các thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa
(tư bản nhà nước, tư bản tư nhân, tiểu chủ cá thể và kinh tế có vốn đầu tư nước
ngoài). Theo VI.Lê-Nin các hình thức kinh tế tư nhân có xu hướng hàng ngày, hàng
giờ tự phát lên chủ nghĩa tư bản. Do đó, ở nước ta không chỉ có duy nhất con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà còn có xu hướng con đường “tự phát” hoặc “tự
giác” đi theo chủ nghĩa tư bản. Cho nên, thực chất đấu tranh giai cấp trên lĩnh vực
kinh tế là đấu tranh giữ vững định hướng chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
Giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa trong sự nghiệp công nghiệp hoá,

hiện đại hoá theo Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X là: “thực hiện mục tiêu “dân
giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ văn minh”; giải phóng và không
ngừng phát triển sức sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân; đẩy mạnh xoá đói
giảm nghèo, khuyến khích mọi người vươn lên làm giàu chính đáng, giúp đỡ người
khác thoát nghèo và từng bước khá giả hơn.
Phát triển kinh tế với nhiều hình thức sở hữu, nhiêu thành phần kinh tế,
trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế nhà nước cùng với kinh tế
tập thể càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.
Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính
sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hoá, y tế, giáo dục, …
giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con người. Thực hiện tốt chế
độ phân phối chủ yếu theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, đồng thời theo mức
đóng góp cùng các nguồn lực khác và thông qua phúc lợi xã hội.”11. Quan điểm
trên của Đảng ta, chính là xây dựng và hoàn thiện quan hệ sản xuất xã hội chủ
11

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 77.


13

nghĩa phù hợp với sự phát triển của trình độ lực lượng sản xuất, làm cho thành
phần kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo và cùng với kinh tế hợp tác (mà lòng cốt
là hợp tác xã) trở thành nền tảng của nền kinh tế quốc dân. Quản lý, kiểm soát định
hướng các thành phần kinh tế tư nhân, kinh tế tư bản nhà nước hoạt động làm tăng
của cải vật chất cho xã hội, làm lợi cho quốc tế dân sinh; phát triển nền kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, liên tục đổi mới, tránh trì trệ. Các doanh
nghiệp nhà nước phải vươn lên vị trí chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân, tăng
cường quản lý vĩ mô của nhà nước, từng bước cải tạo, định hướng các thành phần
kinh tế phi xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phát huy vai trò làm chủ của

người lao động. Cùng với phát triển kinh tế kết hợp chặt chẽ với giải quyết tốt các
chính sách xã hội như xoá đói, giảm nghèo, không ngừng tăng cường phúc lợi xã
hội... Đồng thời chống mọi âm mưu thủ đoạn chống phá của kẻ thù làm cho nền
kinh tế nước ta “tự phát” đi theo chủ nghĩa tư bản. Hiện nay kẻ thù thường tiến
hành các thủ đoạn về kinh tế như: dùng vốn, công nghệ thông qua đầu tư, hợp tác
để khuyến khích “tự do hoá”, “tư nhân hoá”nền kinh tế, kết hợp bao vây, cấm vận,
kiện cáo, chèn ép trên lĩnh vực thương mại từ đó làm cho nền kinh tế nước ta bị tư
nhân hoá, tự do hoá theo mô hình chủ nghĩa tư bản chủ nghĩa.
Như vậy, thực chất nội dung đấu tranh giai cấp về kinh tế ở nước ta là sự
khảng định thắng lợi của chủ nghĩa xã hội đối với chủ nghĩa tư bản cả về năng xuất
lao động và thể chế kinh tế, là đấu tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư
bản chủ nghĩa.
Văn kiện Đại hội lần thứ X của đảng còn chỉ rõ nội dung đấu tranh giai cấp ở
nước ta hiện nay còn là: “thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, ngay trong từng
bước và từng chính sách phát triển; tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn
hoá, y tế, giáo dục…, giải quyết tốt các vấn đề xã hội vì mục tiêu phát triển con


14

người.”12. Đây là nội dung đấu tranh giai cấp khảng định bản chất ưu việt của chế
độ xã hội xã hội chủ nghĩa.
Mục tiêu của cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư
sản là xoá bỏ chế độ áp bức, bất công, xây dựng chế độ không còn áp bức, bóc lột,
bất công, mọi người được sống cuộc sống tự do bình đẳng, công bằng bắc ái. Tuy
nhiên trong thời kỳ quá độ, còn tồn tại nhiều hình thức sở hữu, nhiều hình thức
phân phối cho nên chúng ta còn phải chấp nhận những quan hệ bất bình đẳng, thực
hiện công bằng xã hội còn thấp hơn so với lý tưởng cộng sản. Mặt khác, sức sản
xuất của xã hội chưa làm ra lượng sản phẩm đáp ứng yêu cầu cho xã hội, cho nên
tất yếu còn phải đấu tranh thực hiện công bằng xã hội, chống áp bức bất công.

Để giải quyết nhiệm vụ ấy, Đảng ta chủ trương “tăng trưởng kinh tế gắn liền
với đảm bảo tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước phát triển”13 và
“tăng trưởng kinh tế đi đôi với phát triển văn hoá giáo dục”14. Đây là nhân tố chỉ
có thể thực hiện được dưới chủ nghĩa xã hội, các xã hội khác không thể có cơ sở để
có và cũng không bao giờ thực hiện được. Một nghịch lý hiện nay ở các nước tư
bản phát triển như Mỹ khoảng cách giàu nghèo ngày càng tăng: khoảng 15% số
người giàu nhất chiếm hơn 85% của cải toàn xã hội và 85% số người trung bình và
nghèo chia nhau 15% số của cải còn lại của xã hội, đây là nghịch lý không thể giải
quyết được trong xã hội tư bản. Do vậy, cuộc đấu tranh thực hiện công bằng xã hội,
chống áp bức, bất công phải được tiến hành một cách kiên quyết bằng nhiều hình
thức biện pháp, làm giảm khoảng cách giàu nghèo, chống tham ô, tham nhũng, thực
chất là khảng định bản chất ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay còn là cuộc “đấu tranh ngăn chặn và
khắc phục những tư tưởng và hành động sai trái tiêu cực”15. Đây là nội dung đấu
12
13
14
15

Đảng
Đảng
Đảng
Đảng

CSVN,
CSVN,
CSVN,
CSVN,

Văn

Văn
Văn
Văn

kiện
kiện
kiện
kiện

Nghị
Nghị
Nghị
Nghị

quyết
quyết
quyết
quyết

ĐH X, NxbCTQG, H, 2006, Tr77
DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr87
DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr88
DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr88


15

tranh trên lĩnh vực tư tưởng văn hoá, lối sống, đạo đức nhằm loại bỏ những tư
tưởng, hành động, văn hoá, lối sống, đạo đức phi vô sản. Xây dựng tư tưởng văn
hoá xã hội chủ nghĩa. Những tư tưởng hành động sai trái, tiêu cực có cả những tàn

dư của chế độ cũ để lại( tiểu nông, tư hữu, phong kiến, tư sả), có cả những cái xuất
hiện do mặt trái của cơ chế thị trường đem lại; có cả những cái nảy sinh từ trong
nước, có cả sự xâm nhập từ bên ngoài (văn hoá, đạo đức, lối sống buông thả, vì
đồng tiền, bạo lực). Những tư tưởng, đạo đức, lối sống, đó do cả nguyên nhân
khách quan và chủ quan; nó trở thành lực cản lớn trong quá trình xây dựng chủ
nghĩa xã hội cần loại bỏ. Nếu không đấu tranh loại bỏ những tư tưởng hành động,
văn hoá, đạo đức, lối sống đó sẽ làm cho xã hội băng hoại về đao đức, phai nhát về
lý tưởng xã hội chủ nghĩa, đánh mất bản sắc văn hoá dân tộc, xa dời đạo đức cách
mạng dẫn đến cơ sở xã hội bị biến chất thành văn hoá, lối sống, đạo đức tư sản.
Cho nên, thực chất đó vẫn là đấu tranh “ai thắng ai” giữa tư tưởng văn hoá, lối
sống, đạo đức xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa. Chính vì vậy Đại hội Đảng
toàn quốc lần thứ X khảng định: “tiếp tục phát triển sâu rộng và nâng cao chất
lượng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết chặt chẽ và
đồng bộ hơn với phát triển kinh tế- xã hội, làm cho văn hoá thấm sâu vào mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội.
Xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách con người Việt Nam, bảo vệ và
phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội
nhập kinh tế quốc tế…”16
Một vấn đề đặc biệt quan trọng trong nội dung đấu tranh giai cấp ở nước ta
hiện nay là: “đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các
thế lực thù địch”17đối với nước ta. Nội dung này phản ánh tính chất gay go quyết

16
17

Đảng CSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X, NxbCTQG, H, 2006, Tr 107.
Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết ĐH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr86


16

liệt của cuộc đấu tranh “ai thắng ai” giữa hai con đường đi lên xã hội chủ nghĩa xã
hội hay tư bản chủ nghĩa ở nước ta. Đó chính là cuộc đấu tranh nhằm giữ vững và
tăng cường vai trò lãnh đạo của đảng đối với toàn xã hội, tăng cường bản chất giai
cấp công nhân của nhà nước xã hội chủ nghĩa thực sự là nhà nước của dân, do dân
và vì dân; giữ vững chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ vững chắc thành quả cách
mạng xã hội chủ nghĩa và kiên định, giữ vững con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
Hiện nay, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch cấu kết với bọn phản
động bên trong đang tập trung chống phá cách mạng nước ta nhằm làm chệch
hướng xã hội chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, xoá bỏ sự lãnh đạo
của Đảng đối với xã hội. Bằng thủ đoạn sảo quyệt, dùng chiến lược “diễn biến hoà
bình” kết hợp với bạo loạn lật đổ, đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, từng
bước làm mất vai trò lãnh đạo của Đảng như chúng đã từng tiến hành đối với các
nước xã hội chủ nghĩa và các Đảng cộng sản ở Liên xô và Đông âu, hòng đưa Đảng
đối lập - Đảng của giai cấp tư sản lên cầm quyền đưa cách mạng Việt Nam đi theo
quỹ đạo của chủ nghĩa tư bản. Sử đụng biện pháp “chui sâu”, “leo cao” phá hoại
từ bên trong; bôi nhọ, bóp méo, xuyên tạc đường lối quan điểm của Đảng, chính
sách của nhà nước, phủ nhận những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin.
Dùng những chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền”, lợi dụng vấn đề “dân tộc”, “tôn
giáo” và những khuyết điểm của một số cán bộ để can thiệp vào nội bộ nước ta
thực chất là chúng làm cho Đảng, Nhà nước, quân đội, nhân dân “tự diễn biến” dẫn
đến “tự tan giã”, “tự giác” đi lên chủ nghĩa tư bản. Cho nên, đấu tranh để khảng
định vị trí thống trị của kiến trúc thượng tầng xã hội chủ nghĩa phải đánh bại mọi
âm mưu thủ đoạn của kẻ thù.
Để đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu thủ đoạn của các thế lực thù địch, giữ
vững định hướng xã hội chủ nghĩa về chính trị và hệ tư tưởng cần phải giữ nhất
nguyên về chính trị, coi nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc cơ bản trong tổ


17

chức và xây dựng Đảng. Nếu chấp nhận đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập thì sẽ
mất vai trò lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Do
vậy, phải giữ vững và không ngừng củng cố nền tảng chính trị- pháp lý, mở rộng và
phát huy dân chủ, phát huy tính tích cực xã hội của nhân dân, xây dựng và hoàn
thiện hệ thống chính tri xã hội chủ nghĩa, khảng định vị thế của đất nước trên
trường quốc tế. Thực chất về nội dung chính trị, đấu tranh giai cấp ở nước ta vẫn là
cuộc đấu tranh giữa chính trị xã hội chủ nghĩa với chính trị tư bản chủ nghĩa, suy
cho cùng là giữ vững con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
Từ những phân tích trên, chúng ta có thể khảng định rằng nội dung cuộc đấu
tranh giai cấp ở nước ta hiện nay là cuộc đấu tranh nhằm giữ vững định hướng xã
hội chủ nghĩa, khắc phục nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa trên các lĩnh vực
đời sống xã hội. đó chính là cuộc đấu tranh để xây dựng các yếu tố của chủ nghĩa
xã hội với tính cách là một hình thái kinh tế- xã hội cao nhất trong lịch sử. Cuộc
đấu tranh đó nhằm đánh bại các yếu tố, xu hướng tư bản chủ nghĩa đang cản trở
con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, đặc biệt là xoá bỏ quan hệ sản xuất và
kiến chúc thượng tầng tư bản chủ nghĩa với tư cách thống trị xã hội. Theo đó, cuộc
đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay thực chất là đấu tranh giữa hai con đường xã
hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa.
Thứ tư, cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay diễn ra trong điều kiện
mới và hình thức rất phong phú, đa dạng. Trong điều kiện giai cấp công nhân và
nhân dân lao động đã nắm chính quyền, có Đảng tiền phong dày dặn kinh nghiệm
lãnh đạo đã giành thắng lợi trong công cuộc giải phóng dân tộc, đã giành nhiều
thành tựu trong công cuộc đổi mới. Tuy chịu sự tác động to lớn của tình hình thế
giới biến động khó lường; cuộc cách mạng khoa học- công nghệ tác động nhiều
mặt nhiều chiều (cả thuận lợi và khó khăn), chủ nghĩa xã hội hiện thực lâm vào
thoái trào, chủ nghĩa tư bản điều chỉnh thích nghi còn khả năng tồn tại phát triển,


18

nhưng nó cũng tạo điều kiện cho Đảng, Nhà nước và nhân dân ta tìm tòi, tổng kết
thực tiễn trên cơ sở đó xác định hình thức bước đi, cách thức phù hợp để giữ vững
định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tóm lại, trên cơ sở phân tích tất yếu, nội dung, điều kiện, hình thức và nhận
thức mới về cuộc đấu tranh giai cấp ở nước ta hiện nay, có thể khảng định: đấu
tranh giữa hai con đường xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa là nội dung của đấu
tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Đó là
cuộc đấu tranh gay go, quyết liệt lâu dài nhằm giữ vững định hướng xã hội chủ
nghĩa, khắc phục nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa.
Sự khảng định trên có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn, là cơ sở cho Đảng
và nhân dân ta “nhận thức ngày càng rõ hơn về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội
ở nước ta”18, góp phần làm phong phú thêm kho tàng lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin
về lý luận đấu tranh giai cấp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở một nước
thuộc địa nửa phong kiến, nền sản xuất nhỏ, trải qua chiến tranh tiến lên chủ nghĩa
xã hội bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa.
Hiện nay, công cuộc đổi mới của đất nước ta đang bước vào thời kỳ phát
triển với tốc độ tăng trưởng ngày càng cao. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù
địch đang đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ để chống phá
cách mạng nước ta. Một trong những mục tiêu mà chúng nhằm vào để chống phá
đó là từng bước thực hiện “phi chính trị hoá”, tách rời sự lãnh đạo của Đảng đối
với quân đội nhằm làm lẫn lộn giữa quân đội cách mạng và quân đội phản cách
mạng hòng làm cho Quân đội ta mơ hồ về bản chất giai cấp của mình, xa rời mục
tiêu, lý tưởng của Đảng. Bên cạnh đó nước ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, trong điều kiện toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc
tế, ngoài mặt tích cực thì yếu tố tiêu cực của nó đã tác động không nhỏ đến đời
18

Đảng CSVN, Văn kiện Nghị quyết DH IX, NxbCTQG, H, 2001, Tr86

19

sống tinh thần của không ít cán bộ, chiến sỹ, từ đó làm suy giảm bản chất giai cấp
công nhân của quân đội. Trong bối cảnh phức tạp đó, để giữ vững kiên định mục
tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của Đảng thì một
vấn đề có tính “cốt tử” và cấp bách hiện nay là phải thường xuyên giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội, bảo đảm cho quân đội ta là quân
đội cách mạng, quân đội của dân, do dân, vì dân thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ
của mình bảo vệ Tổ quốc, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới và xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay.
Bản chất giai cấp công nhân của quân đội là sự trung thành, kiên định bản
chất giai cấp công nhân của Đảng; là sự quán triệt những nguyên tắc xây dựng tổ
chức chính trị, tổ chức vũ trang của Đảng Mác xít chân chính và Đảng ta vào xây
dựng quân đội phù hợp với những đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ và tổ chức của
một tổ chức quân sự. Chính trị của quân đội ta là chính trị của giai cấp công nhân;
quân đội ta không có mục tiêu chiến đấu nào khác ngoài mục tiêu chiến đấu của
giai cấp công nhân, thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản. Mục tiêu chiến đấu
của quân đội chính là mục tiêu cách mạng của Đảng; trình độ tự giác của quân đội
càng cao thì bản chất giai cấp công nhân càng sâu sắc, khác hẳn với các quân đội
thực hiện chính trị của giai cấp bóc lột một cách mù quáng. Quân đội ta là một tổ
chức quân sự của những người giác ngộ cách mạng hoạt động trên lĩnh vực đấu
tranh vũ trang thực hiện đường lối chính trị của Đảng một cách hoàn toàn tự giác.
Tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội là vấn đề có tính
nguyên tắc và là một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết định nâng cao sức mạnh
chiến đấu của quân đội ta, đồng thời là một giải pháp cơ bản đảm bảo cho quân đội
ta giữ vững, kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội. Coi nhẹ vấn đề bản chất giai cấp công nhân, dù muốn hay không cũng rơi

20

vào xu hướng “phi chính trị hoá quân đội” và dẫn tới những hậu quả nguy hại
không thể lường trước được.
Trong tình hình hiện nay, nước ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, trong xu thế toàn cầu hoá và quốc tế hoá; cục diện chính
trị thế giới diễn biến hết sức phức tạp. Trước những ảnh hưởng tiêu cực của kinh tế
thị trường và âm mưu chiến lược “diễn biến hoà bình” nhằm “phi chính trị hoá
quân đội” của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch, cùng với những tác nhân
tiêu cực xuất hiện trong xã hội làm ảnh hưởng xấu đến tư tưởng và tổ chức quân
đội. Vì vậy, việc giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân
đội càng trở nên cấp bách và phải giải quyết những giải pháp cơ bản là:
Một là, thường xuyên đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư
tưởng cho mọi cán bộ, chiến sỹ trong quân đội.
Đây là một biện pháp cơ bản nhằm giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
công nhân cho cán bộ, chiến sỹ kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội trước thời kỳ biến động đầy phức tạp hiện nay. Giáo dục chính trị tư tưởng cho
cán bộ, chiến sỹ trong quân đội là việc làm thường xuyên, song vấn đề cốt yếu là
phải đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng làm cho mọi cán bộ,
chiến sỹ nhận thức đúng đắn hơn về mục tiêu lý tưởng chiến đấu của quân đội, đảm
bảo cho quân đội ta luôn giữ vững lập trường giai cấp, đáp ứng yêu cầu thời kỳ đổi
mới. Chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng phải đi từ nâng cao chất lượng giáo
dục chủ nghĩa yêu nước và giáo dục giai cấp. Do đó, việc giáo dục giai cấp có thể
đi từ giáo dục yêu nước, kết hợp giáo dục yêu nước làm sáng tỏ sự thống nhất giữa
yêu nước và yêu chế độ mới với giải phóng nhân dân lao động, với tinh thần triệt
để cách mạng, tinh thần “cách mạng không ngừng” của giai cấp công nhân. Vì vậy,
phải tăng độ sâu bằng trang bị kiến thức lý luận cho chuyên đề “bản chất và truyền
thống quân đội nhân dân” trong chương trình giáo dục chính trị về mối quan hệ

21

giữa dân tộc và giai cấp. Trong đó, cần chú trọng giáo dục sâu sắc tư tưởng Hồ Chí
Minh về vận dụng mối quan hệ này trong giải quyết những vấn đề chiến lược của
cách mạng Việt Nam.
Hai là, coi trọng hoạt động thực tiễn, rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ
nghĩa cá nhân trong quân đội.
Để bản chất giai cấp công nhân thấm sâu trong tâm trí của mọi cán bộ, chiến
sỹ thành phẩm chất nhân cách, thì không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức
mà phải coi trọng hoạt động thực tiễn, coi hoạt động thực tiễn là con đường ngắn
nhất, có hiệu quả cao. Huấn luyện quân sự, xây dựng đơn vị cơ quan, tham gia xây
dựng cơ sở chính trị địa bàn đóng quân, hành quân dã ngoại, chống lụt bão, hoả
hoạn…đòi hỏi ở cán bộ, chiến sỹ ý thức chính trị, tính kiên định cách mạng, tinh
thần đoàn kết, kỷ luật, lòng tin yêu nhân dân, lòng tự hào dân tộc. Đồng thời qua
các hoạt động đó, bộc lộ những khuyết điểm, nhược điểm của họ về những phẩm
chất trên. Ngoài việc đánh giá kết quả công tác, có thể rút ra những bài học kinh
nghiệm thiết thực để bồi dưỡng bản chất giai cấp công nhân cho cán bộ, chiến sỹ và
cho bản thân mình.
Ba là, phát huy vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng và đội ngũ sỹ quan quân đội.
Đây là vấn đề cốt yếu để giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công
nhân trong quân đội. Bởi lẽ, có thường xuyên giữ vững nguyên tắc Đảng lãnh đạo
tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt quân đội mới đảm bảo cho quân đội luôn trung
thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; xác định được mục tiêu, phương hướng chính trị đúng đắn, xây dựng bản lĩnh chính trị, kiên định với công
cuộc đổi mới đất nước, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong mọi
điều kiện hoàn cảnh, quân đội phải vững mạnh về chính trị, mới thực hiện tốt chức
năng, nhiệm vụ của mình, góp phần thực hiện mục tiêu sứ mệnh lịch sử của giai
cấp công nhân. Trước diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và trong nước hiện nay, sự tác động đa chiều của mặt trái nền kinh tế thị trường, sự chống phá


22

điên cuồng của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch hòng phủ nhận vai trò
lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, làm cho mọi cán bộ, đảng viên, sỹ quan, chiến
sỹ quân đội xa rời bản chất giai cấp, mơ hồ mục tiêu lý tưởng chiến đấu. Hơn lúc
nào hết, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội càng trở nên cấp thiết.
Tóm lại, giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội
là nhu cầu nội tại, thiết yếu mang tính sống còn trong quá trình tồn tại, phát triển
của quân đội ta. Với bản chất cách mạng và khoa học, luôn trung thành tuyệt đối và
vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể nước ta, Đảng ta
đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại đã hết lòng nuôi dưỡng, giáo dục, rèn
luyện, truyền tới cho mọi cán bộ chiến sỹ lực lượng vũ trang mục tiêu lý tưởng
chiến đấu đúng đắn, bản chất cách mạng kiên cường, tình yêu đất nước nhân dân
sâu sắc, trí tuệ khoa học sáng suốt. Sở dĩ quân đội ta không ngừng trưởng thành và
chiến thắng những đội quân xâm lược hùng mạnh nhất thế giới, trước hết là do có
Đảng lãnh đạo, vì thế tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội hiện
nay là tăng cường xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, bảo đảm cho quân
đội ta luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội. Để thực hiện thắng lợi, mục tiêu lý tưởng đó cần phải hiện thực hoá đồng bộ
các biện pháp đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục mục tiêu lý tưởng, bản chất
giai cấp; phát huy vai trò sức mạnh các tổ chức, các lực lượng trong đó giữ vững và
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội là yêu cầu đặc biệt cấp thiết hiện
nay.