TIỂU LUẬN GIỮ VỮNG và TĂNG CƯỜNG bản CHẤT GIAI cấp CÔNG NHÂN của QUÂN đội, bảo đảm CHO QUÂN đội TA KIÊN ĐỊNH mục TIÊU lý TƯỞNG CHIẾN đấu vì độc lập dân tộc và CHỦ NGHĨA xã hội

1
Giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của quân đội, bảo
đảm cho quân đội ta kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu vì độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội

Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là mục tiêu chính trị không thay
đổi dù trong bất cứ giai đoạn nào, hoàn cảnh nào của cách mạng Việt Nam.
Nó phản ánh xu thế vận động tất yếu của thời đại, là yêu cầu khách quan
của chính lịch sử Việt Nam; là khát vọng là mục tiêu cao cả, thiêng liêng
của nhân dân ta, và cũng là mục tiêu lý tưởng chiến đấu của quân đội ta.
Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội có mối quan hệ chặt chẽ chi
phối tác động lẫn nhau độc lập dân tộc tuy không phải là mục tiêu cuối
cùng của cách mạng nhưng là điều kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa
xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ sở bảo đảm vững chắc độc lập dân tộc.
Mục tiêu cuối cùng của cách mạng Việt Nam đi tới là chủ nghĩa xã hội thực
hiện sự giải phóng triệt để về mặt xã hội và mưu cầu hạnh phúc cho mọi
người. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhẫn mạnh, “nước độc lập mà dân không
hưởng hạnh phúc, , tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì” 2. Song
chính người cũng nêu lên chân lý “Không có gì quý hơn độc lập tự do”, vì
không có tự do dân tộc thì không thể nói đến giải phóng con người, không
thể mưu cầu hạnh phúc cho mọi người và như vậy không thể nói tới chủ
nghĩa xã hội.
Giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, dân tộc
Việt Nam đã lập ra những chiến công lẫy lừng chưa từng có trong lịch sử,
trở thành một trong những dân tộc đi tiên phong trong thời đại mới, ghi dấu
ấn đậm nét của mình trong thế kỷ XX. Đảng ta đã khẳng định: “Đối với
nước ta, thế kỷ XX là thế kỷ của những biến đổi to lớn, thế kỷ đấu tranh
oanh liệt giành độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa
xã hội, thế kỷ của những chiến công và thắng lợi có ý nghĩa lịch sử và thời
2

Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, H, 1995, tr. 56


2
đại”1. Gắn liền với những chiến công oanh liệt và những thắng lợi có ý
nghĩa lịch sử đó là sự ra đời, trưởng thành của Quân đội nhân dân Việt
Nam. Đó là quân đội mang trên mình bản chất giai cấp tiến bộ - bản chất
giai cấp công nhân, một quân đội chiến đấu nhằm thực hiện sứ mệnh lịch
sử và lý tưởng xã hội của giai cấp công nhân, Việt Nam là giải phóng giai
cấp, giải phóng con người khỏi chế độ áp bức, bóc lột người, giành độc lập
dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực tiễn lịch sử đã chững minh,
quân đội bao giờ cũng mang bản chất của giai cấp cầm quyền và của nhà
nước đã tổ chức nuôi dưỡng và sử dụng công cụ bạo lực đó; không có quân
đội trung lập đứng ngoài chính trị, phi giai cấp. Bản chất giai cấp của quân
đội nhân dân Việt Nam được quy định bởi nguyên tắc Đảng Cộng sản Việt
Nam lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt; chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của quân
đội ta; ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của Đảng chính là mục
tiêu, lý tưởng chiến đấu của quân đội nhân dân Việt Nam.
Hiện nay, công cuộc đổi mới của đất nước ta đang bước vào thời kỳ
phát triển với tốc độ tăng trưởng ngày càng cao. Chủ nghĩa đế quốc và các
thế lực thù địch đang đẩy mạnh chiến lược “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn
lật đổ để chống phá cách mạng nước ta. Một trong những mục tiêu mà
chúng nhằm vào để chống phá đó là từng bước thực hiện đó là “phi chính
trị hóa”, tách rời sự lãnh đạo của Đảng đối với quân đội nhằm làm lẫn lộn
giữa quân đội cách mạng và quân đội phản cách mạng hòng làm cho Quân
đội ta mơ hồ về bản chất giai cấp của mình, xa rời mục tiêu, lý tưởng của
Đảng. Bên cạnh đó nước ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế
quốc tế, ngoài mặt tích cực thì yếu tố tiêu cực của nó đã tác động không

nhỏ đến đời sống tinh thần của không ít cán bộ, chiến sỹ, từ đó làm suy
giảm bản chất giai cấp công nhân của quân đội. Trong bối cảnh phức tạp
1

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb CTQG,
H, 2001, tr. 62


3
đó, để giữ vững kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội của Đảng thì một vấn đề có tính “cốt tử” và cấp bách
hiện nay là phải thường xuyên giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
công nhân trong quân đội, bảo đảm cho quân đôị ta là quân đội cách mạng,
quân đội của dân, do dân, vì dân thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của
mình bảo vệ Tổ quốc, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới và
xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta.
Phạm trù quân đội bao giờ cũng gắn liền với phạm trù giai cấp và
nhà nước, quân đôị bao giờ cũng thuộc về giai cấp nhất định, mang bản
chất chính trị của giai cấp đã tổ chức ra nó. Quân đội ta là quân đội do
Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện,
chính vì vậy ngay từ khi ra đời nó đã là một đội quân công nông mang bản
chất giai cấp công nhân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Quân đội
ta có sức mạnh vô địch, vì nó là một quân đội nhân dân do đảng ta xây
dựng, Đảng ta lãnh đạo và giáo dục”1. Vì vậy Người căn dặn bộ đội ta
“Mỗi đồng chí phải ra sức học tập, rèn luyện tu dưỡng, củng cố lập trường
giai cấp công nhân”2. Chính bản chất giai cấp công nhân làm cho quân đội
ta thành một quân đội kiểu mới, quân đội chiến đấu vì mục tiêu, lý tưởng
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Bản chất giai cấp công nhân trong
quân đội ta được quy định bởi bản chất của Đảng Cộng sản Việt Nam - đội
tiền phong của giai cấp công nhân Việt Nam. Vì vậy quá trình hình thành

nên bản chất giai cấp công nhân trong quân đội ta là một quá trình có tính
quy luật khách quan.
Tiền đề cơ bản của sự hình thành và phát triển bản chất giai cấp công
nhân của quân đội là sự tồn tại của một chính Đảng có đầy đủ những đặc
trưng của bản chất giai cấp công nhân và những hoạt động lãnh đạo của
chính Đảng đó để xây dựng bản chất giai cấp công nhân cho quân đội. Bản
chất giai cấp công nhân của một chính Đảng quyết định bản chất giai cấp
1

, 2 Hồ Chí Minh với các lực lượng vũ trang nhân dân, Nxb QĐND, H, 1975, tr. 359,
335
2


4
công nhân của quân đội do đảng đó xây dựng, đó là một quy luật cơ bản đã
được thực tiễn lịch sử chứng minh trong quá trình hình thành và phát triển
của quân đội ta. Quy luật này sẽ phát huy tác dụng trong toàn bộ quá trình
xây dựng và trưởng thành. Tuy nhiên quy luật đó có ý nghĩa đặc biệt quan
trọng từ khi bắt đầu xây dựng quân đội.
Hồ Chí Minh, Người sáng lập và rèn luyện đảng ta đồng thời Người
cũng tổ chức, xây dựng nên quân đội kiểu mới Việt Nam. Trước yêu cầu
đòi hỏi của cách mạng nước ta những năm đầu thế kỷ XX, trước hết Người
đã tập trung công sức xây dựng một chính Đảng Mác - Lênin chân chính ở
Việt Nam. Sự ra đời của một chính đảng mang bản chất giai cấp công nhân
đó đã quy định tính tất yếu khách quan cho sự ra đời một quân đội kiểu
mới. Nhờ đó mà ngay từ khi mới thành lập, quân đội ta đã được một Đảng
Mác - Lênin lãnh đạo, một Đảng tiên phong cả về chính trị, tư tưởng và tổ
chức của giai cấp công nhân. Đó là tiền đề quan trọng nhất để quân đội ta
không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, phát huy bản chất giai cấp công

nhân, giành được nhiều thắng lợi vẻ vang. Trong khi đó không ít quân đội
các nước cũng nảy sinh từ cao trào giải phóng dân tộc sau chiến tranh thế
giới thứ II đã phát triển hết sức khó khăn, thậm trí đi đến biến chất tan dã,
chính vì những quân đội đó đã không tạo được tiền đề cơ bản cho sự ra đời
của một quân đội cách mạng, quân đội mang bản chất giai cấp công nhân,
tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc. Bản chất của quân đội ta không chỉ
được tạo dựng bởi chính quy luật ra đời của Đảng, bản chất của Đảng ta mà
còn ảnh hưởng bởi chính nhân cách Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người là chiến
sỹ cộng sản mẫu mực, người thầy của Đảng ta, người cha thân yêu của lực
lượng vũ trang và của quân đội ta. Trong xây dựng quân đội, Người đặc
biệt quan tâm xây dựng bản chất cách mạng cho quân đội, đó là gốc rễ, nền
tảng làm nên những chiến tích lẫy lừng của quân đội ta trong suốt chiều dài
lịch sử dấn tộc.
Bản chất giai cấp công nhân của quân đội là sự trung thành, kiên
định bản chất giai cấp công nhân của Đảng; là sự quán triệt những nguyên


5
tắc xây dựng tổ chức chính trị, tổ chức vũ trang của Đảng Mác xít chân
chính và Đảng ta vào xây dựng quân đội phù hợp với những đặc điểm,
chức năng, nhiệm vụ và tổ chức của một tổ chức quân sự. Chính trị của
quân đội ta là chính trị của giai cấp công nhân ; quân đội ta không có mục
tiêu chiến đấu nào khác ngoài mục tiêu chiến đấu của giai cấp công nhân,
thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản. Mục tiêu chiến đấu của quân
đội chính là mục tiêu cách mạng của Đảng; trình độ tự giác của quân đội
càng cao thì bản chất giai cấp công nhân càng sâu sắc, khác hẳn với các
quân đội thực hiện chính trị của giai cấp bóc lột một cách mù quáng. Quân
đội ta là một tổ chức quân sự của những người giác ngộ cách mạng hoạt
động trên lĩnh vực đấu tranh vũ trang thực hiện đường lối chính trị của
Đảng một cách hoàn toàn tự giác.

Chính trị của giai cấp công nhân trong quân đội ta là một hệ thống
hoàn chỉnh những quan điểm, đường lối, bao gồm mục tiêu cơ bản của
cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, con đường, lực lượng và các biện pháp
cơ bản để đạt được mục tiêu đó; những giai đoạn cơ bản của các chiến lược
cách mạng, những nhiệm vụ cơ bản, nhiệm vụ lâu dài và nhiệm vụ trước
mắt của cách mạng. Những nội dung đó cũng phát triển và không ngừng
hoàn thiện với sự phát triển của thực tiễn cách mạng. Việc xây dựng lập
trường chính trị của giai cấp công nhân trong quân đội còn bao gồm cả việc
nắm vững và quán triệt đường lối quân sự, bởi vì đường lối quân sự là một
bộ phận quan trọng trong hệ thống những đường lối của Đảng, là đường lối
chính trị của Đảng trong lĩnh vực khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách
mạng.
Hệ tư tưởng của quân đội ta là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân,
tức là hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Xây
dựng bản chất giai cấp công nhân trong quân đội chính là hoạt động tự
thân, liên tục không ngừng để xác lập sự thống trị của hệ tư tưởng chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong quân đội đóng vai trò có ý
nghĩa quyết định đối với việc xây dựng bản chất giai cấp công nhân và tăng


6
cường sức mạnh chiến đấu của quân đội ta; là cơ sở tinh thần quyết chiến,
quyết thắng, chủ nghĩa anh hùng cách mạng của quân đội. Đồng thời với
việc xác lập và củng cố hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển khoa học nghệ
thuật quân sự, nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực hoạt động của quân
đội ta. Quá trình xây dựng hệ tư tưởng Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh cũng là quá trình đấu tranh kiên quyết chống lại những tư tưởng lạc
hậu và phản động đối lập với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh.

Bản chất giai cấp công nhân của quân đội còn được thể hiện sâu sắc
về mặt tổ chức, bởi vì nếu bản chất chính trị và tư tưởng không được vật
chất hóa trong những quan hệ và cơ cấu tổ chức xác định thì bản chát giai
cấp công nhân của quân đội ta sẽ không đầy đủ và sẽ không được củng cố
vững chắc. Đặc điểm tổ chức của quân đội mang bản chất giai cấp công
nhân là sự vận dụng và kết hợp những đặc trưng về tổ chức của giai cấp
công nhân phù hợp với những nét đặc thù của tổ chức quân sự. Chẳng hạn,
tính tổ chức, tính kỷ luật và nguyên tắc tập trung dân chủ là sức mạnh và
nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng. Mặc dù tổ chức quân đội có sự đặc
thù như thế nào đi chăng nữa thì nó cũng phải thể hiện những đặc tính
chung về bản chất của giai cấp công nhân. Tổ chức quân đội là một tổ chức
mang tính kỷ luật và dân chủ chặt chẽ, kỷ luật quân đội là “kỷ luật sắt” vừa
tự giác vừa nghiêm minh. Dân chủ và kỷ luật trong quân đội là hai phạm
trù thống nhất, quan hệ chặt chẽ với nhau, dân chủ rộng rãi nhưng phải đặt
dưới sự tập trung thống nhất của kỷ luật, đồng thời kỷ luật nghiêm minh
trên cơ sở phát huy trí tuệ và quyền làm chủ của mọi cán bộ, chiến sĩ trong
quân đội. Nếu tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng thì
đó cũng là quy luật phát triển của quân đội ta, làm cho quân đội ngày càng
vững mạnh, lấy vững mạnh về chính trị làm cơ sở; khắc phục được thói
kiêu ngạo, tự mãn, bảo thủ trì trệ, quân phiệt, bảo đảm cho quân đội ta luôn
hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.


7
Quân đội nhân dân Việt Nam là một quân đội mang bản chất giai cấp
công nhân, có những đặc trưng phổ biến chung cho mọi quân đội kiểu mới
trên thế giới ra đời từ sau cách mạng tháng Mười năm 1917. Tuy nhiên, do
những điều kiện lịch sử đặc thù trong nội dung của cách mạng của Việt
Nam, hai nhân tố giai cấp và dân tộc luôn gắn bó và khăng khít với nhau và
đường lối cơ bản, xuyên suốt của cách mạng Việt Nam là kết hợp hai ngọn

cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Sự ra đời của Đảng cộng sản Việt
Nam cũng là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lê nin với
phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Sức mạnh của
cách mạng Việt Nam cũng là sức mạnh tổng hợp của cuộc đấu tranh giai
cấp và đấu tranh dân tộc, của sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại.
Trong nhân cách Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng là sự kết tinh của những
phẩm chất cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế với những tinh hoa,
truyền thống bốn nghìn năm của lịch sử dân tộc Việt Nam. Cũng như quân
đội các nước xã hội chủ nghĩa, bên cạnh những thuộc tính phổ biến, thống
nhất của quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân, quân đội ta còn có
những đặc trưng riêng biệt, phản ánh những điều kiện lịch sử đặc thù của
dân tộc ta, đó là những tinh hoa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam
được phát huy lên trình độ mới khoa học và nghệ thuật quân sự Việt Nam
đầy sức sống. Do đó quân đội ta phải có những nét riêng biệt trong những
hình thức tổ chức cụ thể, trong những hình thức quan hệ ứng xử giữa
những con người với nhau, trong phong cách làm việc và lề thói sinh hoạt...
Việc quân đội ta kế thừa những tinh hoa và truyền thống của dân tộc cũng
không phải diễn ra một cách tự phát; chính Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã tổng kết một cách sâu sắc lịch sử dân tộc ta dưới ánh sáng chủ
nghĩa Mác - Lênin, rút ra những tinh hoa, truyền thống quý báu của dân
tộc. Quá trình giáo dục rèn luyện bản chất giai cấp công nhân cho quân đội,
cũng đồng thời truyền cho quân đội ta những tinh hoa của dân tộc. Cố Tổng
bí thư Lê Duẩn đã khẳng định: “là con em của một nhân dân anh hùng,
quân đội ta đã kế thừa truyền thống kiên cường của dân tộc được hun đúc


8
qua bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước, kế thừa tài thao lược của tổ
tiên ta đã từng đánh thắng nhiều đạo quân xâm lược hung hãn, lập nên
những chiến công hiển hách”1.

Từ tính quy luật khách quan của quá trình xây dựng bản chất giai cấp
công nhân của quân đội ta có thể thấy rằng: việc xây dựng bản chất và
truyền thống của quân đội không chỉ là hoạt động tư tưởng thuần túy,
không chỉ là giáo dục những truyền thống đã qua mà còn và chủ yếu là việc
tổ chức tốt các hoạt động thực tiễn để giải quyết những nhiệm vụ lịch sử
đang đặt ra hôm nay như Đảng ta đã khẳng định: xây dựng quân đội nhân
dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, là lực lượng nòng
cốt của sức mạnh quốc phòng - an ninh; nâng cao chất lượng tổng hợp, sức
mạnh chiến đấu, để quân đội ta thực sự là lực lượng chính trị trong sạch,
vững mạnh, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và
nhân dân, luôn được nhân dân tin cậy, yêu mến.
Tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội là vấn đề có
tính nguyên tắc và là một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết định nâng
cao sức mạnh chiến đấu của quân đội ta, đồng thời là một giải pháp cơ bản
đảm bảo cho quân đội ta giữ vững, kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu
vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Coi nhẹ vấn đề bản chất giai cấp
công nhân, dù muốn hay không cũng rơi vào xu hướng “phi chính trị hóa
quân đội” và dẫn tới những hậu quả nguy hại không thể lường trước được.
Mang trong mình bản chất giai cấp công nhân, Quân đội ta luôn thể hiện là
một đội quân “Trung với Đảng, hiếu với dân…nhiệm vụ nào cũng hoàn
thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng” và đã dệt
nên truyền thống vẻ vang của dân tộc. Song, bản chất giai cấp công nhân
của quân đội ta không phải là cái “nhất thành bất biến” mà nó ngày càng
được củng cố, bổ xung, tăng cường, nhưng cũng có thể bị suy giảm, biến
chất và nó diễn ra như thế nào còn phụ thuộc vào sự vận động của những

1

Lê Duẩn, Tiến bước dưới ngọn cờ của Đảng, Nxb Quân đội nhân dân, H, 1980, tr. 79

9
yếu tố quy định bản chất giai cấp công nhân của quân đội và đặc biệt là vai
trò lãnh đạo của Đảng đối với quân đội.
Vấn đề giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong
quân đội, bảo đảm cho quân đội ta kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu vì
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là một mục tiêu xây dựng quân đội về
chính trị phải được tiến hành thường xuyên trong mọi hoạt động của quân
đội. Trong tình hình hiện nay, nước ta đang thực hiện nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa, trong xu thế toàn cầu hóa và quốc tế hóa; cục
diện chính trị thế giới diễn biến hết sức phức tạp. Trước những ảnh hưởng
tiêu cực của kinh tế thị trường và âm mưu chiến lược “diễn biến hòa bình”
nhằm “phi chính trị hóa quân đội” của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù
địch, cùng với những tác nhân tiêu cực xuất hiện trong xã hội làm ảnh
hưởng xấu đến tư tưởng và tổ chức quân đội. Vì vậy, việc giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội càng trở nên cấp bách và
phải giải quyết những mâu thuẫn cơ bản đó là:
Thứ nhất, mâu thuẫn giữa yêu cầu thống nhất ý trí và hành động trên
cơ sở kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội trên nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối quan điểm của Đảng với tâm trạng đa dạng, phức tạp của một bộ phận
cán bộ, chiến sỹ có tính toán về quan hệ giữa các lợi ích khiến cho sự
không thuần nhất về tư tưởng đang có xu hướng phát triển dưới tác động
của nền kinh tế thị trường. Xây dựng tính thống nhất cao về mục tiêu lý tưởng chiến đấu là một yêu cầu cơ bản hàng đầu để củng cố, giữ vững tăng cường bản chất giai cấp công nhân của quân đội. Sự không thuần nhất giữa
các quân nhân về mục tiêu lý ttưởng chiến đấu, về sự lãnh đạo của Đảng và
quản lý của Nhà nước là nguy cơ lớn nhất tác động tới việc giữ vững bản
chất giai cấp công nhân của Quân đội ta. Trước đây, trong điều kiện chiến
tranh, với khát vọng độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc, toàn Đảng, toàn
quân và toàn dân một ý chí, do đó việc xây dựng tính thống nhất cao về
chính trị, tư tưởng và tổ chức của quân đội ta là rất thuận lợi. Hiện nay, b-

10
ước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, thực hiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sự biến động về cơ cấu xã hội - giai cấp,
phân hóa giàu nghèo, sự đa dạng trong đời sống tinh thần của xã hội trên cơ
sở lợi ích kinh tế khác nhau. Đây là một khó khăn mới trong việc xây dựng
tính thống nhất cao về chính trị, tư tưởng của quân đội ta. Cơ cấu xã hội giai cấp biến động kéo theo đó là sự phong phú đa dạng của các thành phần
xã hội trong quân đội; từ các giai tầng khác nhau gia nhập vào quân đội;
chắc chắn quân nhân sẽ mang vào quân đội sự khác nhau về nhu cầu lợi ích
cá nhân và do đó có sự khác nhau về quan điểm chính trị, tư tưởng, đạo
đức, lối sống. Đây là một vấn đề lớn được đặt ra từ thực tiễn cần phải có sự
giải đáp.
Thứ hai, mâu thuẫn giữa yêu cầu không ngừng phát huy vai trò tiền
phong gương mẫu của chủ thể thực hiện việc tăng cường bản chất giai cấp
công nhân của quân đội với thực trạng hạn chế về phẩm chất và năng lực
thực hiện nhiệm vụ đó của chủ thể. Chủ thể ở đây bao gồm cả con người và
tổ chức quân đội, đó là đội ngũ cán bộ chủ trì, chỉ huy, lãnh đạo các cấp và
tổ chức Đảng, tổ chức chỉ huy, tổ chức quần chúng trong quân đội. Bản
chất giai cấp công nhân của chủ thể trong hoạt động thực tiễn quân đội được biểu hiện ra ở tính tiền phong rất cao ở từng con người và tổ chức
trong quân đội. Nếu trong chiến tranh, chủ thể phải có đủ phẩm chất, năng
lực để thực hiện tính tiền phong bảo đảm cho chiến đấu giành thắng lợi; thì
ngày nay để thực hiện được tính tiền phong của mình, chủ thể phải có đủ
phẩm chất, năng lực quy tụ được ý chí, tư tưởng và hành động của quân
nhân vào mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tuyệt đối
trung thành với Tổ quốc, với Đảng và nhân dân, thực hiện đầy đủ các chức
năng của quân đội là sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lơi, chức năng
công tác, chức năng lao động sản xuất kinh tế. Tuy nhiên, thực trạng cho
thấy một số chủ thể chưa đáp ứng đợc yêu cầu của tính tiên phong đó, biểu
hiện rõ ở một bộ phận cán bộ chủ trì các cấp còn yếu về năng lực, phẩm
chất nhưng chưa mẫu mực trong cuộc sống, thiếu gắn bó đoàn kết với đồng

11
đội, tự do chủ nghĩa, thậm chí có người rơi vào khuynh hướng thực dụng,
một số tổ chức, kể cả tổ chức Đảng tính chiến đấu không cao, che giấu
khuyết điểm, mất đoàn kết nội bộ, thực hiện nhiệm vụ hiểu quả cha cao.
Nhận thức rõ hai mâu thuẫn trên là cơ sở để chúng ta đề xuất các
biện pháp giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân không để
những yếu tố tiêu cực của kinh tế thị trường ảnh hưởng xấu đến bản chất
giai cấp công nhân của quân đội. việc giữ vững và tăng cường bản chất giai
cấp công nhân trong quân đội càng trở lên cấp bách đối với mọi mặt hoạt
động của công tác chính trị, tư tưởng và tổ chức của các tổ chức Đảng, tổ
chức chỉ huy và của cả hệ thống công tác đảng, công tác chính trị.Để thực
hiện tốt vấn đề trên, cần tập trung một số biện pháp cơ bản sau:
Một là, thường xuyên đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục
chính trị, tư tưởng cho mọi cán bộ, chiến sỹ trong quân đội.
Đây là một biện pháp cơ bản nhằm giữ vững và tăng cường bản chất
giai cấp công nhân cho cán bộ, chiến sỹ kiên định mục tiêu độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội trước thời kỳ biến động đầy phức tạp hiện nay. Giáo
dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, chiến sỹ trong quân đội là việc làm
thường xuyên, song vấn đề cốt yếu là phải đổi mới, nâng cao chất lượng
giáo dục chính trị, tư tưởng làm cho mọi cán bộ, chiến sỹ nhận thức đúng
đắn hơn về mục tiêu lý tưởng chiến đấu của quân đội, đảm bảo cho quân
đội ta luôn giữ vững lập trường giai cấp, đáp ứng yêu cầu thời kỳ đổi mới.
Chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng phải đi từ nâng cao chất lượng giáo
dục chủ nghĩa yêu nước và giáo dục giai cấp. Bởi vì lòng yêu nước của
nhân dân ta như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói vốn là một truyền thống quý
báu, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì “tinh thần ấy lại sôi nổi”, “kết thành
một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn”, “lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó
khăn”, “nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”. Song, tinh thần yêu

nước đó cần phải được khơi dậy và động viên kịp thời thì mới phát huy
được đầy đủ của mọi cán bộ chiến sỹ trong hoàn thành chức trách của
mình. Cùng với đó, cần phải thường xuyên giác ngộ giai cấp, giác ngộ bản


12
chất giai cấp công nhân thì không thể tự phát mà có được, kể cả những
người xuất thân từ công nhân, bởi vì đây là sự giác ngộ hệ tư tưởng khoa
học, cách mạng, trong khi đó chúng ta chưa có một tổng kết cơ bản, sâu sắc
về phương diện giáo dục này cả nội dung và phương pháp trong hoàn cảnh
đặc thù về kinh tế - xã hội , chưa có nền đại công nghiệp và cơ cấu giai cấp
xã hội như ở phương tây. Mặt khác, trong quan niệm của nhiều người cũng
còn có sự tách bạch máy móc ba khái niệm giai cấp công nhân, nhân dân,
dân tộc, không thấy trong điều kiện Đảng cộng sản Việt Nam là Đảng của
giai cấp công nhân, của nhân dân và của dân tộc Việt Nam. Ba khái niệm
đó tuy không đồng nhất, nhưng liên hệ thống nhất bên trong từ lợi ích cơ
bản, giải phóng giai cấp công nhân, giải phóng nhân dân và giải phóng dân
tộc luôn gắn bó chặt chẽ với nhau và chỉ được thực hiện triệt để trên lập
trường giai cấp công nhân. Do đó, việc giáo dục giai cấp có thể đi từ giáo
dục yêu nước, kết hợp giáo dục yêu nước làm sáng tỏ sự thống nhất giữa
yêu nước và yêu chế độ mới với giải phóng nhân dân lao động, với tinh
thần triệt để cách mạng, tinh thần “cách mạng không ngừng” của giai cấp
công nhân. Vì vậy, phải tăng độ sâu bằng trang bị kiến thức lý luận cho
chuyên đề “bản chất và truyền thống quân đội nhân dân” trong chương
trình giáo dục chính trị về mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp. Trong đó,
cần chú trọng giáo dục sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về vận dụng mối
quan hệ này trong giải quyết những vấn đề chiến lược của cách mạng Việt
Nam.
Như vậy, trong xây dựng quân đội về chính trị, việc giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp công nhân cần phải đặt trong mối quan hệ thống

nhất với tính nhân dân, tính dân tộc. Bởi vì, quân đội ta là quân đội nhân
dân, mang bản chất giai cấp công nhân và ngược lại, bản chất giai cấp công
nhân ở quân đội đã hàm chứa phẩm chất gắn bó với nhân dân, với dân tộc.
Mục đích cuối cùng là bảo đảm cho quân đội ta luôn giữ vững và tăng
cường bản chất giai cấp, kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu vì độc lập


13
dân tộc và chủ nghĩa xã hội, xứng đáng với danh hiệu cao quý “Bộ đội Cụ
Hồ”, danh hiệu mà Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trao tặng.
Hai là, coi trọng hoạt động thực tiễn, rèn luyện đạo đức cách mạng,
chống chủ nghĩa cá nhân trong quân đội.
Để bản chất giai cấp công nhân thấm sâu trong tâm trí của mọi cán
bộ, chiến sỹ thành phẩm chất nhân cách, thì không chỉ dừng lại ở việc
truyền thụ kiến thức mà phải coi trọng hoạt động thực tiễn, coi hoạt động
thực tiễn là con đường ngắn nhất, có hiệu quả cao. Huấn luyện quân sự, xây
dựng đơn vị cơ quan, tham gia xây dựng cơ sở chính trị địa bàn đóng quân,
hành quân dã ngoại, chống lụt bão, hỏa hoạn…đòi hỏi ở cán bộ, chiến sỹ ý
thức chính trị, tính kiên định cách mạng, tinh thần đoàn kết, kỷ luật, lòng
tin yêu nhân dân, lòng tự hào dân tộc. Đồng thời qua các hoạt động đó, bộc
lộ những khuyết điểm, nhược điểm của họ về những phẩm chất trên. Ngoài
việc đánh giá kết quả công tác, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm
thiết thực để bồi dưỡng bản chất giai cấp công nhân cho cán bộ, chiến sỹ và
cho bản thân mình.
Trong hoạt động thực tiễn, để tăng cường bản chất giai cấp công
nhân trong quân đội, kiên định mục tiêu lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân
tộc và chủ nghĩa xã hội, cần phải rất coi trọng rèn luyện đạo đức cách
mạng, chống các biểu hiện chủ nghĩa cá nhân trong quân đội. Chủ nghĩa cá
nhân là chỗ dựa cho hệ tư tưởng tư sản xâm nhập vào quân đội, làm suy
giảm vai trò của hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa, phai nhạt dần lý tưởng chiến

đấu, làm biến dạng mối quan hệ giữa con người với con người. Chủ nghĩa
cá nhân trong điều kiện kinh tế thị trường là một trong những nguyên nhân
chủ yếu của tình trạng vi phạm đạo đức, lối sống kỷ luật của người quân
nhân cách mạng. Bản chất giai cấp công nhân của quân đội ta không thể
dung nạp được với bất kỳ biểu hiện nào của chủ cá nhân đang được mặt trái
của kinh tế thị trường và mặt tiêu cực của toàn cầu hóa kinh tế nuôi dưỡng,
khích lệ trong một bộ phận cán bộ, chiến sỹ của quân đội. Do đó, mỗi cán
bộ, đảng viên, sỹ quan, chiến sỹ quân đội phải luôn tự ý thức giáo dục, rèn


14
luyện đạo đức cách mạng, kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện của
chủ nghĩa cá nhân dưới mọi hình thức. Việc đó phải được tiến hành thường
xuyên, mọi lúc, mọi nơi, không ngừng, không nghỉ; phải phát huy vai trò tự
giác cao từ cán bộ quân đội cấp cao đến người chiến sỹ binh nhì. Hiện nay
cùng với toàn Đảng, toàn dân, quân đội đang thực hiện cuộc vận động
“Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” một cách nghiêm
túc và hiệu quả thiết thực. Đây không chỉ là đợt phát động mang tính khẩu
hiệu chung chung, mà việc học tập đó phải đựơc thấm sâu trong nhận thức
và hành động thực tiễn của mỗi người và phải trở thành nề nếp thường
xuyên, thành chế độ bắt buộc đối với mọi cán bộ, chiến sỹ quân đội .
Ba là, phát huy vai trò lãnh đạo của tổ chức đảng và đội ngũ sỹ
quan quân đội.
Đây là vấn đề cốt yếu để giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
công nhân trong quân đội. Bởi lẽ, có thường xuyên giữ vững nguyên tắc
Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt quân đội mới đảm bảo cho
quân đội luôn trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân;
xác định được mục tiêu, phương hướng chính trị đúng đắn, xây dựng bản
lĩnh chính trị, kiên định với công cuộc đổi mới đất nước, mục tiêu độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Trong mọi điều kiện hoàn cảnh, quân đội phải

vững mạnh về chính trị, mới thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình,
góp phần thực hiện mục tiêu sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Trước
diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực và trong nước hiện nay,
sự tác động đa chiều của mặt trái nền kinh tế thị trường, sự chống phá điên
cuồng của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch hòng phủ nhận vai trò
lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, làm cho mọi cán bộ, đảng viên, sỹ
quan, chiến sỹ quân đội xa rời bản chất giai cấp, mơ hồ mục tiêu lý tưởng
chiến đấu. Hơn lúc nào hết, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quân
đội càng trở nên cấp thiết.
Đội ngũ sỹ quan quân đội có trách nhiệm hết sức nặng nề trong việc
nâng cao chất lượng giáo dục bản chất giai cấp công nhân của quân đội ta


15
trong tình hình hiện nay. Họ là lực lượng nòng cốt trong quân đội, vừa là
đối tượng giáo dục và là chủ thể giáo dục. Họ phải xây dựng tổ chức, xây
dựng môi trường chính trị văn hóa, phải truyền thụ và nêu gương về bản
chất giai cấp công nhân trong giáo dục chiến sỹ từ lớp này đến lớp khác, kế
tục nhau làm nghĩa vụ quân sự. Họ cũng là lực lượng chủ công trong ngăn
ngừa, khắc phục những tiêu cực nội sinh trái với bản chất quân đội và
chống các âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, hòng tách quân đội khỏi sự lãnh
đạo của Đảng và chia rẽ với nhân dân. Do đó, để đội ngũ sỹ quan làm tròn
trách nhiệm của mình đối với xây dựng quân đội nói chung cũng như đối
với giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân của quân đội nói
riêng, Đảng, Nhà nước và nhân dân cần quan tâm chăm lo xây dựng và bảo
đảm mọi mặt cho đội ngũ sỹ quan có đủ phẩm chất, năng lực, sức khỏe,
gắn bó với sự nghiệp quân sự, nắm vững quan điểm đường lối của Đảng,
tận tâm, tận lực phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân.
Để xây dựng được đội ngũ sỹ quan quân đội thực sự là những cán bộ
trung kiên, cán bộ của Đảng trong quân đội có đầy đủ đặc trưng bản chất

giai cấp công nhân, cần phải trú trọng khâu tuyển chọn đầu vào đào tạo sỹ
quan. Kết hợp chặt chẽ giữa công tác giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ
với công tác phát triển đảng viên, trú trọng thành phần giai cấp, song diều
quan trọng hơn là phải giáo dục bản chất giai cấp công nhân, bảo đảm cho
đội ngũ này thực sự tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, và nhân
dân; khắc phục tư tưởng phát sinh từ nền kinh tế thị trường là chỉ vì kế mưu
sinh thuần túy mà vào quân đội, vào Đảng, tạo mầm mống cho khả năng
của chủ nghĩa cơ hội thực dụng nảy nở. Phải rèn luyện đội ngũ sỹ quan có
được sự miễn dịch tối đa đối với mọi tác động tiêu cực của xã hội dù là từ
mặt trái của cơ chế thị trường hay từ chiến lược “diễn biến hòa bình” của
chủ nghĩa đế quốc và sự tiến công chính trị tư tưởng của các thế lực phản
động, chủ động ngăn ngừa những hiện tượng công thần, đặc quyền đặc lợi,
xa lánh cán bộ, chiến sỹ, đồng bào trong đội ngũ cán bộ có chức có quyền.


16
Bốn là, xây dựng môi trường chính trị lành mạnh ở các đơn vị trong
quân đội
Môi trường chính trị ở các đơn vị trong quân đội là tổng hòa các mối
quan hệ chính trị - xã hội, đời sống chính trị, tư tưởng, tình cảm, đạo đức,
lối sống của các tổ chức, các quân nhân trong đơn vị theo định hướng chính
trị của Đảng. Trong môi trường đó, mỗi quân nhân có điều kiện tiếp thu các
giá trị chính trị, văn hóa, đạo đức của chế độ xã hội, của quân đội và
chuyển hóa các giá trị đó thành phẩm chất nhân cách bền vững của mỗi
quân nhân. Chế độ chính trị ổn định, nền kinh tế phát triển, nền văn hóa
tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, đạo đức trong sáng, bầu không khí dân
chủ; truyền thống của đơn vị, quan hệ cán - binh, đồng chí thắm thiết…là
những giá trị tốt đẹp của môi trường chính trị. Môi trường chính trị ảnh
hưởng trực tiếp đến ý thức, quan điểm tư tưởng, tâm lý, động cơ và tình
cảm chính trị, điều chỉnh hành vi của mỗi quân nhân cho phù hợp với

chuẩn mực xã hội, quan điểm đường lối của Đảng. Môi trường đó là nơi tạo
điều kiện cho mỗi quân nhân hình thành nên những đặc trưng bản chất giai
cấp công nhân, do vậy cần phải chủ động xây dựng, phát huy môi trường
chính trị thuận lợi là một biện pháp rất tích cực để giữ vững và tăng cường
bản chất giai cấp công nhân cho mỗi cán bộ chiến sỹ nói riêng và quân đội
nói chung.
Xây dựng môi trường chính trị ở các đơn vị quân đội, trước hết phải
xây dựng, phát huy vai trò của tổ chức đảng các cấp. Với tư cách là hạt
nhân lãnh đạo, tổ chức đảng các cấp phải luôn bám sát nhiệm vụ chính trị
của đơn vị, kịp thời ra nghị quyết lãnh đạo sát đúng. Trong sinh hoạt phải
luôn giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, nêu cao tính chiến đấu phê
bình và tự phê bình của mỗi đảng viên, xây dựng khối đoàn kết thống nhất
nội bộ, liên hệ mật thiết gắn bó với quần chúng. Tổ chức chỉ huy luôn chủ
động sáng tạo trong duy trì tổ chức đơn vị thực hiện thắng lợi mọi nhiệm
vụ, giữ nghiêm kỷ luật, phát huy dân chủ và kỷ luật trong tổ chức chỉ huy
đơn vị. Các tổ chức quần chúng cần phải phát huy tinh thần tự giác, tích


17
cực tạo ra đời sống tinh thần sôi động lành mạnh, phong phú trong đơn vị,
tạo điều kiện cho họ say mê học tập rèn luyện theo chuẩn mực của người
quân nhân cách mạng, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” trong tình hình
mới.
Tóm lại, giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong
quân đội là nhu cầu nội tại, thiết yếu mang tính sống còn trong quá trình
tồn tại, phát triển của quân đội ta. Với bản chất cách mạng và khoa học,
luôn trung thành tuyệt đối và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào
điều kiện cụ thể nước ta, Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại
đã hết lòng nuôi dưỡng, giáo dục, rèn luyện, truyền tới cho mọi cán bộ
chiến sĩ lực lượng vũ trang mục tiêu lý tưởng chiến đấu đúng đắn, bản chất

cách mạng kiên cường, tình yêu đất nước nhân dân sâu sắc, trí tuệ khoa học
sáng suốt. Sở dĩ quân đội ta không ngừng trưởng thành và chiến thắng
những đội quân xâm lược hùng mạnh nhất thế giới, trước hết là do có Đảng
lãnh đạo, vì thế tăng cường bản chất giai cấp công nhân trong quân đội hiện
nay là tăng cường xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, bảo đảm cho
quân đội ta luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội. Để thực hiện thắng lợi, mục tiêu lý tưởng đó cần phải
hiện thực hóa đồng bộ các biện pháp như đổi mới, nâng cao chất lượng
giáo dục mục tiêu lý tưởng, bản chất giai cấp; phát huy vai trò sức mạnh
các tổ chức, các lực lượng trong đó giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng đối với quân đội là nhu cầu khách quan của quá trình xây dựng
quân đội, vừa là sức mạnh và ưu thế tuyệt đối của quân đội ta hiện nay.