Nghiên cứu và lựa chọn loài cây có khả năng chịu lửa trên địa bàn xã Đông Quan, huyện Lộc Bình, tỉnh Lạng Sơn (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

--------------o0o--------------

VI TH NGÂN
NGHIÊN C U VÀ L A CH N LOÀI CÂY CÓ KH N NG CH U L A
TRÊN

A BÀN XÃ ÔNG QUAN, HUY N L C BÌNH, T NH L NG S N

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

--------------o0o--------------

VI TH NGÂN
NGHIÊN C U VÀ L A CH N LOÀI CÂY CÓ KH N NG CH U L A
TRÊN

A BÀN XÃ ÔNG QUAN, HUY N L C BÌNH, T NH L NG S N

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h

IH C

: Chính quy
: Lâm nghi p
: K43 - LN- N02

: Lâm nghi p
: 2011 - 2015
ng d n : ThS. Nguy n Th Thu Hoàn

Thái Nguyên, n m 2015


L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân tôi.
Các s li u và k t qu nghiên c u

c trình bày trong khóa lu n là quá

trình nghiên c u, i u tra và thu th p trên th c

a là hoàn toàn trung th c,

khách quan.

Thái Nguyên, ngày tháng n m 2015
Xác nh n c a giáo viên h

ng d n

Th.S Nguy n Th Thu Hoàn

Ng

i vi t cam oan

Vi Th Ngân

Xác nh n c a giáo viên ch m ph n bi n
(Ký và ghi rõ h tên)


i

L IC M
hoàn thành ch

N

ng trình ào t o k s lâm nghi p c a tr

ng

Nông lâm Thái Nguyên, vi c th c t p t t nghi p là h t s c c n thi t
sinh viên. Vi c th c t p t t nghi p là môi tr
kh ng

nh ki n th c c a mình

sinh viên có m t ph
T th c t
tr

ng

y ban nhân dân xã

nghiên c u
a bàn xã

qu c a

c khi ra tr

ng.

ng ý c a Ban ch nhi m khoa Lâm nghi p
ng, em

cv

ông Quan, Huy n L c Bình, T nh L ng S n

tài: “Nghiên c u và l a ch n loài cây có kh n ng ch u l a
ông Quan, huy n L c Bình, t nh L ng S n”.

t

ck t

tài này, em xin bày t lòng bi t n chân thành, sâu s c t i th y cô ã

t n t y truy n
giáo h

ng th i liên h v i th c ti n s n xu t và giúp

i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban giám hi u nhà tr

th c t p t i

trên

c s

iv im i

ng giúp cho m i sinh viên t

ng pháp nghiên c u khoa h c tr
ó,

ih c

t nh ng ki n th c trong su t quá trình h c t p.

ng d n Th.S Nguy n Th Thu Hoàn ã t n tình h

c bi t là cô

ng d n và giúp

em hoàn thành b n khóa lu n t t nghi p này.
Qua ây em c ng xin g i l i chân thành c m n t i b n bè và t p th cán
b

ang công tác t i

y ban nhân dân xã

L ng S n ã t o i u ki n giúp
Do trình

ông Quan, huy n L c Bình, t nh

em hoàn thành

tài t t nghi p.

và kinh nghi m làm vi c th c t c a b n thân còn h n ch ,

ngu n thông tin t li u còn thi u th n, khóa lu n này không tránh kh i nh ng
khi m khuy t v c n i dung và hình th c, r t mong nh n
c a các th y cô

b n khóa lu n

c ý ki n óng góp

c hoàn ch nh h n.

Em xin chân thành c m n !
Thái Nguyên, ngày tháng n m 2015
Sinh viên

Vi Th Ngân

ii

DANH M C CÁC B NG

M u b ng 3.1. Nh ng loài cây

c cho là có kh n ng ch u l a ..................... 19

M u b ng 3.2. Ch tiêu v

c tính cháy c a nh ng loài cây nghiên c u .......... 20

B ng 4.1. Nh ng lo i cây

c cho r ng có kh n ng ch u l a t i xã ông Quan,

huy n L c Bình, t nh L ng S n ...................................................... 23
B ng 4.2. Các ch tiêu v

c tính cháy c a nh ng loài cây nghiên c u ........... 24

B ng 4.3. Các ch tiêu v

c tính sinh v t h c c a nh ng loài cây nghiên c u ...... 26

B ng 4.4. T ng h p các

c tính và giá tr c a loài cây l a ch n ..................... 28

B ng 4.5. Các tiêu chu n

c l a ch n........................................................... 30

B ng 4.6. B ng ánh giá và cho i m các lo i cây l a ch n ............................. 32
B ng 4.7. T ng h p các tiêu chu n (Tc) nh ng loài cây nghiên c u................. 33
B ng 4.8. X p h ng các tiêu chu n theo ph
B ng 4.9. L
B ng 4.10. L

ng hóa tiêu chu n theo ph

ng pháp th h ng ....................... 34

ng pháp th h ng ........................... 35

ng hóa các tiêu chu n theo ph

ng pháp ch s canh tác c i ti n

t ng có l i ....................................................................................... 36
B ng 4.11. L

ng hóa các tiêu chu n theo ph

ng pháp ch s canh tác c i ti n

gi m có l i ...................................................................................... 37
B ng 4.12. T ng h p k t qu so sánh ............................................................... 38

iii

DANH M C VI T T T

HSPs

: Heat shock proteins

PRA

: Cùng tham gia ánh giá nông thôn

TC

: Tiêu chu n

UBND

: U ban nhân dân


iv

M CL C

L I CAM OAN ................................................................................................
L I C M N ..................................................................................................... i
DANH M C CÁC B NG ................................................................................. ii

DANH M C VI T T T .................................................................................. iii
M C L C ........................................................................................................ iv
Ph n 1: M
1.1.

tv n

U ............................................................................................. 1
................................................................................................... 1

1.2. M c tiêu nghiên c u .................................................................................... 2
1.3. Ý ngh a nghiên c u

tài ............................................................................ 2

1.3.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u ................................................................. 2
1.3.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t ........................................................................ 2
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U.................................................................................................. 4
2.1. C s khoa h c ............................................................................................ 4
2.2. Nghiên c u trên th gi i .............................................................................. 6
2.3. Nghiên c u

Vi t Nam............................................................................... 9

2.3.1. Nghiên c u v d báo nguy c cháy r ng, l a r ng.................................. 9
2.3.2. Nghiên c u liên quan

n kh n ng ch u l a .......................................... 11

2.4. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ..................................................... 12

2.4.1. V trí

a lý ............................................................................................. 12

2.4.2.

a hình.................................................................................................. 12

2.4.3.

c i m kinh t - xã h i........................................................................ 13

2.4.3.1. S n xu t nông nghi p .......................................................................... 13
2.4.3.2. S n xu t lâm nghi p ............................................................................ 13
2.4.3.3. Tài nguyên ........................................................................................... 13
2.4.3.4. Ti m n ng th

ng m i và d ch v ....................................................... 14

2.4.3.5. ánh giá chung v

a bàn nghiên c u ................................................ 16


v

Ph n 3:

IT

NG, TH I GIAN, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U .......................................................................................................................................... 18
3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u.............................................................. 18

3.2. N i dung nghiên c u ................................................................................. 18
3.3. Ph

ng pháp nghiên c u ........................................................................... 18

3.3.1. Ph

ng pháp k th a tài li u th c p ...................................................... 18

3.3.2. Ph

ng pháp ánh giá nông thôn có s tham gia (PRA) ......................... 19

3.3.3. Ph

ng pháp th c nghi m ...................................................................... 19

3.3.4. Ph

ng pháp x lý s li u ...................................................................... 20

Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U............................................................................................. 22
4.1. Th c tr ng công tác phòng cháy, ch a cháy r ng t i xã ông Quan ......... 22
4.2. K t qu

i u tra, xác

nh m t s loài cây có kh n ng phòng cháy

khu

v c nghiên c u ................................................................................................. 22
4.3. K t qu xác
t i

nh m t s ch tiêu v

c tính cháy m t s loài cây

a ph

ng ................................................................................................. 24

4.4. M t s

c tính sinh h c, sinh thái và giá tr c a các loài cây l a ch n...... 25

4.4.1.

c tính sinh v t h c .............................................................................. 25

4.4.2.

c tính và giá tr c a m t s loài cây l a ch n ...................................... 27

4.5.

xu t m t s gi i pháp phòng cháy r ng t i

4.5.1. M t s loài cây có kh n ng ch u l a cao
c nl at i

a ph

a ph

ng ........................ 38

a vào tr ng làm b ng xanh

ng ...................................................................................... 38

4.5.2. Công tác phòng cháy, ch ng cháy r ng .................................................. 39
4.5.3. K thu t xây d ng b ng c n l a phòng ch ng cháy r ng........................ 40
4.5.4. M t s gi i pháp khác............................................................................. 40
Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH

...................................................................................... 42

5.1. K t lu n ..................................................................................................... 42
5.2. Ki n ngh ................................................................................................... 42
TÀI LI U THAM KH O
I. Tài li u trong n
II. Tài li u n

c

c ngoài


1

Ph n 1
M

1.1.

U

tv n
Cháy r ng là th m h a thiên tai th

ng x y ra

gi i, gây nên nh ng t n th t to l n v tài nguyên, môi tr
tính m ng con ng

i.

ph c t p, gây nh h

nhi u n

c trên th

ng sinh thái và c

Vi t Nam, hàng n m cháy r ng v n di n ra h t s c
ng nhi u m t t i

kinh t - xã h i c a c n

i s ng nhân dân và s phát tri n

c. Chính vì v y, phòng cháy ch a cháy r ng là m t

trong nh ng công tác h t s c quan tr ng trong qu n lý, b o v tài nguyên
r ng

các

a ph

ng n

c ta.

L ng S n là m t t nh mi n núi phía B c và c ng là m t vùng tr ng
i m cháy r ng c a c n

c. M c dù ã

c các c p, các ngành quan tâm và

th c hi n nhi u bi n pháp phòng cháy ch a cháy r ng, nh ng cháy r ng v n
x y ra khá ph bi n. Tháng 11 n m 2014 t nh L ng S n ã x y ra 19 v cháy
r ng làm thi t h i 74,3 ha, t ng 48% so v i cùng k n m 2013. Trong các
bi n pháp phòng cháy r ng hi n ang
vi c xây d ng h th ng

c áp d ng

a ph

ng, c n chú ý

ng b ng cây xanh ho c xây d ng các lâm ph n

khó cháy v i nh ng loài cây có kh n ng ch ng, ch u l a t t có th

áp ng

c tác d ng nhi u m t v phòng cháy nh hi u qu sinh thái và kinh t .
Tuy nhiên, th c t cho th y, các lo i cây có kh n ng ch u l a hi u qu hi n
nay

c bi t và s d ng

L ng S n còn r t h n ch và ch a phát huy

c

hi u qu m t cách t ng h p. Do ó, nghiên c u, l a ch n các lo i cây có kh
n ng ch u l a t t cho

a ph

ng có ý ngh a c v m t khoa h c và th c ti n.

Xu t phát t nh ng v n

trên,

c s nh t trí c a tr

ng

ih c

Nông lâm Thái Nguyên, Ban ch nhi m khoa Lâm Nghi p và giáo viên


2

h

ng d n tôi th c hi n

ch u l a trên

tài “Nghiên c u l a ch n loài cây có kh n ng

a bàn xã ông Quan- huy n L c Bình - t nh L ng S n”.

1.2. M c tiêu nghiên c u
L
cây

ng n

c

c tích l y trong các b ph n nh : v , thân, lá c a

r ng t nhiên và r ng tr ng t i xã

ông Quan - huy n L c Bình

- t nh L ng S n.
Nghiên c u m i quan h gi a l
m t s nhân t
c a lá, hàm l

i u tra nh :

ng n

dày c a lá,

c

c tích l y trong cây v i

dày c a v , hàm l

ng tro thô

ng tro thô c a v , th i gian cháy c a lá, th i gian cháy c a v .

Kh n ng ch u nhi t c a lá, th i gian ch u nhi t v kh n ng tái sinh c a cây
và kh n ng thích ng v i i u ki n l p
1.3. Ý ngh a nghiên c u

a c a các loài cây l a ch n.

tài

1.3.1. Ý ngh a h c t p và nghiên c u
Qua vi c nghiên c u và th c hi n

tài này s giúp tôi làm quen

công vi c nghiên c u khoa h c, bên c nh ó còn c ng c

cv i

c l ng ki n th c

chuyên môn ã h c, có thêm c h i ki m ch ng nh ng lý thuy t ã h c trong nhà

tr ng úng theo ph ng châm h c i ôi v i hành. Hi u
nghiên c u, b

c

u ti p c n và áp d ng ki n th c ã

c các ph
c h c trong tr

công tác nghiên c u khoa h c. Qua quá trình h c t p nghiên c u

ng pháp
ng vào

tài t i nghiên

c u l a ch n lo i cây có kh n ng ch u l a t i xã ông Quan - huy n L c Bình t nh L ng S n, tôi ã tích l y thêm

c nhi u ki n th c và kinh nghi m th c t

trong vi c b o v loài cây có kh n ng ch u l a. ây s là nh ng ki n th c r t c n
thi t cho quá trình nghiên c u, h c t p và làm vi c sau này.
1.2.2. Ý ngh a th c ti n s n xu t
Hi n nay, v i s phát tri n c a xã h i loài ng
quá trình công nghi p hóa - hi n
ra l

ng khí th i r t l n làm nh h

i hóa

tn

i và n

c, con ng

ng t i môi tr

c ta ang trong
i ã và ang th i

ng s ng và th ng t ng ô


3

zôn, bi n

i khí h u, th i ti t nóng lên cháy r ng là vi c r t d x y ra. Cùng

v i vi c thi u

t canh tác con ng

cháy t ng cao làm nh h

i ã

ng t i môi tr

tn

ng làm r y, di n tích r ng b

ng sinh thái và làm m t d n ch c

n ng v n có c a r ng nh : h p th khí th i nói chung và CO2 nói riêng và tác
d ng c a r ng nh m góp ph n nâng cao ý th c c a ng
môi tr

i dân trong b o v

ng r ng
Nghiên c u

tài giúp xác

nh t p oàn loài cây có kh n ng ch u l a

làm c s cho vi c l a ch n lo i cây

t ng c

ng công tác b o v và

phòng ch ng cháy r ng. Qua ó nâng cao nh n th c c a ng
v tài nguyên r ng.

i dân trong b o


4

Ph n 2
T NG QUAN TÀI LI U

2.1. C s khoa h c
Các loài cây khác nhau có kh n ng ch u l a không gi ng nhau, tùy
thu c vào các

c i m sinh v t h c c a loài.

ám cháy có t c

nhanh hay

ch m ph thu c r t l n vào kh n ng bén l a c a b ph n lá và v cây.
Nghiên c u các ch tiêu v kh n ng ch ng ch u l a c a lá, v và vi c l
hóa theo các tiêu chu n b ng ph

ng

ng pháp phân th h ng các loài cây t o

b ng c n l a ph bi n hi n nay là c

s

khoa h c

các

n v kinh

doanh, s n xu t lâm nghi p ti n hành l a ch n loài cây có kh n ng
phòng cháy có hi u qu cao cho r ng tr ng.
Th c v t có kh n ng ch u nhi t
cho ho t

ng s ng bình th

ng nhi t

cao. Có nhi u ki u ph n ng t v

ki n nhi t

nh. Gi i h n nhi t

ng c a th c v t là vùng nhi t

cây có kh n ng thích nghi v i ng
nhi t

cao nh t

sinh lý. Nh ng

cao h n là nh ng cây ch u
c tr ng

thích ng v i i u

cao. M i nhóm cây có hình th c thích nghi

c tr ng v i nhi t

cao.
i v i cây h n sinh ch u nóng thì hình th c ph bi n là t ng c
quá trình thoát h i n
th . V i cây m ng n

c, kèm theo t ng hút n
c có

c

ng

i u hoà n i nhi t c a c

nh t nguyên sinh ch t r t cao nên kh n ng

ch u nóng cao. Nhi u nhóm cây ch u nóng nh thay

i

c tính v c u trúc

nguyên sinh ch t, thành ph n nguyên sinh ch t. Các nhóm cây có hàm l

ng

các ph c h p nucleoprotein, lipoprotein cao và b n v ng giúp cho cây ch u
c nhi t

cao.

c bi t

nhóm cây này kh n ng t ng h p lo i protein

s c nhi t (HSPs-heat shock proteins) m nh, hàm l

ng HSPs r t cao nên kh


5

n ng ch u nhi t r t cao do các lo i protein này có th ch u

c nhi t

cao.
a s các loài th c v t b t
Khi g p nhi t
sinh ch t.
nhi t

cao s gây s

ub h t n

nhi t

35-

ông k t protein d n

a s cây không ch u

c nhi t

trên

C. Do vây,

n s t n h i nguyên
C kéo dài. Tr

ch t

cao phá hu các c u trúc c a các bào quan c a t bào và c a các c

quan c a cây. Ty th , l c l p

u b t n th

ng n ng nh h

ng

n ch c

n ng hô h p và quang h p. Lá b cháy sém gi m kh n ng quang h p và thoát
h in

c. Khi g p nhi t

Khi nhi t
Trên ng

t ng m nh c

cao c quang h p l n hô h p
ng

ub

quang h p gi m nhanh h n t c

ng nhi t sinh lý quang h p không th bù

l

nh h

ng.

hô h p.

ng c ch t cho hô

h p, do v y d tr gluxit s gi m. Do v y s m t cân b ng gi a hô h p và
quang h p là m t trong nh ng nguyên nhân ch y u gây h i cho cây c a nhi t
cao. S t ng cao hô h p so v i quang h p
cây

so v i cây

hay CAM. Do

t ng cùng s t ng nhi t
protein. Khi nhi t

. Nhi t

cây

cao x y ra rõ r t

hô h p t i và quang hô h p

cao tính l ng quá cao làm thay

i c u trúc c a màng

ngo i th m các ion ra ngo i bào.

cao kích thích quá trình phân hu các ch t,

c bi t là protein. Khi

protein b phân hu m nh s n ph m tích t nhi u trong t bào là
cho t bào. Nhi t

u

cao làm gi m tính b n v ng c a màng và

làm cho màng m t các ch c n ng sinh lý,
Nhi t

nhi t

cao c ng làm gi m l

h u c quan tr ng khác do b phân hu .
h p m nh nh ng s tích lu n ng l

c

ng axit h u c và nhi u h p ch t
c bi t là nhi t

cao làm cho hô

ng vào ATP qua quá trình photphoryl

hoá b h n ch nên ph n l n nhi t th i ra trong hô h p
nhi t n i bào làm cho t bào b t n th

gây

d ng nhi t làm t ng

ng và có th b ch t.


6

2.2. Nghiên c u trên th gi i
Nh ng nghiên c u v phòng ch ng cháy r ng trên th gi i
u vào th k 20. Th i k
phát tri n nh : M , Nga,
h t các n

c có ho t

u, ch y u t p trung

các n

cb t

c có n n kinh t

c, Th y i n, Canada.Pháp, Úc… Sau ó là

ng lâm nghi p. Ng

h u

i ta phân chia 5 l nh v c chính

c a nghiên c u phòng ch ng cháy r ng: b n ch t c a cháy r ng, ph

ng pháp

d báo nguy c cháy r ng, các công trình phòng ch ng cháy r ng, ph
pháp ch a cháy r ng và ph

ng

ng pháp ti n ch a cháy r ng.

- Nghiên c u b n ch t cháy r ng.
V n
là hi n t
t

này, m i k t qu nghiên c u

u ã kh ng

ng ôxy hóa các v t li u h u c do r ng t o ra

ng này x y ra khi có m t

li u cháy. Tùy thu c vào

nh r ng cháy r ng
nhi t

cao. Hi n

ng th i c 3 y u t là ngu n nhi t, ôxy và v t

c i m c a 3 y u t trên mà cháy r ng có th

c

hình thành, phát tri n hay b ng n ch n ho c suy y u i. Vì v y v b n ch t,
nh ng bi n pháp phòng ch ng cháy chính là nh ng bi n pháp tác
y u t trên theo chi u h

ng vào 3

ng gi m thi u và ng n ch n quá trình cháy.

Trong m t ám cháy có th xu t hi n m t hay m t s lo i cháy bao
g m: cháy m t

t, cháy tán hay cháy ng m. Tùy theo lo i cháy mà ng

i ta

a ra nh ng bi n pháp phòng ch ng cháy khác nhau.

K t qu c a nh ng nghiên c u c ng ch
nh h
ho t
và

ng

n s hình thành và phát tri n cháy r ng là th i ti t, lo i r ng và

ng kinh t xã h i c a con ng
m không khí nh h

li u cháy d

ng

i. Th i ti t

ng quy t

i r ng, qua ó nh h

cháy. Lo i r ng nh h

ng

nh

c bi t là l

nt c

lan tràn c a ám cháy. Ho t

ng m a, nhi t

b c h i và

mv t

n kh n ng bén l a và lan tràn ám

n tính ch t v t lý, hóa h c, kh i l

b c a v t li u cháy, qua ó nh h
t c

a ra 3 y u t quan tr ng nh t

ng

ng và phân

n lo i cháy, kh n ng hình thành

ng kinh t xã h i c a con ng

i nh :

7

N

ng r y, s n b n, du l ch… nh h

ng

nm t

phân b ngu n l a kh i

u c a ám cháy. Ph n l n các bi n pháp phòng ch ng cháy r ng
xây d ng trên c s phân tích
c nh c th c a

a ph

c i m c a 3 y u t trên trong t ng hoàn

ng pháp nguy c cháy r ng

Các k t qu nghiên c u

u kh ng

ki n th i ti t, mà quan tr ng nh t là l

nh m i liên h ch t ch gi a i u

ng m a, nhi t

và

m không khí

m v t li u và kh n ng xu t hi n cháy r ng. Vì v y, h u h t các

ph

ng pháp d báo nguy c cháy r ng

ngày c a l

ng m a, nhi t

và

u tính

m t s y u t khác, ch ng h n
v t li u cháy,

Pháp ng

m v t li u cháy,
m a và l
t khí t

c và M ng

i ta tính thêm l

c i m di n bi n hàng
m ts n

ng ng

ng

ng n

và

t và

nh khi s d ng các y u
Th y i n và m t s

m không khí th p nh t và

không khí cao nh t trong ngày, trong khi ó

khác l i dung nhi t

mc a

gió, s ngày không

d báo nguy c cháy r ng, ch ng h n

i ta s d ng

i ta còn c n c vào

c h u hi u trong

Trung Qu c có b sung thêm c

o Scandinavia ng

c, khi d báo

i ta s d ng thêm

ng b c h i… C ng có s khác bi t nh t

c có bán

nhi t

n

m không khí.

nguy c cháy r ng ngoài c n c vào y u t khí t

n

c

ng.

- Nghiên c u ph

v i

u

Nga và m t s n

c

m không khí lúc 13 gi . Nh ng n m g n ây,

Trung Qu c ã nghiên c u ph

ng pháp cho i m các y u t

nh h

ng

n

nguy c cháy r ng, trong ó có c nh ng y u t kinh t xã h i. M c dù có
nh ng nét gi ng nhau nh ng cho

n nay v n không có ph

cháy r ng chung cho c th gi i, mà

ph

ng ng

còn r t ít ph

m i qu c gia, th m chí m i

i ta v n nghiên c u xây d ng ph

a

ng pháp riêng. Ngoài ra, v n

ng pháp d báo nguy c cháy r ng có tính

xã h i và ki u r ng.

ng pháp d báo

n y u t kinh t

ây có th là m t trong nh ng nguyên nhân làm gi m

hi u qu c a phòng ch ng cháy r ng ngay c

nh ng n

c phát tri n.

8

- Nghiên c u v công trình phòng ch ng cháy r ng
K t qu nghiên c u c a th gi i ã kh ng

nh hi u qu c a các lo i

b ng c n l a, các vành ai cây xanh và h th ng kênh m
r ng. Nhi u tác gi

ng ng n c n cháy

ã nghiên c u t p oàn cây tr ng trên b ng xanh c n l a,

tr ng r ng h n giao và gi n

c

h ,

p

làm gi m nguy c cháy r ng.

Nghiên c u h th ng c nh báo cháy r ng nh chòi canh, tuy n tu n tra, i m
t bi n báo nguy c cháy r ng. Nhìn chung th gi i ã nghiên c u hi u qu
c a nhi u ki u công trình phòng ch ng cháy r ng
- Nghiên c u v bi n pháp phòng và ch ng cháy r ng
Khi nghiên c u các bi n pháp phòng ch ng cháy r ng ng

h

i ta ch y u

ng vào làm suy gi m 3 thành ph n c a các y u t là ngu n nhi t, ôxy và v t

li u cháy

: gi m ngu n l a b ng cách tuyên truy n không mang l a vào r ng,

d p t t tàn than sau khi dùng l a, th c hi n các bi n pháp d n v t li u cháy trên
m t

t thành b ng, ào rãnh sâu, ho c ch t cây theo d i

cháy v i ph n r ng còn l i.
khi chúng còn m
ho c

t theo h

t tr

c m t ph n v t li u cháy vào

gi m kh i l
ng ng

cháy. Dùng ch t d p cháy

Nh ng ph

cv ih

ng lan tràn c a ám cháy

gi m nhi t l
c,

cô l p ám

ng c a ám cháy ho c ng n cách

t, cát,hóa ch t d p cháy…)

ng ti n phòng ch ng cháy r ng

ng ti n phòng ch ng cháy r ng ã

c u trong nh ng n m g n ây,

c bi t là ph

cháy, thông tin v cháy r ng và ph
Các ph

u mùa khô

ng v t li u cháy vào th i k khô h n nh t,

v t li u cháy v i ôxy không khí (n
- Nghiên c u v ph

ng n cách ám

ng pháp d báo ã

c quan tâm nghiên

ng ti n d báo, phát hi n ám

ng ti n d p l a trong các ám cháy.
c mô hình hóa xây d ng thành nh ng

ph n m m làm gi m nh công vi c và t ng

chính xác c a d báo nguy c

cháy r ng. Vi c ng d ng nh vi n thám và công ngh GIS ã cho phép phân


9

tích

c nh ng di n bi n th i ti t, d báo nhanh chóng và chính xác kh

n ng xu t hi n cháy r ng, phát hi n s m ám cháy trên nh ng vùng r ng l n.
Nh ng thông tin v kh n ng xu t hi n cháy r ng, nguy c cháy r ng
và bi n pháp phòng ch ng cháy r ng hi n nay

khác nhau

n các l c l

c truy n qua nhi u kênh

ng phòng ch ng cháy r ng và c ng

nh h th ng bi n báo, th tín, ài phát thanh, báo

a ph

ng dân c

ng và trung

ng,

vô tuy n truy n hình, các m ng máy tính...
Nh ng ph
ph

ng ti n d p l a

c nghiên c u theo c h

ng ti n th công nh : Cào, cu c, dao, câu liêm…

ng phát tri n

n các lo i ph

ng

ti n c gi i nh : C a x ng, máy kéo, máy th i gió, máy bay r i ch t ch ng
cháy và bom d p l a…
M c dù các ph
c phát tri n
khi p ngay c
hi n

ng pháp và ph

ng ti n phòng ch ng cháy r ng ã

m c cao, xong nh ng thi t h i do cháy r ng v n r t kh ng
nh ng n

c phát tri n có h th ng phòng ch ng cháy r ng

i nh : M , Úc, Nga…Trong nhi u tr

cháy v n không hi u qu . Nhi u ng

ng h p vi c kh ng ch các ám

i cho r ng, ng n ch n ngu n l a

không x y ra cháy v n là quan tr ng nh t. Vì v y, ã có nh ng nghiên c u v
c i m xã h i c a cháy r ng và nh ng gi i pháp xã h i cho phòng ch ng

cháy r ng ch y u

c t p trung vào tuyên truy n, giáo d c tác h i c a cháy

r ng, ngh a v c a công dân trong vi c phòng ch ng cháy r ng, nh ng hình
ph t
nh h

i v i ng

i gây cháy r ng. Th c t hi n nay, nh ng nghiên c u v s

ng c a các ho t

ng phát tri n kinh t xã h i c a con ng

i t i nguy

c cháy r ng không nhi u.
2.3. Nghiên c u

Vi t Nam

2.3.1. Nghiên c u v d báo nguy c cháy r ng, l a r ng
Công tác d báo nguy c cháy r ng
n m 1981. Tuy nhiên trong th i gian

Vi t Nam

cb t

u ch y u áp d ng ph

u t nh ng
ng pháp d


10

báo c a Nesterop.
r ng

c xác

ây là ph

ng pháp

n gi n, c p nguy hi m c a cháy

nh, theo giá tr P b ng t ng tích gi a nhi t

và

thi u h t

bão hòa c a không khí lúc 13 gi hàng ngày k t ngày cu i cùng có l
m a l n h n 3mm.
[4] ã cho th y ph

ng

n n m 1988, nghiên c u c a Ph m Ng c H ng (2001)
ng pháp c a Nesterop s có

tính giá tr P k t ngày cu i cùng có l

chính xác cao h n n u

ng m a l n h n 5mm. Ngoài ra trên

c s phát hi n m i liên h ch t ch gi a s ngày khô h n liên t c H (s ngày
liên t c có l

ng m a d

[4] c ng ã

a ra ph

i 5mm) v i ch s P, TS. Ph m Ng c H ng (2001)
ng pháp d báo nguy c cháy r ng theo s ngày khô

h n liên t c. Ông xây d ng m t b ng tra c p nguy hi m c a cháy r ng c n c
vào s ngày khô h n liên t c cho các mùa khô trong n m. Tuy nhiên, khi
nghiên c u v tính thích h p c a m t s ph
r ng
ph

ng pháp d báo nguy c cháy

Mi n B c Vi t Nam, TS. B Minh Châu (2009) [2] ã kh ng
ng pháp d báo nguy c cháy r ng theo tiêu chí P và H có

th p

nh ng vùng có s luân phiên th

bi n và l c
nh v y, m c

nh

chính xác

ng xuyên c a các kh i không khí

a ho c vào các th i gian chuy n mùa. Trong nh ng tr
liên h c a ch s P và H v i

m v t li u d

ng h p

i r ng và t n

su t xu t hi n c a cháy r ng r t th p. T 1989- 1992, A.N. Cooper m t
chuyên gia v qu n lý l a r ng c a FAO ã
GS.V.G. Nesterop s
gió t

ngh khi tính ch s P c a

c nhân v i h s là 1.0, 1.5 2.0, và 3.0 n u có t c

ng ng là 0-4, 4-15, 16-25, và l n h n 25km/gi . Tuy nhiên,

ch tiêu này v n ang

n nay

giai o n th nghi m.

M i ây trong h i th o “Sinh khí h u ph c v qu n lý b o v r ng và
gi m nh thiên tai” t ch c t i tr
tr

ng

i h c Lâm Nghi p, nhóm cán b c a

ng ã gi i thi u ph n m m d báo l a r ng. M c ích c a nó là t

ng

hóa vi c c p nh t thông tin, d báo và t v n v gi i pháp phòng ch ng cháy
r ng. Ph n m m ã

c ánh giá nh m t sáng ki n trong d báo l a r ng

11

Vi t Nam. Tuy nhiên, ây là ph n m m d báo nguy c cháy r ng
tr m

n l , ch a liên k t v i k thu t GIS và vi n thám, do ó ch a t

hóa

c vi c d báo nguy c cháy r ng cho vùng l n.
Nhìn chung

r ng

n nay nghiên c u v Ph

n

c i mc a

c i m ti u khí h u và nh ng y u t kinh t xã h i có nh h

n cháy r ng

a ph

ng

ng pháp d báo nguy c cháy

Vi t Nam còn r t m i m , trong ó v n ch a tính

ki u r ng,

nh ng

ng. Ngoài ra, hi n v n ch a áp d ng

hi u qu k thu t c a tin h c, vi n thám và các ph

ng

c m t cách

ng ti n truy n thông hi n

i vào d báo, phát hi n s m và thông tin v cháy r ng.
G n ây, PGS. TS. V
c p nhà n

ng V n Qu nh (2001) [6] ã nghiên c u

tài

c “Nghiên c u các gi i pháp phòng ch ng và kh c ph c h u qu

c a cháy r ng cho vùng U Minh và Tây Nguyên”. Tuy nhiên,

tài ch a có

tính

tài m i ch

n y u t xã h i nh h

ng

n nguy c cháy r ng.

nghiên c u cho vùng U Minh và Tây Nguyên.
2.3.2. Nghiên c u liên quan

n kh n ng ch u l a

Theo B Minh Châu, “Nghiên c u, l a ch n loài cây có kh n ng
phòng cháy r ng

t nh Yên Bái”, Khoa h c công ngh s 1- tháng 1/ 2009

[3], các loài cây có kh n ng ch u l a hi n nay
kh n ng ch ng ch u l a, nghiên c u m t s

c i u tra, phát hi n là có
c i m sinh h c liên quan t i

kh n ng ch ng, ch u c a các loài cây l a ch n, xác
kh n ng phòng ch ng cháy hi u qu t i
Theo Nguy n

a ph

nh t p oàn loài cây có

ng.

ình Thành, (2008) [7]. K t qu nghiêm c u kh n ng

phòng cháy c a m t s loài cây có th s d ng t o b ng ng n c n l a t i
Bình
trên

nh, ông ti n hành i u tra, phát hi n các lo i cây có tính ch u l a cao
a bàn t nh. Sau ó phân tích m u lá và v cây trong phòng thí nghi m,

ti n hành l

ng hóa và chu n hóa các tiêu chu n và so sánh l a ch n loài cây


12

t i u có kh n ng ch ng, ch u l a, phòng cháy t t tr ng thành b ng xanh và
ai xanh ng n l a.
2.4. i u ki n t nhiên khu v c nghiên c u
2.4.1. V trí
Xã

a lý

ông Quan là xã n m

nhiên là 5739.17 ha. Ti p giáp

phía b c huy n L c Bình, có di n tích t
a gi i hành chính c a xã g m

- Phía b c giáp v i xã Quan B n vá xã Tú o n
- Phía nam giáp v i xã Ái Qu c
- Phía ông giáp xã L i Bác, Sàn Viên,TT Na D
- Phía Tây giáp xã Nam Quan, Nh
Qua

a bàn có tuy n

các tuy n

ng liên xã t

ng

ng B n, Minh Phát

ng t nh l 273 i ra Th Tr n Na D

ng và

ông Quan i xã Minh Phát, Nam Quan L i Bác

thu c huy n L c Bình.

T ng di n tích t nhiên toàn xã: 5739.17 ha trong ó:

2.4.2.

+

t nông nghi p: 4743.91 ha chi m 82.66 %.

+

t phi nông nghi p: 136.34 ha chi m 2.38%.

+

t ch a s d ng: 858.92 ha chi m 14.97
a hình
a hình c a xã nhìn chung không

chênh t

ng

i l n, i u ó nh h

ng nh t cao th p xen k nhau và

ng nhi u

n vi c i u ti t n

ct

i

và hình thành các vùng thâm canh, giao thông, th y l i
a hình ch y u theo ki u thung l ng, n i cao nh t có cao
th p nh t có cao

275

a ch t nhìn chung không

ng nh t, t i vùng

b m t t 0.5-3m h u h t là ã k t von. T i các vùng
nh nhau: l p

547, n i

t màu 0.5-1.5m, l p

t xét 1.5-2m

i núi có l p

t ph

ng ru ng có

a t ng

13

2.4.3.

c i m kinh t - xã h i

2.4.3.1. S n xu t nông nghi p
- Theo k t qu ki m kê

t n m 2011, hi n nay di n tích

nghi p c a xã có 4.743,41 ha, chi m 82,66% t ng qu
ó

t ai c a xã. Trong

t s n xu t nông nghi p có 751,82 ha chi m 15,85%

di n tích

t nông

t nông nghi p,

t tr ng cây hàng n m 686,09 ha chi m 14,46%.

- T ng di n tích gieo tr ng
nghi p, di n tích

t 892,89 ha chi m 15,85%

t nông

t tr ng cây hàng n m 686,09 ha chi m 14,46%.

2.4.3.2. S n xu t lâm nghi p
ã t p trung ch
tri n các v

n

o các ngành t ng c

i theo quy

nh. K p th i gi i quy t nh ng ý ki n, ki n ngh

c a nhân dân v s d ng giao
h ,h

ng công tác qu n lý và phát

t, xây d ng

án, quy

cb ov

n t ng

ng d n, t o i u ki n cho nh ng h tr ng r ng có nhu c u chuy n

i nh ng di n tích tr ng r ng kém hi u qu sang tr ng cây n qu có giá
tr kinh t cao c ng nh xây d ng các trang tr i ch n nuôi theo úng trình
t c a pháp lu t quy
Hi n nay trên
Ngay t
dân

nh.
a bàn xã

ông Quan có 1.366,54 ha

u n m 2011, UBND t ch c h p tri n khai
ng ký tr ng cây phân tán, t ng s

t lâm nghi p.

n các thôn cho nhân

ng ký n m 2011 là 83.600 cây.

Trong tháng 6 UBND xã nh n v i phòng kinh t Huy n

c 20.000 cây v

phân phát cho nhân dân tr ng. Ngoài ra m t s h t mua gi ng cây con v

tr ng

nh ng khu r ng b cháy và r ng ã khai thác. Trong n m 2011 tr ng

r ng m i

c 30 ha. Ch y u là cây thông và cây keo.

2.4.3.3. Tài nguyên
a. Tài nguyên

t

t ai c a xã ông Quan
các lo i á m , do tác

c hình thành do s n ph m phân h y c a

ng c a các y u t khí h u, v trí

a lý nên ph n l n


14

t b k t von á ong

sâu d

i 1.2m, v phân di n l p

t m t (t ng

t

canh tác) có màu vàng k t thành nh ng h t nh có nh h

ng nhi u v i y u

t th i ti t. Do phân b c p

ng c a các y u t

a hình khác nhau, d

t nhiên và canh tác khác nhau ã làm cho

i tác

t có s bi n

i. Trên vùng

t

cao, quá trình ô xy hóa m nh và quá trình r a trôi sét làm cho

t nghèo sét,

thành ph n c gi i nh , nh p

nh ng chân

t th p do tính

ng n

khoáng hóa di n ra m nh h n,

c, thành ph n c gi i n ng,

t bí và di n ra quá

trình glây hóa.
V i

c i m

t ai nh trên cho phép trên

nhi u lo i cây tr ng (lúa n

a bàn xã có th phát tri n

c, hoa màu, cây công nghi p ng n ngày, cây n

qu , cây lâm nghi p) t o nên s

a d ng hóa trong s n xu t nông nghi p.

b. Tài nguyên r ng
Di n tích r ng c a xã hi n có 3978.97 ha, chi m 69.33% di n tích t
nhiên, bao g m r ng s n xu t và r ng phòng h .

n

c. Tài nguyên n

c

N

a bàn xã có su i Là San ch y qua, cung c p ngu n

ct

c m t: trên
i cho cánh

ng trong khu v c, ngoài ra còn có h th ng su i Nà Lân

và Khua L và kênh m

ng d n n

c

mb ol

ng n

c ph c v cho s n

xu t sinh ho t.
N
ch t l
ng m

c ng m: ngu n n

c ng m trên

a bàn xã ch y u trong khe núi,

ng khá t t. Hi n t i các h gia ình trong xã ã khai thác ngu n n
sinh ho t b ng bi n pháp d n n

2.4.3.4. Ti m n ng th
L nh v c th

th tr n Na D

c.

ng m i và d ch v

ng m i, d ch v c ng ch a thu

quan. Nhìn chung xã

c

c nhi u k t qu kh

ông Quan có thu n l i n m trên tr c

ng i B c Giang nên ó là ti n

này tr thành th m nh trong nh ng n m ti p theo.

ng t nh l t

có th phát tri n ngành


15

a. Ti m n ng kinh t
Di n tích

t nông nghi p c a xã có 4.743,41 ha,

1.366,54 ha, nên xác

t lâm nghi p

nh m t trong nh ng th m nh chính c a huy n là s n

xu t nông- lâm nghi p, kinh t

i r ng, h

h tr ng r ng có nhu c u chuy n

ng d n, t o i u ki n cho nh ng

i nh ng di n tích tr ng r ng kém hi u qu

sang tr ng cây n qu có giá tr kinh t cao c ng nh xây d ng các trang tr i
ch n nuôi theo úng trình t c a pháp lu t quy

nh. S n xu t nông nghi p

c a ông Quan v n chi m t tr ng cao trong c c u kinh t c a xã và t tr ng
ngành th

ng m i, d ch v , du l ch ang có d n

công nghi p, c c u s d ng

t hi n nay

c c i thi n theo xu h

ng

t s n xu t nông nghi p phù h p

v i th c tr ng phát tri n kinh t , xã h i c a xã.
b. V n hóa, xã h i

Xã ông Quan có 1 tr s c quan và 14 thôn là: Thôn Nà Mi m, Thôn
B n P t, Thôn Nà Ách, Thôn Th ng Mày, Thôn Phiêng Ét, Thôn B n Nùng,
Thôn B n San, Thôn Th ng Ni ng, Thôn Nà To n, Thôn Phá L n, Thôn
Khòn Ph c, Thôn Hua C u, Thôn Song Sái, Thôn Nà Lâu.
Thành ph n dân t c c a xã ch y u là dân t c tày, dao, nùng.
ng

i dân s ng b ng ngh nông nh lúa n

as

c, tr ng mía, tr ng r ng...

c. C s h t ng
T ng

ng giao thông trên

ng t nh l

a bàn xã: 111.100m, trong ó:

i qua xã: 4.000m.

Giao thông liên xã: h th ng

ng liên xã: có 2 tuy n

ng, k t c u

bê tông xi m ng v i chi u dài 7,0km.
Giao thông liên thôn: t ng c ng có 8 tuy n
dài 23,5km.
Giao thông tr c thôn và giao thông n i

ng:

- Giao thông tr c thôn: có t ng chi u dài 57,4km.

ng liên thôn v i chi u


16

- Giao thông n i

ng: có t ng chi u dài 19,2km.

H th ng thoát n

c m a trong xã ch a

thoát n

c hoàn ch nh, ph n l n là

c t th m và thoát vào các h ao xung quanh, a ph n các tuy n

ng trong xã

u ch a có rãnh thoát n

2.4.3.5. ánh giá chung v

c.

a bàn nghiên c u

a. Thu n l i
- V trí

a lý c a xã ông Quan có i u ki n thu n l i trong phát tri n

s n xu t hàng hóa, ti p thu công ngh k thu t tiên ti n và kinh nghi m trong
qu n lý kinh doanh
ô th hóa, hi n

phát tri n kinh t v i t c

cao và th c hi n ti n trình

i hóa nông thôn nhanh h n nhi u xã khác trong huy n.

- Là xã mi n núi có nhi u di n tích

t lâm nghi p nên thu n l i cho

vi c tr ng các lo i cây lâm s n nh thông, keo cho s n l

ng, n ng su t

và giá thành cao.
- Do g n các trung tâm dân c và kinh t l n, giao thông thu n l i, c nh
quan t nhiên

p ã t o i u ki n thu n l i cho xây d ng khu du l ch sinh

thái, góp ph n

y nhanh chuy n

i c c u kinh t c a xã theo h

tri n d ch v , du l ch. ây là m t l i th mà ít xã khác có
- Trong 5 n m qua t c

t ng tr

c.

ng giá tr s n xu t c a xã t

khá; c c u kinh t c a xã ã có s chuy n d ch nhanh theo h
giá tr s n xu t trên

u ng

ng phát

ng

i

ng tích c c,

i t ng nhanh qua t ng n m. S phát tri n kinh t

c a xã nh trên có ý ngh a h t s c quan tr ng trong phát tri n kinh t c a xã
trong nh ng n m t i theo h

ng công nghi p hóa, hi n

i hóa nông thôn và

- Công nghi p, ti u th công nghi p, d ch v , th

ng m i ang có t c

xây d ng nông thôn m i.

t ng tr

ng ã t o i u ki n chuy n m t b ph n lao

sang làm công nghi p, ti u th công nghi p và tham gia ho t

ng nông nghi p
ng trong l nh

17

v c th

ng m i, d ch v . ây là i u ki n thu n l i

ng c a xã

chuy n d ch c c u lao

t tiêu chí nông thôn m i.

- C s h t ng k thu t, h t ng xã h i ã t ng b
t

ng

c

c t ng c

ng

i khá ã góp ph n quan tr ng vào phát tri n kinh t , xã h i c a xã

trong th i gian v a qua và là ti n
c a xã

quan tr ng

xây d ng c s h t ng

t tiêu chí nông thôn m i.

- Lao

ng nông nghi p c a xã khá d i dào, do ó có

chuy n sang ho t
d ch v , th

lao

ng

ng trong l nh v c công nghi p, ti u th công nghi p và

ng m i. Cán b c a xã có trình

ki n quan tr ng

lãnh

chuyên môn khá, ây là i u

o phát tri n kinh t trong nh ng n m t i.

b. Khó kh n
- Tuy h th ng c s h t ng k thu t, c s h t ng xã h i c a xã trong
nh ng n m qua ã

m i hi n m i

c t ng c

ng m t b

c, xong so v i tiêu chí nông thôn

t kho ng 30%. M t khác, vi c m r ng

nhà v n hóa các thôn, nhi u tuy n

ng giao thông,

ng tr c thôn, ngõ xóm, nhà v n hóa

ch a có i u ki n m r ng theo tiêu chu n nông thôn m i.

ây là m t thách

th c và h n ch trong ti n trình xây d ng nông thôn m i c a xã.

trên

- Tuy kinh t có s t ng tr

ng nhanh, xong giá tr s n xu t bình quân

u ng

t 6,4 tri u

i c a xã hi n m i

ng/ng

i, t l h nghèo còn

cao (n m 2011 còn 29,72%). Tích l y t n i b n n kinh t xã và trong nhân
dân r t h n ch .

ây là m t tr ng i l n trong t ch c th c hi n các m c tiêu

v xây d ng xã thành xã Nông thôn m i trong th i gian ng n.
- Tuy l c l

ng lao

ng nhi u, xong trình

ng ch y u ch a qua ào t o và có 4,1% s lao
là m t khó kh n không nh
hàng hóa g n v i th tr

lao

ng còn th p (lao

ng ã

c ào t o). ây

i v i vi c t ch c s n xu t theo h

ng trong th i gian t i.

ng s n xu t