Đánh giá thực trạng gây trồng cây Chùm ngây (Moringa Oleifera) tại Thị xã Sông Công Tỉnh Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG

I H C NÔNG LÂM

LÙ V N TRUNG

ÁNH GIÁ TH C TR NG GÂY TR NG CÂY CHÙM NGÂY
(MORINGA OLEIFERA) T I TH XÃ SÔNG CÔNG
T NH THÁI NGUYÊN

KHÓA LU N T T NGHI P

H

ào t o

IH C

: Chính quy

Chuyên ngành

: Lâm nghi p

Khoa

: Lâm nghi p

Khóa h c

: 2011 - 2015

Gi ng viên h

ng d n : TS. V V n Thông

THÁI NGUYÊN – 2015


L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân tôi, các s
li u

c thu th p khách quan và trung th c. K t qu nghiên c u ch a

c

s d ng công b trên tài li u nào khác. N u sai tôi xin hoàn toàn ch u trách
nhi m !.

Thái Nguyên, ngày
XÁC NH N C A GVHD

NG

tháng

I VI T CAM OAN

LÙ V N TRUNG

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n cho sinh viên
ã s a sai sót sau khi h i

ng ch m yêu c u!

(Ký, H và tên)

n m 2015


L IC M

Trong các tr

ng

N

i h c, th i gian th c t p t t nghi p là kho ng th i

gian r t quan tr ng vì m i sinh viên

u có i u ki n, th i gian ti p c n i sâu

vào th c t , c ng c l i ki n th c ã h c, h c h i kinh nghi m, ph

ng pháp

nghiên c u, trau d i ki n th c, k n ng c a th c t vào trong công vi c.
Xu t phát t nguy n v ng c a b n thân,

c s nh t trí c a nhà tr

ng

và Ban ch nghi m khoa Lâm nghi p, tôi v th c t p t i Th Xã Sông Công
v i tên

tài: “ ánh giá th c tr ng gây tr ng cây Chùm ngây (Moringa

Oleifera) t i Th xã Sông Công T nh Thái Nguyên” Sau m t th i gian
nghiên c u, tôi ã hoàn thành khóa lu n t t nghi p. Có
tr

c h t tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c

V N THÔNG trong su t qúa trình th c hi n

n s giúp

c k t qu này
t n tình c a Ts.V

tài. Nhân d p này tôi c ng xin

c m n toàn th th y cô giáo trong khoa Lâm nghi p, các c p chính quy n và
bà con nhân dân Th Xã Sông Công ã giúp tôi hoàn thành khóa lu n này.
Tôi xin chân thành c m n!

Thái Nguyên, ngày

tháng

Sinh viên

LÙ V N TRUNG

n m 2015


DANH M C CÁC B NG

B ng 2.1 : Phân tích hàm l

ng dinh d

ng c a Moringa .............................. 5

B ng 4.1. Di n tích cây Chùm ngây ............................................................ 23
B ng 4.2. B ng i u tra h gia ình tr ng Chùm ngây ................................. 25
B ng 4.3.Sinh tr

ng chi u cao và

ng kính g c trung bình..................... 28

B ng 4.3. S cây b h i trên t ng s cây i u tra .......................................... 31
B ng 4.2 B ng n ng su t lá trung bình c a t ng h ...................................... 33


DANH M C CÁC KÍ HI U, CÁC CH

VI T T T

X

: là tr s trung bình

Xi

: là tr s c a các cá th theo i

N

: là dung l

VA

: là giá tr gia t ng thêm c a mô hình

GO

: là t ng thu nh p

IC

: là Chi phí s n xu t

H

: là hi u qu kinh t

Q

: là k t qu thu

C

: là chi phí s n xu t
H

:Là

ng m u

c

ih c

TP

: Là thành ph

TTCN

:Là ti u th công nghi p

CN

: Là công nghi p

NN

: Là nông nghi p

PTNT

: Là phát tri n nông thôn


M CL C
Ph n 1 M
U…….…..……………………………………………………1
1.1. t v n ............................................................................................... 1
1.2 M c ích nghiên c u. ............................................................................... 2
1.3. M c tiêu nghiên c u. .............................................................................. 2
1.4. Ý ngh
tài. ........................................................................................... 2
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ..................................... 2
1.4.2. Ý ngh a th c ti n .................................................................................. 2
PH N 2 T NG QUAN V N
NGHIÊN C U......................................... 3
2.1. Khái quát cây Chùm ngây........................................................................ 3
2.2. Trên th gi i ............................................................................................ 6
2.3. T i Vi t Nam ........................................................................................... 8

2.3.1. Nghiên c u v
c i m sinh lý, sinh thái............................................. 8
2.4. T ng quan khu v c nghiên c u.............................................................. 11
2.4.1. i u ki n t nhiên .............................................................................. 11
2.4.2. i u ki n kinh t - xã h i ................................................................... 14
2.4.3. Tình hình s n xu t .............................................................................. 16
Ph n 3
I T NG, N I DUNG VÀ PH NG PHÁP NGHIÊN C U .. 19
3.1. i t ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u. ...................................... 19
3.1.1. i t ng nghiên c u ......................................................................... 19
3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................ 19
3.2. a i m và th i gian ti n hành. ............................................................ 19
3.2.1. a i m nghiên c u........................................................................... 19
3.2.2. Th i gian ti n hành ............................................................................. 19
3.3. N i dung nghiên c u ............................................................................. 19
3.3.5. ánh giá nh ng thu n l i, khó kh n ................................................... 20
3.3.6.
ra các gi i pháp phát tri n và m r ng di n tích tr ng Chùm ngây
tai a bàn nghiên c u .................................................................................. 20
3.4. Ph ng pháp nhiên c u ......................................................................... 20
3.4.1. Ph ng pháp thu th p s li u .............................................................. 20
3.4.2. Ph ng pháp x lí s li u ................................................................... 21


PH N 4 K T QU NGHIÊN C U ............................................................ 23
4.1. Th c tr ng gây tr ng cây Chùm ngây t i Th xã Sông công................... 23
4.2. ánh giá tình hình sinh tr ng c a cây Chùm ngây trên a bàn nghiên
c u ........................................................................................................... 27
4.2.1. Tình hình sinh tr ng Hvn, D00, kh n ng âm ch i
c th hi n t i

b ng 4.3........................................................................................................ 27
4.2.2. Tình hình sâu b nh h i........................................................................ 30
4.3. Thu ho ch và ch bi n s n ph m ........................................................... 32
4.3.1. Thu ho ch ........................................................................................... 32
4.4. ánh giá hi u qu kinh t c a cây Chùm ngây trên a bàn nghiên c u......... 35
4.3.1. Hi u qu kinh t : ................................................................................ 35
4.3.2. Tác ng xã h i .................................................................................. 37
4.3.3. ánh giá tác ng môi tr ng. ........................................................... 38
4.3.4 ánh giá nh ng y u t thu n l i khó kh n trong phát tri n cây Chùm
ngây ........................................................................................................... 39
4.4
xu t m t s bi n pháp phát tri n và m r ng di n tích tr ng Chùm
ngây t i a bàn nghiên c u .......................................................................... 40
4.4.1 Bi n pháp k thu t ............................................................................... 40
4.4.2. Bi n pháp qu n lý ............................................................................... 41
4.5.2. Bi n pháp v chính sách. .................................................................... 41
PH N 5 K T LU N, KI N NGH ............................................................. 43
5.1. K t lu n ................................................................................................. 43
5.2. Ki n ngh ............................................................................................... 44


PH N 1
M
1.1.

U

tv n
Hi n nay xã h i ngày càng phát tri n,

i s ng nhân dân ngày càng

c nâng cao, kèm theo ó là nhu c u v th c ph m và an toàn th c ph m
ngày càng

c trú tr ng,

c bi t là nh ng loài thân thi n v i môi tr

kh n ng thích nghi t t v i nhi u ki u khí h u l i v a có hàm l
d

ng cao so v i nh ng th c ph m thong th

khoa h c c trong n

ng. Nhi u

ng có
ng dinh

tài nghiên c u

c và th gi i ã ch ng minh cây Chùm ngây là loài

th c ph m có nhi u công d ng. Loài cây này m i ch xu t hi n

vi t nam t i

m t s vùng nh : Nha Trang, Phan Thi t, Ninh Thu n, Bình Thu n, Bình

Ph

c, Phú Qu c, tr ng

cung c p cho th tr

cung c p lá cây làm rau, ch bi n làm trà túi l c

ng trong n

c và xu t kh u sang 3 th tr

ài Loan, Nh t B n và Trung Qu c. V i nhu c u tiêu th

ng chính ó là
th i i m hi n

t i, v i th c t ngu n cung nh , h p và r i rác hi n nay thì vi c phát tri n
vùng nguyên li u v i quy mô l n là c n thi t. Nh t là vi c phát tri n gi ng
cây Chùm ngây ra các t nh mi n Trung, mi n B c.
Chùm ngây là cây có giá tr kinh t cao, nhi u nhà ho ch

nh cho r ng

chum ngây là “cây xoá ói gi m nghèo”. Cây có th thích ng v i nhi u i u
ki n khí h u nên có th tr ng

vùng

t b c màu, khô c n, yêu c u k thu t

ch m sóc loài cây này không quá cao nên ng
hi n

c, vi c m ra m t h

thu nh p cho ng

i dân d d ng áp d ng và th c

ng kinh t m i em l i hi u qu và t ng thêm

i dân, tuy nhiên t i các t nh vùng núi phía b c nói chung

c ng nh t nh Thái nguyên nói riêng vi c phát tri n loài cây này m i ch là
b

cm

u, quy mô còn nh l ch a th ng kê

c. Vì v y

d n tr c ti p c a th y giáo TS. V V n Thông, tôi l a ch n

cs h

ng

tài nghiên c u:

“ ánh giá th c tr ng gây tr ng cây Chùm ngây (Moringa Oleifera) t i Th
xã Sông Công T nh Thái Nguyên”.
1.2 M c ích nghiên c u.
ánh giá th c tr ng gây tr ng làm c s
cây Chùm ngây t i

xu t gi i pháp phát tri n

a bàn nghiên c u.

1.3. M c tiêu nghiên c u.
- Xác

nh

c các

c i m sinh thái h c c a loài cây Chùm ngây.

- Xác nh

c th c tr ng gây tr ng phân b loài Chùm ngây t i a bàn.

-

c các gi i pháp kh c ph c nh ng khó kh n trong vi c

xu t

phát tri n vào cây này t i
1.4. Ý ngh

a ph

ng và các vùng lân c n.

tài.

1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- Là c h i giúp sinh viên bi t cách nghiên c u khoa h c, áp d ng
nh ng ki n th c ã h c c a nhà tr

ng vào th c t .

- Nâng cao ki n th c th c t .
- B sung t li u cho h c t p.
- Tích l y kinh nghi m cho công vi c sau khi ra tr

ng.

1.4.2. Ý ngh a th c ti n
-

ánh giá và th ng kê

c tình hình gây tr ng cây Chùm ngây t i

bàn nghiên c u và kh n ng cung ng c ng nh nhu c u th tr

a

ng v ngu n

th c ph m này.
- Xác
Tìm

nh

c khó kh n, t n t i trong vi c phát tri n loài cây này.

c gi i pháp c th

ph m ph bi n.

loài cây này

c m r ng tr thành cây th c


PH N 2
T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1. Khái quát cây Chùm ngây
- Tên thông d ng: Chùm ngây (VN), Moringa (international) ,
Drumsticktree(US),Horseradishtree,Behen,DrumstickTree,IndianHorseradish,

Noix de Bahen.
- Tên Khoa h c: Moringa oleifera hay M. Pterygosperma thu c h
Moringaceae.
Sinh (Tree of Life )

- Nhà Ph t g i là cây

- Ngu n g c: Cây xu t x t vùng Nam Á, có l ch s h n 4 ngàn n m,
nh ng ph bi n r t nhi u
thông

n

và

c Châu Á và Châu Phi. Cây Chùm ngây r t ph

c dân t c

n trân tr ng

cây a sáng, m c nhanh, giai o n

t tên là cây

sinh. Là loài

u a bóng nên có th tr ng xen, khi cây

l n i u ch nh ánh sáng, phân cành cao, v màu h i xanh khi còn non, màu

tr ng m c khi ã già, tái sinh ch i m nh v i nh ng n i có

m cao,

nh ng n i t ng mùn dày tái sinh h t y u. Cây ch u h n t t, ch u
n i

t x p,
c nh ng

t x u c n c i.
Cây Chùm ngây ( Moringa Oleifera) hi n

c tr ng

80 qu c gia

trên th gi i , nh ng qu c gia tiên ti n s d ng r ng rãi và a d ng trong công
ngh d

c ph m, m ph m, n

c gi i khát dinh d

ng và th c ph m ch c

n ng. Các qu c gia ang phát tri n s d ng Moringa nh d

c li u k di u

k t h p ch a nh ng b nh hi m nghèo, b nh thông th ng và th c ph m dinh d ng.
Các b ph n c a cây ch a nhi u khoáng ch t quan tr ng, và là m t
ngu n cung c p ch t

m, vitamins, beta-carotene, acid amin và nhi u h p

ch t phenolics. Cây Chùm ngây cung c p m t h n h p pha tr n nhi u h p
ch t nh zeatin, quercetin, beta-sitosterol caffeoylquinic acid và kaempferol,
r t hi m g p t i các loài cây khác. Các b ph n c a cây nh lá, r , h t, v cây,


qu và hoa.. có nh ng ho t tính nh kích thích ho t
hoàn, ho t tính ch ng u-b

ng c a tim và h tu n

u, h nhi t, ch ng kinh phong, ch ng s ng viêm,

tr ung loét, ch ng co gi t, l i ti u, h huy t áp, h cholesterol, ch ng oxyhóa, tr ti u

ng, b o v gan, kháng sinh và ch ng n m.. Cây ã

tr nhi u b nh trong Y-h c dân gian t i nhi u n

c trong vùng Nam Á. G

cây Chùm ngây r t nh , có th dùng làm c i nh ng n ng l

ng không cao. Nó

c xem là ngu n nhiên li u ti m n ng cho k ngh gi y v i ch t l
gi y

c so sánh ngang v i cây d

ng( Poputus.sp). V cây th

th m chùi chân hay b n làm dây th ng
Senegal, ng

c dùng

ng b t
ng làm

châu Phi, ngoài ra t i Jamaica và

i ta còn s d ng v cây làm thu c nhu m v i.(Foil, 2006). Cây

Chùm ngây thu c lo i cây m c nhanh và d tính, s ng
c n và trong i u ki n khí h u kh c nghi t, ch u
nhi u n i trên th gi i, cây Chùm ngây

c

nh ng n i khô

c h n hán. Vì v y,

c tr ng làm hàng rào xanh che

ch n cho các khu s n xu t nông nghi p, che bóng cho các cây công nghi p dài
ngày, ch n gió, ch n cát bay. Ngoài ra, cây có lá nh , thân thon , tán
c tr ng làm c nh, ngoài ra cây còn ch a nhi u ch t dinh d
Chùm ngây nh sau:

p nên

ng có trong lá


B ng 2.1 : Phân tích hàm l

ng dinh d

Thành ph n dinh
STT

d

ng/100gr

ng c a Moringa

Trái
t

i

B t lá

Lá t

i

khô

86,9
01

Water ( n

02

Calories

03

c)%

%

75,0 %

7,5 %

26

92

205

Protein ( g )

2,5

6,7

27,1

04

Fat ( g ) ( ch t béo )

0,1

1,7

2,3

05

Carbohydrate ( g )

3,7

13,4

38,2

06

Fiber ( g ) ( ch t x )

4,8

0,9

19,2

07

Minerals ( g ) ( ch t khoáng )

2,0

2,3

_

08

Ca ( mg )

30

440

2003

09

Mg ( mg )

24

25

368

10

P ( mg )

110

70

204

11

K ( mg )

259

259

1324

12

Cu ( mg )

3,1

1,1

0,054

13

Fe ( mg )

5,3

7,0

28,2

14

S(g)

137

137

870

15

Oxalic acid ( mg )

10

101

1,6

16 Vitamin A - Beta Carotene ( mg )

0,11

6,8

1,6

17

Vitamin B - choline ( mg )

423

423

-

18

Vitamin B1 - thiamin ( mg )

0,05

0,21

2,64

19

Vitamin B2 - Riboflavin ( mg )

0,07

0,05

20,5

20 mg )

0,2

0,8

8,2

21

120

220

17,3

Vitamin B3 - nicotinic acid (

Vitamin C - ascorbic acid ( mg


)
22

Vitamin E - tocopherol acetate

-

-

113

23

Arginine ( g/16gN )

3,66

6,0

1,33 %

24

Histidine ( g/16gN )

1,1

2,1

0,61%

25

Lysine ( g/16gN )

1,5

4,3

1,32%

26

Tryptophan ( g/16gN )

0,8

1,9

0,43%

27

Phenylanaline ( g/16gN )

4,3

6,4

1,39 %

28

Methionine ( g/16gN )

1,4

2,0

0,35%

29

Threonine ( g/16gN )

3,9

4,9

1,19 %

30

Leucine ( g/16gN )

6,5

9,3

1,95%

31

Isoleucine ( g/16gN )

4,4

6,3

0,83%

32

Valine ( g/16gN )

5,4

7,1

1,06%

( ngu n : />Qua b ng phân tích giá tr dinh d

ng ta th y Cây Chùm Ngây

(Moringa oleifera) ch a h n 90 ch t dinh d

ng t ng h p. Nh ng ch t dinh

d

ng c n thi t

gìn gi s c kh e con ng

i , ch ng gi m nguy c t

nh ng ch ng b nh suy thoái, ch a tr bách b nh thông th

ng.

2.2. Trên th gi i
Chùm ngây
gia nghèo, vì v y nó

c xem là m t cây a d ng, r t h u ích t i nh ng qu c
c nghiên c u r t nhi u v tr ng tr t, thu hái, c ng

nh nghiên c u v các ho t tính y d
nghiên c u

c th c hi n t i n

c h c, giá tr dinh d

ng...

, Philippines, và Châu Phi.

Nghiên c u nhi u nh t v giá tr c a Moringa oleifera Lam.
hi n t i

a s các

c th c

i H c Nông Nghi p Falsalabad- Pakistan. Theo nghiên c u t i

i

h c Nông Nghi p Falsalabad- Pakistan: Moringa oleifera Lam. (Moringaceae)
v a là m t ngu n d

c li u v a là m t ngu n th c ph m r t t t. Các b ph n


c a cây ch a nhi u khoáng ch t quan tr ng, và là m t ngu n cung c p ch t
m, vitamin, beta - carotene, acid amin và nhi u h p ch t phenolics…
Nghiên c u t i Institute of Bioagricultural Sciences, Academia Sinica,
ài B c: d ch chi t t lá và h t Chùm Ngây có các ho t tính di t

cn m

gây b nh lo i Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes,
Epidermophyton floccosum và Microsporum canis, d u trích t
Ngây có

lá Chùm

n 44 hóa ch t (Bioresource Technology S 98-2007).

Nghiên c u t i H Baroda, Kalabhavan, Gujarat ( n

): K t qu cho

th y Chùm Ngây có tác d ng gây h cholesterol, phospholipid, triglyceride,
làm t ng s th i lo i cholesterol qua phân (Journal of Ethnopharmacology S
86 - 2003). Nghiên c u t i Trung Tâm Nghiên c u K Thu t (CEMAT) t i
th
n

ô Guatemala, n

c Guatemala

phía Nam Mêhicô: D ch trích b ng

c nóng c a hoa, lá, r , h t..v thân Chùm Ngây có ho t tính ch ng co gi t,

ho t tính ch ng s ng và tác d ng l i.
N

c trích t h t cho th y tác

acetylcholine

li u ED50 = 65.6 mg/ml môi tr

ra do carrageenan
mg/kg. N

ng c ch khá rõ s co gi t gây ra b i

c

nh

c trích t

r

ng, tác

ng c ch ph gây

1000mg/kg và ho t tính l i ti u c ng
c ng cho m t s

k t qu

1000

(Journal of

Ethnopharmacology S 36 - 1992).
M t s các h p ch t, các ch t gây

t bi n gen ã

h t Chùm Ngây rang chín: Các ch t quan tr ng nh t

c tìm th y trong

c xác

nh là 4 (alpha

Lrhamnosyloxy) phenylacetonitrile, 4 - hydroxyphenylacetonitrile và 4 –
hydroxyphenyl - acetamide(Mutation Research S 224-1989).
Nghiên c u t i
kháng estrogenic, n

H Jiwaji, Gwalior ( n

) v các ho t tính estrogenic,

c chi t t r Chùm ngây có tác d ng ng a thai(Journal

of Ethnopharmacology S 22 - 1988). H t Chùm Ngây có ch a m t s h p


ch t “ a i n gi i” (polyelectrolytes) t nhiên có th dùng làm ch t k t t a

làm trong n

c.

K t qu th nghi m l c n

c: N

c

c(

c 15 - 25 NTU, ch a các

vi khu n t p 280-500 cfu ml (-1), khu n coli t phân 280-500 MPN 100 ml (1)) dùng h t Chùm ngây làm ch t t o tr m l ng và k t t ,
t t(

a

n k t qu r t

c còn 0.3 - 1.5 NTU, vi khu n t p còn 5 - 20 cfu, và khu n coli còn

5-10 MPN..) Ph
các n

ng pháp l c này r t h u d ng t i các vùng nông thôn c a

c nghèo và

c áp d ng khá r ng rãi t i n

(Journal of Water and

Health S 3 - 2005).
Th nghi m t i H D
nh n d ch chi t b ng n
r t n ng

c K.L.E.S, Nehru Nagar, Karnakata ( n

c và alcohol r cùng lõi g Chùm Ngây làm gi m rõ

oxalate trong n

oxalate trong c th . ây

c ti u b ng cách can thi p vào s t ng h p
c xem nh m t m t bi n pháp phòng ng a b nh

s n th n. Dr. Reyes, 1990: ã nghiên c u tr ng tr t b ng h t
d

c li u theo ph

t 10

) ghi

thu hái làm

ng pháp luân phiên nh sau: m i cây con tr ng cách nhau

n 50 cm, sau 75 ngày thu hái lá và cành non

phía trên b ng cách c t

ngang thân cây cách g c 20 - 30 cm, sau ó ch m sóc ti p và thu hái, cây s
cho ra nhánh và cành non sau ó. Trung bình m i n m thu ho ch
n ng xu t trung bình thu

c 100 t n/1 hecta/n m

c 4 l n,

u tiên và 57 t n /hecta/

n m th hai.
2.3. T i Vi t Nam
2.3.1. Nghiên c u v

c i m sinh lý, sinh thái

Theo Võ V n Chi (1997), (2003) [3], [4] vi t v cây Chùm ngây nh sau:
Tên khoa h c Moringa oleifera Lam., là m t lo i cây g nh , n a r ng
lá, thu c h Moringaceae. Cây Chùm ngây có d ng s ng là cây phân cành
th p, cao t 10 – 12 m. H th ng r phát tri n m nh, n u

c tr ng t h t, r

cái phình to nh c , màu tr ng v i h th ng nh ng r bên th a, dài, âm sâu,
lan r ng. N u tr ng b ng cách giâm cành, h th ng r s không

c nh v y.

Thân có v màu tr ng xám, dày, m m, s n sùi n t n , g m m và nh .
Khi b th

ng t n, thân r ra nh a màu tr ng, sau chuy n d n thành nâu. Lá

kép lông chim 3 l n, lá tr

ng thành có th dài

n 45 cm, r ng 20 – 30 cm.

Các lá ph dài kho ng 1.2 - 2.5 cm, r ng 0.6 - 1 cm.
C m hoa to, d ng h i gi ng hoa

u, tràng hoa g m 5 cánh, màu tr ng,

v nh lên, r ng kho ng 2,5 cm. B nh g m 5 nh th xen v i 5 nh lép. B u noãn 1
bu ng do 3 lá noãn, ính phôi tr c mô. Hoa có mùi th m thoang tho ng.
Qu d ng nang treo, dài 20 – 50 cm, có qu dài

n 1 m nh ng r t hi m,

r ng 2 – 2.5 cm, khi khô m thành 3 m nh dày. H t nhi u (kho ng 26
h t/trái), tròn d p, màu nâu ho c en,

ng kính kho ng 1 cm, m i h t có 3

góc c nh v i nh ng cánh m ng màu h i tr ng, tr ng l

ng m i h t khác

nhau, trung bình kho ng 3.000 - 9.000 h t/kg.
Cây Chùm ngây thu c loài m c nhanh, phát tri n nhanh chóng
vùng có i u ki n thu n l i, có th t ng tr
vòng 3

n4 n m

tr ng t h t có th
Cây b t

ng chi u cao t 1 - 2 m/n m trong

u. Tuy nhiên, trong m t th nghi m
t

nh ng

Tanzania, cây

c chi u cao trung bình 4,1 m trong n m

u cho qu t thân và nhánh sau 6

u tiên..

n 8 tháng tr ng, qu s chín

sau khi hoa n kho ng 3 tháng.
Theo Ph m Hoàng H (1999) [6] cây Chùm Ngây có kh n ng phân b
r ng t vùng c n nhi t
vùng r ng m. Ch u l
28,5oC và
khô

i khô

n m cho

n vùng nhi t

i r t khô

ng m a t 480 - 4000 mm/n m, nhi t

pH 4,5 - 8. Ch u

c h n và có th sinh tr

18,7 -

ng t t trên

Vi t nam, Chùm ngây có th s ng và phát tri n t t trên nhi u lo i

t lo i

t

bazan

Tây Nguyên

n

vùng ven bi n (Trung b , Nam Trung b ).

t sét pha cát ho c trên

n

t cát
t,

t cát c a


Theo Giáo s - Ti n s Nguy n V n Lu t, vào nh ng n m cu i th k 20,
i s Hoàng gia Anh ã tài tr cho Vi n lúa

ng B ng Sông C u Long

nghiên c u tr ng cây Chùm ngây dùng làm rau xanh và thu c nam t i Ô Môn
và m t s t nh

Nam b . Gi ng cây Chùm ngây ã nghiên c u là Moringa

Oleifera Lam.

c nh p n i t

n

, Hà Lan….[21].

K s Nguy n H u Thành và c ng s (1997) nghiên c u và có k t lu n
cây Chùm ngây là cây d tr ng, có th tr ng b ng h t hay b ng cách giâm
cành, cây t ng tr

ng nhanh: Cao t 4 – 5 m,

ng kính c r t 5 – 6 cm

sau 1 n m tr ng và ra hoa k t trái ngay trong n m
ng kính c r t 7 – 9 cm khi cây
Theo nghiên c u c a L

u tiên và cao t 7 – 8 m,

c 2 n m tu i [23].

ng y Nguy n Công

c và L

ng Y V Qu c

Trung( 2006), lá Chùm ngây có ch a vitamin C g p 7 l n trong trái cam, 4 l n
vitamin A trong cà r t, g p 4 l n canxi trong s a, g p 0.75 l n hàm l
trong c i bó xôi, g p 2 l n l

ng

m trong s a, g p 3 l n l

ng s t

ng kali trong

trái chu i.
Theo [21], [22], qua i u tra kh o sát, tháng 2/2009 ngành ki m lâm An
Giang ã phát hi n cây Chùm ngây
Tôn và T nh Biên, m t s v

ng

n r ng

n nhà vùng ông

tr ng cây Chùm ngây nh ng ch là
tính quí hi m c a cây. T

các v

ng bào Khmer c trú có

làm hàng rào ch

ây ã m ra m t h

i núi hai huy n Tri

không bi t

ng m i cho

c

c

i s ng c a

i dân hai huy n này.
Theo [24], h i Làm V

h i và s

n & Trang Tr i TPHCM v i ngu n kinh phí c a

óng góp c a m t s ch trang tr i ã th c hi n d án nh “ Phát

tri n cây Chùm ngây (Moringa oleifera Lam.) trong các h dân xã Tân Phú
Trung - Huy n C Chi làm ngu n rau xanh dinh d

ng”. D án có s tham

gia c a 144 h dân tr ng 1002 cây Chùm ngây và ã k t thúc giai o n

u


r t thành công. Hi n H i ang tìm ngu n kinh phí

h tr ng

i dân nhân

r ng mô hình m i h dân tr ng cây Chùm ngây s d ng trong gia ình.
Tr m khuy n nông liên qu n 12 - Gò V p ã xây d ng mô hình trình
di n “Tr ng cây Chùm ngây” t i ph
qu n 12 t tháng 8/2009
ã

ng Th nh Xuân và ph

n tháng 5/2010. T i T nh

c gia ình Th c s - D

ng Th nh L c

ng Nai, Chùm ngây

c s Ph m Quang Vinh (tr

ng

HD

c-

TPHCM) tr ng trên m t di n tích r ng, n i này không ch cung c p rau s ch
cho các siêu th trong thành ph H Chí Minh, mà còn m r ng thành công ty
Hanh Thông chuyên s n xu t trà Chùm ngây.
2.4. T ng quan khu v c nghiên c u
2.4.1. i u ki n t nhiên
2.4.1.1. V trí

a lí khu v c nghiên c u

Th xã Sông Công có v trí khá thu n l i, n m
N i, trong vùng công nghi p xung quanh th

phía B c th

ô Hà

ô Hà N i v i bán kính 60 km,

cách thành ph Thái Nguyên 20 km v phía Nam, cách sân bay qu c t N i
Bài 40 km, cách h Núi C c 17 km, có các tuy n
Thái Nguyên,
phía

ng Qu c l 3 và

ng cao t c Hà N i -

ng s t Hà N i - Quan Tri u ch y qua

ông th xã, là th xã công nghi p n m

phía Nam c a t nh Thái

Nguyên, là ô th b n l trung chuy n giao l u hàng hóa gi a t nh Thái
Nguyên v i các ô th xung quanh và nh t là vùng kinh t tr ng i m B c B .
a gi i hành chính th xã Sông Công:
-

Phía ông, Tây, Nam giáp huy n Ph Yên.

-

Phía B c giáp thành ph Thái Nguyên.

2.4.1.2.

a hình,

am o

Th xã Sông Công

c dòng sông Công chia làm 2 khu v c phía

và phía Tây t o 2 nhóm c nh quan chính:

ông


-

Khu v c phía ông có

có

a hình

ng b ng, xen l n gò

i nh và th p,

cao trung bình t 25 - 30 m, phân b d c theo thung l ng sông thu c

các xã Bá Xuyên, xã Tân Quang và các ph

ng L

ng Châu, Th ng L i, C i

an, Ph Cò, Bách Quang.
-

Khu v c phía Tây có

80 - 100 m, m t s

a hình ch y u là gò

i và núi th p v i

cao

i cao kho ng 150 m và núi th p trên 300 m, phân b d c

theo ranh gi i phía Tây th xã trên

a ph n các xã Bình S n và Vinh S n.

2.4.1.3. Khí h u th y v n
a. Khí h u
Th xã Sông Công n m trong vùng nhi t
trung bình trong n m kho ng 22 0 C, nhi t

i gió mùa, nhi t

cao nh t vào các tháng 7,

tháng 8, trung bình kho ng 38 0 C, th p nh t là tháng 1, trung bình
kho ng t 15 0 C - 16 0 C.
Th i ti t trong n m có hai mùa rõ r t: Mùa nóng t tháng 4
10, th

ng có gió

ông Nam th i v , mang theo h i n

gây ra nh ng tr n m a l n. Mùa l nh t tháng 11
th

ng có gió mùa ông B c tràn xu ng, nhi t

c t bi n

n tháng
ông vào,

n tháng 3 n m sau,

h th p, ti t tr i giá rét.

b. Th y v n
Ch y qua

a bàn th xã theo h

ng B c - Nam là dòng sông Công.

Sông Công là con sông chính ch y qua

a bàn th xã là m t trong 3 ph l u

c a sông C u, b t ngu n t m t s h p l u nh

th

núi phía ông t nh Tuyên Quang, phía B c huy n

ng ngu n khu v c mi n
nh Hóa. Sông Công ch y

qua th xã có chi u dài14,8 km.
Dòng sông Công

c ch n l i t i huy n

i T , t o nên m t h Núi

C c nhân t o r ng l n. ây là ngu n cung c p n

c chính cho s n xu t công,

nông nghi p và n

c sinh ho t c a th xã Sông Công. Sông Công - h Núi


C c là công trình thu l i l n có ý ngh a trong phát tri n kinh t nông nghi p,
b o v môi sinh, t o th ng c nh n i ti ng trong
Ngoài ra, trên

a bàn th xã, h th ng sông Công còn có 7 su i l n

vào: Phía Tây có 2 su i l n ch y qua
phía
ph

ông có 5 su i ch y qua
ng L

a bàn t nh Thái Nguyên.

a ph n các xã Bá Xuyên và C i

a ph n các xã Bá Xuyên, C i

an,

an, các

ng Châu và Th ng L i.

2.4.1.4. Tài nguyên thiên nhiên
a. Tài nguyên n
Ngu n n

c

c m t c a th xã Sông Công ch y u t Sông Công dài

95km, b t ngu n t huy n

nh Hoá, qua huy n

i T , th xã Sông Công,

huy n Ph Yên, r i nh p vào sông C u t i khu v c a Phúc. Sông Công ch y
qua th xã theo h

ng B c - Nam v i t ng chi u dài là 14,8 km.

b. Tài nguyên khoáng s n
Trên

a bàn th xã không có các khoáng s n tr l

ng l n nh m t s

n i khác trong t nh, ch có các lo i á xây d ng, á phi n sét,
k t v n l n (trên 30%), các bãi cát s i

t giàu sét có

d c sông Công, có th khai thác

v i quy mô nh .
c. Ti m n ng du l ch, nhân v n
M c dù có di n tích t

ng

i nh , xong th xã Sông Công có tài

nguyên du l ch khá phong phú. Là vùng
o n i li n hàng tr m qu

t tho i thu c phía Tây c a dãy Tam

i bát úp màu xanh v i nh ng

và các thung l ng t nhiên, nh ng h n

i chè, r ng cây

c quanh n m trong xanh (h Gh nh

Chè, h Núc Nác), là ti m n ng l n cho phát tri n du l ch sinh thái và ngh
d

ng. Th xã n i ti ng v i khu di tích l ch s C ng Bá Vân, ây là m t ty th c ph m khác.


C th 15 h

c ph ng v n thì di n tích tr ng cây Chùm ngây còn

th p so v i lo i cây th c ph m khác c th nh sau:
+

t 6 Ph

là 6,2 ha. Di n tích

ng L

ng Châu t ng di n tích

t tr ng cây Chùm ngây là 1,47 ha

thôn Tân S n t ng di n tích
ó di n tích

còn

t nông nghi p c a 8 h chi m 4,25 ha. Trong

t tr ng cây Chùm ngây là 4,25 ha.

Vì cây Chùm ngây m i
ch a bi t

t nông nghi p c a 7 h

c

n giá tr dinh d

m c th p, a s ng

a vào tr ng và ng

i dân trong vùng còn

ng c a cây nên di n tích tr ng cây Chùm ngây
i dân ch y u tr ng cây hoa màu khác nh : Khoai

lang, S n… Và các cây khác ph c v b a n sinh ho t hàng ngày nh : Rau
c i, rau mùng t i rau ngót rau mu ng…..

ph c v cho sinh ho t hàng ngày

cho gia ình.
C n ph i có chinh sách phát tri n cây Chùm ngây trên
Sông Công
4.2.

em l i hi u qu kinh t cho ng

ánh giá tình hình sinh tr

a bàn toàn Th Xã

i dân trên Th Xã.

ng c a cây Chùm ngây trên

a bàn

nghiên c u
4.2.1. Tình hình sinh tr

ng Hvn, D00, kh n ng âm ch i

c th hi n t i

b ng 4.3
Chi u cao là nhân t quan tr ng ph n ánh tình tr ng sinh tr
t ng cá th và c a lâm ph n. Sinh tr
l

ng và n ng su t cây tr ng, nh h

ph m. Sinh tr

ng chi u cao c a cây nh h
ng

ng c a
ng t i tr

n giá tr thu nh p khai thác s n

ng chi u cao c a cây Chùm ngây ph thu c vào nhi u nhân t

nh gi ng cây, m t

tr ng, i u ki n l p

a và m c

thâm canh…

ng kính g c c ng là nhân t khá quan tr ng ph n ánh kh n ng

phát tri n c a cây tr ng,

ng kính g c mà l n thì kh n ng sinh tr

ng c a


cây m i cao và th hi n kh n ng thích nghi v i môi tr
ánh

thích nghi c a cây tr ng v i i u ki n

Qua quá trình nghiên c u, o
g c (s li u ghi

ng s ng. Nó ph n

t ai và khí h u.

c, th ng kê v chi u cao (Hvn ) và

b ng 4.3) c a cây Chùm ngây

ng kính

c g n 1 n m tu i t i :

+ ThônTân S n Xã Vinh S n Th Xã Sông Công t nh Thái Nguyên.
+ T 6 Ph

ng L

ng Châu Th Xã Sông Công t nh Thái Nguyên.

B ng 4.3.Sinh tr

ng chi u cao và

ng kính g c trung bình

1 n m tu i

STT

Ch H

a ch

1

Hà Duy
V n

T 6 Ph ng L ng
Châu Th Xã Sông
Công

2

V Chí

Công

T 6 Ph ng L ng
Châu Th Xã Sông

3

Nguy n
V n
Khánh

4

Tu n
Anh

5

Tr n
c
Thu n

6

ng
c
Luân

7

Nguy n
V n Tu n

8

Nguy n
Qu c Vi t

T 6 Ph ng L ng
Châu Th Xã Sông
Công
T 6 Ph ng L ng
Châu Th Xã Sông
Công
T 6 Ph ng L ng
ChâuTh Xã Sông
Công
T 6 Ph ng L ng
Châu Th Xã Sông
Công
T 6 Ph ng L ng
Châu Th Xã Sông
Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã

Hvn (m)
Trung
bình

D00 (cm)
Trung
bình

S ch i
TB/cây sau
m i l n thu
ho ch

3,5

6

5,4

7

1,136

3,61

5

1,08

3,47

5

1,082

3,41

6

1,103

4,03

6

0,927

2,98

5

1,228

3,94

5

1,105

1,079


9

Nguy n
V n H ng

10

Thi
Thoan

11

Hà V n
Hùng

12

Hà Công
H i

13

D ng
Ng c Tuân

14

Nguy n
Duy Hà

15

Nguy n
Xuân
Tr ng

Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công
Thôn Tân S n Xã
Vinh S n Th Xã
Sông Công

TB

1,071

3,64

5

1,06

3,4

4

0,96

3,23

5

1,017

3,2

5

1,095

3,34

5

0,85

3,03

4

1,171

3,91

5

1,064
3,606
5
(Ngu n: Tông h p s li u i u tra)
Qua b ng cho ta th y s h gia ình tr ng cây Chùm ngây gi a các

thôn có m t con s r t h n ch so v i loài cây khác trong vùng nhu c u v
cây gi ng còn h n ch ch a
- Quá trình nghiên o
4.3 c a cây Chùm ngây trên
L

ng Châu, phát tri n khá
-

trong

n

trong m i i u ki n th i ti t.

i dân trong vùng.

c th ng kê cho ta th y chi u cao Hvn
a bàn nghiên c u t i xã Vinh S n và Ph
ng

tu i t 3 tháng

tháng ti p theo cây sinh tr

c v i ng

b ng
ng

u.
u ti n ta tr ng và

n th i gian kho ng 6

ng t t cây có kh n ng ch ng ch u b nh t t t t


- T b ng trên cho ta th y kh n ng sinh tr
ch riêng

ph n Hvn mà kh n ng phát tri n

ng c a cây r t t t không

ng kính c a cây c ng r t t t

gi a các cây không chênh l ch nhau quá nhi u.
- Kh n ng phát tri n Hvn và Doo r t quan tr ng trong vi c ánh giá
tr ng và ch m sóc cây cho ta bi t m c

sinh tr

ng c a cây

m c

nào

nh m c i t o và phát tri n cây tr ng v i di n tích và quy mô r ng h n n a.
- T i khu v c ta nghiên c u c n có s ch m sóc và bi n pháp k thu t
ch m sóc cây sao cho phù h p n u cây tr ng mà ch t thì chúng ta nên tr ng
d ml i

sao cho các cây phát tri n

ng

u.

- Kh n ng tái sinh ch i sau khi ta thu ho ch:
- Cây Chùm ngây la loài cây a sáng cây có kh n ng tái sinh ch i cao
sau m i l n ta thu ho ch lá cây có kh n ng tái sinh ch i là khá nhanh và phát

tri n t t.
- Ta nên tìm hi u các ph
cây

thu ho ch

ng pháp và k thu t

thu ho ch lá ch i c a

t hi u qu kinh t cao h n.

Sau m i l n thu ho ch lá ch i cây chúng ta c n b xung l
bón h p lý

ng phân

nh m t ng kh n ng ra ch i nhanh ta nên ch n nh ng ph

pháp k thu t ch m sóc sao cho phù h p

i v i cây Chùm ngây

ng

t hi u qu

kinh t cao.
4.2.2. Tình hình sâu b nh h i
C ng nh các lo i hoa màu khác Chùm ngây là cây có kh n ng khang

b nh cao nh ng bên c nh ó c ng b các lo i sâu b nh h i t n công ch y u
giai o n cây con, các côn trùng gây h i nh : c sên, sâu xanh, ki n ru i
thân, r p hút nh a gây nh h
cây con và

ng không nh t i sinh tr

c

ng và phát tri n c a

c bi t nh t là c sên và sâu xanh.

Qua quá trình i u tra và thu th p s li u k t qu sâu b nh h i cây
chùm ngây c a m t s h gia ình

c t ng h p nh sau:


B ng 4.3. S cây b h i trên t ng s cây i u tra
STT

Ch h

S cây
h i/t ng
s

1

Hà Duy V n

9/30

2

V Chí Công

7/30

3

Nguy n V n
Khánh

5/30

4

Tu n Anh

6/30

5
6
7
8
9

Tr n

ng

c Thu n

5/30

c Luân

5/30

Nguy n V n
Tu n
Nguy n Qu c
Vi t
Nguy n V n
H ng

3/30
1/30
3/30

10

Th Thoan

2/30

11

Hà V n Hùng

2/30

12

Hà Công H i

3/30

13

D

ng Ng c
Tuân

3/30

14

Nguy n Duy Hà

3/30

15

Nguy n Xuân
Tr ng

2/30

Lo i sâu b nh
h i
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
c Sên, Sâu

Xanh
c Sên, Sâu
Xanh
(Ngu n: Tông h

M c

Ghi
chú

Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
Nh
p s li u i u tra)

Nh n xét: T b ng trên cho ta th y cây Chùm ngây là m t cây tr ng có
kh n ng ch ng l i các lo i sâu b nh h i cao, cây ít b các lo i côn trùng gây
h i Vì v y cây có kh n ng sinh tr ng phát tri n t t h n so v i các lo i cây