Khảo nghiệm hiệu lực một số loại thuốc hóa học trong phòng trừ bệnh hại chính cây Keo tai tượng (Acacia mangium Wild) trong giai đoạn vườn ươm tại vườn ươm trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

HOÀNG LÊ THU HÀ
Tên

tài:

“KH O NGHI M HI U L C M T S
TRONG PHÒNG TR

LO I THU C HÓA H C

B NH H I CHÍNH CÂY KEO TAI T

(Acacia magium Wild) TRONG GIAI O N V
TR

NG

N

NG

MT I

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: Lâm nghi p
: Lâm nghi p
: 2011 – 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

TR

HOÀNG LÊ THU HÀ
Tên

tài:

“KH O NGHI M HI U L C M T S
TRONG PHÒNG TR

LO I THU C HÓA H C

B NH H I CHÍNH CÂY KEO TAI T

(Acacia mangium Wild) TRONG GIAI O N V
TR

NG

N

NG

MT I

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy

: Lâm nghi p
: K43 LN – N01
: Lâm nghi p
: 2011 – 2015
: TS. ng Kim Tuy n

Thái Nguyên, n m 2015


i

L I CAM OAN

Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u khoa h c c a b n thân
tôi, các s li u và k t qu nghiên c u trình bày trong khóa lu n là quá trình
i u tra trên th c

a hoàn toàn trung th c, khách quan.

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 05 n m 2015
Xác nh n c a giáo viên h

ng d n

ng ý cho b o v k t qu tr
H i

ng khoa h c

TS.

ng Kim Tuy n

Ng

i vi t cam oan

c

Hoàng Lê Thu Hà

Xác nh n c a giáo viên ch m ph n bi n
Giáo viên ch m ph n bi n xác nh n sinh viên ã s a sai sót
sau khi h i

ng ch m yêu c u.

(ký, ghi rõ h tên)


ii

L IC M

N

hoàn thành ch ng trình ào t o k s lâm nghi p c a tr ng i h c
Nông Lâm Thái Nguyên, vi c th c t p t t nghi p là h t s c c n thi t i v i
m i sinh viên.Vi c th c t p t t nghi p là môi tr ng giúp cho m i sinh viên t
kh ng nh ki n th c c a mình ng th i liên h v i th c ti n s n xu t và giúp

sinh viên có m t ph ng pháp nghiên c u khoa h c tr c khi ra tr ng.
T th c t ó,
cs
ng ý c a Ban ch nhi m khoa Lâm nghi p
tr ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên, Ban giám hi u nhà tr ng, Ban
giám c Trung tâm Lâm nghi p mi n núi phía B c, tôi ti n hành th c t p t i
v n m tr ng
i h c Nông Lâm Thái Nguyên
nghiên c u
tài:
“Kh o nghi m hi u l c m t s lo i thu c hóa h c trong phòng tr b nh h i
chính cây Keo tai t ng (Acacia mangium Wild) trong giai o n v n m
t i v n m tr ng i h c Nông Lâm Thái Nguyên”.
hoàn thành khóa lu n và th c hi n
tài, ngoài s n l c c a b n
thân, tôi còn nh n
c s ch b o c a th y, cô giáo. Qua ây tôi xin bày t
lòng bi t n n Ban giám hi u tr ng i h c Nông Lâm Thái Nguyên, n i
tôi h c t p và rèn luy n trong 4 n m h c. Tôi xin chân thành c m n Ban ch
nhi m Khoa Lâm nghi p n i ã ào t o tôi. Tôi xin c m n toàn th các th y,
cô giáo ã tr c ti p gi ng d y tôi trong quá trình h c t p và th c t p t t nghi p.
Tôi c ng bày t lòng bi t n sâu s c n cô giáo TS. ng Kim Tuy n - ng i
ã tr c ti p h ng d n t n tình
tôi có th hoàn thành khóa lu n t t nghi p
này. Tôi c ng xin cám n Ban giám c t i Trung tâm Lâm nghi p mi n núi
phía B c ã t o i u kiên giúp
tôi có n i th c t p t t nghi p.
Do th i gian nghiên c u có h n, n ng l c b n thân còn h n ch , b c
u làm quen v i công tác nghiên c u nên khóa lu n này không tránh kh i

nh ng thi u xót. Tôi r t mong nh n
c s tham gia óng góp ý ki n c a các
th y cô, b n bè ng môn khóa lu n c a tôi
c hoàn thi n h n.
Thái Nguyên, ngày 20 tháng5 n m 2015
Sinh viên
Hoàng Lê Thu Hà


iii

DANH M C CÁC B NG TRONG KHÓA LU N
Trang
B ng 2.1. M t s y u t khí h u
10/2014

c tr ng khu v c nghiên c u t tháng

n tháng 2/2015 t i thành ph Thái Nguyên........................ 16

B ng 3.1. Tên thu c và ho t ch t các lo i thu c s d ng.............................. 26
B ng 3.2. Tên thu c và ho t ch t các lo i thu c s d ng.............................. 27
B ng 4.1. M c

h i c a b nh th i c r cây Keo tai t

ng qua các l n

i u tra ............................................................................................... 33
B ng 4.2. M c

h i c a b nh ph n tr ng lá Keo tai t

ng qua các l n i u tra

........................................................................................................... 34
B ng 4.3. K t qu

i u tra t l nhi m b nh th i c r tr

c khi s d ng thu c

........................................................................................................... 35
B ng 4.4. K t qu

i u tra t l nhi m b nh th i c r tr

c khi s d ng thu c

........................................................................................................... 36
B ng 4.5. K t qu

i u tra t l nhi m b nh ph n tr ng tr

c khi s

d ng thu c.......................................................................................... 37
B ng 4.6. K t qu

i u tra t l nhi m b nh ph n tr ng tr

c khi s

d ng thu c.......................................................................................... 38
B ng 4.7. K t qu

i u tra m c

h i r c a b nh th i c r Keo tr

c khi s

d ng thu c.......................................................................................... 39
B ng 4.8. K t qu

i u tra m c

h i r c a b nh th i c r Keo sau khi s

d ng thu c l n 1 ................................................................................. 40
B ng 4.9. K t qu

i u tra m c

r c a b nh th i c r Keo sau khi s d ng

thu c l n 2 .......................................................................................... 41
B ng 4.10. K t qu

i u tra m c

h i r c a b nh th i c r h i Keo sau khi

s d ng thu c l n 3 ............................................................................ 42
B ng 4.11. T ng h p k t qu

i u tra m c

h i c a b nh tr

c và sau

phun thu c.......................................................................................... 44
B ng 4.12. Ki m tra s sai khác gi a các công th c thí nghi m ................... 44


iv

B ng 4.13. T l t ng gi m b nh h i r

các công th c ............................... 45

B ng 4.14. So sánh hi u l c c a thu c sau 3 l n phun .................................. 47
B ng 4.15. K t qu

i u tra m c

h i lá Keo c a b nh h i tr

c khi s

d ng thu c.......................................................................................... 48
B ng 4.16. K t qu

i u tra m c

h i lá c a b nh h i Keo sau khi s d ng

thu c l n 1 .......................................................................................... 49
B ng 4.17. K t qu

i u tra m c

h i lá c a b nh h i Keo sau khi s d ng

thu c l n 2 .......................................................................................... 50
B ng 4.18. K t qu

i u tra m c

h i lá c a b nh h i Keo sau khi s d ng

thu c l n 3 .......................................................................................... 50
B ng 4.19. T ng h p k t qu

i u tra m c

h i c a b nh tr

c và sau

phun thu c.......................................................................................... 52
B ng 4.20. Ki m tra s sai khác gi a các công th c thí nghi m ................... 52
B ng 4.21. T l t ng gi m b nh h i lá

các công th c ............................... 53

B ng 4.22. So sánh hi u l c c a thu c sau 3 l n phun .................................. 55


v

DANH M C CÁC HÌNH TRONG KHÓA LU N
Hình 4.1: Khu thí nghi m theo dõi b nh h i cây tr
Hình 4.2: Cây Keo b b nh ph n tr ng tr

Trang
c khi phun thu c ......... 37

c khi phun thu c ........................ 39

Hình 4.3: Keo b b nh th i c r sau phun thu c l n 1 ................................. 40
Hình 4.4: Sau phun thu c l n 2 .................................................................... 41
Hình 4.5: Sau phun thu c l n 3 .................................................................... 43
Hình 4.6:

th bi u di n tác

ng c a các lo i thu c

n b nh th i c r

sau các l n phun............................................................................ 45
Hình 4.7: Keo b b nh ph n tr ng sau phun thu c l n 1................................ 48
Hình 4.8: Sau phun thu c l n 2 .................................................................... 49
Hình 4.9: Sau phun thu c l n 3 .................................................................... 51
Hình 4.10:

th bi u di n tác

ng c a các lo i thu c

n b nh ph n tr ng

sau các l n phun............................................................................ 53


vi

DANH M C CÁC T

TN
C

VÀ C M T

: Thí nghi m
:

i ch ng

CT1 : Công th c 1
CT2 : Công th c 2
CT3 : Công th c 3
CT4 : Công th c 4
O.D.B: Ô d ng b n

VI T T T


vii

M CL C
Trang
L I CAM OAN ........................................................................................... i
L I C M N ................................................................................................ ii
DANH M C CÁC B NG TRONG KHÓA LU N...................................... iii
DANH M C CÁC HÌNH TRONG KHÓA LU N ........................................ v
DANH M C CÁC T

VÀ C M T

VI T T T ........................................ vi

M C L C ................................................................................................... vii
Ph n 1: M
1.1.

tv n

U ......................................................................................... 1
............................................................................................... 1

1.2. M c ích nghiên c u ............................................................................... 2
1.3. M c tiêu nghiên c u ................................................................................ 3
1.4. Ý ngh a khoa h c..................................................................................... 3
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c ..................................... 3
1.4.2. Ý ngh a th c ti n .................................................................................. 3
Ph n 2: T NG QUAN CÁC V N
2.1. C s khoa h c c a v n

NGHIÊN C U.............................. 4

nghiên c u .................................................... 4

2.2. Tình hình nghiên c u th gi i và trong n

c ........................................... 6

2.2.1. Tình hình nghiên c u th gi i............................................................... 6
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n

c .......................................................... 9

2.3. T ng quan v khu v c nghiên c u ......................................................... 13
2.3.1. i u ki n t nhiên .............................................................................. 13
2.3.1.1. V trí

a lý và

a hình .................................................................... 13

2.3.1.2.

c i m khí h u th y v n .............................................................. 14

2.3.1.3.

c i m

2.3.1.4.

c i m khu thí nghi m ................................................................. 17

t ai .............................................................................. 16

2.4.2. i u ki n dân sinh-kinh t xã h i ....................................................... 17
2.4.2.1. Dân s - lao

ng ............................................................................ 17

2.4.2.2. Giao thông - th y l i........................................................................ 18


viii

Ph n 3:

IT

NG, N I DUNG,

A I M VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U ........................................................................................... 20
3.1.

it

3.1.1.

ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 20

it

ng nghiên c u ......................................................................... 20

3.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................ 24
3.2.

a i m ti n hành ................................................................................ 24

3.2.1.

a i m ............................................................................................. 24

3.2.2. Th i gian ............................................................................................ 24
3.3. N i dung và các ch tiêu theo dõi........................................................... 24

3.3.1. N i dung nghiên c u .......................................................................... 24
3.3.2. Các ch tiêu theo dõi ........................................................................... 24
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u ....................................................................... 25

3.4.1. Ph

ng pháp k th a s li u ch n l c................................................. 25

3.4.2. Ph

ng pháp nghiên c u th c nghi m k t h p i u tra quan sát......... 25

3.4.3. X lý s li u ....................................................................................... 28
Ph n 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ............................ 32
4.1. Tình hình v sinh v

n

4.1.1. Tình hình v sinh v
4.1.2. K t qu

m và phân b b nh cây................................. 32
n

m ............................................................... 32

i u tra t m v m c

nhi m b nh c a cây Keo tai t

ng .. 33

4.1.3. ánh giá tình hình phân b b nh cây .................................................. 35
4.1.3.1. ánh giá tình hình phân b b nh th i c r ...................................... 35
4.1.3.2. ánh giá tình hình phân b b nh ph n tr ng .................................... 37
4.2. ánh giá m c

h i c a m i lo i b nh h i tr

c và sau m i l n s

d ng thu c và tìm ra lo i thu c có hi u l c phòng tr cao nh t .................... 39
4.2.1. ánh giá m c

h i c a b nh th i c r tr

c và sau m i l n s

d ng thu c và tìm ra lo i thu c có hi u l c phòng tr cao nh t. ................... 39
4.2.1.1. K t qu

i u tra m c

h i c a b nh th i c r tr

c s d ng thu c

..................................................................................................................... 39

4.2.1.2. K t qu

i u tra m c

h i r sau khi s d ng thu c l n 1 ............. 40


ix

4.2.1.3. So sánh hi u l c c a thu c và tìm ra lo i thu c có hi u qu nh t ..... 46
4.2.2. ánh giá m c

h i c a b nh ph n tr ng tr

c và sau m i l n s

d ng thu c và tìm ra lo i thu c có hi u l c phòng tr cao nh t .................... 47
4.2.2.1. K t qu

i u tra m c

c a b nh ph n tr ng tr

c khi s d ng thu c

..................................................................................................................... 47
4.2.2.2. K t qu

i u tra m c

h i lá sau khi s d ng thu c l n 1 ............. 48

4.2.2.3. So sánh hi u l c c a thu c và tìm ra lo i thu c có hi u qu nh t ..... 54
4.3.

c i m sinh tr

ng phát tri n c a b nh h i và

xu t bi n pháp

phòng tr ...................................................................................................... 55
4.3.1. M t s
4.3.2.

c i m sinh tr

ng phát tri n c a b nh h i .......................... 55

xu t m t s bi n pháp phòng tr ................................................... 56

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................... 58
5.1. K t lu n ................................................................................................. 58
5.2.

ngh .................................................................................................. 60

TÀI LI U THAM KH O..............................................................................
I. Ti ng Vi t .....................................................................................................
II. Ti ng Anh ....................................................................................................

PH L C........................................................................................................


1

Ph n 1
M

1.1.

U

tv n
Xã h i ngày càng phát tri n thì con ng

i càng hi u rõ h n v t m quan

tr ng c a r ng. Do s gia t ng dân s và s phát tri n nhanh chóng c a n n
công nghi p hi n

in

c ta ã d n t i vi c phá r ng, l m d ng tài nguyên

r ng m t cách tr m tr ng gây ra hàng lo t h u qu : Xói mòn, r a trôi, c n
ki t ngu n n
sinh h c, bi n

c, phá h y môi tr

ng s ng c a

i khí h u, ô nhi m môi tr

ng v t, suy gi m a d ng

ng và nh ng h u qu x u di n ra

khi mà di n tích r ng b suy gi m. Vì v y mà công tác tr ng và nâng cao ch t
l

ng r ng ngày càng

g , lâm s n ngoài g và

c quan tâm và chú tr ng nh m áp ng nhu c u v
m b o ch c n ng phòng h .

Nh ng n m g n ây v n

này ã và ang

và c ng có nhi u chính sách h p lý

c Nhà n

c quan tâm

y m nh công tác tr ng r ng nh m

t ng c v di n tích và nâng cao các ch c n ng c a r ng nh : D án 661, d
án 327, d án PAM và các d án b o v phát tri n r ng t i 4 huy n c a t nh
Hà Giang giai o n 2008-2015.
Trong giai o n kinh t th tr

ng hi n nay ng

nhi u v l i ích kinh t , chính vì v y mà cây tr ng

i dân th

ng quan tâm

c l a ch n

tr ng là

nh ng loài cây có d tr ng mà chi phí th p, th i gian sinh tr

ng ng n

nh : Keo, M , B ch
n ng c i t o

àn… Cây Keo v i kh n ng thích ng r ng và kh

t là cây nguyên li u quan tr ng và phù h p v i

Nguyên, trong ó cây Keo tai t

ng là loài ã và ang

Tuy nhiên trên th c t , vi c cung c p s l
Keo tai t

t r ng Thái

c gây tr ng nhi u.

ng cây gi ng nói chung và cây

ng nói riêng cho k ho ch tr ng r ng hàng n m còn g p nhi u khó

kh n b i khí h u

c tr ng c a n

c ta là nhi t

i gió mùa, nóng m m a


2

nhi u và tr ng r ng trên m t di n tích l n s l

ng cây nhi u và tr ng thu n

loài r t thu n l i cho s phát tri n c a sâu b nh h i. Trong quá trình s n xu t
cây gi ng

Keo tai t

v

n

m th

ng g p ph i hàng lo t các lo i b nh.

ng trong giai o n v

n

m th

c r , khô lá, g s t, b nh ph n tr ng,

ng g p các lo i b nh nh : Th i

m nâu…

trong tr ng r ng thì i u quan tr ng nh t

i v i cây

t

c k t qu t t

ây là ph i t o

c nhi u cây

gi ng t t, kh e m nh, không b sâu h i và không có m m b nh. Trong ó
ph
v

ng pháp x lý tr
n

c khi gieo

m

phòng tr sâu b nh h i

m là h t s c quan tr ng khi gi i quy t

cv n

giai o n

ó s gi m áng

k t n th t do b nh h i gây ra. Do v y c n ph i có các bi n pháp phòng tr
b nh hi u qu và k p th i

phòng tr b nh

t hi u qu cao nh t trong ó

bi n pháp hóa h c là m t bi n pháp ph bi n và ít t n th i gian. Tuy nhiên
thu c hóa h c có r t nhi u lo i

c bán trên th tr

ng mu n phòng tr b nh

hi u qu thì ph i l a ch n úng lo i thu c sao cho hi u qu phòng tr cao mà
c th p

v a có th phòng tr b nh, v a h n ch ô nhi m môi tr

ng,

t o ra cây gi ng áp ng m c tiêu kinh doanh.
Xu t phát t yêu c u ó tôi ti n hành nghiên c u

tài: “Kh o nghi m

hi u l c m t s lo i thu c hóa h c trong phòng tr b nh h i chính cây Keo
tai t

ng (Acacia mangium Wild) trong giai o n v

n

m t i tr

ng

i

h c Nông Lâm Thái Nguyên”.
1.2. M c ích nghiên c u
Hi n nay các lo i thu c hóa h c trong phòng tr b nh h i Keo r t ph
bi n song vi c xác
trong giai o n v

nh
n

c các lo i b nh h i cây Keo tai t
mt

ó

trong s các lo i thu c th nghi m

ng ch y u

xu t lo i thu c hóa h c có hi u qu nh t
phòng tr và ng n ch n s phát tri n

c a b nh h i là h t s c quan tr ng, góp ph n ng n ch n k pth i b nh h i và
nâng cao hi u qu cây tr ng.


3

1.3. M c tiêu nghiên c u
- ánh giá
t ng lo i

c tình hình phân b m i lo i b nh và m c

i v i cây Keo tai t

gây h i c a

ng.

- Xác

nh

c các lo i b nh chính

- Xác

nh lo i thu c hóa h c có hi u l c nh t v i t ng lo i b nh trong

s các lo i thu c em th nghi m

cây trong giai o n v

n

m.

phòng và tr b nh.

1.4. Ý ngh a khoa h c
1.4.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- Giúp sinh viên c ng c , h th ng l i nh ng ki n th c ã h c.
- Quá trình làm

tài ã giúp chúng tôi n m v ng ph

tra, ánh giá b nh h i t i v
- Quá trình th c hi n
trong nghiên c u m t

n

m.
tài giúp chúng tôi n m v ng trình t các b

c

tài.

- H c t p hi u bi t thêm kinh nghi m v k thu t
th c ti n t i

ng pháp i u

c áp d ng trong

a bàn nghiên c u.

1.4.2.Ý ngh a th c ti n
- Quá trình thu th p s li u giúp tôi h c h i và làm quen v i th c t
s n xu t.
- K t qu c a quá trình kh o nghi m s xác

nh

c các lo i thu c

hóa h c có hi u l c cao trong phòng tr b nh h i chính cho cây trong giai
o nv
T
tr

ng

n

m.
ó có th

ng d ng trong công tác phòng tr b nh t i v

i h c Nông Lâm nói riêng và các v

ph n nâng cao ch t l

n

n

m

m khác nói chung. Góp

ng cây gi ng, áp ng m c tiêu kinh doanh.


4

Ph n 2
T NG QUAN CÁC V N

2.1. C s khoa h c c a v n
Khoa h c b nh cây

NGHIÊN C U

nghiên c u
c hình thành và phát tri n do òi h i c a nhu

c u s n xu t cây nông nghi p và do quá trình
con ng

u tranh gi a thiên nhiên và

i, gi a ý th c h duy tâm và duy v t. Ngay t

tr t, nhân dân lao

u c a l ch s tr ng

ng thông qua th c t s n xu t và nh ng kinh nghi m c a

mình ã phát hi n và phòng tr m t s b nh h i nguy hi m (Tr n V n Mão,
1997) [7].
giai o n v
d b

nh h

n

m cây con ang trong th i gian sinh tr

ng b i các y u t bên ngoài. N

ng m nh,

c ta có khí h u nhi t

i gió

mùa, nóng m, m a nhi u là y u t t o i u ki n thu n l i cho n m m c vi
sinh v t phát tri n d n
v

n

m th

n b nh h i cây con. Cây Keo tai t

ng

giai o n

ng m c các b nh ch y u nh : Th i c r cây con, ph n tr ng,

m nâu lá, cháy lá, g s t. Nguyên nhân ch y u do n m gây ra ngoài ra i u
ki n b t l i c a th i ti t c ng là m t trong nh ng nguyên nhân gây ra b nh.
Do v y, trong khi

v

n

m xu t hi n b nh v ph

ng pháp phòng tr là

c n tìm ra m t lo i thu c có hi u qu cao nh t, có l i v m t kinh t nh m h n
ch tác h i c a b nh b o v giúp cây sinh tr

ng t t.

Trong th c t có r t nhi u bi n pháp hóa h c có tác d ng phòng tr các
b nh h i trong v

n

m và mang l i tác d ng áng k .Vi c s d ng thu c

hóa h c nh phun các lo i thu c có tác d ng

n n m b nh

di t s i n m, bào t n m trên lá, v cây, thân cây…,

tr c ti p tiêu

ng th i nó c ng phát

huy tác d ng phòng b nh tránh lây lan cho nh ng cây khác.
Bi n pháp hóa h c

c xem là m t bi n pháp tr b nh hi u qu và có

tác d ng k p th i b i v y mà nó

c s d ng r ng rãi khi c n thi t.

n

c


5

ta m t s thí nghi m dùng hóa ch t
và

ch ng b nh cây ã em l i k t qu t t

c ng d ng trong phòng ng a b o v cây không b b nh. Thu c b o v
c s d ng khi phun thu c lên cây, lên trên lá, thân cây có bào t n m

không cho bào t n m thì thu c s ng n ng a bào t n m n y m m ho c tiêu
di t n m không cho bào t n m xâm nh p vào bên trong mô th c v t
Khi b nh ã xâm nh p vào r i thì ta ph i dùng thu c ch a b nh (

c.

ng Kim

Tuy n, 2005) [12].
Thu c b o v c ng

c dùng

phun lên cây ch a b nhi m b nh.

N u trong quá trình hình thành bào t n m không b ng n ch n thì

giai o n

nào ó trong chu kì phát tri n n m ph i b tiêu di t khi ch a xâm nh p vào
cây m i.

ng n ng a b nh lây lan c n ph i phun thu c xung quanh cây

b nh và cây ch a nhi m b nh. Thu c b o v b ng cách tr c ti p tiêu di t
ngu n b nh g i là thu c di t n m. Phun thu c di t n m tr c ti p vào
cây b nh

tiêu di t n m tr

b nh,

c khi lây lan sang cây khác.

Phân b b nh h i:
B nh h i r th i c r không ph bi n nh b nh h i lá và thân cành
nh ng nó gây nên thi t h i l n vì b nh th
Tri u ch ng bi u hi n c trên m t
vàng lá,

g c, ch t

ng làm cho cây ch t hàng lo t
t và d

im t

t: Khô héo, nh lá,

ng.

Tác h i: B nh xâm nhi m nhanh, gây h i n ng do cây còn non s c
kháng b nh y u nên khi b b nh làm cho cây sinh tr
chí ch t hàng lo t nh h

ng l n

ns l

ng phát tri n kém, th m

ng, ch t l

ng cây gi ng (

ng

Kim Tuy n, 2005) [12].
B nh h i lá: B nh ph n tr ng lá Keo là m t lo i b nh ph bi n
m và r ng m i tr ng. Nó gây h i các loài Keo k c Keo tai t

v

n

ng, Keo lai

và Keo lá tràm, b nh n ng t l cây b nh có khi lên t i 80 - 90% làm cho cây
ch t ho c sinh tr

ng kém không

th t trong kinh doanh lâm nghi p.

tiêu chu n xu t v

n, gây nên nh ng t n


6

Tri u ch ng: Hi n t

ng rõ nh t c a n m ph n tr ng là lúc

m t lá và ph n ng n non xu t hi n các

m b t màu tr ng, các

d n không rõ hình d ng, b nh n ng thì c hai m t lá

u trên

m tr ng lan

c ph kín l p b t màu

tr ng nh ph n.
Tác h i: Sau m t th i gian b b nh cây quang h p r t kém, mép lá khô
và xo n l i, ng n khô d n mà ch t (

ng Kim Tuy n, 2005) [12].

V y d a vào nh ng c s phòng tr b nh cây và i u ki n khu v c
nghiên c u. Tôi ti n hành th nghi m các lo i thu c hóa h c sau
và tr b nh th i c r và b nh ph n tr ng Keo tai t
v

n

phòng

ng trong giai o n

m.

2.2. Tình hình nghiên c u th gi i và trong n

c

2.2.1. Tình hình nghiên c u th gi i
B nh cây r ng ã

cb t

u nghiên c u trên 150 n m nay, là m t

môn khoa h c còn r t non tr nh ng s c ng hi n cho công tác nghiên c u
khoa h c, ph c v cho

i s ng s n xu t th c ti n c a các nhà b nh cây h t

s c to l n.
Hi n t

ng gây b nh cho cây g và nh ng t n th t do chúng gây ra ã

có nh ng ghi nh n nh ng

n cu i th k XIX

u th k XX b nh cây r ng

m i tr thành môn khoa h c th c s .
B nh cây tr i qua 4 giai o n phát tri n:
T th i kì c

i

n gi a th k XIX: Th i k này con ng

i ch a

th c s hi u rõ nguyên nhân gây b nh. M t khác do h ý th c duy tâm còn
kh ng ch nên con ng

i cho r ng m i nguyên nhân gây ra b nh cây

do th n thánh (th n Robigo).Vào kho ng 350 n m Tr
Pharaste ng

i Hy L p ã chú ý

tr ng do b nh g s t gây ra

n n m s ng

u là

c Công Nguyên,

r và nh ng thi t h i nghiêm

i v i h hoà th o (Tr n V n Mão, 1997) [8].


7

C ng trong th i gian này m t s ng

i cho r ng b nh cây sinh ra là do n

c

trong cây b h ng. Nguyên nhân ch y u c a b nh cây phát sinh ra t n i thân
cây, còn có nh ng y u t bên ngoài, không ph i là y u t c n thi t.
n

u th k XVII có nhi u gi thuy t cho r ng b nh cây là do n m

gây ra, n m 1711 ng

i ta ã tìm ra m i quan h gi a n m ph n en v i bi n

pháp x lý h t gi ng Dillen (1719), Minichi (1725) nhà phân lo i th c v t ã
a n m vào b ng phân lo i (Weber (G.F), 1973) [16].
T gi a th k XIX

n cu i th k XIX: Là th i k xác nh n b n ch t

v t gây b nh. Khoa h c b nh cây r ng
khoa h c b nh cây. N m 1874
ng

i

c xem nh m t phân nhánh c a

Châu Âu, Robert Hartig (1839 - 1901) là

t n n móng cho vi c nghiên c u môn khoa h c b nh cây r ng. Ông

ã phát hi n ra s i n m n m trong g và m i quan h gi a s hình thành th
qu n m

n hi n t

ng m c g và công b nhi u công trình nghiên c u,

nay ã tr thành môn khoa h c không th thi u

c.

n

n nay có nhi u b nh

cây r ng xu t hi n trong t t c v t gây b nh thì n m chi m s l

ng l n nh t

t i 83% g m: B nh h i lá, thân, cành, r và n m 1882 ông ã vi t cu n b nh
cây r ng

u tiên (Gibson (I.A.S), 1979) [15].

T cu i th k XIX
t

ng

n

u th k XX

c xem là th i k phát tri n

i c a khoa h c b nh cây và i u tra m c

b h i, sau ó nghiên c u

bi n pháp phòng tr các lo i b nh ch y u và ng
nh ng ch ng lo i và m c

b h i liên quan

i

u tiên

c p

n

n sinh lý cây r ng, sinh thái

cây ch và v t gây b nh là G. Hapting (1940 - 1970) nhà b nh lý cây r ng
ng

i M . Trong th i k này ngoài vi c phát hi n n m là v t gây b nh, các

nhà khoa h c còn phát hi n ra virut do Ivanopski (1864 -1927); vi khu n do
Berin (1938- 1916), Erwin Smit (1854-1927) (Gibson (I.A.S), 1979) [15].
C ng trong th i k này các v n
tr ng, hóa b o v cây tr ng ã

v sinh thái b nh cây, mi n d ch cây

c nghiên c u

n và gi i quy t

c nh ng


8

nhu c u c b n trong s n xu t

ng th i.

n th k XIX các nhà khoa h c

b nh cây ã xác

nh b nh cây do n m gây ra. Nh ng ng

nghiên c u quy t

nh là nhà bác h c ng

nhà bác h c ng

i

c Anton

i Nga Voronin (1838 -1903). Ngay t

i có c ng hi n

bari (1831 - 1888),
u n m 1953 Anton

bari ã công b các tài li u nghiên c u l ch s n m than en, n m g s t,
n mm cs

ng qua ó kh ng

nh lu n i m c a mình n m ký sinh không

ph i là h u qu mà là nguyên nhân gây b nh cây. Ông là ng
ph

i

u tiên dùng

ng pháp lây b nh nhân t o xác minh n m Phytophthorainfestans là sinh

v t gây n m m c s

ng khoai tây ã phá h y kh ng khi p

Châu Âu (Weber

(G.F), 1973) [16].
T

u th k XX

n nay:

ây là th i k phát tri n cao

c a khoa

h c b nh cây r ng là th i k v n d ng duy v t bi n ch ng trong vi c nghiên
c u nguyên nhân gây b nh, các

c i m sinh v t h c, sinh thái h c c a v t

gây b nh và tìm ra bi n pháp phòng tr có hi u qu nh t. Vào n m 1950
nhi u nhà b nh lý cây r ng ã t p chung xác
gây b nh, tri u ch ng gây b nh và
n

nh loài, mô t nguyên nhân

c bi t h n các v n

này ã

c các

c ông Nam Á quan tâm trong ó có Vi t Nam.
Ngày nay vi c nghiên c u tìm hi u quá trình phát sinh, phát tri n các

lo i b nh gây h i và công tác nghiên c u tìm ra nh ng bi n pháp phòng tr
v n ang

c nghiên c u

làm gi m b t tác h i c a b nh cây

Thu c b o v th c v t ra

i

a l i.

u th k XVIII, ngu n g c ra

phát t loài sâu h i cây nông nghi p, bi n pháp ch y u

i xu t

ch ng l i các loài

sinh v t h i này là bi n pháp hóa h c, tuy nhiên bi n pháp này ch a có ý
ngh a th c ti n nh ng b t

u t th k XIV cùng v i s phát tri n c a ngành

hóa h c và sinh hóa cùng nhi u môn khoa h c khác nh s n xu t nông - lâm
nghi p ã có nh h

ng

n vi c s d ng nh ng bi n pháp hóa h c ch ng l i

nh ng sinh v t có h i cho cây tr ng. Vào kho ng n m 1820 ng

i ta ã s


9

d ng th y ngân clorua (HgCl2)
dùng

ch ng b nh s

sunfat và vôi

cb t

b o v g . N m 1848 ch t l u hu nh

c

ng b t n m (Eviryphaceae) gây nên, h n h p

ng

u dùng.

n cu i th k XIV bi n pháp hóa h c

ch ng sâu b nh l i phát tri n nhanh chóng. Nh ng s phát tri n c a chúng
mang tính t phát (Weber (G.F),1973) [16].

Sau cách m ng tháng 10 Nga thành công, công nghi p b t
v il

ng c n thi t. Cu i n m 1930

h

u i u ch

ng d n b o v th c v t y ban liên

hi p toàn c u các liên bang ch ng sâu b nh

c thành l p m t m ng l

ic

quan hóa h c nghiên c u các bi n pháp hóa h c phòng b o v th c v t
ra

c

i (Tr n V n Mão, 1997) [7].
Các công tác

(1932 ã t ch c

c ti n hành

Vi n b o v th c v t, toàn liên bang

Matxcova, t ch c này b t

u ch t o thu c phun

d ng

l ng, thu c b t và d ng v x lý…) (Tr n V n Mão, 1997) [7].
2.2.2. Tình hình nghiên c u trong n
B nh cây

c

Vi t Nam r t ph bi n, cây tr ng ít nhi u

song khoa h c b nh cây c ng nh khoa h c b nh cây r ng

n

u m c b nh,
c ta l i b t

u

mu n h n so v i th gi i, m c dù trong th i kì Pháp thu c, m t s nhà khoa
h c b nh cây ã có nh ng công trình nghiên c u

n các lo i n m gây b nh

cây r ng, cây g và cây c nh, nh ng môn khoa h c b nh cây r ng ch có i u

ki n phát tri n

nh ng n m

u c a th p k 60 (Tr n V n Mão, 1997) [8].

Khí h u Vi t Nam c ng

a

n không ít nh ng khó kh n, làm c n tr

ho c phá ho i c s v t ch t và thành qu c a s n xu t lâm nghi p nh :
Nh ng thu n l i cho sinh tr

ng phát tri n cây r ng, c ng là nh ng thu n l i

cho s phát sinh, phát tri n, lan tràn sâu b nh h i th c v t.
N n d ch h i sâu n lá, sâu

c thân, n m c r … Phát sinh h u h t

kh p n i, gây thi t h i áng k cho s n xu t lâm nghi p (V
và CS, 1996) [11].

ng V n Qu nh


10

N m 1960, khi i u tra b nh cây r ng
Th My ã

c p

mi n Nam Vi t Nam, Hoàng

n m t s b nh h i lá, ch y u là b nh ph n tr ng, g s t,

n m b hóng… Có th nói t sau cách m ng tháng 8/1945 nh t là t ngày
mi n B c hoàn toàn gi i phóng (1945), n
nghi p l n xã h i ch ngh a. V i ph

c ta xây d ng m t n n nông - lâm

ng th c s n xu t t p trung thì ph

pháp b o v cây ch ng sâu b nh có nhi u thu n l i h n tr
ho ch, có t p chung t ch c, cho phép t ng b

ng

c, s n xu t có k

c xây d ng n n p cho công

tác b nh cây, t o i u ki n i sâu tìm hi u nguyên nhân gây b nh, ch

ng

các bi n pháp phòng tr .
Cùng v i s giúp
quan nghiên c u, cho

t n tình c a các chuyên gia n
n nay chúng ta ã có th bi t

c ngoài và các c
c g n 1000 loài n m

gây b nh cho g n 100 loài cây r ng. Trong ó có kho ng 600 loài n m m c
g , trên 300 loài n m h i lá, h i thân, h i cành, h i r ; trên 50 loài cây r ng b
b nh

m c

nghiêm tr ng và ã có nh ng nghiên c u c th . Trên c s

n m v ng quy lu t phát sinh phát tri n c a b nh cây, nh ng nhà nghiên c u
b nh cây r ng ã

xu t bi n pháp phòng tr (Tr n V n Mão, 1997) [7].

T n m 1971 v i nhi u công trình nghiên c u c a mình Tr n V n Mão
ãb t

u công b m t s b nh cây nh qu , tr u, s , h i… Ông ã xác

c nguyên nhân gây b nh, i u ki n phát sinh b nh và ph
tr m t s b nh h i lá. Các tác gi Nguy n S Giao,

, M …, ã t ng

ng th c phòng

Xuân Quý, ã nghiên

c u trên lá Keo nh : Ph n tr ng, cháy lá. Nhi u chuyên gia n
n

nh

c ngoài nh

n Vi t Nam nghiên c u v b nh h i lá Keo nh :

Hodge (1990), Zhon (1992), Sharma (1994) và công b trong báo cáo chuyên
b nh cây

Hà N i. Hi n nay

n

c ta ã có các c quan v lâm nghi p,

có các b ph n chuyên trách v phòng tr sâu b nh h i nh Vi n khoa h c
lâm nghi p Vi t Nam, vi n i u tra quy ho ch r ng và các trung tâm b o v
r ng và các trung tâm b o v r ng (Tr n V n Mão,1997) [7].

11

Thu c b o v th c v t

c cung c p cho nhân dân

h i cây tr ng ã áp d ng t n m 1950. S l
t ng, bi n pháp hóa h c ngày càng

phòng tr b nh

ng các lo i thu c ngày càng

c s d ng r ng rãi trong s n xu t nông

lâm nghi p. V i ngành Lâm nghi p, thu c b o v th c v t ch y u
d ng

phòng tr sâu b nh h i

v

n

cs

m, r ng tr ng ho c khi xu t hi n

d ch b nh l n.
Hi n nay thu c b o v th c v t có r t nhi u ch ng lo i khác nhau và

c áp d ng

phòng b nh cây

v

n

m, r ng non, r ng m i tr ng ho c

khi có d ch l n (Tr n V n Mão, 1993) [6].
Khi nghiên c u ti n hành kh o nghi m m t s lo i thu c hóa h c trong
phòng tr b nh g s t Keo tai t

ng

r ng m i tr ng tác gi

ng Kim

Tuy n c ng ã ch ra thu c Anvil 5sc là thu c có hi u l c phòng tr cao nh t
so v i các lo i thu c em th nghi m nh : Manage 5wp, Encoleton 25wp.
Bên c nh ó c ng c n ph i có bi n pháp phòng tr nh ch n gi ng,
ch n v

n

m, gieo úng th i v , x i xáo, di t c , t

lý, che bóng k p th i thì s gi m

in

c, bón phân h p

c nhi u kh n ng lây lan xâm nhi m c a

b nh, t o i u ki n cho cây con phát tri n t t (Tr nV n Mão, 1993) [6].
Th i gian g n ây m t s nghiên c u v kh n ng phòng tr b nh c a
các lo i thu c hóa h c ã
nghi p -

c các

tài t t nghi p c a sinh viên khoa Lâm

i h c Nông Lâm Thái Nguyên nghiên c u

i v i m i lo i b nh

khác nhau nh Nguy n Th Thùy, (2011): Khi nghiên c u ti n hành kh o
nghi m hi u l c m t s lo i thu c hóa h c trong phòng tr b nh ph n tr ng
Keo tai t

ng t i v

n

m trung tâm gi ng cây nguyên li u gi y An Hòa -

Tuyên Quang tác gi c ng ã ch ra thu c TopsinR 70wp là thu c có hi u l c
phòng tr cao nh t so v i các lo i thu c em th nghi m nh : ManageR 5wp,
AnvilR 5sp, Zineb - bul80wp (Nguy n Th Thùy, 2011) [14].


12

Ph m

c D ng, (2012): Khi nghiên c u ti n hành kh o nghi m hi u

l c m t s lo i thu c hóa h c trong phòng tr b nh
v

n

m tr

ng

m nâu Keo tai t

ng t i

i h c Nông Lâm Thái Nguyên tác gi c ng ã ch ra

thu c Biobus 1.00wp là thu c có hi u l c phòng tr cao nh t so v i các lo i
thu c em th

nghi m nh : Daconil 75wp,

250EC, BP - NHEP BUN 800wp (Ph m

ng Cloruloxi 30wp, Score

c D ng, 2012) [4].

Ngày nay khoa h c b nh cây r ng ngày càng phát tri n b ng vi c hoàn
thi n c s lý lu n và

a ra nh ng ph

ng pháp tr b nh h u hi u. Nh

ã làm gi m b t nh ng thi t h i gây ra

ó

i v i tài nguyên r ng. Nh ng bên

c nh ó v n còn r t nhi u b nh nghiêm tr ng mà chúng ta ch a có bi n pháp
gi i quy t tri t

. C ng có nhi u b nh có lúc, có n i

c d p t t nh ng

trong i u ki n m i l i gây ra d ch tr l i. Cho nên, v n
hôm nay v n ph i

b nh cây r ng

c th a k nh ng k t qu nghiên c u tr

nh ng c s lý lu n và ph

ng pháp phòng tr

c ây, trên

sáng t o và phát tri n cho

vi c áp d ng phòng tr b nh cây tr ng c a ngày mai.
Nghiên c u v b nh h i Keo:
T

u n m 1980 tr l i ây, có nhi u loài Keo khác nhau ã

nh p v

th nghi m t i n

c ta nh loài: Keo tai t

c

ng (Acacia.mangium);

Keo lá li m (Acacia.crassicarpa); Keo b i (Acacia.cincinnata); Keo lá sim
(Acacia.holosericea); và sau này Keo lai t nhiên ã

c phát hi n và ch

ng lai t o (Nguy n Hoàng Ngh a, 2003) [9].
Mùa xuân 1990, các xu t x Keo tai t
v

n

ng và Keo lá tràm gieo t i

m Chèm, T Liêm, Hà N i ã b b nh ph n tr ng lá v i các m c

khác nhau. Nhìn b ngoài, lá Keo nh b r c m t l p b t ph n tr ng hay vôi
b t. M c

b nh ã

c ánh giá qua quan sát b ng m t th

ng và

x p theo th t n ng hay nh . Nhìn chung b nh ã ch a gây nên nh h
l n t i sinh tr

ng c a cây con t i v

n

c

ng gì

m và tác gi c ng không có i u


13

ki n

tìm hi u sâu h n v ngu n g c b nh và các v n

có liên quan

(Nguy n Hoàng Ngh a, 2003) [9].
B nh ph n tr ng lá Keo ph n b hai mi n Nam, B c. B nh n ng có th
làm cho lá r ng, cây khô r i ch t. T l cây b nh nh
gây nh h

ng

c quan tâm

n sinh tr

Lào Cai lên

n 60%,

ng c a cây. Chính vì v y b nh ph n tr ng c n

giai o n v

n

m,

c bi t là Keo tai t

ng và m t s n i

tr ng trên di n tích r ng (B NN và PTNT c c ki m lâm, 2005) [1].
B nh

m lá trên Keo lá tràm ch h i trên lá già t l l i th p 10-20%

nên b nh không nghiêm tr ng

i v i r ng tr ng (B NN và PTNT c c ki m

lâm, 2005) [1].
Nh ng nghiên c u v sâu b nh h i trên cho th y trong th i gian qua,
vi c nghiên c u bi n pháp phòng tr sâu b nh h i
b

n

c ta ã có nh ng

c phát tri n nhanh chóng và có nhi u óng góp nh m nâng cao hi u bi t

v sâu b nh h i, nâng cao hi u qu trong nghiên c u c ng nh s n xu t kinh
doanh r ng. Tuy nhiên các nghiên c u v sâu b nh h i
và h n ch nên ch a áp ng
Xu t phát t nh ng v n

a ph

ng còn r t ít

c m c tiêu kinh doanh r ng n

nh lâu dài.

nêu trên, tác gi mu n óng góp m t ph n nh c a

b n thân trong nghiên c u khoa h c v b nh h i cây r ng nói chung và b nh
h i cây con v

n

m nói riêng và

xu t hi u qu c a m t s lo i thu c

trong phòng tr b nh h i chính cây Keo trong giai o n v

n

m.

2.3. T ng quan v khu v c nghiên c u
2.3.1. i u ki n t nhiên
2.3.1.1. V trí
+ V trí

a lý và
a lí

Thí nghi m
Thái Nguyên.V

a hình

c ti n hành t i v
n

m n m trên

n

m tr

ng

i h c Nông Lâm

a bàn xã Quy t Th ng, thành ph Thái


14

Nguyên. C n c vào b n
v

n

a lý c a thành ph Thái Nguyên thì v trí c a

m nh sau:
Phía ông giáp v i khu dân c
Phía Tây giáp v i xã Phúc Hà
Phía Nam giáp v i ph

ng Th nh án

Phía B c giáp v i ph

ng Quán Tri u

V i v trí

a lý nh trên nên vi c s n xu t cây, con gi ng r t thu n l i

c v ch m sóc l n v n chuy n cây gi ng t v
+

a hình:

V

n

m tr

ng

n

m

n n i tr ng.

i h c Nông lâm Thái Nguyên có

a hình là

i

bát úp, không có núi cao.
cao trung bình so v i m t n

c bi n là 19,8m. N i cao nh t là

25,5m th p nh t là 11m.
d c trung bình kho ng 10-150 v i

cao trung bình là 50-70m,

a

hình th p d n t Tây B c xu ng ông Nam.
2.3.1.2.
+

c i m khí h u th y v n
c i m khí h u:

T nh Thái Nguyên n m

vùng núi phía b c Vi t Nam, mang

tr ng c a khí h u vùng trung du bán trung
nhi t

i gió mùa.V i

xu ng trung du,

a, ch u nh h

a hình th p d n t

ng b ng theo h

c

ng c a khí h u

núi cao xu ng núi th p, r i

ng B c - Nam làm cho khí h u Thái

Nguyên chia làm 3 vùng rõ r t trong mùa ông: Vùng l nh, vùng l nh v a
và vùng m nên

c i m khí h u chia làm hai mùa rõ r t. Mùa khô t tháng

11 t i tháng 3, rét dài nhi t
tháng 5 t i tháng 9, l

th p, l

ng n

ng m a l n

c b c h i l n. Mùa m a t

m cao, nhi t

cao. Tháng 4 và

tháng 10 là tháng chuy n mùa.T ng s gi n ng trong n m giao
1500 - 1750 gi và phân b t

ng

i

ng t

u cho các tháng trong n m. Th i