Nghiên cứu ảnh hưởng của một số yếu tố nội tại đến khả năng hình thành cây hom Lộc vừng (Barringtoria acutangula (L.) Gaertn ) tại Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên (Khóa luận tốt nghiệp)

I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
----------------------------

H A XUÂN OÀN

Tên

tài:

“NGHIÊN C U NH H

NG C A M T S

Y UT

N IT I

N

KH N NG HÌNH THÀNH CÂY L C V NG (Baringtonia acutangula (L.)

Gaertn)T I TR

NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

: Chính quy
: QLTNR
: Lâm Nghi p
: 2011 - 2015

Thái Nguyên, n m 2015

IH C


I H C THÁI NGUYÊN
TR

NG
I H C NÔNG LÂM
----------------------------

H A XUÂN OÀN
Tên

tài:

“NGHIÊN C U NH H

NG C A M T S

Y UT

N IT I

N

KH N NG HÌNH THÀNH CÂY L C V NG (Baringtonia acutangula)

(L.) Gaertn )T I TR

NG

I H C NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN”

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Khóa h c
Gi ng viên h ng d n

IH C

: Chính quy
: QLTNR

: K43 - QLTNR- N02
: Lâm Nghi p
: 2011 - 2015
: ThS. L ng Th Anh


i

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan khóa lu n t t nghi p: “NGHIÊN C U NH H
C AM TS

Y UT

N IT I

NG

N KH N NG HÌNH THÀNH CÂY L C

V NG (Baringtonia acutangula)(L.) Gaertn)” là công trình nghiên c u khoa

h c c a b n thân tôi, công trình

c th c hi n d

ng Th Anh trong th i gian t 05/01/2015

L

d ng tài li u tham kh o trong khóa lu n ã

is h

ng d n c a ThS.

n 30/4/2015. Nh ng ph n s
c nêu rõ trong ph n tài li u

tham kh o. Các s li u và k t qu thí nghi m trình bày trong khóa lu n là
hoàn toàn trung th c,ch a t ng

c ai công b trong b t k khóa lu n nào

n u có sai sót gì tôi xin ch u hoàn toàn trách nhi m và ch u m i hình th c k
lu t c a khoa và nhà t

ng

ra.
Thái Nguyên, tháng...n m...

XÁC NH N C A GVHD

Ng

i vi t cam oan

ng ý cho b o v k t qu
tr

cH i

ThS. L

ng khoa h c!

ng Th Anh

H a Xuân oàn

XÁC NH N C A GV CH M PH N BI N
xác nh n ã s a ch a sai sót sau khi H i
(Ký, h và tên)

ng ánh giá ch m.


ii

L IC M

N

Th c t p t t nghi p là m t th i gian có ý ngh a r t quan tr ng trong quá
trình h c t p c a m i sinh viên. ây là m t quá trình giúp sinh viên h th ng
hóa, c ng c l i ki n th c ã h c.

ng th i c ng là th i gian

cho sinh

viên h c h i, làm quen v i công tác nghiên c u, ti p xúc và c sát v i th c t ,
giúp m i sinh viên nâng cao ki n th c, k n ng, thái
Là ti n

cho s thành công c a mình trong t

Nguyên, tôi ti n hành th c hi n
y ut n it i

c khi ra tr

ng.

ng lai.

Xu t phát t nguy n v ng b n thân và
nhi m khoa Lâm nghi p, Ban giám hi u tr

tr

c s nh t trí c a Ban ch
ng

i h c Nông Lâm Thái

tài: “Nghiên c u nh h

ng c a m t s

n kh n ng hình thành cây hom L c v ng (Barringtoria

acutangula (L.) Gaertn ) t i Tr

ng

Trong quá trình th c t p

i h c Nông Lâm Thái Nguyên”.

c s giúp

, ch b o, h

ng d n t n tình

c a các th y cô trong khoa, cán b Trung tâm Nghiên c u Lâm nghi p Vùng
núi phía B c, Tr
h

ng

ng d n ThS. L

i h c Nông Lâm Thái Nguyên,

ng Th Anh ng

i tr c ti p h

c bi t cô giáo

ng d n tôi th c hi n

tài này cùng s c g ng c a b n thân ã giúp tôi hoàn thành khóa lu n này.
Nhân d p này cho phép tôi bày t lòng bi t n chân thành, sâu s c t i
t t c s giúp

ó.

Do i u ki n và th i gian có h n, trình

b n thân còn h n ch nên

khóa lu n không tránh kh i nh ng thi u sót nh t
nh n

c ý ki n óng góp c a th y cô và các b n

nh. Vì v y, tôi r t mong
tài hoàn thi n h n./.

Tôi xin chân thành c n n !
Thái Nguyên, ngày........ tháng.......n m 2015
Sinh viên
H a Xuân oàn


iii

DANH M C CÁC B NG
Trang
M u b ng 3.1: B ng s p x p các tr s quan sát phân tích ph ng sai 1
nhân t ............................................................................................... 23
M u b ng 3.2: B ng phân tích ph

ng sai 1 nhân t ANOVA ...................... 27

B ng 4.1: K t qu v nh h ng c a dài hom giâm n t l s ng c a cây
L c v ng các công th c thí nghi m............................................... 28
B ng 4.2: K t qu v nh h ng c a dài hom giâm n kh n ng ra r c a
hom cây L c v ng các công th c thí nghi m ................................ 29
B ng 4.3: B ng t ng h p k t qu v ch s ra r c a dài hom cây L c v ng
t cu i thí nghi m ........................................................................ 32
B ng 4.4: B ng phân tích ph ng sai m t nhân t nh h ng n ch s ra r
c a dài hom cây L c v ng ........................................................... 33
B ng 4.5: B ng sai d t ng c p

x x
i

j

cho ch s lo i hom c a

cây L c v ng ..................................................................................... 33
B ng 4.6: K t qu v nh h ng c a dài hom giâm n kh n ng ra ch i
c a hom cây L c v ng các công th c thí nghi m ......................... 34
B ng 4.7: T l s ng c a lo i hom giâm cây L c v ng các công th c

thí nghi m ......................................................................................... 37
B ng 4.8: K t qu v kh n ng ra r c a lo i hom giâm cây L c v ng ......... 38
B ng 4.9: B ng t ng h p k t qu v ch s ra r c a lo i hom c a cây L c
v ng
t cu i thí nghi m ............................................................... 41
B ng 4.10: B ng phân tích ph ng sai 1 nhân t nh h ng n ch s ra r
c a lo i hom c a cây L c v ng ........................................................ 41
B ng 4.11: B ng sai d t ng c p xi xj cho ch s lo i hom c a
cây L c v ng ..................................................................................... 42


iv

DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 4.1: T l s ng trung bình c a hom cây L c v ng
nghi m v

các công th c thí

dài hom giâm ............................................................. 29

Hình 4.2a: T l ra r c a hom cây L c v ng các CTTN v
Hình 4.2b: Ch s ra r c a hom cây L c v ng

dài hom giâm ... 30

các CTTN v

dài

hom giâm .......................................................................................... 30
Hình 4.3: T l ra ch i c a hom cây L c v ng

các công th c thí nghi m v

dài hom giâm ............................................................................... 35
Hình 4.4: Ch s ra ch i c a hom cây L c v ng

các công th c thí nghi m v

dài hom giâm ............................................................................... 35
Hình 4.5: Kh n ng ra ch i c a hom cây L c v ng
nghi m v

các công th c thí

dài hom giâm ............................................................. 37

Hình 4.6: T l ra r c a hom cây L c v ng

các công th c thí nghi m v

lo i hom giâm ................................................................................... 38
Hình 4.7a: Ch s ra r c a hom cây L c v ng

các công th c thí nghi m v

lo i hom giâm ................................................................................... 39
Hình 4.7b: Hình nh minh h a kh n ng ra r c a hom L c v ng

các công

th c thí nghi m................................................................................. 39
Hình 4.8: T l ra ch i c a hom cây L c v ng

các công th c thí nghi m v

lo i hom giâm ................................................................................... 44
Hình 4.9: Ch s ra ch i c a hom cây L c v ng

các công th c thí nghi m v

lo i hom giâm ................................................................................... 44


v

DANH M C CÁC T
CTTN

: Công th thí nghi m

CT

: Công th c

IAA

: Axit Indol-axitic

IBA

: Axit Indol-butiric

IPA

: Axit Indol-propionic

NAA

: Axit Napthalen-axtic

TB

: Trung bình

VI T T T


vi

M CL C
Trang
L I CAM OAN .............................................................................................. i
L I C M N ................................................................................................... ii
DANH M C CÁC B NG............................................................................... iii
DANH M C CÁC HÌNH ................................................................................ iv
DANH M C CÁC T

VI T T T .................................................................. v

M C L C ........................................................................................................ vi
Ph n 1 M
1.1.

U

tv n

................................................................................................... 1

1.2. M c ích nghiên c u .................................................................................. 3
1.3. M c tiêu nghiên c u................................................................................... 3
1.4. Ý ngh a c a

tài ....................................................................................... 4

Ph n 2 T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1. C s khoa h c c a giâm hom ................................................................... 5
2.1.1. C s t bào h c ...................................................................................... 5
2.1.2. C s di truy n h c ................................................................................. 5
2.1.3. C s phát sinh phát tri n cá th ............................................................. 5
2.1.4. S hình thành r c a hom giâm .............................................................. 6
2.1.5. Các nhân t

nh h

ng

n kh n ng ra r c a hom .............................. 6

2.1.6. Nh ng yêu c u k thu t c b n khi giâm hom cho hom giâm ............... 8
2.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i ................................................................. 9
2.3. Nh ng nghiên c u
2.4. T ng quan

Vi t Nam ................................................................ 10

a i m nghiên c u ............................................................... 13

2.5. M t s thông tin v cây L c v ng ........................................................... 13
2.5.1.
Ph n 3:

c i m chung c a L c V ng............................................................. 13
IT

NGHIÊN C U

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP


vii

3.1.

it

ng và ph m vi nghiên c u............................................................ 17

3.2.

a i m và th i gian ti n hành ............................................................... 17

3.3. N i dung nghiên c u ................................................................................ 17
3.4. Ph

ng pháp nghiên c u.......................................................................... 17

3.4.1. Ph

ng pháp b trí thí nghi m.............................................................. 18

3.4.2. Ph

ng pháp ti n hành và thu th p thông tin ....................................... 19

3.4.3. Ph

ng pháp x lý s li u..................................................................... 22

Ph n 4 K T QU VÀ PHÂN TÍCH K T QU
4.1. nh h

ng c a

dài hom giâm

n t l s ng, kh n ng ra r , ch i c a

hom cây L c v ng ........................................................................................... 28
4.1.1. nh h

ng c a

dài hom giâm

n t l s ng c a hom

cây L c v ng.................................................................................................... 28
4.1.2. nh h

ng c a

dài hom giâm

n kh n ng ra r c a hom

cây L c v ng ................................................................................................... 29
4.1.3. nh h

ng c a

dài hom giâm

n kh n ng ra ch i c a hom

cây L c v ng ................................................................................................... 34
4.2. nh h

ng c a lo i hom giâm

n t l s ng, kh n ng ra r , ch i c a

hom cây L c v ng ........................................................................................... 36
4.2.1. nh h

ng c a lo i hom giâm

n t l s ng c a hom

cây L c v ng ................................................................................................... 36
4.2.2.

nh h

ng c a lo i hom giâm

n kh n ng ra r c a hom

cây L c v ng .................................................................................................. 38
4.2.3. nh h

ng c a lo i hom giâm

n kh n ng ra ch i c a hom

cây L c v ng ................................................................................................... 43
Phân 5 K T LU N
5.1. K t lu n .................................................................................................... 46
5.2. T n t i ...................................................................................................... 47
5.3. Ki n ngh .................................................................................................. 47
TÀI LI U THAM KH O


1

Ph n 1
M

1.1.

U

tv n
R ng có vai trò to l n trong vi c cung c p g , lâm s n ngoài g cho n n

kinh t qu c dân và các ch c n ng phòng h ,t o c nh quan, i u hòa khí
h u,... Do vi c t ng lên v dân s và s phát tri n nhanh chóng c a n n công
nghi p ã d n t i vi c phá r ng, l m d ng tài nguyên r ng m t cách tr m
tr ng.

i u này gây ra nh ng h u qu nghiêm tr ng nh : xói mòn, r a trôi,

c n ki t ngu n n

c, phá h y môi tr

sinh h c, gây nên bi n

ng s ng c a

ng v t, làm m t a d ng

i khí h u, ô nhi m môi tr

ng... hàng lo t nh ng

h u qu x u di n ra khi di n tích r ng b gi m.
Tr ng r ng là m t bi n pháp góp ph n b o v môi tr
chúng ta, làm t ng kh n ng phòng h c a r ng,t o ra môi tr

ng s ng c a
ng c nh quan

p và gi cho không khí trong lành.
tr ng r ng thành công,
h

ng quy t

v s l

t hi u qu cao, m t trong nh ng y u t

nh ó là gi ng, cây con em tr ng ph i

ng mà ph i

m b o c v ch t l

nh

m b o không nh ng

ng, phát tri n nhanh, rút ng n chu

k s n xu t và công ch m sóc r ng [3]. Cùng v i các loài cây lâm nghi p
nh : Keo lai, M ,... tr ng r ng trên các vùng sinh thái thì cây L c v ng c ng
là cây em l i hi u qu kinh t cao.
Cây L c V ng có ngu n g c xu t x t các n

c thu c

ông Nam Á

nh Vi t Nam Lào, Campuchia, Thái Lan. Riêng t i Vi t Nam loài cây này
c s d ng r t nhi u, phân b r ng kh p các vùng mi n. L c V ng là cây
thân g lâu n m có chi u cao kho ng 15 - 20m,

ng kính 40 - 50cm. Thân

cây non có màu xanh, thân già s n sùi màu nâu xám hay màu xám, n t d c hay
bong m ng d ng ch nh t, th t v

h ng, nhi u x có d ch

, v l a tr ng


2

vàng. Cây có cành nhánh nhi u, tán lá r ng. Cây L c V ng thu c loài cây a
sáng, ch u

c h n và úng t t. Cây có kh n ng ch u l a, s c n y ch i kh e,

tái sinh h t và ch i

u t t. L c v ng là m t loài cây có tu i th lâu n m, cây

có th s ng t i hàng tr m n m trong i u ki n t nhiên, l c tía, hoa
sinh s n vô

nh

nh, thân cây d dàng trong vi c t o th , u n n n và hoa phát tri n

theo dây và buông thõng t cây xu ng
cho tán r ng, hoa

p nên th

quan xanh cho sân v

ng

t trông r t th

t tha. Cây L c V ng

c tr ng làm cây bóng mát và t o c nh

n, n i công c ng nh công viên, b nh vi n, tr

hay khu ô th , khu sinh. Cây L c V ng còn là lo i t
v

có

ng h c

ng tr ng cho s th nh

ng, bình an, là m t trong b n loài cây c nh quý: sanh, sung, tùng, Cây l c

v ng là m t loài cây

c gi i ch i cây c nh, các gia ình và c các v n

phòng công s r t a chu ng vì nó em l i phong th y. L c v ng thích h p
ta bi n chúng thành m t món quà t ng có ý ngh a, vì l c v ng theo phong
thu ng

i ta quan ni m r ng s mang l i tài l c và s may m n cho gia ch .

Cây l c v ng ngoài ý ngh a tâm linh ra còn s h u m t v
thân, lá cho t i i m
nh ng l i mang ý ngh a

c bi t nh t là hoa. Tên c a cây l c v ng r t dân dã
c bi t, l c có ngh a là tài l c, v ng có ý ngh a là r t

nhi u, hoa l c v ng nhi u và có màu

h ng t

v

ng, phát l c nh v ng. L c v ng

c cho r ng s

v

ng, yên n trong phát tri n kinh t vì v y cây r t

tr ng trong sân hay v

p r t tinh t t

ng tr ng cho s

em l i s th nh

c ng

i ta yêu thích

n nhà, làm quà t ng cho các d p tân gia, khai tr

khánh thành. L c V ng nh còn

c dùng

c dùng

bào ch

ch a ho và hen suy n. V i nh ng

u i m trên hi n nay cây L c V ng ang r t
kinh t cao... L c V ng có th

ng,

c tr ng ch u làm cây c nh trang trí n i -

ngo i th t v n phòng. Ngoài ra r cây L c V ng còn
thu c ch a b nh s i, qu còn

th nh

c a chu ng và cho giá tr

c nhân gi ng b ng cách gieo h t, giâm

cành, chi t cành.Trong ó vi c nhân gi ng b ng giâm cành mang l i hi u qu
rõ r t.


3

Nh ng loài cây sau khi ã
ch n ph

c ch n l c, kh o nghi m thì vi c l a

ng pháp nhân gi ng có ý ngh a c c k quan tr ng trong vi c duy trì

nh ng tính tr ng t t c a loài cây. M t trong s nh ng ph
gi ng duy trì

c tr n v n nh ng tính tr ng t t t

ng pháp nhân

i tr

c cho

i sau là

nhân gi ng b ng hom [7].

Nhân gi ng là b
c

c tính t t c a cây gi ng ng

gi ng sinh d
hom là ph
là ph

c cu i cùng c a ch

ng, trong các ph

ng th c nhân gi ng

i ta th

ng dùng ph

ng th c nhân gi ng sinh d

gi

ng th c nhân
ng thì giâm

c dùng r ng rãi cho m t s loài cây r ng,

ng pháp có h s nhân gi ng cao, phù h p tr ng r ng v i quy mô l n,

s n ph m cu i cùng cho m t s l
l

ng trình c i thi n gi ng.

ng l n cây gi ng

ng

u v m t ch t

ng di truy n. Nhân gi ng b ng hom là m t trong nh ng công c có hi u

qu cho ch n gi ng cây r ng. Song c n th y r ng vi c áp d ng nhân gi ng
b ng hom ch là m t công c c a ch n gi ng, nó ch phát huy tác d ng t t khi
gi ng ã qua ch n l c, kh o nghi m c n th n,

c ch ng minh là h n gi ng

i trà [9].
Xu t phát t th c t tôi ti n hành th c hi n
h

ng c a m t s y u t n i t i

tài: “Nghiên c u nh

n kh n ng hình thành cây hom L c

v ng (Barringtoria acutangula (L) Gaertn) t i Tr

ng

i h c Nông

Lâm Thái Nguyên”.
1.2. M c ích nghiên c u
tài góp ph n t o gi ng cây con c a cây L c V ng cung c p cho
ng

i dân,ng

L c V ng

i yêu cây c nh.Tìm hi u kh n ng sinh tr

ng c a hom cây

các lo i hom và chi u dài hom.

1.3. M c tiêu nghiên c u
L a ch n

c lo i hom, kích th

c hom L c v ng cho t l ra r cao

nh t trong nhân gi ng cây L c v ng b ng ph

ng pháp giâm hom.

4

1.4. Ý ngh a c a

tài

* Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
Qua quá trình nghiên c u
nh ng ki n th c ã

c h c.

tài ã giúp cho sinh viên n m v ng h n
c bi t là nh ng ki n th c trong l nh v c lâm

sinh nh ki n th c v hom giâm, x lý hom giâm, k thu t c t hom, c m
hom...

ng th i bi t

lúc c m hom

c quá trình sinh tr

n lúc cây hom ra r . T

nhân gi ng b ng ph

ó n m v ng

ng pháp giâm hom.

tài giúp cho sinh viên n m

ng và phát tri n c a cây hom t
c toàn b quá trình

ng th i qua quá trình nghiên c u

c các ph

ng pháp nghiên c u, b

c

u

ti p c n và áp d ng khoa h c ti n b vào th c ti n s n xu t.
K t qu c a

tài là c s khoa h c

xây d ng c s d li u v

loài cây L c v ng, s d ng làm tài li u tham kh o trong quá trình nghiên
c u s n xu t.
* Ý ngh a trong th c ti n s n xu t
K t qu c a

th

tài có ý ngh a trong th c ti n s n xu t, tìm ra

c kích

c và lo i hom phù h p trong nhân gi ng b ng hom v i loài cây L c

v ng.
t o ra

ng d ng k t qu nghiên c u
c cây con

hoa t o ra c nh quan

m b o ch t l
p.

s n xu t cây con L c v ng b ng hom,
ng khi tr ng:cây l n nhanh và nhanh ra


5

Ph n 2
T NG QUAN V N

NGHIÊN C U

2.1. C s khoa h c c a giâm hom
Theo ngh a r ng thì nhân gi ng sinh d

ng bao g m nhân gi ng b ng

hom, chi t cành, ghép cây, nuôi c y mô phân sinh,...
Nhân gi ng b ng hom là ph
i r ti n nên

ng pháp có h s nhân gi ng l n t

ng

c dùng ph bi n trong nhân gi ng cây r ng, cây c nh và

cây n qu .
Th c v t có hai hình th c sinh s n ch y u là sinh s n vô tính và sinh
s n h u hình. Sinh s n h u hình là hình th c sinh s n trong ó có s k t h p
gi a hai giao t

c và cái

nb i

tr thành h p t l

ng b i. H p t phát

tri n thành cá th m i. Sinh s n vô tính là hình th c sinh s n không qua th
tinh, nó bao g m s k t h p vô tính và các d ng khác c a sinh s n dinh d

ng.

2.1.1. C s t bào h c
D a vào

n v c u trúc c b n c a cây r ng, trong ó t bào là c s

quan tr ng mang

y thông tin di truy n cho các quá trình phát tri n c a

th c v t.
Kh n ng hình thành r và thân ph thu c vào

c tính di truy n c a

loài cây, b ph n c a cây l y làm gi ng c ng nh loài t bào ã phân hóa c a
loài cây.
2.1.2. C s di truy n h c
D a vào các

c tính di truy n c a cây m truy n cho

i con nh quá

trình nguyên nhi m hay nguyên phân, mà ta ti n hành dùng các cành, thân
giâm hom.
2.1.3. C s phát sinh phát tri n cá th
Quá trình sinh tr

ng và phát tri n c a cá th

u do b gen và môi


6

tr

ng xung quanh quy t

môi tr
th

nh, môi tr

ng bên trong nh h

ng

ng

ây là môi tr

ng bên ngoài và

n t bào ch t. Quá trình phát tri n c a cá

c th hi n qua các giai o n: Non tr , chuy n ti p, thành th c, kh

n ng ra ch i r c a các b ph n là r t khác nhau.
2.1.4. S hình thành r c a hom giâm
R b t
nó, r b t

nh là r sinh ra

b t k b ph n nào c a cây ngoài h r c a

nh có th sinh ra t nhiên (Ví d :

a, Si khi ra r là m c t cành

và âm dài xu ng

t, còn cây Cau, D a thì r l i m c ra t gi a các thân).

2.1.5. Các nhân t

nh h

ng

n kh n ng ra r c a hom

Ánh sáng
Ánh sáng óng vai trò s ng còn trong quá trình ra r c a hom giâm,
không có ánh sáng và không có lá thì hom không có ho t
quá trình trao

i ch t khó x y ra, do ó không có ho t

ng quang h p,

ng ra r , h u h t các

loài cây không th ra r trong i u ki n che t i hoàn toàn, b t k
cây a sáng hay ch u bóng. Trong i u ki n nhi t
th

ng i kèm theo nhi t

sáng c ng nh h

ng

ó là nhóm

i, ánh sáng t nhiên m nh

cao nên gi m áng k t l ra r . Ch t l

ng ánh

n t l ra r c a hom giâm, theo Komisavor, 1964 thì

ánh sáng t nhiên c n thi t cho ra r , còn ánh sáng
gi m t l ra r c a hom giâm

m t s loài cây a sáng. Tewary (1993) cho

r ng th i gian chi u sáng c ng có nh h
Ánh sáng tán x c n thi t cho hom và
sáng toàn ph n, ánh sáng

y

và ánh sáng xanh làm

ng

n t l ra r c a hom giâm.

sáng thích h p kho ng 40-50% ánh

th i gian ra r ng n h n và t l ra r c ng

cao h n [8].
Nhi t

không khí và nhi t

Cùng v i ánh sáng nhi t
ra r c a hom giâm,

nhi t

giá th

là m t trong nh ng nhân t quy t
quá th p, hom n m

nh t c

tr ng thái ti m n và


7

không ra r , còn

nhi t

quá cao l i t ng c

ng hô h p và b nóng, t

ó

c ng làm gi m t l ra r c a hom.
m không khí và

m giá th

m không khí và

m giá th là nhân t h t s c quan tr ng trong

quá trình giâm hom. Các ho t

chuy n hóa v t ch t trong cây
n

c quá thì ho t

ng quang h p, hô h p, phân chia t bào và
uc nn

c, thi u n

c thì hom b héo, nhi u

ng c a men th y gi i t ng lên, quá trình quang h p b

ng ng tr , khi giâm hom m i loài cây c n m t

m thích h p, làm m t

m c a hom t 15-20% thì hom hoàn toàn m t kh n ng ra r .
Giá th c m hom
Giá th c m hom là n i c m hom sau khi ã x lý ch t kích thích ra r .
Giá th

c dùng làm thí nghi m này là

th c m hom t t là có
dài mà không

n

t vàng trong v

thoát khí t t và duy trì

c

S d ng ch t i u hòa sinh tr
Trong các ch t i u hòa sinh tr

m. M t giá

m trong th i gian

c, t o i u ki n cho r phát tri n t t,

không b nhi m n m, không có ngu n sâu b nh,

n

ng th i làm s ch

pH kho ng 6.0 - 7.0

ng
ng thì auxin

c coi là nh ng ch t

quan tr ng nh t trong quá trình ra r c a cây hom. Song nhi u ch t khác tác
ng cùng auxin và thay

i ho t tính c a auxin c ng t n t i m t cách t

nhiên trong các mô c a hom giâm và tác
Nh ng ch t quan tr ng nh t là Rhirocalin,

ng

n quá trình ra r c a chúng.

ng nhân t ra r và các ch t kích

thích và kìm hãm ra r (Tewari, 1993).
X lý b ng thu c n
chú ý

n nhi t

giâm hom khi nhi t

c: Khi l a ch n n ng

không khí và m c

ch t kích thích ra r c n

hóa g c a hom. Trong quá trình

cao c n ph i x lý v i n ng

Hom quá non (ch a hóa g ) ph i x lý v i n ng
già (g n hóa g hoàn toàn) ph i x lý v i n ng

th p h n và ng
th p, ng

cao h n.

c l i.

c l i hom h i


8

Th i gian x lý thu c
Cùng m t lo i thu c, cùng m t n ng

, nh ng th i gian x lý khác

nhau c ng cho k t qu khác nhau. C n chú ý là gi a th i gian x lý, n ng
và nhi t

không khí có m i quan h nh t

nh nên c n ph i i u ch nh sao

cho thích h p thì k t qu ra r c a hom m i

c c i thi n, n u n ng

kích thích cao, c n x lý v i th i gian ng n và ng
khí cao c n x lý v i n ng
Ph

c l i. N u nhi t

ch t
không

th p và th i gian ng n h n.

ng pháp x lý hom

Thông th

ng hom

c x lý b ng cách ngâm hom trong dung d ch

ch t kích thích ra r . Ch t kích thích ra r là h n h p ch t tan thì ph n g c c a
hom

c nhúng vào n

c và ch m vào thu c, sao cho thu c dính vào g c

hom. Ch t kích thích là dung d ch có n ng

th p 20-200ppm ph n g c hom

c nhúng vào dung d ch 24h, ch t kích thích ra r
ph n g c c a hom

n ng

500-1000ppm,

c nhúng nhanh trong dung d ch 4-5 giây.

2.1.6. Nh ng yêu c u k thu t c b n khi giâm hom cho
V t li u giâm hom r t nh y c m v i s m t n
Hom ph i

c và d b n m b nh.

hóa g thích h p cho t ng loài cây và ph i b o qu n t t. Khi

giâm hom, yêu c u: không c t hom quá già ho c quá non, hom ã c t không
c

tr c ti p d

i ánh sáng m t tr i. V t li u giâm hom không nên

quá xa n i giâm hom và không nên c t tr quá m t ngày, khi v n chuy n ph i
c t tr hom trong bình l nh, và ph i gi

m. Hom giâm không ng n d

cm, song c ng không dài quá 15cm. Khi c t hom ph i dùng dao s c
hom không b d p nát, xây n

l i s lá t i thi u

phi n lá, song ph i c t h t lá
Hom giâm ph i

tránh

c.

Ph i x lý b ng thu c ch ng n m b n tr
thích ra r , ph i

i5

c khi c lý b ng thu c kích

phía trên cho hom giâm và ph i c t b t

ph n giâm d

t trong l u nilon

i
gi

t [12].
m và gi nhi t. Trên l u có

9

tránh ánh sáng tr c x và gi m b t c

mái che

giâm hom ph i
xuyên t

c thoát n

i phun s

V y

ng

gi

ng

ánh sáng. Giá th

c t t và không b nhi m n m b nh. Ph i th
m và gi

m không khí cho hom giâm.

hom giâm thành công cho b t c loài cây nào

m t cách

y

và

ng

u ph i k t h p

ng b , các bi n pháp k thu t c n thi t t khâu l y

hom, giâm hom và t o i u ki n c n thi t cho hom ra r .
2.2. Nh ng nghiên c u trên th gi i
Trong Lâm nghi p, nhân gi ng sinh d

ng cho cây r ng ã

d ng trên 100 n m nay. Ngay t 1840, Marrier de Boisdyver (ng
ghép 10000 cây Thông

cs

i Pháp) ã

en. N m 1883, Velinski A.H công b công trình

nhân gi ng m t s lo i cây lá kim và cây lá r ng th

Pháp n m 1969, Trung tâm Lâm nghi p nhi t

ib t

ng xanh b ng hom.
u ch

ng trình nhân

gi ng cho B ch àn, n m 1973 m i có 1 ha r ng tr ng cây b ng hom,
1986 có kho ng 24000ha r ng tr ng b ng cây hom, các r ng này
tr

n

t t ng

ng bình quân 35m3/ha/n m.[9]
Theo tài li u c a Trung tâm Gi ng cây r ng Asean- Canada(g i t t là

ACFPTSC), nh ng n m g n ây, nghiên c u và s n xu t cây hom
hành

các n

c ti n

c ông Nam Á

Thái Lan, Trung tâm Gi ng cây r ng Asean- Canada [11] ã có

nh ng nghiên c u nhân gi ng b ng hom t n m 1988, nhân gi ng v i các h
th ng phun s
v

n

ng mù t

ng không liên t c

m c a Trung tâm, ã thu

D u, v i 1 ha v
tr ng 455

c xây d ng t i các chi nhánh

c nhi u k t qu

i v i các loài cây h

n gi ng Sao en 5 tu i có th s n xu t 200.000 cây hom

n 500 ha r ng.

Malaisia, nhân gi ng sinh d

ng các lo i cây h Sao D u b t

nh ng n m 1970, h u h t các nghiên c u

Lâm nghi p Malaisia,

tr

ng

c ti n hành

ut

Vi n nghiên c u

i h c T ng h p Pertanian, Trung tâm


10

nghiên c u l p nghi p
nhân gi ng sinh d

Sepilok, c ng ã báo cáo các công trình có giá tr v

ng cây h D u. Tuy nhiên, t l ra r c a các cây h D u

còn ch a cao, sau khi thay

i các ph

ng ti n nhân gi ng nh : Các bi n

pháp v sinh t t h n, che bóng hi u qu h n, phun s
cây m … Thì t l ra r

ng mù, k thu t tr hóa

c c i thi n (Ví d : Shorea leprosula 71%, Shorea

parvifolia 70%.
Indonesia, các nghiên c u giâm hom cây h D u
tr ng nghiên c u cây h D u Wanariset ã áp d ng ph
m i “T m bong bóng”, s d ng ph

ng pháp này thu

c ti n hành t i

ng pháp nhân gi ng
c t l ra r 90-

100% v i các loài Shorea peprosula.[10]
2.3. Nh ng nghiên c u

Vi t Nam

T lâu trong s n xu t Nông - Lâm nghi p, ng
s d ng ph

ng pháp nhân gi ng sinh d

qu , cây c nh. Ng

i dân Vi t Nam ã bi t

ng nh chi t, ghép các loài cây n

i nông dân ã bi t tr ng cây b ng hom cho các loài Tre,

Trúc, S n, Mía…, v i các loài cây r ng nhân gi ng b ng hom m i

c chú ý

t nh ng n m 1979 tr l i ây.
L n

u tiên vào n m 1976, nh ng th c nghi m v nhân gi ng hom v i

m t s loài Thông và B ch àn
có s i Phù Ninh - Phú Th .

c ti n hành t i trung tâm nghiên c u cây

ây là nghiên c u r t s khai, song ã m

cho các nghiên c u th c nghi m ti p sau này

u

Vi t Nam.

Nh ng n m 1983- 1984, các th c nghi m v nhân gi ng b ng hom

c ti n hành t i Vi n Lâm nghi p (nay là Vi n Khoa h c Lâm nghi p Vi t
Nam),

it

ng nghiên c u là loài M , Lát hoa, B ch àn (Nguy n Ng c

Tân, 1983; Ph m V n Tu n, 1984), n i dung nghiên c u t p trung vào
i m c u t o gi i ph u c a hom, nh h
x lý các ch t kích thích ra r

ng nhi t

,

m môi tr

n t l s ng và ra r c a hom giâm.[8]

c

ng, và


11

Trong nh ng n m 1990 tr l i ây, Lê
c u giâm hom cho Keo lá tràm, Keo tai t
nghi m v lo i nhà giâm hom, môi tr
x lý ch i c ng

ình Kh và c ng s
ng,… ã

t k t qu , các thí

ng c m hom, th i v và ph

ng pháp

c th c hi n.

T k t qu c a nghiên c u này ã xây d ng
thu t nhân gi ng b ng hom, ph c v cho các ch
ra, m t s loài cây quý hi m nh Thông
và

ã nghiên

c các h

ng d n k

ng trình tr ng r ng. Ngoài

, Bách xanh c ng

c nghiên c u

t k t qu .

Trong k thu t giâm cành trên th gi i ng

i ta s d ng nhi u n n

giâm hom khác nhau tùy thu c vào i u ki n giâm, i u ki n khí h u t ng
n

c, th i v giâm và gi ng em giâm, lo i cành.[7]
Nh ng n n giâm (giá th ) hi n nay là s d ng cát thô, than bùn, s d a,
t, các ch t vô c nh Vani calete (h p ch t ch a Mica) peclite ( á chân

trâu) dung nhan phun th ch núi l a… N u ch giâm
giâm vào b u thì giá th th
thì giá th th

ng lá cát thô, còn khi giâm hom tr c ti p vào b u

ng là mùn c a

Nh ng nghiên c u v

nh h

cây hom ra r m i

m c, s d a b m nh

t

v

n

m.

ng giá th giâm hom B ch àn tr ng trong các

ru t b u khác nhau, t i ông Nam b cho th y:
- N u ru t b u là 50% cát vàng + 50% x d a thì t l ra r c a hom
là 74,1%.
- N u ru t b u là 50% cát vàng + 50% than tr u thì t l ra r c a hom
là 72,1%.
- N u ru t b u là 50% s d a + 50% than tr u thì t l ra r c a hom
là 69,3%.
- N u ru t b u là 100% cát vàng thì t l ra r c a hom là 67,3%.
- N u ru t b u là 100% s d a thì t l ra r c a hom là 48,3%.
- N u ru t b u là than tr u thì t l ra r c a hom là 62,5%.


12

Nh v y trong cùng m t loài cây, các i u ki n nh nhau nh ng giá th
khác nhau c ng cho t l ra r khác nhau.[8]
+ Các ch t i u hòa sinh tr

ng có vai trò quan tr ng trong quá trình

hình thành r c a hom giâm. Trong ó, Auxin
Auxin

c s d ng nhi u nh t, các

c chia làm 2 nhóm là Auxin t nhiên và Auxin t ng h p.
- Auxin t nhiên

c bi t

- Các Auxin t ng h p nh

n nh : Axit indol axete (IAA).
là: Axit indol butylic (IBA), Axit indol

propionicv (IPA) và Axit napthalen axetic (NAA), các ch t

c dùng ch

y u hi n nay là thích ng v i m t lo i ch t kích thích, n ng
thích, th i gian x lý thu c và ph

ch t kích

ng pháp x lý hom c ng khác nhau.

+ Lo i thu c kích thích ra r khác nhau, có tác d ng khác nhau

ns

ra r c a hom. Hom cây M 1 tu i x lý b ng IAA, IBB, NAA n ng
50ppm trong 3 gi có t l t

ng ng là: 74,1%; 93,8%;53,3%.

- Cùng m t lo i thu c nh ng n ng
nhau

n t l ra r c a hom, n ng

hóa t bào

hình thành r , n ng

khác nhau có nh h

ng khác

x lý quá th p không có tác d ng phân
quá cao làm cho hom th i r a tr

c khi

ra r . Hom B ch àn tr ng (E.Cameldunesis) 4 tháng tu i x lý b ng IAA
n ng

25ppm; 50ppm, 75ppm, 100ppm trong 3 gi có t l ra r t

ng ng

là 64,5%; 71,4%; 77,4% và 45,1%.
Nh v y khi n ng

t ng t l ra r t ng, nh ng khi n ng

t ng quá

cao (100ppm) t l ra r l i gi m xu ng.
Hom cây M 1 n m tu i x lý b ng IAA n ng

25ppm t l ra r

gi m xu ng còn 50%.
+ Th i gian x lý thu c: Cùng loài thu c, cùng n ng

nh ng th i

gian x lý khác nhau c ng cho k t qu khác nhau.
- Hom B ch àn tr ng x lý b ng IAA n ng
5; 8 gi có t l ra r t

100ppm th i gian 1; 3;

ng ng là 83,6%; 93,7%; 62,5%; 53,1%.


13

- V i hom M x lý b ng IAA n ng
16 gi có t l ra r t

100ppm v i th i gian 3; 5; 8;

ng ng là: 74%; 81,3%; 73% và 55,7%.[8]

+ Nghiên c u nhân gi ng cây D u rái b ng hom, tác gi
thu c b t và thu c n

ã s d ng

c cho c a cùng m t lo i, cho k t qu là t l ra r

v i thu c b t là 80%, thu c n

c là 78,3%.

Khi x lý hom b ng thu c kích thích ra r c n bi t r ng n ng
nhi t

i

và

không khí có m i quan h qua l i v i nhau.

2.4. T ng quan
* V trí

a i m nghiên c u
a lý

Thí nghi m

c ti n hành t i v

nghi p Vùng núi phía B c, tr

ng

m Trung tâm Nghiên c u Lâm

i h c Nông Lâm Thái Nguyên thu c

bàn xã Quy t Th ng, c n c vào b n
trí c a tr

n

a

a lý thành ph Thái Nguyên thì v

ng nh sau:

- Phía B c giáp v i ph

ng Quan Tri u.

- Phía Nam giáp v i ph

ng Tân Th nh.

- Phía Tây giáp v i xã Phúc Hà.

- Phía ông giáp v i khu dân c tr
*

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên.

a hình
a hình c a xã ch y u là

bình 10 - 150,

i bát úp không có núi cao.

cao trung bình 50 - 70m,

a hình th p d n t Tây B c

xu ng ông Nam.
2.5. M t s thông tin v cây L c v ng
2.5.1.

c i m chung c a L c V ng

Tên khoa h c: Baringtonia acutangula (L.) Gaertn
.H

1)

: Lecythidaceae

c tr ng hình thái và phân b

d c trung


14

Cây g nh , m c

ng, cao 8-10 m, ti t di n tròn; thân non màu xanh,

thân trung bình màu xanh b c có nhi u n t s n, thân già màu nâu en. Lá
m c cách. Phi n lá dày và nh n bóng, màu xanh l c, m t trên
d

i, hình xoan, g c thuôn h p hình bu m,

nh và

n,

mh nm t

u nh n, bìa phi n có khía r ng

u, dài 25-33 cm, r ng 10-11 cm. Gân lá hình lông chim n i rõ

m t, 8-10 c p gân ph . Cu ng lá ng n, m t trên ph ng màu nâu
l i màu xanh, dài 0,8-1,2 cm. C m hoa chùm thòng dài
hoa màu xanh, nh n, hình tr , dài 30-110 cm,

su t chi u dài tr c phát hoa. Hoa
nh n, hình tr h i phình
nh t, có lông

u, l

,m td

2
i

u cành; tr c c m

ng kính 2-2,5 mm, mang hoa

ng tính, m u 4. Cu ng hoa màu xanh,

nh, dài 0,3-0,45 cm. Lá b c d ng v y, màu xanh

mép, dài kho ng 2 mm, r ng s m. Lá b c con 2, d ng v y tam

giác r t nh , màu xanh nh t. Lá ài 4,
thành ng dài 0,2-0,25 cm,

u, màu xanh, dính nhau phía d

i

ng kính 0,3-0,35 cm, phía trên chia 5 thùy hình

b u d c dài 0,25-0,3 cm, r ng 0,2-0,25 cm, bìa d ng màng m ng màu tr ng có
nhi u lông, ti n khai van. Cánh hoa 4,
màu xanh

nh, hình b u d c

0,5 cm, có lông m n

u, r i, màu tr ng pha h ng nh t

gi a

nh cong hình mu ng, dài 1-1,2 cm, r ng 0,4-

2 m t, ti n khai 1 cánh trong, 1 cánh ngoài, 2 cánh v a

trong v a ngoài. B nh g m nhi u nh không

u, dính nhau

ng màu tr ng dài 0,3-0,4 cm phía trên r i d ng s i màu

phía d

i thành

, ính 3 vòng: 2

vòng ngoài ch nh dài 1,7-2,5 cm; vòng th 3 nh lép không có bao ph n, ch
có ch nh dài 0,4-0,5 cm, ôi khi ch nh phân nhánh dài 0,1-0,2 cm; bao ph n

hình b u d c, màu vàng, 2 ô, n t d c, h

ng trong, ính áy; h t ph n hình b u

d c dài 37,5-40 µm, r ng 30-32,5 µm, màu vàng nâu, có rãnh d c và nhi u vân
m ng. Lá noãn 2-3, dính nhau t o thành b u d
trung tr ; b u noãn hình c u,
ài,

i 2-3 ô, m i ô nhi u noãn, ính

ng kính 0,1 cm, màu xanh nh n, dính vào ng

a m t d ng vòng cao 0,1 cm, màu vàng bao quanh

d ng s i dài 2,4-2,5 cm, ính

nh b u; vòi nh y

nh b u, màu tr ng pha h ng, nh n;

u nh y


15

d ng i m màu tr ng. Qu hình b u d c, có 8 khía d c, dài 2,5-3 cm, r ng 22,5 cm, màu xanh, mang ài t n t i

nh.

Cây L c V ng có ngu n g c xu t x t các n

c thu c

ông Nam Á

nh Vi t Nam Lào, Campuchia, Thái Lan.
2)

c tính sinh h c

L c v ng m i n m ra hoa 2 v , vào các tháng 6 - 7 và 10 - 11 âm l ch
L c v ng a khí h u m áp,
cao, l

ng m a d i dào,

ánh sáng n u

nhi t l

t phì nhiêu. L c v ng a s ng n i

n

c, ven sông su i. Trên

tr

ng r t t t.

t

i t i x p, t ng

t sâu,

ng,

m

t m th p g n
t t t, cây sinh

3) Mô t g .
L c V ng là cây thân g lâu n m có chi u cao kho ng 15 - 20m,
ng kính 40 - 50cm. Thân cây non có màu xanh, thân già s n sùi màu nâu
xám hay màu xám, t d c hay bong m ng d ng ch nh t, th t v
nhi u x có d ch

h ng,

, v l a tr ng vàng.

4) Công D ng
Tr ng làm cây bóng mát và t o c nh quan xanh cho sân v
c ng nh công viên, b nh vi n, tr
L c V ng còn là lo i t

n, n i công

ng h c hay khu ô th , khu dân sinh. Cây

ng tr ng cho s th nh v

ng,bình an th

mang t ng d p tân gia,khánh thành v.v..Cây l c v ng còn dùng

ng

c

làm thu c

ch a b nh…
5) Tri n v ng
Cây L c v ng là cây m c nhanh.Cây có kh n ng ch u l a, s c n y
ch i kh e, tái sinh h t và ch i

u t t. L c v ng là m t loài cây có tu i th

lâu n m, cây có th s ng t i hàng tr m n m trong i u ki n t nhiên, l c tía,
hoa

có

nh sinh s n vô

nh, thân cây d dàng trong vi c t o th , u n n n

và hoa thì phát tri n theo dây và buông thõng t cây xu ng

t trông r t th

t


16

tha. Cây L c V ng cho tán r ng, hoa

p nên th

bóng mát và t o c nh quan xanh cho sân v
b nh vi n, tr
t

ng

c tr ng làm cây

n, n i công c ng nh công viên,

ng h c hay khu ô th , khu sinh. Cây L c V ng còn là lo i

ng tr ng cho s th nh v

ng, bình an, là m t trong b n loài cây c nh

quý: sanh, sung, tùng, Cây l c v ng là m t loài cây

c gi i ch i cây c nh,

các gia ình và c các v n phòng công s r t a chu ng vì nó em l i phong
th y. L c v ng thích h p

ta bi n chúng thành m t món quà t ng có ý

ngh a, vì l c v ng theo phong thu ng
l c và s may m n cho gia ch .

i ta quan ni m r ng s mang l i tài