Giáo án CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU

Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

GIÁO ÁN GIẢNG DẠY
Bài

: CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU.

Sinh viên: Đoàn Thị Ngọc Linh
Lớp

: Sư phạm Vật lý K35

Ngày dạy:

I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Nắm được khái niệm vận tốc tức thời về mặt ý nghĩa của khái niệm, công thức
tính và đơn vị đo.
- Nêu được định nghĩa của chuyển động thẳng biến đổi đều, chuyển động thẳng
nhanh dần đều, chậm dần đều.
- Nắm được khái niệm gia tốc về mặt ý nghĩa về khái niệm, công thức tính, đơn
vị đo. Đặc điểm của gia tốc trong chuyển động thẳng biến đổi đều.
- Viết được phương trình vận tốc, vẽ được đồ thị vận tốc – thời gian trong
chuyển động thẳng biến đổi đều.
2. Kỹ năng
- Bước đầu giải được những bài toán đơn giản về chuyện động thẳng biến đổi
đều. Biết cách viết công thức vận tốc từ đồ thị vận tốc – thời gian và ngược lại.
- Vẽ được đồ thị vận tốc – thời gian của chuyển động thẳng biến đổi đều.
3. Thái độ

- Có tinh thần tự giác, tích cực hợp tác trong giờ học
- Có hứng thú, trách nhiệm trong giờ học.
I. Chuẩn bị
1. Giáo viên
- Thí nghiệm mô phỏng chuyển động thẳng biến đổi đều và đồ thị tọa độ vận
tốc - thời gian của chuyển động thẳng biến đổi đều.
- Một số bài tập về chuyển động thẳng biến đổi đều.
- Phiếu học tập.
2. Học sinh
Ôn lại kiến thức về chuyển động thẳng đều.
II. Tiến trình dạy học

Năm học 2015 - 2016

Trang 1


Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

Hoạt động 1: Kiểm tra sĩ số và kiểm tra bài cũ
Hoạt động của giáo viên
- Kiểm tra sĩ số.
- Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Chuyển động thẳng đều là gì?
Các đặc điểm của vật chuyển động
thẳng đều.

Hoạt động của học sinh

- Báo cáo sĩ số.

Chuyển động thẳng đều có quỹ đạo là
đường thẳng, có tốc độ như nhau trên
mọi quãng đường.
s = v.t
x = x0 + v.t
Câu 2: Tốc độ trung bình là gì? Viết Tốc độ trung bình của một chuyển
công thức tính quãng đường đi được và động cho biết mức độ nhanh hay chậm
phương trình của chuyển động thẳng của chuyển động.
đều.
vTB =
- Đặt vấn đề: Thả một hòn bi lăn trên
máng nghiêng ta thấy viên bi chuyển
động nhanh dần. Chuyển động này có
đặc điểm gì? Vận tốc của vật, quãng
đường của vật và vị trí của vật sau thời
gian chuyển động t sẽ được xác định
như thế nào? Ta sẽ cùng tìm hiểu qua
bài 3: Chuyển động thẳng biến đổi đều

Hoạt động 2: Tìm hiểu vận tốc tức thời. Chuyển động thẳng biến đổi đều
Hoạt động của giáo viên

Năm học 2015 - 2016

Hoạt động của học sinh

Trang 2

Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

- Bài toán đặt ra: Một chiếc xe đang
chuyển động không đều, muốn biết tại
một điểm trên quỹ đạo xe chuyển động
ta phải làm gì? Bằng cách nào có thể
xác định chính xác vận tốc của xe tại
thời điểm đó?
- Ta phải xác định vận tốc trung bình
- Muốn biết trên một quỹ đạo xe chuyển của xe.
động nhanh hay chậm thì ta phải làm
cách nào?
- Nhận xét và bổ sung các ý kiến.
- Ta xét quãng đường vật đi trong
khoảng thời gian rất nhỏ △t và lúc này
quãng đường cũng là rất nhỏ, ta có thể
xem độ dời △s như là một điểm. Khi đó
vận tốc trung bình của xe qa điểm đó
được gọi là vận tốc tức thời và được xác
định bằng công thức:
Với là quãng đường rất ngắn mà vật
- Đơn vị: m/s
chuyển động trong thời gian rất ngắn .
- Vận tốc tức thời cho chúng ta biết tại
một điểm vật chuyển động nhanh hay
- Đơn vị của vận tốc là gì?
- Ý nghĩa của vận tốc tức thời là gì?

chậm.
- Độ lớn của vận tốc tức thời của xe.
- Ý nghĩ của con số trên tốc kế.
- Giới thiệu vectơ vận tốc tức thời: Để
biểu diễn vận tốc tức thời người ta dùng
khái niệm vectơ vận tốc tức thời, đặc - Điểm đặt, phương, chiều, độ lớn.
trung cho sự nhanh, chậm và phương,
chiều.
- Khi nói đến các vectơ thì ta phải đề
cập những yếu tố nào?
- Nhận xét. Kết luận: Để đặc trung cho
Năm học 2015 - 2016

Trang 3


Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

chuyển động về sự nhanh, chậm và về
phương, chiều, người ta đưa ra khái - Phát biểu khái niệm.
niệm vectơ vận tốc tức thời.
- Đưa ra các đặc điểm của vectơ vận tốc
và yêu cầu học sinh từ đó phát biểu khái - Vận tốc xe tải: v = 30 km/h
niệm vectơ vận tốc tức thời.
Vận tốc xe con: v = 40km/h
- Yêu cầu học sinh làm câu C2 trong
Ta có: vận tốc xe con lớn hơn vận tốc
sách giáo khoa.

xe tải.
Xe tải đi theo hướng Tây sang Đông.

- Giới thiệu cho học sinh chuyển động
- Phát biểu khái niệm.
thẳng biến đổi đều.
- Vậy chuyển động thẳng biến đổi đều
là chuyển động như thế nào?
- Vận tốc có thể biến đổi đều theo
hướng tăng dần hoặc giảm dần theo t,
nên ta có 2 loại chuyển động thẳng biến
đổi đều: Chuyển động thẳng nhanh dần
đều và chuyển động thẳng chậm dần
đều.
- Lưu ý: Khi nói đến vận tốc của vật tại
vị trí hoặc thời điểm nào đó, ta hiểu đó
là vận tốc tức thời.
- Chuyển động thẳng biến đổi đều vận
tốc tức thời luôn thay đổi theo thời gian,
cần 1 đại lượng đặc trưng cho sự biến
đổi nhanh, chậm của vận tốc.
Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm gia tốc.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- Đưa ra khái niệm gia tốc.
- Đơn vị của gia tốc: m/s2
- m/s2.
- Lưu ý: Trong chuyển động thẳng biến
Năm học 2015 - 2016

Trang 4


Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

đổi đều, gia tốc của vật luôn không đổi.
- Vì vận tốc là đại lượng vectơ nên gia
tốc cũng là đại lượng vectơ.
- Vectơ gia tốc của chuyển động thẳng
nhanh dần đều có:
+ Gốc đặt tại vật chuyển động.
+ Hướng:
Cùng hướng với vectơ vận tốc khi
chuyển động thẳng nhanh dần đều.
Ngược hướng với vectơ vận tốc khi
chuyển động thẳng chậm dần đều.

- Biểu thức vận tốc là hàm bậc nhất
theo thời gian t. Đồ thị là đường thẳng.

+ Độ dài biểu diễn độ lớn cả gia tốc
theo một tỉ lệ xích nào đó.

- Chuyển động thẳng nhanh dần đều

- Ta lấy gốc thời gian ở thời điểm
t0 (t0 = 0), Δt = t thì: v = v0 + a.t. Vậy
vận tốc là hàm bậc mấy thoe thời gian

t. Đồ thị biểu diễn có dạng nào?
- Yêu cầu học sinh vẽ đồ thị vận tốc –
thời gian theo công thức: v = v 0 + a.t
với v0 = 3 m/s trong 2 trường hợp
chuyển động thẳng nhanh dần đều và
chậm dần đều.

Chuyển động thẳng chậm dần đều

Hoạt động 4: Củng cố kiến thức
Năm học 2015 - 2016

Trang 5


Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Hoạt động của giáo viên

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

Hoạt động của học sinh

- Nhắc lại các khái niệm, công thức, đặc
điểm của các đại lượng trong chuyển
động thẳng biến đổi đều.
- Yêu cầu học sinh về nhà làm bài tập
trong sách giáo khoa.

BÀI 3: CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU

I. Vận tốc tức thời. Chuyển động thẳng biến đổi đều
1. Độ lớn của vận tốc tức thời
Độ lớn vận tốc tức thời v của một vật chuyển động tại một điểm là đại lượng đo
bằng thương số giữa đoạn đường rất nhỏ Δs đi qua và khoảng thời gian rất
ngắn Δt để vật đi hết đoạn đường đó. Độ lớn vận tốc tức thời tại cho ta biết sự
nhanh chậm của chuyển động tại.
là độ lớn của vận tốc tức thời (m/s hoặc km/h).
Δs: quãng đường đi được rất nhỏ (m hoặc km).
Δv: thời gian rất nhỏ đi hết quãng đường đó (s hoặc h).
Cũng có thể nói: Độ lớn vận tốc tức thời của xe tại M là vận tốc trung bình cuả
xe trên đoạn đường rất ngắn qua M.
2. Vectơ vận tốc tức thời
Vectơ vận tốc tức thời là một đại lượng vectơ có:
- Gốc đặt ở vật chuyển động
- Phương và chiều là phương và chiều của chuyển động.
- Độ dài biểu diễn độ lớn của vận tốc theo một tỉ xích nào đó.
3. Chuyển động thẳng biến đổi đều
Chuyển động thẳng biến đổi là chuyển động có quỹ đạo là đường thẳng và có độ
lớn vận tốc tức thời luôn luôn biến đổi.
Năm học 2015 - 2016

Trang 6


Giáo án Vật lý 10 cơ bản

Khoa Vật lý – Đại học Quy Nhơn

Chuyển động thẳng có độ lớn vận tốc tăng dần đều theo thời gian gọi là chuyển
động thẳng nhanh dần đều.

Chuyển động thẳng có độ lớn vận tốc giảm dần đều theo thời gian gọi là chuyển
động thẳng chậm dần đều.
II.Gia tốc chuyển động thẳng biến đổi đều
Gia tốc là một đại lượng vectơ đặc trưng cho sự biến thiên nhanh hay chậm của
vận tốc đo bằng tỷ số giữa độ biến thiên của vận tốc và khoảng thời gian xảy ra sự
biến thiên đó.
Trong đó:
Δv: độ biến thiên vận tốc (m/s).
Δt: khoảng thời gian vận tốc biến thiên (s).
Do đó, gia tốc a có đơn vị là m/s2.
III.Vận tốc chuyển động thẳng biến đổi đều
v = v0 + a.t
Trong đó:
v0: vận tốc ban đầu của chất điểm tại thời điểm t0.
a: gia tốc của chất điểm.
t: thời gian chất điểm thay đổi vận tốc từ v0 đến v.
v: vận tốc của chất điểm tại thời điểm t.

Năm học 2015 - 2016

Trang 7