Kinh tế vi mô 2 chuong 10 ngoai tac va hang hoa cong

CHƯƠNG 10

Ngoại tác và
hàng hóa công
Tài liệu đọc:
Robert Pindyck – Chương 18
1


Ngoại tác và hàng hóa công
Ngoại tác là những lợi ích hay chi phí ảnh
hưởng ra bên ngoài không được phản ánh
qua giá cả.
Lợi ích ảnh hưởng
ra bên ngoài
ngoại tác tích cực

Chi phí ảnh hưởng
ra bên ngoài
ngoại tác tiêu cực

Đôi khi được gọi là những tác động đến bên thứ ba.
2


Ví dụ về ngoại tác
Ngoại tác tiêu cực

Ngoại tác tích cực

• Ô nhiễm và ùn tắc do ô • Phòng cháy

tô
• Chủng ngừa để ngăn chặn
• Hàng xóm ồn ào
bệnh truyền nhiễm
• Khói thuốc lá
• Giáo dục
• Nâng cấp nhà ở

Tại sao ngoại tác lại là vấn đề?




Chúng làm cho sản xuất quá nhiều những hàng hóa gây nên ngoại
tác tiêu cực và quá ít đối với những hàng hóa gây nên ngoại tác
tích cực .
Chúng cũng dẫn tới sự không hiệu quả của thò trường
3


Hieọu quaỷ thũ trửụứng
MSB
MSC

MSB=MPB=D

MSC=MPC=S

Thũ trửụứng hieọu quaỷ
neỏu MSB = MSC

Q*

Lửụùng

4


Ngoại tác tiêu cực và hiệu quả
MSB
MSC

MSC=MPC + MEC
MSB=D

MPC=S
Chi phí ảnh hưởng ra ngoài = MEC
Ngoại tác tiêu cực khiến
cho MSC > MSB dẫn tới
tiêu dùng quá mức.
Chúng cũng gây ra sự
mất hiệu quả đo bằng
tam giác màu hồng

Q*

Q

Đi bằng ô tô

5


Chi phí ngoại tác – Ví dụ của Pyndyck
• Tình huống
–
–

–

–

Nhà máy thép xả chất thải vào dòng sông
Toàn bộ thò trường thép có thể giảm đi bằng
cách hạ thấp xuất lượng (hàm sản xuất tỷ lệ cố
đònh)
Chi phí ngoại tác biên (MEC) là chi phí mà các
ngư dân ở hạ lưu phải gánh chòu đối với mỗi mức
sản xuất
Chi phí xã hội biên (MSC) là MC cộng MEC.
6


Chi phí ngoại tác
Giá

Khi có ngoại tác tiêu cực,
chi phí xã hội biên MSC
cao hơn chi phí biên

Sự chênh lệch là chi phí
ngoại tác biên MEC

MSC

Giá

Công ty tối đa hóa lợi
nhuận sản xuất tại q1
trong khi mức xuất lượng
hiệu quả là q*.

MSCI

MC
Sản lượng cạnh tranh của
ngành là Q1 trong khi sản
lượng hiệu quả là Q*.

S = MCI

Tổng chi phí
xã hội của
ngoại tác tiêu cực

P*
P1

P1

MECI
MEC
D
q* q1

Xuất lượng của công ty

Q* Q1

Xuất lượng của ngành
7


Ngoại tác tích cực và hiệu quả
MSB
MSC

MSB=MPB+MEB
MPB=D

MSB > MSC dẫn tới
MSC=S tiêu dùng dưới mức.

Lợi ích ảnh hưởng ra bên ngoài = MEB

Ngoại tác tích cực khiến
cho MSB>MSC
dẫn tới tiêu dùng dưới mức
Chúng cũng gây ra sự mất hiệu
quả đo bằng tam giác màu hồng

Q

Q*

Học sinh đến trường
8


Lợi ích ngoại tác – Ví dụ của Pyndyck
Giá trò

Khi có ngoại tác tích cực
(lợi ích của việc sửa nhà
đối với hàng xóm), lợi ích
xã hội biên MSB lớn hơn
lợi ích biên D .

MSB

D
P1

Một chủ nhà đầu tư q1 vào
sửa nhà do lợi ích riêng của mình.
Mức hiệu quả của việc sửa nhà q*
lại lớn hơn. Giá P1 cao hơn làm
người ta không muốn sửa nhà

MC

P*
Liệu ngoại tác tích cực
có làm nản lòng
nghiên cứu và phát triển không?

MEB

q1

q*

Mức sữa nhà
9


Câu 2. Ngoại tác tiêu cực và tổn thất xã hội
Một ngành sản xuất cạnh tranh có hàm số cung thị trường
chính là chi phí biên tư nhân MPC = Q+20. Hàm số cầu thị
trường chính là lợi ích biên xã hội MSB = (-1/2)Q+110. Sản
xuất của ngành gây ô nhiễm môi trường, chi phí ngoại tác
biên của ngành không đổi theo sản lượng MEC = 15. Đơn vị
tính của Q là triệu sản phẩm và đơn vị tính của MPC, MSB,
MEC là ngàn đồng/sản phẩm.
a. Nếu chính phủ không có bất kỳ sự can thiệp nào thì mức
sản lượng và mức giá của ngành là bao nhiêu?
b. Trên quan điểm hiệu quả xã hội, mức sản lượng của
ngành nên là bao nhiêu?
c. Trên một đồ thị có ghi chú rõ ràng, anh/chị hãy thể hiện tất
cả thông tin của đề bài và kết quả tính toán trên đây.

d. Tổn thất xã hội do ngoại tác tiêu cực gây ra là bao nhiêu?

10


Ngoại tác và hiệu quả
• Với hàng hóa gây nên ngoại tác tiêu cực,
MSC > MSB và món hàng có khuynh
hướng được sản xuất quá nhiều.

• Với hàng hóa gây nên ngoại tác tích cực,
MSB > MSC và món hàng có khuynh
hướng được sản xuất quá ít.

Về công bằng thì sao??
11


Nội bộ hoá ngoại tác
Gồm có điều chỉnh MPB hay MPC sao cho
người sử dụng xem xét MSB hay MSC thực
khi quyết đònh.
Phải xác đònh các bên của ngoại
tác.
 Phải đo lường giá trò bằng tiền
của lợi ích ngoại tác biên hay chi
phí ngoại tác biên.
12

Thuế hiệu chỉnh
MSC = MPC + thuế trên đơn vò

MSB
MSC

MSB=D

MPC=S
Thuế trên đơn vò = MEC

P2
P1

Q*

Q

Sản xuất thép

13


Thu nhập từ thuế hiệu chỉnh
MSC

MSB
MSC
P2
P1

MSB=D

MPC=S
Thuế trên đơn vò
Thu nhập từ thuế nên
được chi tiêu như thế
nào? Có những khả
năng gì?

Thu nhập từ thuế

Q*

Q

Sản xuất thép

14


Lợi về hiệu quả cho xã hội
MSC

MSB
MSC

MSB=D

MPC=S

Tam giác hồng
biểu thò lợi về hiệu
quả có được từ
thuế.

P2
P1

Q*

Q

Sản xuất thép

15


Tác động của thuế hiệu chỉnh
• Tăng giá thép và giảm sản lượng xuống đến
mức hiệu quả
• Giảm nhưng không xóa bỏ ô nhiễm do sản
xuất thép gây ra
• Lợi về hiệu quả cho xã hội với giả đònh rằng
mức thuế được đònh đúng
• Lợi về công bằng cho những người sống gần
nhà máy thép
16


Nếu thuế ô nhiễm hay như vậy,

tại sao ta không sử dụng chúng?

Những vấn đề của thuế ô nhiễm
• Không phổ biến
• Đòi hỏi nhiều thông tin để đònh đúng mức thuế.
• Một ý tưởng “mới”
• Đôi khi gây ra gánh nặng không cân xứng lên các hộ
thu nhập thấp.
17


Đánh thuế người gây ô nhiễm độc quyền
Giá

MSC = MPC + MEC
MPC
Chi phí ảnh hưởng ra bên ngoài = MEC

Tác động lên giá
và lượng là gì?
MR

QT Q M

D = MSB

Sản lượng
18

Trợ cấp hiệu chỉnh
MSB
MSC

MSB=D+Trợ cấp trên đơn vò
MSC=S
MPB=D

Trợ cấp trên đơn vò =Lợi ích ảnh hưởng
ra bên ngoài

P

Tác động của trợ
cấp lên số lượng
và mức giá là gì?

P*

Q

Q*

Học sinh đến trường
19


Trợ cấp tốn bao nhiêu?
MSB
MSC

MSB=D+Trợ cấp
MSC=S

MPB=D
Trợ cấp

Q

Q*

Học sinh đến trường
20


Lợi về hiệu quả cho xã hội
MSB
MSC

MSB=D+ Trợ cấp
MSC=S

MPB=D

Tam giác hồng biểu
thò lợi về hiệu quả có
được do trợ cấp.

Q

Q*

Học sinh đến trường
21


Tác động của trợ cấp hiệu chỉnh
• Giảm mức giá ròng của giáo dục (học phí trừ đi trợ cấp) và
tăng số lượng lên đến mức hiệu quả
• Lợi về hiệu quả cho xã hội với giả đònh rằng trợ cấp được
đònh đúng

• Lợi về công bằng cho những người mà cha mẹ không thể
cho họ đến trường nếu không có trợ cấp
Chính phủ thường trợ cấp hoàn toàn giáo dục 12 năm, nhưng
chỉ trợ cấp một phần giáo dục đại học. Anh chò nghó điều này
có thích hợp không?
22


Những cách khác để hiệu chỉnh thất bại của
thò trường – Ví dụ về ô nhiễm
• Những cách giảm mức thải xuống E*
– Mức thải chuẩn
• Đònh giới hạn hợp pháp về mức thải tại E* (12)
• Chế tài bằng phạt tiền và hình sự
• Tăng chi phí sản xuất và ngưỡng giá để nhập
ngành
–

Phí thải
• Phí đánh vào mỗi đơn vò thải

Đầu tiên ta xét mức thải hiệu quả
23


Mức thải hiệu quả
Đô la trên
đơn vò thải

Giả sử:
1) Thò trường cạnh tranh
2) Quyết đònh về sản lượng và mức thải độc lập với nhau
3) Sản lượng tối đa hóa lợi nhuận được chọn

MSC
6
Tại E0 chi phí biên để
giảm thải lớn hơn
chi phí xã hội biên

Vì sao mức này hiệu quả
hơn mức thải là zero?
4

Tại E1 chi phí xã hội biên
lớn hơn chi phí biên để
giảm thải
Mức thải hiệu quả là 12 (E*)

tại đó MCA = MSC.

2

MCA
E0
0 2 4 6 8 10

E*
12 14

16

E1
18 20

22

24

26

Mức thải

24


Mức chuẩn thải và Lệ phí
Đô la trên
đơn vò thải

MSC
Chuẩn thải là
giới hạn hợp
pháp về mức
thải mà hãng
được phép xả
ra

Mức chuẩn

Phí xả thải là
mức phí sẽ thu
trên mỗi đơn vị
chất thải mà hãng
xả ra

Phí

3

MCA
E*
12

Mức thải
25