Khai thác các công trình kiến trúc tiêu biểu trong khu phố cổ Hà Nội phục vụ phát triển du lịch theo hướng bền vững (Khóa luận tốt nghiệp)

M CL C
M

U .............................................................................................................. 1
NG QUAN V LO I HÌNH DU L CH B N V NG VÀ

KHU PH

C

HÀ N I...................................................................................... 6

1.1. Khái quát v lo i hình du l ch b n v ng ........................................................ 6
1.1.1. Khái ni m .................................................................................................... 6
1.1.2.Nh ng nguyên t c phát tri n du l ch b n v ng............................................ 8
1.1.3 Các y u t

n phát tri n du l ch b n v ng................................. 10

1.2. T ng quan v khu Ph c Hà N i ................................................................ 12
1.2.1.L ch s hình thành khu Ph c Hà N i ...................................................... 12
2.2.2 Các lo i hình ki n trúc trong khu Ph c Hà N i ...................................... 17
1.3. Vai trò c a các công trình ki n trúc ph c Hà N i trong phát tri n du l ch
b n v ng .............................................................................................................. 23
1.3.1. Giá tr c a khu ph c Hà N i .................................................................. 24
1.3.2.Các công trình ki n trúc Ph c Hà N i v i phát tri n du l ch b n v ng.. 30
N TRÚC TIÊU BI U TRONG
KHU PH

C

HÀ N I VÀ TH C TR NG B O T N, KHAI THÁC

HI N NAY......................................................................................................... 34
2. 1. Các công trình ki n trúc tiêu bi u

khu Ph c Hà N i ............................ 34

n B ch Mã............................................................................................. 34
2.1.1.1.L ch s hình thành và phát tri n.............................................................. 34
2.1.1.2. Giá tr ki n trúc- ngh thu t ................................................................... 35
2.1.1.3. Giá tr l ch s - tâm linh .......................................................................... 36
2.1.2. Nhà c 87 Mã Mây.................................................................................... 38
2.1.2.1.L ch s hình thành và phát tri n.............................................................. 38
2.1.2.2.Giá tr ki n trúc- ngh thu t .................................................................... 39
2.1.2.3. Giá tr l ch s - tâm linh ......................................................................... 40
......................................................................................... 41
2.1.3.1. L ch s hình thành.................................................................................. 41
2.1.3.2.Giá tr Ki n trúc- Ngh thu t .................................................................. 43


2.1.3.3. Giá tr l ch s - tâm linh .......................................................................... 44
2.1.4. Ch

ng Xuân......................................................................................... 45

2.1.4.1. L ch s hình thành và phát tri n............................................................. 45
2.1.4.2. Giá tr ki n trúc ...................................................................................... 46
2.1.4.3. Giá tr l ch s - tâm linh ......................................................................... 47
2.2.Th c tr ng b o t n và khai thác các công trình ki n trúc tiêu bi u trong khu
Ph c Hà N i ..................................................................................................... 47

2.2.1. Khái quát v th c tr ng b o t n và khai thác du l ch t i Khu ph c Hà N i . 47
2.2.1.1. Hi n tr ng b o t n tài nguyên trong Khu ph c ................................... 47
2.2.1.2. Th c tr ng khai thác du l ch trong Khu ph c ..................................... 49
2.2.2. Th c tr ng khai thác t i công trình di tích tiêu bi u trong Khu ph c .... 52
n B ch Mã.......................................................................................... 52
2.2.2.2. Nhà c 87 Mã Mây................................................................................. 54
...................................................................................... 56
2.2.2.4. Ch

ng Xuân và Ch

................................................................. 58

XU T GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU KHAI THÁC
CÁC CÔNG TRÌNH KI N TRÚC TIÊU BI U TRONG KHU PH C HÀ
NG B N V NG...... 61

N I PH C V PHÁT TRI N DU L

3.1. Gi i pháp b o t n, trùng tu, tôn t o các công trình ki n trúc tiêu bi u trong
khu v c ph c Hà N i ....................................................................................... 61
ng b o t n ph c v phát tri n du l ch ........................................ 61
3.1.2. Bi n pháp b o t n...................................................................................... 63
3.1.2.1. Ho

ng b o t n các công trình ki n trúc ........................................... 63

3.1.2.2. Ho

ng phát huy giá tr các công trình ki n trúc trong khu ph c

Hà N i ................................................................................................................. 64
3.1.2.3. Ho

ng phát huy vai trò c a c

ng ............................................ 66

3.1.3. Gi i pháp quy ho ch.................................................................................. 68
3.2. Khai thác Khu ph c Hà N i ph c v phát tri n du l
3.2.1. Khai thác giá tr

ng b n v ng71

a các công trình ki n trúc tiêu bi utrong khu

ph c .................................................................................................................. 71


n B ch Mã.......................................................................................... 71
3.2.1.2. Ngôi nhà Di s n 87 Mã Mây.................................................................. 73
...................................................................................... 74
3.2.1.4. Ch

ng Xuân và Ch

................................................................ 76

ng hóa s n ph m du l ch trong khu ph c ...................................... 77
3.2.3. Xây d ng các tour du l

: Du l ch Xanh - Du l ch b n v ng. 79
n khám phá Ph C Hà N i ...................... 81

3.2.4. K t h p v i các lo i hình du l ch khác...................................................... 82
K T LU N ........................................................................................................ 85
DANH M C TÀI LI U THAM KH O......................................................... 87
PH L C


U

M
1. Lý do ch

tài
- Hà N

i qua b dày l ch s

h i t , k t tinh

c a dân t c Vi t Nam.

hình thành t nh ng làng quê, có b i tre, b
ngày nay, d u

yv nt nt

m c, xinh x n, v i bao ngõ nh u

n nh , ao chuôm
i nh ng ph c , làng c tr m

n, quanh co, ngo n ngoèo trong lòng

m t Hà N i hi

i, s m u t.

- Hà N

nhi u n

n v i nhi u b n s

a
hi n qua ngôn ng ,

trang ph c, truy n th ng m th c, nh ng lo i hình ngh thu
th i hi
quy

-

- Hà N i v n còn r t bí n và

i nh ng ch ng tích l ch s , nh ng d u n v

i qua truy n

thuy t, huy n tho i, di tích l ch s , qua nh ng khu ph , ngôi nhà c
ng ph

ng thành

nói ki n trúc c Hà N i g i lên m t n

tinh th n, m t n p s

ng nét

th c a nhi u th h . Qua nhi

ng nh các ngh th

công, buôn bán ti

ng con ph ngh

nh ng cái tên v

a dân d

c, Hàng Ngang, Hàng

ng, Thu c B c... Bên c
ph

c tr

i nh ng khu

n trúc Pháp c , nh

ng

ng, dài và ph

kín cây xanh.
k
ta

,

.

.

...

;
1


g...

.
...
.

.
P

.

.
P

.
2. L ch s nghiên c u v
Ki n trúc c Hà N i nói chung và ki n trúc Ph c Hà N

c

khá nhi u tác gi b công nghiên c u, có th k tên m t s tác ph m và tác gi
tiêu bi

:
-

-

- XVIII - XIX.
.
2.
uan

tình

P
2


.
3.

n trúc Hà N

b

c a tác gi

n Hoàng: cu n sách xu t

ni

- Hà N i, ch y u gi i thi u

m t s công trình ki n trúc tiêu bi

a bàn Th

àN

vào khai thác giá tr các công trình trong du l ch.
4.

ts v

Th Toà

ng quy ho ch c i t o ph c Hà N

c a tác gi Tô

i h c Xây d ng Hà N i, 1996: lu

ng quan

v tình hình nghiên c u quy ho ch c i t o ph c
thành Hà N i và ph

c, s hình

ng Hà N i c , nghiên c

xu t m t s

nh

ng

quy ho ch c i t o Ph c Hà N i.
Nhìn chung các tài li

u cung c

t ng quan nh t v Ph c Hà N

c nh ng ki n th c

ch s hình thành và phát tri n, giá tr

ki

m nào

nghiên c

ng t

du l

xu t phát tri n du l ch Ph c thành m

d n, giàu ti

n du l ch h p

ng nghiên c u v nh ng gi i pháp nh m

phát tri n du l ch ph c g n v i b o t n và phát tri n b n v ng.
xây d

c nh ng tour du l

ho c du l ch k t h p k t n i khu

Ph c Hà N i v

ph m du l ch

c bi

a bàn Hà N

t o thành các s n

p d n.

3. M c

tài

M
M

u tiên c

hi u m t s công trình ki n trúc

tiêu bi u trong khu Ph c Hà N i, t l ch s

.

M

t

hai là phân tích th c tr

ng du l ch nh

xu t m t s

ng và gi i pháp

nh m nâng cao hi u qu khai thác các công trình ki n trúc tiêu bi u trong khu
Ph c Hà N i ph c v ho

ng du l

tài c g ng cung c p m

ng b n v ng.

, h th ng và chi ti t
3


v các công trình ki n trúc trong khu Ph c Hà N i.
nh ng lý thuy t c a du l ch b n v ng,

v n d ng

i th c hi n s

ng

b t c p trong hi n tr ng b o t n và khai thác hi n nay, t

xu t nh

nh

ng cho vi c khai thác các công trình ki n trúc, phát tri n du l ch c
o nên các tour du l ch h p d

a

ng b n v ng.

.

.
4.

ng và ph m vi nghiên c u
Theo th ng kê t ng s công trình

khu Ph c Hà N i là 121

t nhi u công trình mang giá tr l ch s ,

n trúc
khóa lu n t t nghi p

ch s , cách m ng trong

c s c. Tuy nhiên trong ph m vi h n h p c a m t

i vi t ch t p trung gi i thi u giá tr c a m t s công

trình ki n trúc tiêu bi u
-

n B ch Mã: m t trong T tr n c

- Ngôi nhà di s n 87 Mã Mây: m t trong 14 ngôi nhà c
c xây d ng t th i k

Ph c Hà N i

u nhà truy n th ng

c a khu

Ph c .
- Ch

:

ông t bách ngh th công.

ng Xuân: bi

ng c a ho

ng kinh doanh buôn bán trong

khu Ph c

M i công trình

u mang trong mình nh ng giá tr riêng bi

di n cho các công trình ph c v

i s ng sinh ho t c

tâm linh sâu s c
5.

is

i dân Ph c
i dân Hà N i.

u

d

iv

i

p và x lý thông tin:
tài. T

thu th
p chí, m

cs
u t nhi u ngu n khác
nl

có
4


cái nhìn khái quát, nh ng nh
mà c th

uv v

n trúc trong khu Ph c Hà N i.

-

u th

r

kh o sát th c t

xác, khách quan v
vi t s

nghiên c u,

n dã)
cs d

u
thu th p s li u, thông tin chính

ng nghiên c u.

o sát t i khu Ph c Hà N

nh ng tài li u thu th

i
có thêm thông tin th c t bên c nh

c.

-

ng h p: phân tích và t ng h p các tài li u liên
tài, t

ng, gi i pháp phát tri n du l ch mang hi u

qu cao, mang tính khoa h c và th c ti n nh m b o t n và khai thác các công
trình ki n trúc trong khu Ph c Hà N i.
6. K t c u c

tài

Ngoài ph n m

u, k t lu n, tài li u tham kh o và ph l

tài g m có 3

:
: T ng quan v lo i hình du l ch b n v ng và khu Ph c Hà N i
c tr ng b o t n và khai thác các công trình ki n trúc tiêu
bi u trong khu Ph c Hà N i
xu t gi i pháp nâng cao hi u qu khai thác các công trình
ki n trúc tiêu bi u trong khu Ph c Hà N i ph c v phát tri n du l ch theo
ng b n v ng.

5


NG QUAN V LO I HÌNH DU L CH B N
V NG VÀ KHU PH

C

HÀ N I

1.1. Khái quát v lo i hình du l ch b n v ng
1.1.1. Khái ni m
hóa
.

.

gia.

. Tuy nhiên, thu hút du

khó, p

.

.
có

.

hàm theo

.

chúng ta quan

.

,U
khái ni

ng và Phát tri n c a Liên H p Qu

hát tri n b n v ng : "Phát tri n b n v ng là s phát tri n nh m

tho mãn các nhu c u hi n t i c
mãn các nhu c u c a th h
T

n h i t i s tho
" [5; 64]

t nhi u khái ni m v
c di chuy

nhi m v

du l ch b n v

n các vùng t nhiên m t cách có trách
t

nhiên (và t t c nh ng

hóa kèm theo, có th là trong quá kh và c hi n t i) theo cách
khuy n cáo v b o t
cho s tham gia ch

ng th p t du khách và mang l i nh ng l i ích
ng v kinh tê-xã h i c a c

. (World
6


Conservation Union,1996)
Theo H

Du l ch b n

ng du l ch và l hành qu c t (WTTC), 1996

v ng là vi

ng các nhu c u hi n t i c a du khách và vùng du l ch mà v n

m b o nh ng kh

ng các nhu c u cho các th h du l ch

. [5; 65]
c a t ch c du l ch th gi

i h i ngh v

ng và phát tri n c a Liên H p Qu c t i Rio de janeiro
l ch b n v ng là vi c phát tri n các ho
c u hi n t i c

i dân b

1992 thì

ng du l ch nh

ng các nhu

a trong khi v

n vi c

b o t n và tôn t o các ngu n tài nguyên cho phát tri n nh m tho mãn các nhu
c u v kinh t - xã h i, th m m c
toàn v n v

hóa

i trong khi v

cs

ng sinh h c, s phát tri n c a các h sinh thái và các

h th ng h tr cho cuôc s

[5; 65].

M c dù còn nhi

ng nh t, song ph n l n ý ki n cho

r ng du l ch b n v ng là ho

ng t

nh m tho mãn các nhu c

hóa

ng c

ng các nhu c u kinh t , xã h i và th m m trong khi v
hi n t i và không làm t n h i t i kh
.

c th hi n

mb os b ot

ng nhu c u c a các th h

vi c s d ng tài nguyên m t cách h p lí,

ng sinh h c, không có nh
mb

c trong

ng x

n môi

i nh ng l i ích lâu dài cho xã h i.

m không n m ngoài khái ni m chung v s phát tri n b n
v ng kinh t - xã h i nói chung và c a m t ngành kinh t
Du l ch hi

.

c coi là m t ngành kinh t l n và phát tri n nhanh

nh t trên ph m vi toàn th gi i, góp ph n tích c c vào s phát tri n kinh t , b o
t n các giá tr

hóa có tính toàn c

n m i khía c nh

v tài nguyên và môi t

ng. S phát tri n b n v ng c a ngành du l ch hay b t

k m

u n m trong s phát tri n b n v ng v kinh t - xã h i

nói chung, c

c ba m c tiêu

n:

- B n v ng v kinh t .
7


- B n v ng v

ng.

- B n v ng v

n hóa - xã h i.
này ho

ng du l ch b n v

- Phát tri

t ra nh ng m c tiêu sau :

a du l ch vào kinh t

ng

- C i thi n tính công b ng xã h i trong phát tri n
- C i thi n ch
-

ng cu c s ng c a c

ng b

a

nhu c u c a du khách

- Duy trì ch

ng

y phát tri n du l ch b n v

phát tri n n

nh lâu dài c a ngành du l ch, t o ra ngu
s

ng kinh t c a xã h

, góp ph n tích c c vào
i l i ích cho c

. N

c bi t là

n l i ích c a c
h b o v nh ng gì du khách mu

t du l ch. M c s ng c
s

a
ng

c c i thi n nh du l ch thì h

b o v ngu n tài nguyên này b ng cách b o v tài nguyên và môi
ng, b o v các giá tr

hóa truy n th

khách du l ch ti p t c t i.

Chia s l i ích du l

c trong công cu c xoá
i nâng cao m c s

góp ph

ng kinh t

nh ng vùng còn nhi

.

1.1.2.Nh ng nguyên t c phát tri n du l ch b n v ng
Theo tác gi Nguy n Bá Lâm trong giáo trình T ng quan v du l ch và phát
tri n du l ch b n v ng thì mu

m b o phát tri n du l ch b n v ng nh t thi t

chúng ta ph i tuân th ch t ch các nguyên t c c a phát tri n b n v ng, bao g m
10 nguyên t c:
Nguyên t c 1: Khai thác và s d ng ngu n l c (tài nguyên) m t cách b n
v ng, bao g m c

n nt

n nh

.

c coi là

duy trì phát tri n du l ch lâu dài.

Nguyên t c 2: Gi m thi u tiêu th quá m c tài nguyên và gi m thi u ch t
th i. Th c hi n nguyên t c này nh m gi m chi phí khôi ph c tài nguyên, gi m
8


chi phí cho vi c x lý ô nhi

ng và nâng cao ch

ng d ch v du

l ch
Nguyên t c 3: Phát tri n du l ch ph

t trong quy ho ch phát tri n t ng

h p kinh t - xã h i
Nguyên t c 4

ng t

hóa. Vi

ng xã h

ng s t o cho s c b t ngành du l ch giúp ngành du

l ch phát tri n m t cách b n v ng
Nguyên t c 5: Phát tri n du l ch ph i h tr kinh t
Du l

n.

c coi là m t ngành t ng h p vì v y s phát tri n c a du l ch có liên

quan m t thi t v i các ngành kinh t

kinh t

v y mu n phát tri n b n v ng du l ch thì du l ch ph i có vai trò h tr , d n d t
kinh t

phát tri n

Nguyên t c 6: Lôi kéo s tham gia c a c
c ac

. S tham gia

i nhu n cho c

mc ac

ng mà còn làm

ng trong vi c phát tri n du l ch và b o v môi

ng.
Nguyên t c 7: L y ý ki n qu

ng liên quan.

giúp th ng nh t trong quá trình phát tri n du l ch gi m thi u n ng mâu thu n c a
m

n tình th ng nh t cao v

l

m phát tri n giúp phát tri n du

c lâu dài
Nguyên t c 8: Chú tr

o ngu n nhân l c.

bi t ngu n nhân l c ph c v du l
l c có ch

ng. Ngu n nhân

ng s giúp cho du l ch phát tri

ng và b n v

.

Nguyên t c 9: Ti p th du l ch m t cách có trách nhi m (marketing du l ch).
c cung c p thông tin m
m t cách có trách nhi

cho du khách, qu ng bá du l ch
th a mãn t

uc a

mình
Nguyên t c 10: Coi tr ng công tác nghiên c u. Tri n khai nghiên c u,
nh m mang l i l i ích cho khu du l

ng t

u c a du khách,

mang l i l i ích cho doanh nghi p l hành.
9


Mu n du l ch phát tri n b n v ng thì nh t thi t ph i tôn tr ng các nguyên
t

không t n h

ng t nhiên, môi

ng xã h i. Du l ch b n v ng s
kinh t . Du l ch th c s

ng tích c

ng kinh t và
i s ng xã h i và

óng vai trò quan tr

n ch khi nó

c phát tri n m t cách b n v ng. M t khác c n tri n khai các nguyên t c trên
trong toàn b h th ng c a n n kinh t xã h

i hi u qu

cao, hi u qu t t nh t.
1.1.3 Các y u t

n phát tri n du l ch b n v ng

Tài nguyên du l ch
Tài nguyên du l ch là c nh quan thiên nhiên, di tích l ch s , di tích cách
m ng, giá tr

ng sáng t o c

i có th

s d ng nh m th a mãn nhu c u du l ch, là y u t

hình thành

c
m

du l ch, khu du l ch nh m t o l p s h p d n cho du khách. [5; 82].
Tài nguyên du l ch bao g m 2 nhóm: Tài nguyên du l ch t nhiên và tài
nguyên du l

.

Tài nguyên du l ch t
s

c, khí h u, sinh v t, khóang

o thành c nh quan, các d

tr ng trong quá

trình thu hút du khách, giúp du l ch phát tri n.
m: h th ng các di tích l ch s
t p quán l h

ut

c

phát tri n d l ch.

v t ch t k thu t và thi t b h t ng:
v t ch t k thu t, thi t b h t ng là v
u ki n quan tr
hút khách du l
M

phát tri n du l ch và nó có
nv

c, là
n vi c thu

m du l ch. Chúng bao g m :

ng ti

giao thông thu n l i m

d

ng l

i giao thông v n t i: là nhân t quy

l

M

không th thi

n vi c phát tri n du

ch c
nv

.M
m du l ch

i thông tin liên l c và internet
m du l ch t

thu n l i. M t khác nh có m

i

ho ch cho chuy

i thông tiin, tìm ki m
c

i thông tin và internet s giúp liên k t gi a
10

các doanh nghi p du l ch v

i kinh nghi m và cùng nhau phát

tri n.
v t ch t k thu t ph c v du l ch: bao g m trang thi t b
c n thi

n

p khách du l

ch, khu vui

u t quan tr

a mãn nhu c u ngh

c u gi i trí c a du khách t
Y ut

c nhi u khách du l

i:

Là y u t quan tr ng trong s phát tri n c a du l ch. Ch
kinh doanh du l ch ch u

ng công tác

ng r t nhi u t vi c s d

ng hay không, b

ng có ch t

ng trong du l ch không nh ng th c hi n công tác

chuyên môn v du l ch c a mình mà h còn th c hi n nhi m v quan tr ng là
p v i du khách, t o cho du khách có c m giác h ng
kh

ch
Y ut

n c u v d ch v du l ch

Các y u t

n c u v d ch v du l ch bao g m m c thu nh p,
i gian r i

T

: khi nh n th c c

i ngày càng cao thì vi c h

thích thú v i khám phá th gi

i trí và ngh

nhu c
M c thu nh p (

l

.

u ki n s ng)

quan tr

phát tri n

du l ch. Khi thu nh p c
áo m c h s n sàng chi tiêu cho các d ch v
Th i gian r i : Ph n l n m
ngh phép, cu i tu

vi

ch

ch khi h r nh r i( ngày ngh l ,

y nhân t

t quan tr

phát tri n du

l ch
ng l i chính sách phát tri n du l ch
ng l
chính sách nh

n vi c phát tri n du l ch, v i m

nh có th

phát tri n du l ch n

y du l ch phát tri n.
ng l i phát tri

kinh t - xã h i vì v y phát tri n du l

ng l i
ng l i

ng l i phát tri n
c hi n s phát tri n
11


chung c a xã h i.
Tham gia c a c

ng

S tham gia c a c

ng du l ch làm cho du

l ch phát tri n b n v

. S tham gia c a c

ng

t o thu nh p cho c

m trong vi c phát

tri n du l ch. Vi c tham gia này là h t s c c n thi t và không th thi

c[5;

83-84].
1.2. T ng quan v khu Ph c Hà N i
1.2.1.L ch s hình thành khu Ph c Hà N i
Hà N i, k t

u th k XI và b

tri n n n

i Vi t, tr i qua ba tri

i Lý - Tr n -

ng mang

nh ng tên g

i, luôn
tc ab

m

u phát

h

ud

- Lý Thái T Theo quy t

a v vua khai

nh.

nh s 70 BXD/KT-QH ngày 30 tháng 3 n m 1995 c a B

Xây d ng, khu Ph c Hà N i có ph m vi
u; phía Tây là ph

c xác

nh: phía B c là ph Hàng

; phía Nam là các ph Hàng Bông, Hàng Gai,

C u G và Hàng Thùng; phía

ông

ng Tr n Quang Kh i và

ng Tr n

Nh t Du t.
Khu Ph c Hà N i thu c
10

ng

ng Hàng

Hàng Gai, Hàng Mã,

a bàn qu n Hoàn Ki m, có 76 tuy n ph thu c

ào, Hàng B c, Hàng Bu m, Hàng B , Hàng Bông,

ng Xuân, C a ông, Lý Thái T .
P

ô.

M c dù các ph c c a Hà N i còn n m c bên ngoài khu v
do ây là khu v c t p trung ph c nhi u nh t và còn gi
khu v c theo quy

nh trên

c nh ng

c

c gìn gi , b o t n là khu ph c .
12


t và buôn bán s m u t này ã
Lý - Tr n, n m

phía ông c a hoàng thành Th ng Long ra

Ngay t th i k

các làng quanh

khu v c này sinh s ng, t o thành khu ph

i Lê, trong sách

m ts

huy n Th

t pv
n

i Lê,

ây, hình thành nên các khu ph Tàu.

i th i Lê,

n và Th

ng b ng B c B

a Chí, Nguy n Trãi

ng ngh t i

là

n sát sông H ng.

ông úc nh t kinh thành.

d n d n ã có m t s Hoa ki u buôn bán
u

c hình thành t th i

ã

c p

n tên

t ph Ph ng Thiên g m hai huy n

, thì khu này n m g n trong b n t ng Túc c a
n Túc, H u Túc, T Túc, H u Túc. Bên ngoài khu v c

là vòng thành

i La có tr các c a ô[12].

Th i Lê, gi a khu này có m t s
Tô L ch n i v i hào thành, các
khu v c này.
n còn

m h , l n nh t là h Thái C c. Sông

m h , thông v i h Hoàn Ki m và sông H ng

n cu i th k 19 thì các sông h

l i d u tích qua các

ó hoàn toàn b l p,

a danh: Hà Kh u, Giang Kh u, C u

G , C u ông.
Xét theo ghi chép c a sách s thì 36 ph

ng

c

t ra t th i vua Lê

Hi n Tông v i m c ích duy nh t là thu n ti
tr t t . Theo sách

c gi gìn an ninh,

i Vi t s ký t c biên, vào tháng 12 n m M u Thìn niên hi u

C

9 (1748) tri u

khu, m i khu

t m t quan coi gi vi c tu n phòng, khám xét. L i

t c oàn (liên k t các gia t c

l nh chia bên trong kinh thành làm 36
nh phép ty

g n nhau cùng gi an ninh). Ti p ó l i chia làm

9 i n, m i i n có 4 khu, m i khu

tm

[12].

Trong tác ph m V Trung tùy bút c a danh s s ng vào giai o n cu i th i
Lê

u th i Nguy n là Ph m

ình H cho bi t c th

thành Th
ng. L i

ng, m

ng

i
t m

ng

t ra ph Ph ng Thiên có quan Ph doãn, quan Thi u doãn kiêm

coi c vi c tu n ph và vi c liêm sát,

c su t hai huy n Th

ng

c, m i huy n có quan Huy n úy cai tr . Toàn thành thì c m t quan tr ng
th n sung ch c

l nh t thành quân v , phân ra chánh phó hai dinh, chuyên

coi vi c c m phòng, xét h i. Nh

i làm chung m t ngh t p trung l i m t
13


ch và l p ra m

k 15, thành ph

l n các ph trong khu ph c

u là nh

ng. Ph n
n nh p

Hà

Hàng Thùng, Hàng Bát, Hàng Tre

Long Thành

u t ch c xã h i và chính tr c
truy n th ng c
các ho t
Hi

ng ph ng theo hình th c làng
i dân

ng riêng và

d c theo các b

n l p nghi p. M

ng có

ê t o thành các xóm có c a óng l i.

i ta v n th y nh ng d u v t thông qua tên ph mà m i ph s n

xu t và bán m t lo i hàng. M

ng

u có m t ngôi ình và nh ng

n

riêng c a mình.

14


Vào th k 19, m

i ô th

c c ng c phát tri

th k 19, khu buôn bán này ã có

và

n cu i

c dáng v riêng c a mình v i s phát

tri n vào bên trong các ô ph . Khu Ph c b t

u

c xây d ng. C ng

n

cu i th k này, ki u xây d ng truy n th ng Vi t Nam hay Trung Qu c ã b t
ng ch cho ki u ki n trúc thu c

Nh n th

a Pháp.

c t m quan tr ng c a Hà N

tr , kinh t

u não v chính

tr thành m t trung tâm công nghi p nh và là

th

n s phát tri n th

dân và phát tri
Ki

c bi t là khu v c trung tâm quanh h Hoàn

a toàn b không gian c a khu ph c .
Th i Pháp thu c, sau khi l p toàn b các
i
l p ch

m h , khu ph

n ây buôn bán. Hai ch nh
ng Xuân,

ng ray xe i n B h - Th

c ch nh
c gi i t a
y xuyên

qua ây.
Tên các ph

c g i b ng ti ng Pháp (t tên g

tên, m t s dãy nhà sát h

cc it om r

m)[11].

D n d n m t lo t các nhà ngói ki

ph c a khu ph c hi

cs a

n ph (ph Hàng Hài, ph C a

Quy n, ph Hàng Bông, ph

khu ph c

i

cn n

th ng h p v i thôn C u Lâu (nay là ph Tràng Ti n), ph
sang và m r ng b ng s h p nh

t s ph b

k

c d ng lên

ng nhà c ki u ch ng diêm còn sót l i trong nh ng dãy
n cu i th k XIX, m t s nhà g ch, cao

t ng ki

i các nhà ki u c ch ng diêm.

P

15


Sau Cách m

c l p và gi

Ph c

thành ph Hà N

s c dân t c trong sinh ho

u tiên, khu

ng lên m t sinh khí m i. B n
cao. Vi c buôn bán, s n xu t trong

khu ph c v n t p n p. Tuy nhiên ch ng bao lâu sau ngày toàn qu c kháng
chi n bùng n , khu ph c lúc b y gi
c a nhi u tr n chi

a ph n c

a bàn

u. Chi n tranh vào nh ng tháng cu i c

n

i m t l n n a tàn phá nhi u nhà c a trong khu ph c [10].

khu ph c có s thay

i áng k

qu n lý nh ng c n h c a các gia ình chuy

c i Nam, và

phân cho các gia ình t chi n khu Vi t B c tr v
s h

trong m t khu nhà c

n lên t m t h

i phát tri n thêm theo ki u tam t

.K t
n 2,3 h r i m i h gia
ng... T 1959 tr

chính sách c i t
xu t, chính sách kinh t c a th i bao c
m i nhu y u ph m cho cu c s ng c
hoá và d ch v nên toàn b khu ph c

c tr c ti p

ns n
m nh n vi c cung c p
th ng các c a hàng bách
mu
16


(1960 -

, công nhân

viên, ph c v cho xí nghi p, h
nhi u c

t ti n c a

c s a l i thành m t ti n nhà

có c a ra vào và c a s [40].

;n

;
không khí tâm
v

phía bên trong cá

2.2.2 Các lo i hình ki n trúc trong khu Ph c Hà N i
17


36 ph

Kh
nhân

Long .

. Dù

.
,
hái

.

.

,

.

.
hóa
hóa
.

.

P

18


.
.

.

.

.

.

cao hai

.
[16].

.

.
H
M t trong nh

i b t c a khu "36 ph

ng" là s k t h p

hài hòa gi a nhà , c

n và

chùa.
1.
t hi n vào kho ng th k XV, là m t trong nh
m i làng xóm

Vi t Nam.

sáng l

ng ho c làng hay các v anh hùng khác.

h p dân làng khi có các ho
Trong khu v c "36 ph

a

v Thành Hoàng làng
i

ng và công vi c c a làng.
quá trình
19


m r ng khung c

c phát tri n d n d n qua s h p thành c a các

ng h i, làng, xóm. Trong khu Ph c có m t s
L c s

ng

i L i s

Nguy n H

77

46 Hàng Gai...

Khu P
.

chung.

.

.

.

còn là các

.

.

.

.

.

.

khu P
ình K
ình Hàng Qu t
(Xuân Phi n Th ) th t

qu

nM

th t
20


Hoa L c Th th t

ngh

nhu

th t

[41]
2.
các v anh hùng dân t c hay các v th n khác. M t di tích
ch ng minh l ch s

ng th

t khía c nh c a tâm linh

i Hà N i th i c

13B ph

.

Cao T , em con chú ru t ông Cao Thông, t c Cao L

t o ra chi c

n th n giúp vua Th
khu Ph C

n th

c Tri

. Trong

n th T n Viên.

Trong khu Ph c
m

n B ch Mã th th

tr

ph Hàng Bu m,
. Theo truy n thuy t, Lý Công

U n khi chuy

u l
o.

tr

hà vua th y hi n ra m t con ng a

nh xây thành r

n và bi n m t. Lý

Công U n d a theo d u v t chân ng
tr

p thành

. Con ng a

hi

t tên là

B ch Mã. Vua xu ng chi u phong th

làm Thành hoàng, th t

n

B ch Mã [41].

.
hóa
.Ngoài ra còn có m

...
3. Chùa:
. Trong khu P
.

.
21


.

.
.

[41].
4. Quán:
Trong P
.
.
.
.
. [41]

Trong khu P

.
.

-

.

.
.
[41].
5.

:

Trong P
22