Tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận long biên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

--------------------------

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH

TỔ CHỨC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ
TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA
CHÍNH QUYỀN QUẬN LONG BIÊN

TRẦN CÔNG DƯƠNG
Hà Nội -2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI

--------------------------

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TỔ CHÚC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ
TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA
CHÍNH QUYỀN QUẬN LONG BIÊN

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 60 34 01 02

HỌC VIÊN THỰC HIỆN: TRẦN CÔNG DƯƠNG

NGƯỜI HDKH: TS. BÙI THỊ HỒNG VIỆT

Hà Nôị - 2016


PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài
Đất đai là tài nguyên có hạn và vô cùng quan trọng đối tất cả chính
quyền các nước, các đô thị. Điều này càng đúng hơn đối với những thành phố
lớn như Hà Nội, nơi có mật đô dân số ngày càng gia tăng. Việc thu hồi đất
cho các mục đích mở rộng phát triển đô thị, xây dựng hạ tầng cơ sở hạ tầng
phục vụ phát triển kinh tế - xã hội là một tất yếu đòi hỏi cần có sự vào cuộc
của toàn bộ hệ thống chính trị cũng như cần có sự đồng thuận của nhân dân.
Trong những năm vừa qua, thành phố Hà Nội nói chung, quận Long
Biên nói riêng đã tiến hành thu hồi đất giải phóng mặt bằng cho nhiều dự án
phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn. Trong điều kiện quỹ đất cũng như các
nguồn tài nguyên khác ngày càng hạn hẹp và nhu cầu phát triển kinh tế ngày
càng lớn thì vấn đề lợi ích kinh tế của người sử dụng đất bị thu hồi trong quá
trình GPMB ngày càng được quan tâm hơn và hiện đang là một vấn đề
“nóng” mang tính thời sự và phức tạp. Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư do Nhà nước ban hành và đang được thực hiện đã góp phần to lớn
cho sự phát triển mạnh mẽ của Thủ đô cũng như của quận Long Biên. Những
kết quả trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư của chính quyền quận Long Biên là rất to lớn và không thể phủ nhận.
Tuy nhiên, thực tế triển khai tổ chức thực hiện chính sách này, chính quyền
Quận còn gặp không ít khó khăn vướng mắc, nhiều dự án trọng điểm bị chậm
triển khai do tiến độ giải phóng mặt bằng chậm, sự xung đột giữa người dân
và chính quyền còn phổ biến, …những điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến
mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong thời gian vừa qua.

Vì vậy, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế - xã hội của địa
phương, đảm bảo công tác giải phóng mặt bằng cho các dự án đạt kết quả, cần
có sự vào cuộc của các cấp uỷ đảng, chính quyền, đồng thời cần có những
giải pháp cụ thể để khắc phục những tồn tại trong thời gian vừa qua.
3


Để góp phần nâng cao tính hiệu lực, công bằng và bền vững trong tổ
chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng
mặt bằng của chính quyền cấp quận, huyện nói chung và của chính quyền
quận Long Biên nói riêng, tác giả đã chọn đề tài ''Tổ chức thực hiện chính
sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính
quyền quận Long Biên'' làm luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản trị kinh
doanh của mình.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho
người dân là một khâu đặc biệt quan trọng khi thực hiện GPMB. Bên cạnh
những ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện các dự án còn có những ảnh hưởng
trực tiếp tới tình hình an ninh chính trị. Do vậy việc nghiên cứu hoàn thiện tổ
chức thực hiện chính sách Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là cần thiết đối
với chính quyền cấp quận. Vấn đề này đã được nhiều tác giả nghiên cứu. Một
số công trình có liên quan là:
- Luận văn thạc sĩ - Viện Đại học Mở “Hoàn thiện quản lý nhà nước về
công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn huyện Quốc Oai” bảo vệ năm
2012 của tác Kiều Thị Nga. Luận văn nghiên cứu việc quá trình quản lý nhà
nước đối với GPMB trên địa bàn của huyện nhưng không đi sâu vào chính
sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thực hiện GPMB.
- Luận văn thạc sĩ Quản trị kinh doanh – Viện Đại học Mở Hà Nội ''Đẩy
mạnh công tác giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận Long Biên, Thành
phố Hà Nội'' bảo vệ năm 2013 của tác giả Nguyễn Quốc Long. Luận văn tập

trung nghiên cứu việc thực hiện công tác giải phóng mặt bằng thực hiện các dự
án phát triển hạ tầng giao thông, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư...
Hiện tại chưa có đề tài nào nghiên cứu về tổ chức thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB trên địa bàn các quận nội thành của
Thành phố Hà Nội nói chung và của quận Long Biên nói riêng. Vì vậy, đề tài
“Tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải
phóng mặt bằng của chính quyền quận Long Biên” mang tính cấp thiết, cần
được nghiên cứu trên cả phương diện lý thuyết lẫn thực tiễn.
4


3. Mục tiêu nghiên cứu
- Xác định khung lý thuyết nghiên cứu quá trình tổ chức thực hiện
chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB của chính quyền cấp
quận.
- Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi GPMB của chính quyền quận Long Biên từ đó rút ra những điểm
mạnh, điểm yếu và nguyên nhân của điểm yếu trong việc tổ chức thực hiện
chính sách giai đoạn 2011-2015 của chính quyền quận Long Biên.
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện chính sách bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi GPMB của chính quyền quận Long Biên giai đoạn
đến năm 2020.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực
hiện GPMB của chính quyền quận Long Biên, thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu:
- Về nội dung: Tập trung nghiên cứu tổ chức thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB của chính quyền quận Long Biên,
thành phố Hà Nội theo quy trình tổ chức thực hiện trên cơ sở các chính sách

của Trung ương và Thành phố Hà Nội ban hành.
- Về không gian: Địa bàn quận Long Biên.
- Thời gian nghiên cứu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập trong giai đoạn
2011-2015, các giải pháp được đề xuất cho giai đoạn đến năm 2020.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Bước 1: Nghiên cứu các công trình nghiên cứu (sách, tạp chí và
luận văn, luận án) để xây dựng khung lý thuyết về tổ chức thực hiện chính
sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện GPMB của chính quyền quận.
5


- Bước 2: Thu thập số liệu thứ cấp từ báo cáo, đánh giá của Quận ủy,
Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ban bồi thường giải phóng mặt bằng, Hội
đồng bồi thường giải phóng mặt bằng quận Long Biên, thành phố Hà Nội để
phân tích tình hình giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại
quận Long Biên; phân tích thực trạng tổ chức thực hiện chính sách sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện GPMB của chính quyền quận Long
Biên giai đoạn 2011-2015. Các phương pháp chủ yếu được sử dụng là phương
pháp thống kê, phân tích, so sánh, tổng hợp.
- Bước 3: Đánh giá các điểm mạnh và điểm yếu theo nội dung tổ
chức thực hiện chính sách sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện
GPMB của chính quyền quận Long Biên giai đoạn 2011-2015.
- Bước 4: Phân tích các nguyên nhân cơ bản dẫn đến những điểm yếu
trong tổ chức thực hiện chính sách sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
thực hiện GPMB của chính quyền quận Long Biên dựa trên cơ sở các yếu tố
ảnh hưởng đã được xác định ở chương 1.
- Bước 5: Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện thực hiện chính sách
sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện GPMB của chính quyền
quận Long Biên giai đoạn đến năm 2020 dựa trên những điểm yếu, đồng thời
đề xuất một số điều kiện thực hiện giải pháp dựa trên những nguyên nhân đã

được phát hiện ở chương 2.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,
luận văn được kết cấu làm ba chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về tổ chức thực hiện chính sách bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận.
Chương 2. Phân tích thực trạng tổ chức thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Long Biên.
6


Chương 3. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức thực hiện chính sách
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền
quận Long Biên.

7


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ
KHI GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG CỦA CHÍNH QUYỀN QUẬN

1.1. Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi giải phóng mặt
bằng trên địa bàn quận
1.1.1. Giải phóng mặt bằng
1.1.1.1. Khái niệm giải phóng mặt bằng (GPMB)
GPMB là một quá trình liên quan đến việc di dời nhà cửa, cây cối, vật
kiến trúc và/hoặc một bộ phận người dân trên một địa bàn được quy hoạch cụ

thể nhằm mục đích tu bổ, cải tạo hoặc xây mới các công trình, vật kiến trúc
trên khu vực được quy hoạch GPMB. Công tác GPMB ảnh hướng quyết định
đến tiến độ của dự án, công trình, đây là khâu khởi đầu trong quá trình triển
khai dự án.
GPMB thường do chính quyền Nhà nước thực hiện, nội dung chính của
GPMB là việc thu hồi đất cho các mục đích phát triển kinh tế xã hội hoặc an
ninh quốc phòng. Cùng với việc thu hồi đất của người dân cho mục đích mới,
Nhà nước phải thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho người có
đất bị thu hồi trong vùng quy hoạch. Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư giúp
người dân bị thu hồi đất ổn định cuộc sống, sinh hoạt và giúp Nhà nước có
quỹ đất sạch phục vụ các chương trình, mục đích cụ thể. GPMB là một quá
trình lâu dài, gồm nhiều bước công việc kể từ khi cơ quan có thẩm quyền ra
quyết định thành lập hội đồng bồi thường GPMB đến khi hoàn thành công tác
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bàn giao quỹ đất sạch cho đơn vị được giao
làm chủ đầu tư.
8


Như vậy có thể thấy rằng, công tác GPMB khi Nhà nước thu hồi đất
phục vụ mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng
không chỉ đơn thuần là sự đền bù về mặt vật chất mà còn phải đảm bảo lợi ích
của người dân trong diện di chuyển. Nhà nước phải đảm bảo cho họ có được
chỗ ở, điều kiện sinh hoạt đảm bảo, ít nhất là ngang bằng nơi ở cũ và phải
quan tâm tới công việc làm của người dân khi họ bị thu hồi đất, đặc biệt đối
với những loại đất là tư liệu sản xuất của người dân như đất nông nghiệp, đất
sản xuất. GPMB bao gồm nhiều nội dung, có thể kể một số nội dung liên
quan trực tiếp đến khái niệm GPMB như là:
- Thu hồi đất: Theo điều 62 Luật Đất đai 2013 sửa đổi quy định: “Thu
hồi đất là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử dụng
đất hoặc thu lại đất đã giao cho tổ chức, Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn

quản lý theo quy định của Luật Đất đai hiện hành”. Cụ thể, thu hồi đất là việc
cơ quan nhà nước có thẩm quyền trên cơ sở quy hoạch sử dụng đất cho các
mục tiêu để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng ban hành
quyết định thu hồi quyền sử dụng đất theo các quy định của pháp luật.
- Bồi thường cho người bị thu hồi đất: Theo khoản 2 điều 74, Luật Đất
đai sửa đổi năm 2013, quy định rõ “Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là
việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng
với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng
tiền theo giá đất cụthể của loại đất thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết
định tại thời điểm quyết địnhthu hồi đất.
- Hỗ trợ người bị thu hồi đất: Nhà nước thực hiện việc hỗ trợ cho người
có đất bị nhà nước thu hồi nhằm giúp họ sớm ổn định cuộc sống sinh hoạt
thông qua hỗ trợ kinh phí để người có đất bị thu hồi thực hiện việc di
chuyển đến nơi ở mới, đồng thời thực hiện việc đào tạo, nâng cao trình độ
lao động để người có đất bị thu hồi có thể có chuyển đổi công việc mới phù
hợp với điều kiện sinh hoạt tại nơi ở mới.
- Tái định cư: là việc Nhà nước bố trí cho người bị thu hồi đất có chỗ ở
9


mới sau khi Nhà nước thực hiện việc thu hồi đất ở của họ. Nhà nước phải
đảm bảo nơi ở mới cho những người bị thu hồi đất có điều kiện sinh hoạt
tốt. Việc tái định cư được thực hiện theo hình thức cấp mới nhà chung cư,
nhà thấp tầng hoặc cấp mới quyền sử dụng đất kèm theo kinh phí xây dựng
để để người dân tự tổ chức xây dựng nơi ở mới cho gia đình mình.
1.1.1.2. Đặc điểm công tác giải phóng mặt bằng
Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở mọi quốc gia, cũng như quá
trình đô thị hoá ở các thành phố, GPMB luôn là một nhiệm vụ quan trọng của
chính quyền các cấp. GPMB là khâu quan trọng để thực hiện chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, cũng như quá trình chỉnh trang đô thị, phát triển các công trình dự

án phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích cộng đồng.
Ở bất kỳ quốc gia nào, GPMB cũng là một công việc phức tạp, có ảnh
hưởng trực tiếp đến sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của quốc gia đó. Tựu
chung lại, GPMB có các đặc điểm cơ bản như sau:
- GPMB khó có sự đồng thuận của cộng đồng dân cư bị thu hồi đất:
Đây là đặc điểm cơ bản nhất của công tác GPMB ở hầu hết các quốc gia.
GPMB là việc rất nhạy cảm, nó đụng chạm đến đất đai, nhà ở, công việc làm
ăn… có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của những người có đất bị thu hồi
trong khi giá trị đất đai thì rất lớn. Vì vậy khi Nhà nước thực hiện GPMB rất
khó tạo ra sự đồng thuận trong cộng đồng người dân bị thu hồi đất. Có những
người dân ủng hộ quyết định của chính quyền, có những người dân ủng hộ
phương án Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư nhưng nhiều đối tượng khác lại
không có sự đồng thuận. Việc khó tạo ra sự đồng thuận làm cho công tác
GPMB của chính quyền nhà nước gặp nhiều khó khăn.
- GPMB chịu ảnh hưởng và tác động đến nhiều đối tượng khác nhau
trong xã hội từ các cấp chính quyền đến đông đảo cộng động dân cư cũng như
các tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh trên khu vực nhà nước thực hiện công
tác GPMB cho các mục tiêu chương trình phát triển kinh tế xã hội, an ninh
quốc phòng.
10


- GPMB là một nguyên nhân gây bất ổn xã hội: GPMB liên quan trực
tiếp đến lợi ích của đông đảo cộng đồng dân cư, vì vậy việc hài hoà lợi ích,
đáp ứng mong mỏi của cả cộng đồng là việc khó khăn với các cấp chính
quyền. Vì vậy, việc GPMB của nhà nước dễ bùng phát khiếu kiện, khiến cho
tình hình an ninh chính trị xã hội trở nên phức tạp như tỷ lệ khiếu lại, khiếu
kiện, tố cáo liên quan đến GPMB chiếm một tỷ lệ rất lớn.
- Văn bản pháp lý liên quan đến GPMB nhiều và liên tục được thay
đổi: Có thể nói, các chế độ, chính sách pháp luật của Nhà nước liên quan đến

GPMB rất đa dạng và liên tục được cập nhật, thay đổi cho phù hợp với điều
kiện thực tế. Mặc dù các chính sách này luôn được thay đổi nhưng vẫn khó
lòng đáp ứng được đòi hỏi mong muốn của những người bị thu hồi đất.
Những đặc điểm của công tác GPMB cho thấy đây là công việc phức
tạp, khó khăn, đòi hỏi các cấp chính quyền cần có sự quyết tâm trong quá
trình này. Hơn nữa, công tác GPMB ở bất kỳ đâu, muốn thành công cũng cần
phải tuyên truyền để nhận được sự ủng hộ rộng rãi của cộng động dân cư.
Đồng thời, Nhà nước phải cân đối hài hoà lợi ích giữa nhà nước, người dân bị
thu hồi đất và chủ thể mới được nhà nước giao đất thực hiện công trình dự án.
1.1.2. Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt
bằng trên địa bàn quận
1.1.2.1. Khái niệm chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải
phóng mặt bằng trên địa bàn quận
Theo giáo trình chính sách kinh tế - xã hội của trường Đại học Kinh tế
quốc dân “Chính sách công là tổng thể các quan điểm, các giải pháp và công
cụ mà Nhà nước sử dụng để tác động lên các chủ thể kinh tế - xã hội nhằm
giải quyết vấn đề chính sách, thực hiện những mục tiêu nhất định theo định
hướng mục tiêu tổng thể của đất nước”.
Xuất phát từ cách tiếp cận trên, chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận là tổng thể các quan điểm,
các giải pháp và công cụ mà Nhà nước sử dụng để tác động lên các đối tượng
11


bị thu hồi đất trên địa bàn quận trong quá trình GPMB nhằm tạo quỹ đất sạch
cho xây dựng cơ sở hạ tầng để phát triển kinh tế xã hội theo định hướng mục
tiêu đề ra.
1.1.2.2. Mục tiêu của chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải
phóng mặt bằng trên địa bàn quận
Mục tiêu chung của tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và

tái định cư khi giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận là nhằm:
- Tạo quỹ đất sạch phục vụ mục đích an ninh quốc phòng, phát triển
kinh tế xã hội trên địa bàn quận.
- Thực hiện giải phóng mặt bằng đúng tiến độ.
- Đảm bảo lợi ích của các đối tượng trong diện giải phóng mặt bằng,
của nhà nước và của nhà đầu tư.
1.1.2.3. Các bộ phận cấu thành của chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
khi giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận
a. Chính sách bồi thường đất và tài sản trên đất bị thu hồi
Khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất, trên cơ sở chủng loại đất thu hồi để
áp dụng chế độ bồi thường cho người bị thu hồi đất theo các quy định của
pháp luật hiện hành. Việc bồi thường khi thu hồi đất được xác định là bồi
thường cho quyền sử dụng đất bị thu hồi và các tài sản trên khu đất bị nhà
nước thu hồi.
- Bồi thường quyền sử dụng đất bị thu hồi: Nhà nước thu hồi đất của
người sử dụng đất mà người bị thu hồi đất có giấy chứng nhận quyền sử dụng
đất hoặc đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy
định thì người bị thu hồi đất được bồi thường. Việc bồi thường được thực hiện
bằng việc giao đất có cùng mụcđích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có
đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụthể của loại đất
thu hồi do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tại thời điểm quyết địnhthu hồi
đất theo quy định tại điều 74 Luật đất đai năm 2013 sửa đổi.
12


- Bồi thường nhà cửa, vật kiến trúc, tài sản trên đất bị thu hồi: Nhà nước
thực hiện việc kiểm kê, đánh giá giá trị nhả cửa, vật kiến trúc, hoa màu, vật
nuôi... trên khu đất bị thu hồi để có phương án bồi thường hợp lý theo quy
định của pháp luật. Đối với những tài sản được hình thành một cách hợp pháp
sẽ được nhà nước xem xét bồi thường theo đúng giá trị còn lại hoặc theo giá

thị trường tại cùng thời điểm. Việc bồi thường tài sản trên đất cho người bị
thu hồi phải đảm bảo người bị thu hồi đất có điều kiện tái sản xuất tại khu vực
sản xuất mới như đảm bảo giá trị nhà xưởng, cây trồng, vật nuôi... phải được
xác định theo giá trị thị trường tại từng thời kỳ nhất định. Đối với những tài
sản trên đất là nhà cửa, trang thiết bị, điều kiện sống của người dân việc bồi
thường phải giúp người dân có điều kiện để trang bị lại những điều kiện sống
như trước khi bị thu hồi đất. Đối với những tài sản được hình thành một cách
phi pháp như nhà cửa xây dựng không phép, hoặc xây dựng trên đất nông
nghiệp... nhà nước căn cứ vào điều kiện thực tế có thể xem xét không tiến
hành bồi thường hoặc chỉ tiến hành hỗ trợ một phần đối với những tài sản
được hình thành không đúng quy định của pháp luật.
Việc xác định tỷ lệ (%) chất lượng còn lại của nhà, công trình bị thiệt hại
do cơ quan được giao thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thực
hiện với sự tham gia của các cơ quan chuyên ngành. Tỷ lệ % chất lượng còn
lại của nhà, công trình được xác định theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng và các
Bộ, ngành có liên quan. Đối với công trình kết cấu hạ tầng kỹ thuật mà không
còn sử dụng được hoặc thực tế không sử dụng, thì khi Nhà nước thu hồi đất
không được bồi thường.
b. Chính sách hỗ trợ cho người bị thu hồi đất
Cùng với việc bồi thường cho người bị thu hồi đất, nhà nước còn có
chính sách hỗ trợ cho người bị thu hồi đất nhằm giúp họ có điều kiện ổn định
cuộc sống, ổn định việc làm. Việc hỗ trợ của nhà nước cho người bị thu hồi
đất được thể hiện trên các mặt cụ thể như sau:
- Hỗ trợ hộ gia đình chi phi di chuyển để sớm ổn định cuộc sống: Nhà
13


nước thực hiện cấp kinh phí cho từng hộ gia đình để giúp họ di chuyển đến
nơi ở mới. Và trong từng điều kiện cụ thể, nhà nước có thể cấp kinh phí sinh
hoạt trong một thời gian để người dân làm quen với cuộc sống tại nơi ở mới.

- Hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm: Khi Nhà nước
thực hiện việc thu hồi đất sản xuất của người dân, làm cho người dân không có
điều kiện duy trì công việc hiện tại, nhà nước phải thực hiện chính sách đào tạo
giúp người dân có điều kiện chuyển đổi nghề nghiệp đảm bảo thu nhập.
- Hỗ trợ chi phí thực tế để di chuyển, tháo dỡ và lắp đặt máy móc, thiết bị
tại cơ sở tại nơi mới: Đối với các tổ chức kinh tế, khi nhà nước thực hiện việc
thu hồi đất buộc họ phải di chuyển đến cơ sở sản xuất mới, Nhà nước thực hiện
việc hỗ trợ đơn vị bị thu hồi đất một khoản kinh phí, giúp họ trang trải chi phí
cho việc tháo dỡ, di chuyển máy móc thiết bị từ nơi bị thu hồi đất đến lắp đặt
tại cơ sở sản xuất mới..
- Hỗ trợ do gián đoạn kinh doanh: được áp dụng khi Nhà nước thu hồi
đất của các tổ chức kinh tế, hộ sản xuất kinh doanh có đăng ký kinh doanh mà
bị ngừng sản xuất kinh doanh.
c. Chính sách tái định cư cho người bị thu hồi đất
Hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất ở phải di chuyển chỗ ở thì được nhà
nước bố trí nơi tái định cư theo các hình thức như sau:
- Hình thức bồi thường bằng cách cấp nhà ở mới cho người bị thu hồi
đất: Theo hình thức này nhà nước đầu tư xây dựng hoặc mua lại các khu vực
tái định cư tập trung và căn cứ theo diện tích, giá trị của vị trí đất thu hồi để
có chính sách cấp cho người bị thu hồi đất căn nhà mới theo đúng quy định,
việc cấp mới nhà có thể được thực hiện theo hình thức nhà chung cư hoặc nhà
liền kề, biệt thự tuỳ theo diện tích và giá trị lô đất bị nhà nước thu hồi. Trường
hợp diện tích đất nhà nước thu hồi lớn, nhà nước có thể kết hợp cả hình thức
cấp nhà và bồi thường một phần tiền cho người bị thu hồi đất.
- Hình thức giao đất ở mới: Theo hình thức này, khi nhà nước thu hồi đất
14


của người người dân, hộ gia đình, nhà nước sẽ căn cứ trên diện tích đất bị thu
hồi để giao lại cho người dân hộ gia đình một diện tích đất tương đương với

diện tích đất nhà nước đã thu hồi theo đúng mục đích sử dụng của lô đất nhà
nước đã thu hồi.
- Bồi thường bằng tiền để hộ gia đình tự lo chỗ ở mới: Khi nhà nước
không bố trí được nơi ở tái định cư hoặc khi Nhà nước và người dân không có
sự đồng thuận trong việc bố trí tái định cư, nhà nước có thể căn cứ vào diện
tích đất bị hồi để bồi thường cho người bị thu hồi đất một khoản tiền nhất
định để người bị thu hồi đất chủ động tìm những địa điểm phù hợp cho cuộc
sống của mình.
1.2. Tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
1.2.1. Khái niệm tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Theo giáo trình Chính sách kinh tế - xã hội của trường Đại học Kinh tế
quốc dân “Tổ chức thực hiện chính sách kinh tế - xã hội là quá trình biến các
chính sách thành những kết quả trên thực tế thông qua các hoạt động có tổ
chức trong bộ máy nhà nước, nhằm hiện thực hoá những mục tiêu mà chính
sách đã đề ra”.
Với cách tiếp cận này thì tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng trên địa bàn quận là quá trình biến
chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng trên địa
bàn quận thành những kết quả trên thực tế thông qua các hoạt động có tổ chức
trong bộ máy chính quyền cấp quận, nhằm hiện thực hoá những mục tiêu mà
chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng đã đề ra.
1.2.2. Mục tiêu của tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Mục tiêu của tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định
15


cư của chính quyền quận là nhằm để đạt được các mục tiêu của chính sách bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư.
Như vậy mục tiêu của tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi giải phóng mặt bằng theo một dự án trên địa bàn quận là:
- Diện tích đất giải phóng mặt bằng
- Số phương án bồi thường hỗ trợ
- Kinh phí bồi thường, hỗ trợ
- Số hộ được bố trí tái định cư
1.2.3. Quá trình tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Theo Giáo trình Chính sách kinh tế - xã hội của Trường Đại học Kinh
tế quốc dân thì quá trình tổ chức thực hiện một chính sách kinh tế - xã hội bao
gồm ba giai đoạn: (1) chuẩn bị triển khai chính sách, (2) chỉ đạo thực hiện
chính sách, (3) kiểm soát sự thực hiện chính sách. Dựa trên cơ sở này quá
trình tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi giải
phóng mặt bằng của chính quyền quận bao gồm các giai đoạn sau đây:
1.2.3.1. Chuẩn bị triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Giai đoạn đầu tiên của quá trình tổ chức thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư của chính quyền cấp quận là quá trình chuẩn bị
triển khai chính sách. Quá trình chuẩn bị này bao gồm 4 bước:
a. Xây dựng bộ máy triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Xây dựng bộ máy triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi GPMB của chính quyền cấp quận là việc xây dựng được cơ cấu tổ
chức bộ máy, chức năng nhiệm vụ của từng bộ phận trong quá trình tổ chức
thực hiện chính sách, cũng như tìm kiếm, lựa chọn nhân sự phù hợp cho việc
tổ chức thực hiện chính sách này.
16

Cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Khi cơ quan có thẩm quyền ra quyết định thu hồi đất, UBND quận ra
quyết định thành lập hội đồng bồi thường GPMB để tổ chức thực hiện quyết
định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền ban hành. Thành phần tham gia hội
đồng bồi thường GPMT quận được căn cứ theo quy mô, tính chất của mỗi dự án.
Hội đồng bồi thường GPMB quận là cơ quan trực thuộc UBND quận. Thông
thường hội đồng bồi thường GPMB quận bao gồm các thành phần như sau:
- Chủ tịch hội đồng bồi thường GPMB: là lãnh đạo UBND quận
(thường là phó chủ tịch UBND quận);
- Phó chủ tịch hội đồng bồi thường GPMB: có thể có từ 1 – 2 phó chủ
tịch hội đồng bồi thường GPMB, phó chủ tịch thường là trưởng phòng tài
nguyên môi trường quận, giám đốc ban quản lý dự án, phó giám đốc các sở,
ngành liên quan trực tiếp đến dự án;
- Uỷ viên hội đồng bồi thường GPMB là đại diện cơ quan Đảng uỷ,
HĐND quận;
- Uỷ viên hội đồng bồi thường GPMB là các trưởng, phó hoặc chuyên
viên các phòng ban chức năng thuộc UBND quận;
- Uỷ viên hội đồng bồi thường GPMB là đại diện các đoàn thể như mặt
trận tổ quốc quận, đoàn thể, hội...
- Uỷ viên hội đồng bồi thường GPMB là đại diện cho chính quyền
phường có diện tích đất bị thu hồi, tham gia hội đồng có thể là bí thư đảng uỷ
và/hoặc chủ tịch, phó chủ tịch UBND phường;
- Uỷ viên hội đồng bồi thường GPMB là đại diện của chủ đầu tư liên
quan trực tiếp đến diện tích đất bị thu hồi.
Nhân sự thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải
phóng mặt bằng của chính quyền quận
Nhân sự thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
17

GPMB của chính quyền quận bao gồm cán bộ công chức thuộc hội đồng bồi
thường GPMB do UBND quận quyết định thành lập và cán bộ công chức ban
bồi thường GPMB thuộc UBND quận. Việc phân công nhiệm vụ cho từng
thành viên trong hội đồng bồi thường GPMB cũng như phân công chức năng
nhiệm vụ của từng bộ phận, từng cá nhân trong ban bồi thường GPMB quận
cần được cụ thể, rõ ràng. Nhân sự được lựa chọn phải là những người có kiến
thức, chuyên môn.
b. Lập các kế hoạch triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Hội đồng bồi thường GPMB căn cứ vào quyết định thu hồi đất của cơ
quan nhà nước có thẩm quyền và dựa trên những quy định của pháp luật về
Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và các văn bản quy định của thành phố để
lập kế hoạch triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải
phóng mặt bằng cho từng dự án cụ thể. Đối với từng dự án, cần lập danh sách
cụ thể đối tượng thuộc diện thu hồi đất và các khoản bồi thường, hỗ trợ mà
từng đối tượng được hưởng. Danh sách này cần được làm chi tiết về đối
tượng thuộc diện bị thu hồi đất theo hộ và theo từng nhân khẩu để áp dụng
chính sách phù hợp theo quy định.
Nội dung của các kế hoạch triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư bao gồm:
- Kế hoạch tiến độ GPMB: Là khoảng thời gian cần thiết để tiến hành
công tác thu hồi đất theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Khoảng thời
gian kể từ khi bắt đầu triển khai công tác thu hồi đến khi kết thúc bàn giao
mặt bằng cho chủ đầu tư thực hiện dự án.
- Kế hoạch tuyên truyền, vận động đối tượng bị thu hồi đất: Đây là nội
dung quan trọng trong công tác GPMB. Hội đồng bồi thường cần xây dựng kế
hoạch cụ thể với những phương án chi tiết cho việc tuyên truyền và trực tiếp
làm việc với đối tượng bị thu hồi đất để có sự ủng hộ trong quá trình thực hiện.
- Kế hoạch tiến độ và kinh phí thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định

18


cư cho người bị thu hồi đất: Ban bồi thường GPMB tham mưu cho hội đồng
bồi thường xây dựng kế hoạch tiến độ bồi thường, hỗ trợ và tái định cư và dự
toán chi tiết cho việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho từng đối tượng bị
thu hồi đất. Các kế hoạch kinh phí cần phải làm chi tiết cho từng lĩnh vực:
+ Kế hoạch kinh phí bồi thường cho người bị thu hồi đất đối với diện
tích đất bị thu hồi và đối với những tài sản gắn liền với đất.
+ Kế hoạch kinh phí hỗ trợ cho đối tượng bị thu hồi đất: Kinh phí hỗ
trợ di dời cơ sở sản xuất, kinh phí hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm, kinh phí
hỗ trợ ổn định cuộc sống sau tái định cư...
+ Kế hoạch kinh phí tái định cư bao gồm các khoản kinh phí phục vụ
tái định cư cho người bị thu hồi đất.
- Kế hoạch tái định cư cụ thể: Nội dung này bao gồm lựa chọn phương
án tái định cư cho người bị thu hồi đất. Phương án cấp nhà, cấp đất hoặc cấp
tiền. Trong mỗi phương án tái định cư cho từng đối tượng cụ thể cần có thời
gian thực hiện cụ thể đảm bảo tính khả thi và đúng quy định của pháp luật
hiện hành.
c. Ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Các chính sách của nhà nước và của chính quyền thành phố liên quan
đến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB trên địa bàn quận
được cụ thể hóa bằng các văn bản tổ chức triển khai chính sách. Các văn bản
mà chính quyền quận ban hành liên quan đến công tác này cần tuân thủ các
chế độ chính sách của luật pháp và chính quyền cấp thành phố. Các văn bản
này là cơ sở cho các cơ quan có liên quan trong bộ máy tổ chức thực hiện
chính sách của quận thực hiện các hoạt động.
Để tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
GPMB, chính quyền cấp quận cần căn cứ quy định của cơ quan cấp trên để

ban hành các văn bản liên quan đến các nội dụng, công việc trong quá trình
thực hiện chính sách như sau:
19


- Văn bản thành lập hội đồng bồi thường GPMB của UBND quận cho
từng dự án.
- Văn bản tuyên truyền về chủ trương chính sách thu hồi đất, chính sách
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của chính quyền đối với những đối tượng
thuộc diện bị thu hồi đất. Việc ban hành các văn bản này để thực hiện việc
tuyên truyền, vận động người dân hiểu về chủ trương đúng đắn trong việc thu
hồi đất phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng hoặc đáp
ứng các lợi ích của cộng đồng. Đồng thời cũng làm cho người dân hiểu được
những lợi ích trong quá trình bồi thường, hỗ trợ và tái định cư mà chính
quyền mang lại khi họ bị thu hồi đất. Việc người dân thấu hiểu được chủ
trương đúng đắn của chính quyền sẽ giúp cho việc GPMB được tiến hành
thuận lợi.
- Văn bản hướng dẫn người bị thu hồi đất để đảm bảo quyền lợi khi bàn
giao đất cho chính quyền. Chính quyền quận cũng cần ban hành và thông báo
rộng rãi các văn bản hướng dẫn chi tiết người dân biết về các nội dung cũng
như các thủ tục thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đảm bảo công
khai, minh bạch và công bằng.
- Xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB và
theo thẩm quyền phê duyệt hoặc trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương
án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB tại các dự án trên địa bàn quận
được giao quản lý.
- Ban hành các văn bản báo cáo các cơ quan cấp trên trong quá trình
giải quyết những vướng mắc trong khâu bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
GPMB trên địa bàn quận. Trong quá trình triển khai GPMB, trường hợp chính
quyền quận gặp khó khăn, vướng mắc mà cấp mình không giải quyết được,

chính quyền quận cần ban hành văn bản báo cáo thành phố hoặc Bộ, ngành
trung ương hướng dẫn giải quyết.
- Ban hành các văn bản giải quyết thắc mắc của người dân trong quá trình
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB.
20


d. Tập huấn triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải
phóng mặt bằng của chính quyền quận
Để đảm bảo cho các cán bộ làm công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi GPMB, chính quyền quận cần tổ chức tập huấn về chủ trương, chính
sách liên quan đến thu hồi đất, đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu
hồi đất của nhà nước và của chính quyền thành phố. Việc tập huấn vừa nhằm
mục đích nâng cao trình độ hiểu biết của cán bộ tổ chức thực hiện, đồng thời
tạo ra sự nhất quán trong cách hiểu và phương pháp thực hiện chính sách có
liên quan.
Một số nội dung mà chính quyền cấp quận cần tổ chức tập huấn cho
cán bộ thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư là:
- Các văn bản pháp lý của chính quyền trung ương và chính quyền thành
phố liên quan đến lĩnh vực đất đai, liên quan đến chính sách chế độ khi nhà
nước thực hiện việc thu hồi đất. Đây là nội dụng quan trọng nhất trong khâu tập
huấn của chính quyền cấp quận. Chỉ khi nào cán bộ thực hiện hiểu thấu đáo các
quy định, các chủ trương chính sách của chính quyền thì việc thực hiện chính
sách mới đảm bảo. Cán bộ mà chưa hiểu rõ chính sách của nhà nước thì sẽ
không thể tuyên truyền, giải thích cho người bị thu hồi đất hiểu và khó tạo ra sự
đồng thuận của người bị thu hồi đất với chính quyền quận.
- Kỹ năng giao tiếp, tuyên truyền, vận động người dân ủng hộ chủ
trương, chính sách của nhà nước trong việc thu hồi đất. Ngoài việc hiểu về
văn bản pháp lý, cán bộ công chức được giao nhiệm vụ GPMB cần có kỹ
năng mềm khi tiếp xúc, làm việc với người bị thu hồi đất, chia sẻ giải thích

với họ để họ chia sẻ với chính quyền, với cộng đồng trong việc chấp nhận các
phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của chính quyền quận.
- Tập huấn các kỹ năng cơ bản khác như kỹ năng viết báo cáo, kỹ năng
lập và thực hiện kế hoạch, kỹ năng tin học . . .
Ngoài ra, để tổ chức thực hiện tốt chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư, chính quyền quận cũng cần tổ chức tập huấn cho các cán bộ làm công
21


tác chuyên sâu trong lĩnh vực đất đai. Đối với những cán bộ này, chính quyền
quận cần tập huấn cho họ những kỹ năng để sử dụng các trang thiết bị hiện đại
trong việc đo đạc, bản đồ, các kỹ năng về lập và thẩm định dự án đầu tư…
1.2.3.2. Chỉ đạo thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Chính quyền quận thông qua các cơ quan tham mưu mà trực tiếp là Hội
đồng bồi thường GPMB thực hiện việc chỉ đạo triển khai kế hoạch bồi
thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB theo đúng các quy định của pháp
luật, trên cơ sở các văn bản pháp lý mà chính quyền cấp quận đã ban hành.
Đây là quá trình mà các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được
triển khai trong thực tế. Công tác chỉ đạo của chính quyền quận trong quá
trình tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
GPMB bao gồm các nội dung chính như sau:
a. Truyền thông chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng
mặt bằng của chính quyền quận
Tuyên truyền và hướng dẫn để người bị thu hồi đất hiểu rõ về chủ
trương thu hồi đất của nhà nước và những chính sách của chính quyền liên
quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Đây là nội dung rất quan trọng trong công tác chỉ đạo thực hiện chính
sách. Tuyên truyền cho người dân hiểu thu hồi đất là nhằm mục đích phát
triển kinh tế - xã hội của cả địa phương hoặc phục vụ mục đích an ninh quốc

phòng hoặc mục đích vì cộng đồng chứ việc thu hồi đất không phải vì lợi ích
riêng của cá nhân hay tổ chức nào, vì vậy nhà nước cần cộng đồng dân cư
trong diện bị thu hồi đất chia sẻ vì lợi ích chung. Đồng thời, việc tuyên truyền
phải nhấn mạnh cho người dân bị thu hồi đất về sự quan tâm của chính quyền
trong việc tạo điều kiện ổn định và phát triển cuộc sống của họ ngày một tốt
hơn thông qua chính sách bồi thường hợp lý, những hỗ trợ cần thiết cho cuộc
sống mới và đảm bảo nơi tái định cư có điều kiện tốt hơn nơi cũ. Công tác
truyền thông chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB của chính
22


quyền quận được thực hiện thông qua các hình thức như sau:
- Thông qua các phương tiện thông tin đại chúng: Tivi, đài, báo hoặc
các loa truyền thanh của phường. Đây là hình thức phổ biến và có thể giúp
chính quyền tuyên truyền đến đông đảo quần chúng nhân dân. Hình thức này
đảm bảo tính công khai và minh bạch đối với tất cả các đối tượng có liên quan
đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB.
- Thông qua đội ngũ cán bộ tuyên truyền để thực hiện hướng dẫn người
dân hiểu và chấp hành chủ trương của chính quyền.
- Thông qua việc gửi thông báo công khai về kế hoạch thu hồi đất và
các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB đến từng đối
tượng thuộc diện bị thu hồi đất và được hưởng các chính sách bồi thường, hỗ
trợ và tái định cư.
- Thông qua việc vận động của các tổ chức chính trị xã hội như mặt
trận tổ quốc, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ...
b. Tổ chức thực hiện các kế hoạch triển khai chính sách bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi giải phóng mặt bằng của chính quyền quận
Đây là khâu quan trọng nhất, hội đồng bồi thường GPMB thực hiện
triển khai các kế hoạch bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho từng đối tượng
cụ thể thuộc diện bị hồi đất. Công tác thực hiện cần căn cứ trên kế hoạch đã

được lập và các văn bản mà chính quyền quận đã ban hành liên quan đến
chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB. Hội đồng bồi thường
GPMB phải rà soát chi tiết từng đối tượng bị thu hồi đất, xem xét các điều
kiện để áp dụng các chính sách đảm bảo đúng quy định của pháp luật và đảm
bảo sự hài hoà giữa lợi ích của nhà nước, người dân và nhà đầu tư. Trong quá
trình tổ chức thực hiện chính sách, trên cơ sở danh sách đối tượng thuộc diện
bị thu hồi đất, hội đồng bồi thường GPMB cần chỉ đạo ban bồi thường
GPMB quận triển khai các nội dung công việc cụ thể như:
- Làm việc với các đối tượng thuộc diện thu hồi đất để thực hiện việc
23


chi trả bồi thường, hỗ trợ theo đúng các kế hoạch mà chính quyền quận đã lập
liên quan đến công tác này.
- Triển khai phương án tái định cư theo kế hoạch đối với từng đối
tượng cụ thể, giải quyết những vướng mắc trong quá trình tái định cư.
- Giải quyết hoặc báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết
các vướng mắc phát sinh (nếu có) trong quá trình thực hiện chính sách như
giải quyết xung đột với những đối tượng bị thu hồi đất nhưng không chấp
nhận phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của chính quyền hoặc khi
phát sinh các sự cố đặc biệt trong quá trình GPMB.
c. Phối hợp các hoạt động
Hội đồng bồi thường GPMB là cơ quan tham mưu giúp UBND quận
chỉ đạo thực hiện chính sách Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi GPMB
trên địa bàn. Các phòng ban chức năng thuộc UBND quận như phòng tài
chính – kế hoạch quận, phòng tài nguyên - môi trường, công an quận, ban bồi
thường GPMB quận... và UBND các phường có trách nhiệm hỗ trợ, phối hợp
giúp hội đồng bồi thường GPMB tổ chức triển khai chính sách trên địa bàn
quận. Trong đó, ban bồi thường GPMB là cơ quan chuyên trách tham mưu
chủ đạo giúp hội đồng bồi thường GPMB tổ chức triển khai chính sách.

Ban bồi thường GPMB là cơ quan chuyên trách của chính quyền quận
giúp UBND, hội đồng bồi thường GPMB quận trong công tác xây dựng
phương án, triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trên địa bàn
quận. Đây là cơ quan thường trực, cơ quan đầu mối giúp chính quyền triển
khai công tác này.
Phòng tài chính – kế hoạch quận thực hiện tham mưu cho UBND quận,
hội đồng bồi thường GPMB quận trong chế độ chính sách của nhà nước về
lĩnh vực tài chính kế toán liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
Phòng tài nguyên - môi trường là cơ quan tham mưu quản lý đất đai,
các chính sách về đất đai tại quận. Vì vậy cơ quan này có nhiệm vụ tham
24


mưu cho UBND, HĐBT quận trong việc thực hiện chế độ pháp luật về đất
đai, xác định số lượng đất, chủng loại đất và giá trị đất bị thu hồi...
Mỗi một phòng ban chức năng thuộc UBND quận có nghĩa vụ hỗ trợ hội
đồng bồi thường GPMB quận một mảng công việc khác nhau. Vì vậy, để công
tác tổ chức thực hiện chính sách được vận hành hiệu quả, chính quyền quận cần
có các biện pháp áp dụng các công cụ phối hợp giữa các đơn vị với nhau trong
tất cả các khâu từ khâu lập kế hoạch triển khai, khâu ra văn bản, khâu tổ chức
thực hiện chính sách. Việc phân công nhiệm vụ cần cụ thể, rõ ràng, tránh sự
chồng chéo làm ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan đơn vị khác.
d. Đàm phán và giải quyết xung đột
Tổ chức thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
GPMB của chính quyền quận có thể phát sinh một số xung đột giữa đối
tượng thuộc diện bị thu hồi đất với chính quyền, và giữa các hộ dân thuộc
diện bị thu hồi đất với nhau. Các xung đột này có thể phát sinh do nhiều
nguyên nhân có thể kể đến như là:
- Người dân không hiểu và chia sẻ với chính quyền trong việc thu hồi
đất. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến xung đột trong quá trình thu hồi

đất. Các hộ dân thường không muốn di dời đi nơi ở mới hoặc cho rằng mức
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của chính quyền đưa ra là không hợp lý,
không đảm bảo lợi ích cho họ.
- Do phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư không bám sát thực
tế hoặc thiếu sự công bằng giữa các đối tượng bị thu hồi đất có điều kiện
tương đồng nhau. Đây cũng là nguyên nhân gây ra sự xung đột giữa người
dân với nhà nước hoặc giữa các hộ dân với nhau. Trong quá trình triển khai
thực thế, việc vận dụng cơ chế chính sách cho các đối tượng không đảm bảo
tính công bằng sẽ rất dễ xảy ra xung đột giữa các bên.
- Xung đột do các hạn chế trong chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư. Các chính sách được ban hành trong thời gian dài, có tính lạc hậu
nhất định như giá đền bù đất thường rẻ hơn so với thị trường, các tài sản gắn
25