PHAM DUY HUNG THỐNG kê c5

TRƯỜNG TRUNG CẤP SÀI GÒN

Chương 5:
CHỈ SỐ VÀ PHÂN TÍCH
THỐNG KÊ
3/22/18

1


DẪN NHẬP

3/22/18

2


Kết cấu chương 5
Gồm 03 phần chính:
1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của chỉ số
2. Phương pháp tính chỉ số
3. Hệ thống chỉ số và vận dụng phương
pháp chỉ số để phân tích biến động của
chỉ tiêu tổng lượng biến tiêu thức.
3/22/18

3


KHÁI NIỆM
Chỉ số trong thống kê là phương pháp thể hiện

quan hệ so sánh giữa hai mức độ nào đó của
một hiện tượng kinh tế.
Ví dụ:
Doanh số bán hàng của DN X năm 2001 là
500trđ và năm 2002 là 800trđ.
 Ta có: chỉ số phát triển về doanh số bán hàng
của DN X bằng 1,6 lần (hay 160%)
3/22/18

4


ĐẶC ĐIỂM
•

Chỉ số trong thống kê là số tương đối, không
phải số tương đối nào cũng là chỉ số.
 Ví dụ: số tương đối cường độ, số tương đối
kết cấu không phải là chỉ số

• Chỉ số trong thống kê phản ánh tình hình biến
động của hiện tượng nghiên cứu qua thời gian
và không gian khác nhau hoặc phản ánh tình
hình thực hiện kế hoạch

3/22/18

5

Ý NGHĨA
• Chỉ số cho phép phân tích sự biến động của hiện
tượng qua thời gian khác nhau  chỉ số phát
triển
• Biểu hiện sự so sánh mức độ của hiện tượng qua
không gian khác nhau  chỉ số không gian/chỉ
số địa phương
• Cho phép phân tích nhiệm vụ kế hoạch và tình
hình thực hiện kế hoạch  chỉ số kế hoạch
• Cho phép phân tích vai trò và ảnh hưởng của
từng nhân tố tới sự biến động của toàn bộ hiện
3/22/18
6
tượng KT-XH phức tạp


PHÂN LOẠI
Căn cứ phạm vi tính toán:
• Chỉ số cá thể (chỉ số đơn): nêu lên biến động
của từng phần tử hay từng đơn vị cá biệt của
hiện tượng phức tạp.
Ví dụ:
- Chỉ số giá từng mặt hàng;
- Chỉ số lượng hàng hóa tiêu thụ từng mặt
hàng;
3/22/18

7

PHÂN LOẠI (tt)
Xét theo tính chất của chỉ tiêu nghiên cứu:
• Chỉ số chỉ tiêu chất lượng: nêu lên biến động
của các chỉ tiêu:
- Giá cả;
- Giá thành (giá vốn hàng hóa);
- Năng suất lao động;
- Năng suất thu hoạch;
- Tiền lương,…
3/22/18

8


PHÂN LOẠI (tt)
Xét theo tính chất của chỉ tiêu nghiên cứu:
• Chỉ số chỉ tiêu khối lượng (số lượng): nêu lên
biến động của các chỉ tiêu:
- Sản lượng;
- Lượng hàng hóa tiêu thụ;
- Diện tích gieo trồng;
- Số lượng công nhân;
-…
3/22/18

9


KÝ HIỆU DÙNG TRONG TÍNH
CHỈ SỐ

• 1 – Kỳ nghiên cứu (báo cáo, thực hiện)
• 0 – Kỳ gốc (kế hoạch)
• p – Giá đơn vị
• q – Lượng hàng hóa tiêu thụ
• i – Chỉ số cá thể
• I – Chỉ số chung
• M – Mức độ tiêu thụ hàng hóa
3/22/18

10


KÝ HIỆU DÙNG TRONG TÍNH
CHỈ SỐ - Ví dụ:
• p1 – Giá đơn vị kỳ nghiên cứu (báo cáo, thực hiện)
• p0 – Giá đơn vị kỳ gốc (kế hoạch)
• q1 – Lượng hàng hóa tiêu thụ kỳ nghiên cứu
• q0 – Lượng hàng hóa tiêu thụ kỳ gốc
• ipA – Chỉ số cá thể về giá của mặt hàng A
• iqB – Chỉ số cá thể về lượng hàng tiêu thụ của mặt hàng
B
• Ip – Chỉ số chung về giá cả
• Iq – Chỉ số chung về lượng hàng hóa tiêu thụ
•3/22/18
M – Chỉ số chung về mức tiêu thụ hàng hóa

11


PHƯƠNG PHÁP TÍNH CHỈ SỐ

Gồm 2 phương pháp tính chỉ số chính
• Phương pháp tính chỉ số cá thể (chỉ số đơn)
• Phương pháp tính chỉ số chung

3/22/18

12


Phương pháp tính chỉ số cá thể
• Phương pháp tính chỉ số cá thể về giá cả

• Phương pháp tính chỉ số cá thể về lượng
hàng hóa tiêu thụ

3/22/18

13


Phương pháp tính chỉ số cá thể
• Ví dụ:

3/22/18

14


Phương pháp tính chỉ số chung
Gồm các chỉ số chung sau:

• Chỉ số chung về giá cả
• Chỉ số chung về lượng hàng hóa tiêu thụ
• Chỉ số chung về mức tiêu thụ hàng hóa

3/22/18

15


Chỉ số chung về giá cả
• Chỉ số chung về giá cả phản ánh biến động giá
cả của toàn bộ các mặt hàng trên thị trường
• Khối lượng (q) lấy giá trị ở kỳ nghiên cứu
Công thức:

3/22/18

16


Chỉ số chung về lượng hàng hóa
tiêu thụ
• Chỉ số chung về lượng hàng hóa tiêu thụ phản
ánh biến động lượng hàng được tiêu thụ của
toàn bộ các mặt hàng trên thị trường
• Giá hàng hóa (p) lấy giá trị kỳ gốc
Công thức:

3/22/18

17


Chỉ số chung về mức tiêu thụ
hàng hóa
• Chỉ số chung về mức tiêu thụ hàng hoánphản
ánh biến động giá trị hàng hóa được tiêu thụ của
toàn bộ các mặt hàng trên thị trường
Công thức:

3/22/18

18


Phương pháp tính chỉ số chung
– Ví dụ (tt):

3/22/18

• Tính Ip? Iq? IM?

19


Phương pháp tính chỉ số chung
– Ví dụ (tt):
Nhận xét Ip:

Nhận xét Iq:

Nhận xét IM:
3/22/18

20


Phương pháp tính chỉ số chung
Công thức khác để xác định Ip và Iq

3/22/18

21


Phương pháp tính chỉ số chung

3/22/18

22


Phương pháp tính chỉ số chung

3/22/18

23


HỆ THỐNG CHỈ SỐ

Hệ thống chỉ số là một dãy chỉ số có liên hệ vói
nhau tạo thành một đẳng thức mà một bên là chỉ số
toàn bộ (trong đó tất cả các nhân tố đều biến động)
và một bên là các chỉ số bộ phận (mỗi chỉ số bộ
phận nêu lên biến động của một nhân tố)

3/22/18

24


Tác dụng của hệ thống chỉ số
- Xác định được vai trò ảnh hưởng của mỗi nhân
tố đối với biến động của hiện tượng phức tạp 
đánh giá được nhân tố nào tác động chủ yếu đối
với sự biến động của hiện tượng.
- Lợi dụng tính chất toán học trong hệ thống chỉ
số, trong nhiều trường hợp có thể nhanh chóng
tính ra một chỉ số chưa biết, nếu đã biết các chỉ
số còn lại trong hệ thống chỉ số đó.

3/22/18

25