Một số mạch điện đặc biệt

Chươngư11:ưMộtưsốưmạchưđiệnưđặcư
biệt
11.1. Mạch ổn áp:
11.1.1. Nguyên tắc làm việc của ổn áp kiểu bù:
+

+

+

+

1

Uđc
Ura

Uvào
Rt

4

2
Uvào

Ura
3

a)

Rt

b)


11.1.2. æn ¸p kiÓu bï dïng Transistor
1. CÊu t¹o:
2. Nguyªn lý lµm viÖc:
Uce1
R1
Ic1

+U1
CL

+U2

T1
R2

BA

T2
R5
Ic3

R3

U~
C1

R6
C2

a

T3

b

R4
DZ

VR7
R8

H11.2. S¬ ®å nguyªn lý m¹ch æn ¸p kiÓu bï dïng tranzitor:

Rt


1. Cu to
Khối 1: Bán dẫn công suất T1 đóng vai trò điện trở
điều chỉnh mắc nối tiếp giữa nguồn và tải.
- T2 có nhiệm vụ khuyếch đại dòng cho T1.
- R1 đóng vai trò khởi động và nếu không có R1
thì T1 không bao giờ mở đợc. Và nếu R1 nóng trắc
là T1 đang khóa.
* Khối 2: Mạch dò sai khuyếch đại để điều khiển
khối 1. ở đây T3, R3 đóng vai trò khối 2.
* Khối 3: Khối tạo điện áp chuẩn Uch bao gồm Dz và

R5 giữ cho UB3 = Uz = Uch
* Khối 4: Mạch lấy mẫu gồm R6, R7, R8. Tạo thành
một mạch phân áp để đa UB3 về cực gốc của T3.


2. Nguyên lý làm việc:

Bán dẫn công suất T1 đóng vai trò nh một
điện trở điều chỉnh mắc nối tiếp trên đờng
cung cấp điện từ nguồn về tải. Khi T1 dẫn điện
mạnh tức là nội trở giảm, sụt áp UCE1 giảm,
dòng Ic1 = It tăng, làm cho U2 = Ura tăng. Khi T1
dẫn điện yếu tức là nội trở tăng, sụt áp UCE1
tăng, dòng Ic1 = It giảm, làm cho U2 = Ura giảm.
Để điều khiển độ dẫn điện của T1 thông
qua T2 khuyếch đại dòng. Để điều khiển độ
dẫn điện của T2 thông qua dòng IC3 gây sụt
áp trên điện trở R3. Dòng IC3 tăng hay giảm do
sự so sánh giữa UB3 với Uch = Uz quyết định.


Giả sử nếu Ura = U2 tăng thì UB3 tăng làm cho
T3 dẫn điện mang dòng IC3 tăng, sụt áp trên
điện trở R3 lớn UB2 âm nhiều làm cho T2 dẫn
điện yếu, T1 dẫn điện yếu, nội trở T1 tăng, sụt
áp UCE1 tăng, dòng IC1 = It giảm, làm cho U2 = Ut
giảm xuống.
Ngợc lại nếu Ura = U2 giảm thì UB3 giảm làm cho
T3 dẫn điện mang dòng IC3 giảm, sụt áp trên
điện trở R3 nh UB2 âm ít làm cho T2 dẫn

điện mạnh, T1 dẫn điện mạnh, nội trở T1 giảm,
sụt áp UCE1 giảm, dòng IC1 = It tăng, làm cho U2
= Ut tăng lên.
Nh vậy trong cả 2 trờng hợp ta thấy rằng nội trở
của T1 tự động thay đổi để tự động điều
chỉnh U2 = Ut luôn luôn ổn định.


Chú thích:
* Trong mạch R7 đợc dùng để điều chỉnh mức
điện áp một chiều ổn áp đa ra. Nếu chỉnh
về phía (a) Ura = U2 giảm, Nếu chỉnh về phía
(b) Ura = U2 tăng, R6 và R8 là 2 mức hạn chế
trên và dới.
* R1 đóng vai trò khởi động bình thờng khi T 1
đã mở thì R1 hầu nh không cho dòng đi qua.
Nếu đột ngột R1 bị nóng thì có nghĩa là T1
đã bị hỏng.
* Dz bị đánh thủng (ngắn mạch) T3 mở quá, T2
bị khóa T1 khóa lại không dẫn điện U2 = Ut =
0.
* Dz bị hở mạch T3 bị khóa, T2 dẫn điện mạnh
T1 dẫn điện mạnh nhất U2 = Ut = Ut .


11.1.3. Mạch ổn áp dải rộng kiểu xung đóng mở:
Nguyên lý chung của ổn áp xung:
1. Cấu tạo nguyên lý:
2. Nguyên lý làm việc:
D

2

D1

+115V

5

C4
6

D3

+15V

3

CL
R2

+

C2

C3

R3
4

D4

U~= 90 - 260V

- 30V

1

R1
C1

2

Chỉnh lu và lọc
lần
2 lấy ra tải
VR
1

2

3

4

5

Chỉnh lu và lọc
lần 1
Dòư
sai

Nghịch lu và ổn áp


11.1.4. Mạch ổn áp dùng IC78XX và 79XX:
1. Giới thiệu về IC78XX và 79XX:
2. Mạch ổn áp đơn:
a. Mạch ổn định mức điện áp dơng:
Uvào=8-35v
IC7805

Uvào

T
Ura

R=6

1

IC78XX

3

Uvào
1

IC78XX

3

Ura

2

2
C2

Uz
H11.5

H11.6


b. M¹ch æn ®Þnh møc ®iÖn ¸p ©m:


c. M¹ch æn ¸p ®èi xøng:
MBA

+Ura
IC78XX

CL
UL

-

+

+

+

-

-

+

+

-

IC79XX

0

-Ura


11.1.5. Tù ®éng ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p:
+12V
R6
D3

R3

T1

R5

C1

-Ecc

Uvµo
VR

+Ecc
Uz

Dz

+12V

+Ecc

R
C

5
4
7
8
1
6

II
+

-Ecc

R2

IC ®iÒu khiÓn Motor

CL

R1

+
I
-

R10 T2

BATN

U1

A

Ura

D

220V

2

B

M
10

D4
+12V

D1

R4

R8

R7

R9

D2

C2

C

U2

1. cấu tạo:
a. Khối điều chỉnh servo:
b. Khối khống chế mức cao nhất của điện áp ra:
c. Khối khống chế mức thấp nhất của điện áp ra:
d. Khối chỉnh lu hồi tiếp:
e. Khối so sánh:







2. Nguyên lý làm việc:
* Nguyên tắc làm việc
* Đặt chế độ làm việc
* Điện áp nguồn tăng :
* Điện áp nguồn giảm :

* Kết luận


+ECC

RC1

R2

R1

RC2
Ura2

Ura1
C2
T1

C1

T2

11.2. M¹ch
dao ®éng da hµi:
a. S¬ ®å nguyªn lý
b. BiÓu ®å thêi
gian
11.2.1. M¹ch
dao ®éng da hµi dïng tranzitor:
CÊu t¹o cña s¬ ®å:


11.2.1. M¹ch dao ®éng da hµi dïng IC
K§TT:
1. CÊu t¹o cña s¬ ®å:
UN = UC

N¹p

R

UP+
t
UP-

Phãng
N

Ura

-

Ud

UP+

+

t
P

C

UPR2

UC
R1

UM

Um

t1

t2

t3

t


2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch:
* Trong kho¶ng thêi gian tõ t0 t1 Ura =
UM
* Trong kho¶ng thêi gian tõ t1 t2 Ura =
Um
* Chu kú xung:
T= 2,2RC
11.3. C©n ®iÖn tö:
11.3.1. C«ng dông - cÊu t¹o:


Sensor
áp lực

Khuyếch
đại

Xử lý
tín hiệu

Hiển thị

Đếnưmáyưtính

* Sensor áp lực loại Loadcell: Có nhiệm vụ biến đổi áp lực thành tín h
điện.
* Khối khuyếch đại tín hiệu: Nhận tín hiệu từ Sensor, khuyếch đại đ
* Khối xử lý tín hiệu: Có nhiệm vụ mã hóa tín hiệu điện thành tín hiệ
* Khối hiển thị: Thực hiện chức năng hiển thị kết quả đo trên màn hì


• 11.3.2. Nguyªn lý ®iÒu khiÓn c©n ®iÖn tö: