Hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự ở việt nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƢ PHÁP

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN TUẤN AN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH
ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƢ PHÁP

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

NGUYỄN TUẤN AN

HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH
ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành:
Mã số:

Lí luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật
62.38.01.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Hoàng Thế Liên

HÀ NỘI - 2014


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập
của cá nhân tôi. Nội dung cũng như các số liệu trình bày
trong Luận án hoàn toàn trung thực. Những kết luận khoa
học của Luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác./.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Tuấn An


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

STT

Từ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

1

QPPL

Quy phạm pháp luật

2

THA

Thi hành án

3

THADS

Thi hành án dân sự

4

TNPL

Trách nhiệm pháp lý

5

VPPL

Vi phạm pháp luật

6

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

7

XLVPPL

Xử lý vi phạm pháp luật


MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU

1

Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI

6

1.1. Nội dung các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án

10

1.2. Đánh giá kết quả các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến đề
tài luận án

23

Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY

26

2.1. Khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của xử lý vi phạm pháp luật trong thi
hành án dân sự

26

2.2. Khái niệm, đặc điểm, nội dung và hình thức thể hiện của pháp luật về
xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự

38

2.3. Khái niệm, ý nghĩa và các tiêu chí hoàn thiện pháp luật về xử lý vi
phạm pháp luật trong thi hành án dân sự

70

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ HOÀN THIỆN PHÁP
LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG THI HÀNH ÁN
DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

86

3.1. Thực trạng pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân
sự

86

3.2. Thực trạng hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong thi
hành án dân sự

106

Chƣơng 4: CÁC NGUYÊN TẮ VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC HOÀN
THIỆN PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT TRONG
THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

126

4.1. Các nguyên tắc hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật trong
thi hành án dân sự

126

4.2. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp luật
trong thi hành án dân sự

131

KẾT LUẬN

163

NHỮNG CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

166

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

167

PHỤ LỤC


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước đã đẩy mạnh công cuộc xây
dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, cải cách tư pháp và chú trọng xây dựng, hoàn
thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Mục tiêu là tạo được một hệ thống pháp luật
đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh
tế, xã hội của đất nước [9].
háp luật về XLV PL trong THADS là một bộ phận quan trọng của pháp
luật Việt Nam. Bởi vậy, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam cần
chú trọng đến vấn đề xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS.
Hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS sẽ góp phần vào việc hoàn thiện
pháp luật về THADS nói riêng, pháp luật Việt Nam nói chung.
Thực ti n hiện nay cho thấy, pháp luật về XLV PL trong THADS đang có
những hạn chế, bất cập nhất định. Nhiều quy định pháp luật chưa đầy đủ, nhiều vướng
mắc trong cơ chế thực thi chưa được tháo gỡ kịp thời. Đặc biệt, thực ti n XLVPPL
trong THADS đang bộc lộ những mâu thuẫn, chồng chéo, không phù hợp với thực

ti n và yêu cầu của đời sống xã hội, vì vậy, hiệu quả đạt được chưa cao, tính
nghiêm minh của pháp luật còn là vấn đề lớn hiện nay. Nhiều vấn đề phát sinh trong
thực ti n XLV

L trong THADS chưa được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung kịp thời.

Có thể nói, pháp luật về XLV PL trong THADS ở nước ta chưa hoàn thiện,
thiếu đồng bộ, còn mang tính chất tình thế, chắp vá và chưa đáp ứng được yêu cầu
của thực ti n. Thực tế đó đặt ra yêu cầu cần phải hoàn thiện pháp luật về XLV PL
trong THADS nhằm tạo ra sự tương thích, phù hợp giữa pháp luật và thực tế
XLVPPL, đảm bảo tính toàn diện, đồng bộ, khoa học, khả thi và nghiêm minh của
pháp luật, đảm bảo các quy định của pháp luật được thực hiện hiệu quả trong thực tế,
tránh sự tùy tiện trong áp dụng pháp luật và gây oan sai trong thực ti n XLV PL.
Vấn đề XLV

L nói chung và XLV

L trong THADS nói riêng hiện nay

có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống xã hội. Việc XLVPPL không nghiêm, kém
hiệu quả sẽ gây dư luận xấu ảnh hưởng trực tiếp đến lòng tin của nhân dân đối với
tính nghiêm minh của pháp luật, kỷ cương phép nước bị xem thường.
Do vậy, hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS nhằm bảo đảm
tính nghiêm minh của pháp luật, nâng cao hiệu quả trong thực ti n XLV
cầu cấp bách đặt ra trong hoạt động tư pháp ở nước ta hiện nay.

L là yêu


2

Bên cạnh đó, hiện nay, công tác THADS đang ngày càng được chú trọng,
đang dần được xã hội hóa. Trong đó, số lượng các vụ việc THADS cần giải quyết
ngày càng tăng, mức độ phức tạp ngày càng cao. hạm vi công tác THADS lúc đầu
chỉ giới hạn ở việc tổ chức thi hành các bản án dân sự, hôn nhân và gia đình, phần
dân sự trong bản án hình sự thì đến nay đã mở rộng đối với các loại việc mới như
thi hành các bản án, quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp, lao động, hành
chính, các bản án, quyết định của Tòa án và Trọng tài nước ngoài... Cùng với đó,
các vụ việc V

L trong THADS xảy ra ngày càng nhiều, đa dạng và phức tạp hơn.

Bởi vậy, yêu cầu xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong
THADS càng ngày càng trở nên cấp thiết. Theo đó, pháp luật cần được hoàn thiện
theo hướng bảo đảm tính đồng bộ, đầy đủ, khả thi và dự liệu được các loại V
trong thực ti n hoạt động THADS, đặc biệt là những loại V

L

L mới có thể xảy ra.

háp luật về XLV PL trong THADS hoàn thiện sẽ góp phần xử lý nghiêm cũng
như hạn chế các V

L trong THADS.

Từ những vấn đề nêu trên, có thể nhận thấy, việc nghiên cứu, tổng kết, đánh
giá pháp luật về XLV

L trong THADS cả về lý luận và thực ti n, để từ đó đề ra

những quan điểm và giải pháp hoàn thiện là rất cần thiết.
Với những lý do đó, tôi chọn đề tài " o n thi n ph p u t v
ph p u t trong thi h nh n dân sự ở Vi t Na

vi ph

hi n nay" làm đề tài luận án tiến sĩ.

2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
Đối tượng nghiên cứu của luận án là các quan điểm, tư tưởng về XLV
trong THADS, thực trạng pháp luật về XLV

L

L trong lĩnh vực THADS và hoàn

thiện pháp luật về XLV PL trong THADS.
hạm vi nghiên cứu của đề tài là tập trung tổng hợp, hệ thống hóa cũng như
lý giải rõ những vấn đề lý luận về XLV PL và pháp luật về XLV

L trong

THADS; đánh giá mặt ưu điểm, mặt hạn chế của pháp luật và hoàn thiện pháp luật
về XLVPPL trong THADS; đề xuất các quan điểm, giải pháp nhằm tiếp tục hoàn
thiện pháp luật về XLV PL trong THADS ở Việt Nam hiện nay.
3. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án
Để giải quyết các nhiệm vụ đặt ra, luận án được thực hiện trên cơ sở lý luận
khoa học và phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
về nhà nước và pháp luật, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về Nhà nước
pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; về cải cách tư pháp; về

xây dựng và hoàn thiện pháp luật XHCN...


3
Luận án được thực hiện trên cơ sở vận dụng phương pháp duy vật biện
chứng của triết học Mác - Lênin kết hợp với việc sử dụng các phương pháp nghiên
cứu khoa học khác nhau để đáp ứng yêu cầu làm rõ những nội dung nghiên cứu.
Phương pháp phân tích - tổng hợp được sử dụng xuyên suốt để nêu, phân
tích, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực ti n trong luận án.
Phương pháp so sánh, thống kê được sử dụng để cung cấp các số liệu cần
thiết, đối chiếu, so sánh, làm rõ các nội dung liên quan, đặt trong tổng thể hệ thống
pháp luật về XLV PL trong THADS cũng như lịch sử phát triển của nó.
hương pháp mô tả được sử dụng để nêu, làm sáng tỏ những vấn đề về hình
thức thể hiện của pháp luật XLVPPL trong THADS.
hương pháp lịch sử - cụ thể được sử dụng để phân tích, đánh giá, bình luận
thực trạng pháp luật về XLVPPL trong THADS.
Phương pháp khái quát hóa được sử dụng để nêu và phân tích, kết luận về
những vấn đề có tính chất chung, bao quát như thành tựu của các công trình nghiên
cứu liên quan đến đề tài luận án, những thành tựu đạt được trong quá trình xây
dựng, hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS...
hương pháp khảo sát thực tế được sử dụng để góp phần tổng kết thực ti n
sâu sắc về pháp luật XLV PL trong THADS, quá trình tổ chức thực hiện pháp luật
và hiệu quả của nó trong thực ti n.
Phương pháp kết hợp nghiên cứu lý luận với thực ti n cũng được sử dụng
trong tiến trình thực hiện luận án để đưa ra những bình luận, quan điểm, kết luận về
những nội dung nghiên cứu...
Trên thực tế, hoạt động XLV

L trong THADS ở nước ta khá phức tạp,

pháp luật về XLV PL trong THADS khá đa dạng, còn có nhiều nhược điểm, hạn
chế nên để thấy rõ bản chất, khuynh hướng vận động và phát triển của pháp luật
cũng như cơ chế thực thi XLV

L trong THADS nói chung cần phải sử dụng kết

hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm làm rõ các khía cạnh khác nhau của vấn đề
đặt ra.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
Thông qua việc nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực ti n của pháp luật
về XLVPPL trong THADS, luận án đặt mục tiêu là đề xuất các giải pháp nhằm tiếp
tục hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS ở Việt Nam.
Để đạt được mục đích trên, luận án tập trung giải quyết những nhiệm vụ
nghiên cứu sau đây:


4
Phân tích, làm sáng tỏ khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của XLV

L trong

THADS; khái niệm, đặc điểm, nội dung và hình thức thể hiện của pháp luật về
XLVPPL trong THADS; khái niệm, đặc điểm, nội dung, mục tiêu, ý nghĩa của hoàn
thiện pháp luật về XLV

L trong THADS; nêu rõ các tiêu chí xác định mức độ

hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS.
Đánh giá khách quan, toàn diện, có hệ thống về thực trạng pháp luật và
hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS nhằm làm rõ những ưu điểm, thành

tựu và những nhược điểm, hạn chế, nguyên nhân của những ưu điểm, thành tựu và
những nhược điểm, hạn chế của pháp luật và hoàn thiện pháp luật về XLV PL
trong THADS cũng như cơ chế thực thi.
hân tích các nguyên tắc của việc hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong THADS

và đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong
THADS.
5. Những điểm mới của luận án
Luận án là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu toàn diện, có hệ thống
về xây dựng và hoàn thiện pháp luật về XLVPPL trong THADS ở Việt Nam, có
những đóng góp mới về khoa học như sau:
Thứ nhất, luận án đã đưa ra được khái niệm, chỉ rõ đặc điểm, nội dung, ý
nghĩa của XLVPPL trong hoạt động THADS.
Thứ hai, xây dựng được khái niệm, phân tích đặc điểm, nội dung và hình
thức thể hiện của pháp luật về XLV PL trong THADS.
Thứ ba, xây dựng được khái niệm, xác định được mục tiêu, nội dung, ý
nghĩa của hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS; nêu lên được các tiêu
chí xác định mức độ hoàn thiện của pháp luật về XLV PL trong THADS.
Thứ tư, phân tích, làm rõ thực trạng của pháp luật và hoàn thiện pháp luật
về XLV PL trong THADS, đánh giá được ưu điểm, thành tựu cũng như nhược
điểm, hạn chế và nguyên nhân của nó.
Thứ năm, nêu lên được các nguyên tắc và đề xuất các giải pháp tiếp tục
hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS.
6. Ý nghĩa l luận và thực tiễn của luận án
Các kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung vào lý luận về THA
cũng như pháp luật về THADS và pháp luật về XLVPPL trong THADS.
Luận án là sự nhìn nhận, đánh giá khoa học về những ưu điểm, hạn chế, bất
cập của pháp luật về XLV PL trong THADS. Kết quả của luận án cung cấp các

5
luận cứ khoa học và thực ti n có giá trị tham khảo cho quá trình xây dựng và hoàn
thiện pháp luật về XLV PL trong THADS, góp phần thúc đẩy cải cách tư pháp
cũng như công cuộc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.
Luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho hoạt động nghiên cứu
giảng dạy và học tập trong các cơ sở đào tạo luật và nghề tư pháp.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan về tình hình nghiên cứu đề tài.
Chương 2: Cơ sở lý luận của hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp
luật trong thi hành án dân sự.
Chương 3: Thực trạng pháp luật và hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm
pháp luật trong thi hành án dân sự.
Chương 4: Các nguyên tắc và giải pháp tiếp tục hoàn thiện pháp luật về xử
lý vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự.


6
Chương 1

TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
Hoàn thiện pháp luật là một đòi hỏi khách quan trong hoạt động tư pháp của
bất cứ nhà nước nào. Ở nước ta, trong xu thế hội nhập quốc tế và thực hiện chủ
trương xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN, tăng cường quản lý xã hội bằng
pháp luật cũng đang đặt ra nhu cầu bức xúc về hoàn thiện pháp luật nói chung và
hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS nói riêng.
Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII tại Đại

hội VIII đã đưa ra quan điểm chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật như sau:
Ban hành các đạo luật cần thiết để điều chỉnh các lĩnh vực của
đời sống xã hội. Ưu tiên các luật về kinh tế, về các quyền công dân và
các luật điều chỉnh các hoạt động văn hóa, thông tin. Coi trọng tổng kết
thực ti n Việt Nam, nâng cao chất lượng xây dựng pháp luật, ban hành
các văn bản luật với những quy định cụ thể, d hiểu, d thực hiện. Giảm
dần các luật, pháp lệnh chỉ dừng lại ở những nguyên tắc chung, muốn
thực hiện được phải có nhiều văn bản hướng dẫn thi hành [1].
Tại Đại hội IX, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh vai trò lập pháp của Quốc hội:
"Kiện toàn tổ chức, đổi mới phương thức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc
hội, trọng tâm là công tác lập pháp, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới quy trình
ban hành và hướng dẫn thi hành luật" [2]. Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành
Trung ương Đảng khóa IX tại Đại hội X của Đảng cũng chỉ rõ: "Hoàn thiện hệ
thống pháp luật, tăng tính cụ thể, khả thi của các quy định pháp luật" và "Đổi mới
hơn nữa quy trình xây dựng luật, giảm mạnh việc ban hành pháp lệnh" [3].
Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng lần thứ XI tiếp tục khẳng định chủ
trương đẩy mạnh hoàn thiện pháp luật [4]. Bên cạnh đó, các Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ VI, VII, VIII, IX, X và XI của Đảng đã khẳng định nhất quán chủ
trương xây dựng, hoàn thiện bộ máy nhà nước cũng như hệ thống pháp luật Việt Nam
cùng với quá trình thực hiện chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng đất
nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Đặc biệt, Nghị quyết số 48-NQ/TW
ngày 24/5/2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam đến năm
2010, định hướng đến năm 2020 [10] và Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005
về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 [11] của Bộ Chính trị ra đời có ý nghĩa
vô cùng quan trọng, là định hướng và cơ sở chính trị quan trọng để xây dựng, hoàn


7
thiện pháp luật, đáp ứng yêu cầu của thực ti n xây dựng Nhà nước pháp quyền, phát
triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.

Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị đã đánh giá một
cách khái quát về công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật ở nước ta.
Theo đó, sau gần hai mươi năm tiến hành sự nghiệp đổi mới, dưới sự lãnh đạo của
Đảng, công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đã có những tiến bộ quan
trọng. Tuy nhiên, nhìn chung, hệ thống pháp luật nước ta vẫn chưa đồng bộ, thiếu
thống nhất, tính khả thi thấp, chậm đi vào cuộc sống. Trước thực trạng đó, Nghị
quyết đã đặt ra mục tiêu:
Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất,
khả thi, công khai, minh bạch, trọng tâm là hoàn thiện thể chế kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đổi
mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật; phát huy vai trò và
hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định
chính trị, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà nước trong
sạch, vững mạnh, thực hiện quyền con người, quyền tự do, dân chủ của
công dân, góp phần đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng
hiện đại vào năm 2020 [10].
Có thể nói, Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị đã định
hướng rõ cho công cuộc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta. Những
quan điểm chỉ đạo cơ bản của Nghị quyết là cơ sở và nền tảng để xây dựng, hoàn
thiện pháp luật Việt Nam nói chung, pháp luật về XLV PL trong THADS nói riêng.
Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị đã xác định mục
tiêu của cải cách tư pháp là "Xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ,
nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa..." [11]. Nghị quyết cũng đã đề ra nhiều quan điểm
tiến bộ, toàn diện, tổng thể và có tính đột phá cho tiến trình xây dựng và hoàn thiện
hệ thống pháp luật và cải cách tư pháp. Trong đó, một trong những nhiệm vụ cơ bản
được đề ra là cải cách tổ chức và hoạt động các cơ quan THA. Nghị quyết xác định:
Chuẩn bị điều kiện về cán bộ, cơ sở vật chất để giao cho Bộ Tư
pháp giúp Chính phủ thống nhất quản lý công tác thi hành án. Xác định

rõ trách nhiệm của Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn và của cơ quan
chuyên môn của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trong việc thi hành các


8
hình phạt không phải là hình phạt tù để thực hiện nghiêm túc các bản án
của tòa án. Từng bước thực hiện việc xã hội hóa và quy định những hình
thức, thủ tục để giao cho tổ chức không phải là cơ quan nhà nước thực
hiện một số công việc thi hành án [11].
Như vậy, Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị đã
xác định là cần đổi mới tổ chức và hoạt động cơ quan THA. Đây cũng chính là cơ
sở chính trị quan trọng để hoàn thiện pháp luật về THADS nói chung, pháp luật về
XLVPPL trong THADS nói riêng.
Bên cạnh đó, vấn đề xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam được đề
cập trong nhiều công trình nghiên cứu khoa học, đáng chú ý là một số công trình,
bài viết như sau:
Cuốn "Nghiên cứu tư tưởng Hồ chí Minh về nhà nước và pháp luật" (1993)
của Viện khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp đã nghiên cứu và phân tích những nội
dung cơ bản về tư tưởng Hồ Chí Minh trong vấn đề xây dựng nhà nước và hệ thống
pháp luật Việt Nam, trong đó, những kết quả nghiên cứu đã làm sáng tỏ và cho thấy
những giá trị có tính chất nền tảng trong tư tưởng Hồ chí Minh về xây dựng và hoàn
thiện nhà nước cũng như hệ thống pháp luật nước ta [12].
Cuốn "Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam - Những vấn
đề lý luận và thực tiễn" (2003) của tác giả Lê Minh Tâm đã nghiên cứu và làm sáng tỏ
những nội dung chủ yếu về xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam. Trong đó,
tác giả đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật như: Bản chất,
chức năng, giá trị xã hội, hình thức, hiệu lực của pháp luật và những tiêu chí cơ bản để
xác định mức độ hoàn thiện của pháp luật, xây dựng và hệ thống hóa pháp luật. Đồng
thời, tác giả cũng đã phân tích quá trình hình thành và phát triển của hệ thống pháp
luật Việt Nam từ năm 1945 đến nay. Trên cơ sở đó, tác giả nêu lên những phương

hướng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam [82].
Cuốn "Góp phần bàn về cải cách pháp luật ở Việt Nam hiện nay" (2008)
của tác giả Ngô Huy Cương đã đề cập đến vấn đề xây dựng, hoàn thiện pháp luật
một cách khái quát, trong đó, tác giả đã phân tích và trình bày có hệ thống những
vấn đề cơ bản về cải cách pháp luật trên cơ sở lý luận và từ thực ti n Việt Nam [43].
Cuốn "Xây dựng và hoàn thiện pháp luật nhằm bảo đảm phát triển bền
vững ở Việt Nam hiện nay" (2010) do tác giả Nguy n Văn Động chủ biên đã phân
tích, làm sáng rõ nhiều vấn đề quan trọng và cấp thiết đối với việc xây dựng, hoàn
thiện pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững như: Cơ sở khoa học trong


9
các quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về phát triển bền vững và định hướng của
việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật bảo đảm phát triển bền vững; mối quan hệ
phụ thuộc lẫn nhau giữa phát triển bền vững với xây dựng, hoàn thiện pháp luật;
cách thức xác định các yếu tố phát triển bền vững trong nội dung pháp luật và lồng
ghép chúng vào quá trình xây dựng, ban hành các văn bản QPPL; tiêu chuẩn đánh
giá mức độ bảo đảm yêu cầu phát triển bền vững trong xây dựng, hoàn thiện pháp
luật; hài hòa hóa pháp luật quốc gia với pháp luật quốc tế trong xây dựng, hoàn
thiện pháp luật trước yêu cầu phát triển bền vững [54]. Đồng thời, tác giả Nguy n
Văn Động cũng công bố hai bài nghiên cứu trên Tạp chí Luật học số 3 năm 2010
(Hoạt động xây dựng pháp luật trước yêu cầu phát triển bền vững của Việt Nam
hiện nay) [55] và Tạp chí Luật học số 5 năm 2010 (Cách thức xác định các yếu tố
phát triển bền vững của pháp luật và lồng ghép chúng vào quá trình xây dựng
pháp luật) [56]. Hai bài viết này đã tập trung phân tích vấn đề xây dựng, hoàn
thiện pháp luật trước yêu cầu phát triển bền vững; làm rõ cách thức xác định các
yếu tố phát triển bền vững của pháp luật và vấn đề lồng ghép các yếu tố này vào
quá trình xây dựng pháp luật.
Cuốn "Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam trong bối cảnh
xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" (2011) của tác giả Nguy n Minh

Đoan đã nghiên cứu và làm sáng tỏ những nội dung chủ yếu về xây dựng và hoàn
thiện hệ thống pháp luật Việt Nam, gắn với điều kiện xây dựng Nhà nước pháp
quyền XHCN. Trong đó, tác giả đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cơ bản
về xây dựng pháp luật, xem xét tính hệ thống của pháp luật, làm rõ những nội dung
chủ yếu của hệ thống pháp luật XHCN, phân tích những vấn đề cơ bản về văn bản
Q

L, đánh giá tác động của văn bản Q

L, nêu lên những yêu cầu đối với hoạt

động xây dựng pháp luật, đánh giá chất lượng hoạt động xây dựng pháp luật và chất
lượng hệ thống pháp luật Việt Nam, đặt ra vấn đề trách nhiệm của người xây dựng
pháp luật và vai trò của các nhà khoa học trong hoạt động xây dựng pháp luật, vấn
đề phản biện xã hội đối với công tác xây dựng pháp luật, từ đó, nêu lên những nội
dung chủ yếu của việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam gắn với
điều kiện xây dựng, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN [53].
Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật Hà Nội
cũng đã đề cập đến vấn đề xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật, nêu lên
những yêu cầu và biện pháp cơ bản nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật nước ta,
đáp ứng yêu cầu của thực ti n [93].


10
Bên cạnh đó, một số công trình khác như: Cuốn "Hồ Chí Minh toàn tập"
(tập 5) [73]; Hồ Chí Minh, "Nhà nước - pháp luật" [74]; Cuốn "Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam" của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia [91]; Cuốn
"Cải cách hành chính và công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
Việt Nam" của GS.TS Đoàn Trọng Truyến [88].... đều có những nghiên cứu, đánh
giá mang tính tổng thể, toàn diện về nhà nước và pháp luật, nêu lên những yêu cầu,

phương hướng, biện pháp nhằm xây dựng, hoàn thiện bộ máy nhà nước và hệ thống
pháp luật, đặc biệt là trong điều kiện cải cách hành chính và xây dựng Nhà nước
pháp quyền XHCN hiện nay. Đây đều là những tài liệu có giá trị tham khảo quan
trọng trong việc nghiên cứu các giải pháp nhằm xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà
nước và hệ thống pháp luật Việt Nam.
Có thể nói, vấn đề xây dựng và hoàn thiện pháp luật Việt Nam nói chung đã
được đề cập trong những công trình nghiên cứu khoa học và đã được nhìn nhận một
cách tổng thể, toàn diện, khoa học, trên cơ sở lý luận và thực ti n, gắn với điều kiện
phát triển kinh tế, xã hội cũng như trước những yêu cầu của thực ti n đang đặt ra ở
nước ta. Việc kế thừa và tiếp thu những kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa đặc biệt
quan trọng trong việc xây dựng luận án, là cơ sở để phân tích và làm sáng tỏ những
vấn đề lý luận, thực trạng cũng như xây dựng những giải pháp góp phần hoàn thiện
pháp luật theo mục đích xác định của đề tài. Tuy nhiên, đây là những công trình
nghiên cứu khoa học về vấn đề xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt
Nam nói chung nên nhìn chung, các vấn đề được đề cập đều trên diện rộng và tổng
quát. Trong khi đó, vấn đề hoàn thiện pháp luật về XLV PL trong THADS mang
tính chuyên sâu về một lĩnh vực, cần thiết phải nghiên cứu, tìm hiểu những nội dung
cụ thể và sâu hơn.
1.1. NỘI DUNG CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN

hù hợp với định hướng nghiên cứu đề tài, việc xem xét, đánh giá kết quả
các công trình nghiên cứu liên quan trực tiếp đến đề tài luận án được tiến hành tập
trung ở các nội dung sau: XLV

L trong THADS, pháp luật về XLV

THADS và hoàn thiện pháp luật về XLV

L trong

L trong THADS.

1.1.1. Xử l vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự
Cho đến nay, chưa có công trình khoa học nghiên cứu độc lập nào đề cập
riêng biệt đến vấn đề XLV

L trong lĩnh vực THADS. Do đó, hiện nay, chưa có

các quan điểm riêng nêu lên khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của XLV

L đối với


11
hoạt động THADS. Trên thực tế đã có một số công trình nghiên cứu, bài viết liên
quan nhưng mới chỉ dừng lại ở việc nêu những vấn đề chung về XLV
sống xã hội chứ chưa đề cập đến hoạt động XLV

L trong đời

L trong lĩnh vực THADS.

Chẳng hạn, trong vấn đề XLV PL hành chính nói chung, có thể kể đến bài viết
"Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính - thực trạng quy định, thực tiễn áp dụng
và hướng hoàn thiện" của tác giả Trần Minh Hương đăng trên Tạp chí Luật học số 8
năm 2008, đã nêu lên những vấn đề cơ bản về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành
chính trên cơ sở phân tích thực trạng các quy định pháp luật cũng như thực trạng
của việc áp dụng pháp luật trong thực ti n, trên cơ sở đó, tác giả đã đưa ra một số
quan điểm nhằm hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính

nói chung [63]; Bài viết "Hệ thống chế tài xử phạt vi phạm hành chính: những bất
cập, hạn chế và phương hướng hoàn thiện" - Tạp chí Luật học số 1 năm 2009 của
tác giả Bùi Xuân Đức đã phân tích và làm sáng tỏ một số vấn đề về thực trạng hệ
thống xử phạt vi phạm hành chính, làm rõ những bất cập, hạn chế và nêu lên một số
quan điểm nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về hệ thống chế tài xử phạt vi phạm
hành chính [57]... Trong vấn đề xử lý tội phạm hình sự có thể kể đến cuốn "Một số
vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt Nam" (2006) của tác giả hạm Văn Tình,
đã phân tích và nêu lên những vấn đề lý luận cơ bản và thực trạng về tình hình tội
phạm, góp phần quan trọng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu vấn đề tội phạm nói
chung [85]... Trong vấn đề xử lý kỷ luật, có thể kể đến bài viết "Một số bất cập của
pháp luật về xử lý kỷ luật công chức" - Tạp chí Luật học số 11 năm 2012 của tác giả
Cao Vũ Minh và tác giả Nguy n Thị Thiện Trí đã tập trung phân tích và làm sáng rõ
những bất cập của pháp luật hiện hành về vấn đề xử lý kỷ luật công chức hiện nay
và nêu lên một số giải pháp khắc phục [72]...
Có thể nhận thấy, cho đến nay mới chỉ có các công trình nghiên cứu tổng thể
về vấn đề XLV

L và từng biện pháp XLV

L trong đời sống xã hội nói chung.

Trong đó, hầu hết các quan điểm hiện nay đều cho rằng XLV

L là một vấn đề có

ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống xã hội và hoàn thiện pháp luật về XLV PL là
một vấn đề có tính cấp thiết. Về mặt khái niệm XLV
XLV

L, các quan điểm đều cho rằng

L là hoạt động áp dụng pháp luật của các cơ quan nhà nước và cá nhân có thẩm

quyền nhằm xử lý đối với chủ thể thực hiện hành vi V
nhau tương ứng với mỗi loại V

L, là hoạt động có tính chất cưỡng chế và thể hiện

quyền lực nhà nước. Các biện pháp XLV
theo từng V

L bằng nhiều biện pháp khác

L trong đời sống xã hội được phân loại

L, bao gồm: XLVPPL hành chính, xử lý hình sự, XLV PL dân sự,


12
xử lý kỷ luật, bồi thường thiệt hại trong thi hành công vụ, XLV

L gây thiệt hại về

vật chất trong cơ quan, tổ chức. Đây là những quan điểm đúng đắn, phù hợp với quy
định pháp luật hiện hành và cần được tiếp thu trong quá trình nghiên cứu vấn đề
XLV

L trong lĩnh vực THADS, đặc biệt là trong quá trình xây dựng khái niệm

XLVPPL trong THADS và phân loại các biện pháp XLV

L trong THADS...

Tuy nhiên, như đã nói ở trên, hiện nay, chưa có công trình nghiên cứu độc
lập nào về vấn đề XLV

L trong THADS, do đó, việc tìm hiểu, nghiên cứu về vấn

đề này là rất cần thiết. Đề tài luận án "Hoàn thiện pháp luật về xử lý vi phạm pháp
luật trong thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay" sẽ tập trung nghiên cứu những vấn
đề lý luận chung về XLV

L trong THADS, nêu bật khái niệm, đặc điểm của

XLVPPL trong THADS, đề cập và nêu lên các khái niệm về V
THADS, từ đó, nêu và phân tích ý nghĩa của việc XLV

L, TN L trong

L trong THADS. Những

nội dung này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần bổ sung về lý luận đối với
vấn đề XLV

L trong lĩnh vực THADS.

1.1.2. Pháp luật về xử l vi phạm pháp luật trong thi hành án dân sự
Trên thực tế, các công trình liên quan đến pháp luật về XLV PL trong
THADS được nghiên cứu tách biệt ở hai nội dung là pháp luật về THADS và pháp
luật về XLV PL nói chung, cụ thể như sau:

Các công trình nghiên cứu về pháp luật THADS (chủ yếu liên quan đến vấn
đề lý luận về THADS, tổ chức THADS và thủ tục THADS):
Về vấn đề lý luận THADS, có thể kể đến một số công trình như: Đề tài
khoa học cấp nhà nước độc lập "Luận cứ khoa học và thực tiễn của việc đổi mới tổ
chức, hoạt động thi hành án ở Việt Nam trong giai đoạn mới" (2003) do TS Nguy n
Đình Lộc làm Chủ nhiệm và

GS.TS Hoàng Thế Liên làm hó Chủ nhiệm đã

nghiên cứu một cách khá toàn diện, khoa học về từng nội dung liên quan đến tổ
chức và hoạt động THA nói chung, thực trạng công tác THA ở nước ta, trên cơ sở
đó, nêu lên các quan điểm, yêu cầu và giải pháp nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động
THA trong thời gian tới [21]. Đề tài KX.04.06 (thuộc Chương trình khoa học xã hội
cấp nhà nước 2001-2005) "Cải cách các cơ quan tư pháp, hoàn thiện hệ thống các
thủ tục tư pháp, nâng cao hiệu quả và hiệu lực xét xử của Tòa án trong Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân" do Bộ Tư pháp chủ trì đã
nghiên cứu THA trong mối quan hệ với hệ thống tư pháp và việc thực hiện quyền tư
pháp, trong đó đã đề xuất một số nội dung cải cách tổ chức và hoạt động của cơ
quan THA trong điều kiện cải cách tư pháp [22]. Số chuyên đề "Xã hội hóa hoạt


13
động thi hành án dân sự - một số vấn đề lý luận và thực tiễn" (2001) - Thông tin
khoa học pháp lý, Viện khoa học pháp lý đã đề cập đến vấn đề xã hội hóa hoạt động
THADS ở nước ta trên cơ sở lý luận và thực ti n, những kinh nghiệm tiếp thu từ thực
ti n ở các nước, nêu lên một số quan điểm nhằm xã hội hóa hoạt động THADS [18].
Cuốn Tổng thuật kết quả nghiên cứu đề tài "Một số vấn đề hoàn thiện pháp luật thi
hành án dân sự" (2004) của Trường Đại học Luật Hà Nội đã nêu, tổng hợp kết quả
nghiên cứu đề tài "Một số vấn đề hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự", trong
đó, các tác giả đã tập trung đánh giá và làm rõ những vấn đề cơ bản của pháp luật

THADS hiện hành, từ đó nêu lên được những phương hướng, giải pháp cơ bản
nhằm hoàn thiện pháp luật THADS ở nước ta [92]. Đề tài khoa học cấp bộ năm
2005 "Bình luận Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 2004" do Viện khoa học pháp
lý - Bộ Tư pháp chủ trì đã phân tích và làm rõ một số vấn đề về khái niệm, bản chất
THADS, đồng thời, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về
THADS [23]. Luận án tiến sĩ luật học "Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự
ở Việt Nam hiện nay" (2008) của tác giả Nguy n Thanh Thủy, Học viện Chính trị
Quốc gia Hồ Chí Minh đã nghiên cứu trực tiếp và toàn diện về vấn đề hoàn thiện
pháp luật THADS, trong đó, tác giả đã phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận về
THADS như: Khái niệm, đặc điểm, nội dung, vai trò của pháp luật THADS, các tiêu
chí hoàn thiện pháp luật THADS, phân tích lịch sử và thực trạng pháp luật THADS,
từ đó, đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật THADS, nâng
cao hiệu quả hoạt động THADS [84]. Số chuyên đề về Luật THADS - Tạp chí Nghề
luật số 2 năm 2009 đã tập trung phân tích và đánh giá những nội dung cơ bản của
Luật THADS năm 2008, nêu lên những điểm mới, tiến bộ và thành tựu của Luật
trên cơ sở so sánh, đối chiếu với các văn bản pháp luật về THADS trước đây, trong
đó tập trung chủ yếu về những vấn đề như: Ra quyết định THA; thông báo THA;
xác minh điều kiện THA; tự nguyện và thỏa thuận trong THA; hoãn, tạm đình chỉ,
đình chỉ, trả lại đơn yêu cầu THA; chuyển giao quyền và nghĩa vụ trong THA; ủy
thác THADS; phí THA; các biện pháp bảo đảm THA; cưỡng chế THA; xử lý tài
sản, vật chứng trong THA; áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời; quyết định giám
đốc thẩm, tái thẩm; quyết định phá sản; THA lao động; giải quyết khiếu nại, tố cáo
trong THA [62]. Bài viết "Những điểm mới cơ bản của Luật Thi hành án dân sự"
của tác giả Nguy n Văn Nghĩa đăng trên Tạp chí Luật học số 5 năm 2009 đã phân
tích và làm sáng tỏ một số điểm mới cơ bản của Luật THADS năm 2008 so với
háp lệnh THADS năm 2004 cũng như những văn bản liên quan trước đó [79]. Số


14
chuyên đề về THADS - Tạp chí Dân chủ và pháp luật hàng năm (từ năm 2006 đến

năm 2012) đã tập trung nghiên cứu các nội dung cơ bản về THADS, những vấn đề
lý luận và thực ti n, những quy định của pháp luật về THADS, hoạt động áp dụng
pháp luật về THADS trong thực ti n, những tồn tại, vướng mắc trong tổ chức và
hoạt động THADS, đồng thời, đã nêu được những giải pháp cơ bản, trên cơ sở lý
luận và thực ti n nhằm đổi mới tổ chức và nâng cao hiệu quả công tác THADS.
Thành tựu nổi bật trong các số chuyên đề này là đã phản ánh được khá đầy đủ và
chi tiết những vấn đề cơ bản về THADS ở từng giai đoạn nhất định, cả thể chế và
thực ti n, đồng thời, đã nêu được những đề xuất, kiến nghị nhằm khắc phục khó
khăn, vướng mắc trong tổ chức và hoạt động THADS, góp phần quan trọng vào quá
trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về THADS [26-33]. Giáo trình Luật THADS
năm 2009 của Trường Đại học Luật Hà Nội cũng đã trình bày những vấn đề cơ bản
về pháp luật THADS cũng như hệ thống tổ chức, hoạt động và thủ tục THADS ở
nước ta hiện nay [97].
Bên cạnh đó, một số công trình nghiên cứu về pháp luật THADS ở các
nước trên thế giới đã có những đánh giá và rút ra kinh nghiệm quan trọng cho nước
ta, trong đó có thể kể đến cuốn "Tài liệu tham khảo về thừa phát lại và thi hành án"
(dịch từ "L’Hussier de la justice" do Hội đồng thừa phát lại háp ấn hành tháng
2/1994) đã đề cập đến những vấn đề cơ bản về thừa phát lại và THA, trong đó chủ
yếu đã nêu và làm sáng rõ những nội dung cơ bản về tổ chức THA tư nhân và quy
chế Chấp hành viên (Thừa phát lại). Đó là những kinh nghiệm cần thiết cho việc đổi
mới tổ chức và hoạt động THADS ở nước ta [75].... Đề tài "Thi hành án dân sự thực trạng và hướng hoàn thiện" (1998) của Dự án VIE/98/01 do Bộ Tư pháp phối
hợp với Dự án VIE thực hiện cũng đã có những đánh giá quan trọng về thực trạng
và kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về THADS ở
Việt Nam [16]. Báo cáo đề xuất "Bình luận của STAR Việt Nam về dự thảo Bộ luật
thi hành án của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" (2005) của tác giả
Jame F. Harigan [64] và Báo cáo tại Hội thảo góp ý dự thảo Bộ luật THA "Các yêu
cầu của Hiệp định thương mại WTO và khuyến nghị của Dự án STAR - Việt Nam về
dự án Bộ luật thi hành án" (2006) của tác giả John Bently [65] đã có những bình
luận mang tính khoa học cao về các quy định trong Dự thảo Bộ luật THA, đồng
thời, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về THA ở

Việt Nam. Bài viết "Vài nét về thi hành án dân sự ở Singapore" của tác giả Nguy n
Công Bình đăng trên Tạp chí Luật học số 5 năm 1999 đã tập trung phân tích và


15
đánh giá những nét mang tính đặc trưng của pháp luật về THADS ở Singapore [8].
Cuốn "Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của hệ thống tư pháp một số nước trên thế
giới" (2011) của Bộ Tư pháp cũng đã có những phân tích và đánh giá về tổ chức và
hoạt động tư pháp của một số nước trên thế giới, trong đó có đề cập đến vấn đề tổ
chức và hiệu quả hoạt động của THA ở các nước này. Đây là những nội dung có
tính chất tham khảo quan trọng đối với Việt Nam [26]. Cùng với đó, các báo cáo
của Bộ Tư pháp nghiên cứu, khảo sát về pháp luật THADS của một số nước tiên
tiến trên thế giới như: Báo cáo của Cục Quản lý THADS - Bộ Tư pháp về kết quả
tọa đàm Luật THADS của Thụy Điển từ ngày 28-29/10/1997 [14], Báo cáo của
Đoàn khảo sát liên ngành - Bộ Tư pháp về kinh nghiệm THADS tại Cộng hòa Liên
bang Đức từ ngày 15/4/1998 đến ngày 25/4/1998 [15], Báo cáo của Vụ háp luật
Dân sự, Kinh tế - Bộ Tư pháp về kết quả tọa đàm pháp luật THADS Nhật Bản từ
ngày 2-3/10/2000 và ngày 6-7/10/2000 [17], về kết quả tọa đàm pháp luật THADS
Thụy Điển từ ngày 11-13/12/2002 [19], Báo cáo của Đoàn khảo sát liên ngành Bộ
Tư pháp về kết quả khảo sát, tìm hiểu Luật THA tại Hoa kỳ từ ngày 27/9/2005 đến
ngày 06/10/2005 [21]... đã có sự nghiên cứu, tìm hiểu, đánh giá sâu về pháp luật
THADS của một số nước như Thụy Điển, Hoa kỳ, Đức, Nhật Bản... từ đó nêu lên
những kinh nghiệm quan trọng trong việc xây dựng, hoàn thiện và thực hiện pháp
luật về THADS cho Việt Nam. Năm 2011, được sự hỗ trợ của UND , một nhóm
chuyên gia của Bộ Tư pháp do GS.TS Hoàng Thế Liên chỉ đạo đã biên soạn và
cho công bố cuốn "Nghiên cứu tổ chức và hoạt động của hệ thống tư pháp của năm
quốc gia: Trung Quốc, Inđônêxia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Nga". Cuốn sách đã
cung cấp đầy đủ các thông tin về THA hình sự và dân sự của năm nước nêu trên,
làm rõ loại THA, tổ chức, mô hình, nhiệm vụ chức năng, quan hệ quy trình, các cơ
chế của THA hình sự và dân sự [26].

Qua việc tìm hiểu những công trình nêu trên có thể nhận thấy, trong những
năm qua, đã có nhiều công trình, bài viết nghiên cứu những vấn đề lý luận về
THADS, trong đó, chủ yếu tập trung vào những nội dung cơ bản như: Đổi mới tổ
chức và hoạt động THADS; khắc phục những tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong
THADS; nâng cao hiệu quả hoạt động THADS; xã hội hóa hoạt động THADS; kinh
nghiệm về THADS của một số nước tiên tiến trên thế giới... Nhìn chung, những kết
quả nghiên cứu này đã góp phần đáng kể trong quá trình xây dựng và hoàn thiện
pháp luật về THADS, thực hiện và áp dụng pháp luật về THADS, đóng góp quan
trọng cho việc nghiên cứu về THADS, là quá trình tổng kết pháp luật về THADS.


16
Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu những vấn đề lý luận về THADS, những
công trình này chưa đề cập đến vấn đề V
xét XLV

L và XLV

L trong THADS, chưa xem

L dưới góc độ một bộ phận quan trọng của pháp luật THADS. Điều này

là không tương thích với vai trò, ý nghĩa của việc XLV

L trong THADS. Đây có

thể nói là một khoảng trống cần được bổ sung kịp thời.
Về vấn đề tổ chức THADS, có thể kể đến một số công trình như: Đề tài
khoa học cấp bộ số 96-98-027/ĐT năm 1996 "Về mô hình quản lý thống nhất công
tác thi hành án" do Bộ Tư pháp chủ trì đã phân tích, đánh giá khá rõ nét cơ chế

quản lý trong công tác THADS, đặt trong mối quan hệ giữa quản lý THADS với
quản lý các lĩnh vực THA khác (hình sự, hành chính…), đồng thời, nêu ra một số
kiến nghị về mô hình quản lý thống nhất công tác THA [13]. Luận văn thạc sĩ luật
học "Một số vấn đề về tổ chức và hoạt động thi hành án dân sự Việt Nam" (1996)
của tác giả Trần Văn Quảng đã nêu lên khá đầy đủ và rõ ràng thực trạng tổ chức,
hoạt động THADS và kiến nghị một số giải pháp kiện toàn tổ chức cũng như nâng
cao hiệu quả hoạt động THADS [80]. Số chuyên đề "Một số vấn đề về tổ chức và
hoạt động thi hành án hiện nay" (2002) - Thông tin khoa học pháp lý, Viện Khoa
học pháp lý đã phân tích và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực ti n trong tổ
chức và hoạt động THA, từ đó nêu lên một số quan điểm nhằm đổi mới tổ chức và
hoạt động THA [20]. Bài viết "Nâng cao tính độc lập trong hoạt động của các cơ
quan thi hành án" của tác giả Mai Kim Liên đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật Số chuyên đề về THA năm 2006, đã phân tích và làm rõ yêu cầu nâng cao tính độc
lập trong hoạt động THA, đồng thời, đề xuất các giải pháp nâng cao tính độc lập
trong hoạt động của cơ quan, cán bộ THA nói chung [69]. Bài viết "Cải cách cơ
quan tiến hành tố tụng và cơ quan thi hành án dân sự trong giai đoạn xây dựng nhà
nước pháp quyền" đăng trên Tạp chí Nghề luật số 2 năm 2006 của tác giả Lê Cảm đã
nêu lên vấn đề cải cách cơ quan THADS trong mối quan hệ với các cơ quan tiến
hành tố tụng cũng như trong điều kiện xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của
dân, do dân, vì dân [41]. Bài viết "Đổi mới công tác thi hành án dân sự theo tinh
thần cải cách tư pháp" - Tạp chí Nghề luật số 4 năm 2006 đã nêu lên một số quan điểm
nhằm đổi mới công tác THADS gắn với công cuộc cải cách tư pháp [60]...
Một số công trình nghiên cứu về tổ chức THA trên thế giới như: Kỷ yếu hội
thảo "Các mô hình tổ chức thi hành án trên thế giới" ngày 17-18/4/2006 của Nhà
pháp luật Việt - Pháp [76]; Bài viết "Mô hình tổ chức thi hành án một số nước trên
thế giới" - Tạp chí Nghề luật số 1 năm 2007 [61]; Các bài viết về THADS của một


17
nước trên thế giới và các báo cáo khảo sát của Bộ Tư pháp về pháp luật THADS ở
các nước Thụy Điển, Hoa Kỳ, Đức, Nhật Bản... như nêu trên đã có sự phân tích,

đánh giá về ưu, nhược điểm của một số mô hình tổ chức THA cơ bản trên thế giới
hiện nay như: Mô hình tổ chức THA công, mô hình tổ chức THA bán công và mô
hình tổ chức THA tư nhân. Đây chính là những kinh nghiệm quan trọng cho Việt
Nam trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật nhằm đổi mới tổ chức và nâng
cao hiệu quả hoạt động THADS.
Nhìn chung, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học, bài viết khác
nhau đề cập đến vấn đề tổ chức cơ quan THA nói chung và cơ quan THADS nói
riêng. Trong đó, thành tựu đáng kể là những công trình, bài viết này đã nêu lên khá
nhiều giải pháp nhằm cải cách và đổi mới tổ chức cơ quan THA, nâng cao vai trò,
tầm quan trọng cũng như tính độc lập của các cơ quan THA trong thực ti n. Những
kết quả nghiên cứu này có ý nghĩa rất lớn, góp phần quan trọng trong việc xây dựng
mô hình cơ quan THA nói chung và cơ quan THADS nói riêng. Tuy nhiên, quá
trình nghiên cứu về tổ chức THADS chưa đề cập đến vai trò, vị trí của cơ quan
THADS, Chấp hành viên cũng như những cơ quan, cá nhân có thẩm quyền đối với
vấn đề XLV

L trong lĩnh vực THADS. Đây cũng là một thiếu sót trong quá trình

nghiên cứu về tổ chức THADS cần được bổ sung và làm rõ.
Về vấn đề thủ tục và hoạt động THADS, có thể kể đến một số công trình
như: Luận văn thạc sĩ luật học "Đổi mới thủ tục thi hành án dân sự Việt Nam"
(2005) của tác giả Lê Anh Tuấn đã đánh giá tương đối đầy đủ và rõ ràng thực trạng
pháp luật về thủ tục và thực ti n áp dụng trong THADS, nêu ra một số giải pháp
nhằm hoàn thiện thủ tục về THADS [86]. Bài viết "Vấn đề đổi mới các quy định về
thi hành án dân sự" của tác giả Nguy n Công Long đăng trên Tạp chí Dân chủ và
pháp luật - Số chuyên đề Bộ luật THA (dự thảo) năm 2005 đã nêu lên một số vướng
mắc, bất cập trong thủ tục THADS và kiến nghị giải pháp khắc phục [70]... Bên cạnh
đó, các số chuyên đề về THADS hàng năm đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật,
Tạp chí Nghề luật, các bài viết liên quan trên Tạp chí Luật học, Thông tin khoa học
pháp lý... đều có những nghiên cứu, phân tích, đánh giá về thể chế cũng như thực

trạng công tác THADS, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện pháp
luật, trên cơ sở đó, đề xuất và kiến nghị những biện pháp nhằm hoàn thiện quy định
pháp luật về thủ tục và nâng cao hiệu quả trong hoạt động THADS. Ngoài ra, các báo
cáo tổng kết về THADS hàng năm của Tổng cục THADS và Bộ Tư pháp đều có sự
đánh giá, nhận xét sâu và cụ thể về hoạt động THADS, các vụ việc V

L, cách thức


18
xử lý và bài học kinh nghiệm [35-37]... Đây là những tư liệu quan trọng để đánh giá
thực trạng pháp luật về XLVPPL trong THADS trong quá trình thực hiện luận án.
Có thể nói, hoạt động THADS nói chung đã được đề cập tương đối đầy đủ
trong những công trình nghiên cứu, bài viết khác nhau. Trong đó, các công trình,
bài viết này đã tập trung phân tích và làm rõ những vấn đề liên quan đến hoạt động
của các cơ quan THADS, đặc biệt, đã phân tích và đánh giá khá đầy đủ, chi tiết về
thực trạng thủ tục THADS hiện nay, từ đó, kiến nghị và đề xuất những giải pháp
quan trọng nhằm hoàn thiện thủ tục cũng như các quy định pháp luật liên quan đến
hoạt động THADS. Những kết quả nghiên cứu này đã có đóng góp đáng kể trong
quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật về THADS nói chung. Tuy nhiên, việc
nghiên cứu hoạt động THADS chưa có sự đề cập cần thiết đến tình trạng V
hoạt động XLV

L và

L trong THADS. Đây cũng chính là hạn chế cơ bản trong quá trình

nghiên cứu về vấn đề đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động THADS hiện nay.
Các công trình nghiên cứu pháp luật về XLVPPL (chủ yếu được chia theo
từng loại V

L):

Các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý vi phạm hành chính: Cuốn
"Bình luận khoa học Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002" (2005) của
Viện khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp, đã phân tích và làm sáng tỏ những nội dung
cơ bản của háp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002, những điểm mới trong
các quy định pháp luật, góp phần nâng cao nhận thức về pháp luật xử lý vi phạm
hành chính [24]. Đặc san về xử lý vi phạm hành chính - Tạp chí Luật học năm 2003
đã phân tích và làm sáng tỏ những vấn đề cơ bản về xử lý vi phạm hành chính,
những điểm mới của háp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002, góp phần quan
trọng trong việc nghiên cứu, tìm hiểu các quy định pháp luật về vấn đề xử lý vi
phạm hành chính nói chung [90]. Bài viết "Đổi mới trình tự tố tụng hành chính theo
tinh thần cải cách tư pháp" - Tạp chí Nghề luật số 2 năm 2006 của tác giả Nguy n
Thanh Bình đã phân tích những vấn đề cơ bản về trình tự, thủ tục tố tụng hành
chính gắn với vấn đề cải cách tư pháp [9]. Số chuyên đề về xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực tư pháp - Tạp chí Dân chủ và pháp luật tháng 8 năm 2011 đã
phân tích và làm rõ một số nội dung cơ bản của pháp luật về xử lý vi phạm hành
chính trong lĩnh vực tư pháp, nêu lên những khó khăn, vướng mắc trong việc thực
hiện pháp luật hiện nay, trong đó, bài viết "Bàn về các biện pháp ngăn chặn và bảo
đảm xử lý vi phạm hành chính" của tác giả Trương Khánh Toàn đã tập trung phân
tích thực trạng của việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, đồng thời, nêu lên một số đề


19
xuất, kiến nghị để hoàn thiện các quy định về biện pháp ngăn chặn trong xử lý vi
phạm hành chính; bài viết "Một số ý kiến về xây dựng Luật Xử lý vi phạm hành
chính" của tác giả Nguy n Thị Kim Anh đã đề xuất và kiến nghị một số biện pháp
cơ bản về cấu trúc và hình thức trong việc xây dựng Luật Xử lý vi phạm hành
chính; bài viết "Những bất cập của pháp luật xử lý vi phạm hành chính qua công

tác thanh, kiểm tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo" của tác giả Quốc Hoàn đã tập
trung phân tích mối quan hệ giữa hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo
với việc xử lý vi phạm hành chính, phân tích những hạn chế, bất cập cần xem xét
trong thẩm quyền xử phạt, mức phạt tiền, thủ tục tiến hành xử phạt, cơ chế bảo đảm
thi hành quyết định xử phạt, cơ chế giám sát việc phát hiện và xử lý vi phạm hành
chính; bài viết "Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong thi hành án dân sự"
của tác giả Hoàng Quốc đã tập trung phân tích và làm rõ các quy định của pháp luật
hiện hành về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực THADS [33]...
Gần đây nhất có bài viết của tác giả Hoàng Thế Liên về "Luật xử lý vi phạm hành
chính với nhiệm vụ bảo đảm trật tự, kỷ cương quản lý hành chính, trật tự an toàn xã
hội và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân" đăng trên Tạp chí Dân chủ và
pháp luật số 8 năm 2013. Bài viết này đã làm rõ lý do phải ban hành Luật xử lý vi
phạm hành chính, những điểm mới của Luật xử lý vi phạm hành chính so với háp
lệnh xử lý vi phạm hành chính, các biện pháp đưa Luật xử lý vi phạm hành chính
vào đời sống xã hội [68].
Các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý tội phạm hình sự: Bài viết "Quy
định về tội phạm học của một số trường phái tội phạm học" - Tạp chí Nghề luật số 8
năm 2004 của tác giả Nông Xuân Trường đã nêu và phân tích một số quan điểm về
tội phạm học của các trường phái tội phạm học khác nhau [89]. Bài viết "Kỹ thuật
xây dựng cấu thành tội phạm và việc hoàn thiện Bộ luật hình sự" của tác giả Nguy n
Ngọc Hòa đăng trên Tạp chí Luật học số 4 năm 2006 đã phân tích một cách khoa
học và khái quát về vấn đề cấu thành tội phạm, nêu lên một số quan điểm nhằm
hoàn thiện các quy định về kỹ thuật xây dựng cấu thành tội phạm của Bộ luật hình
sự, phù hợp với thực ti n [59]. Bài viết "Các nhân tố quyết định nhu cầu và mức độ
quy định tội phạm trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm
2009" - Tạp chí Luật học số 1 năm 2010 của tác giả Hồ Sĩ Sơn đã phân tích và làm
sáng tỏ những vấn đề ảnh hưởng và quyết định đến những quy định về tội phạm
trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự năm 2009 [98]. Bài viết
"Tội phạm học - khái niệm và đối tượng nghiên cứu" - Tạp chí Luật học số 2 năm

20
2011 của tác giả Lê Thị Sơn đã nêu lên một số vấn đề lý luận cơ bản về vấn đề tội
phạm học, làm rõ hơn khái niệm và đối tượng nghiên cứu của tội phạm học [99]...
Các công trình nghiên cứu pháp luật về xử lý kỷ luật: Bài viết "Sự khác
nhau cơ bản giữa kỷ luật lao động và kỷ luật công chức" - Tạp chí Luật học số 3
năm 2005 của tác giả Trần Thúy Lâm đã tập trung phân tích và làm sáng tỏ những
điểm khác nhau cơ bản giữa kỷ luật lao động và kỷ luật công chức, giúp cho việc
tìm hiểu và phân biệt hai khái niệm này được rõ ràng hơn trong quá trình thực hiện
và áp dụng pháp luật [66]. Bài viết "Khái niệm và bản chất pháp lý của kỷ luật lao
động" - Tạp chí Luật học số 9 năm 2006 của tác giả Trần Thúy Lâm đã tập trung
phân tích và làm sáng tỏ khái niệm cũng như bản chất của kỷ luật lao động [67]. Bài
viết "Một số vấn đề về kỷ luật cán bộ, công chức" - Tạp chí Luật học số 6 năm 2010
của tác giả Bùi Thị Đào đã tập trung làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về kỷ luật
đối với cán bộ, công chức nhà nước theo quy định pháp luật hiện hành [51]...
Các công trình nghiên cứu pháp luật về XLV PL dân sự: Bài viết "Bàn về
khái niệm trách nhiệm vật chất của công chức" - Tạp chí Luật học số 10 năm 2006
của tác giả Trần Thị Hiển đã tập trung phân tích và làm sáng tỏ những vấn đề cơ
bản về trách nhiệm vật chất của công chức theo quy định của pháp luật [58]. Bài
viết "Về sự tương đồng và khác biệt giữa nghĩa vụ dân sự và trách nhiệm dân sự" Tạp chí Luật học số 10 năm 2006 của tác giả hạm Văn Tuyết đã tập trung phân
tích và so sánh những điểm tương đồng cũng như những điểm khác biệt giữa nghĩa
vụ dân sự và trách nhiệm dân sự, giúp cho việc phân biệt hai khái niệm này được rõ
hơn trong thực ti n [87]...
Bên cạnh đó, giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật, Luật Hành chính,
Luật Hình sự, Luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hình sự... của Trường Đại học
Luật Hà Nội đã cung cấp những nội dung cơ bản trên cơ sở quy định của pháp luật
về từng ngành luật ở nước ta, trong đó, các loại V
chính, tội phạm, vi phạm kỷ luật, V
khi thi hành công vụ, V

L dân sự, V

L nói chung (vi phạm hành
L của cán bộ, công chức trong

L gây thiệt hại về vật chất trong cơ quan nhà nước) đã

được trình bày chi tiết, cụ thể dưới góc độ nghiên cứu của từng ngành luật [93-96].
Đây chính là cơ sở quan trọng góp phần tìm hiểu, nghiên cứu về khái niệm, bản
chất, vai trò của pháp luật nội dung đối với các loại V

L.

Nhìn chung, các công trình khoa học, bài viết nêu trên đã tập trung nghiên
cứu làm rõ vấn đề V

L và XLV

L trong đời sống xã hội. Các vấn đề được đề

cập khá đa dạng và phong phú, trên cơ sở lý luận và thực ti n, giúp cho chúng ta có