Thực hiện pháp luật về khiếu nại của ủy ban nhân dân thành phố vinh, tỉnh nghệ an hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ TƢ PHÁP

TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

LÊ THỊ THÚY

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA ỦY BAN NHÂN
DÂN THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY

Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT
Mã số: 60380101

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Nguyễn Minh Đoan

NGHỆ AN - 2013


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của
luận văn chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào.
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Thầy giáo Nguyễn Minh

Đoan – người đã dành nhiều thời gian, tâm huyết, tận tâm giúp đỡ thực hiện
luận văn này. Đồng thời, xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến các thầy, cô giáo
của Khoa sau đại học, Tổ bộ môn Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật –
Khoa Hành chính nhà nước Trường Đại học Luật Hà Nội, cùng gia đình, bạn
bè đã tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và hoàn thành luận
văn này!

Tác giả luận văn


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 1

Chương 1. THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN
NHÂN DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ..... 7
1.1. KHIẾU NẠI, PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI VÀ NHIỆM VỤ,
QUYỀN HẠN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH
TRONG VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI .......................... 7
1.1.1. Khiếu nại ............................................................................................... 7
1.1.2. Pháp luật về khiếu nại ......................................................................... 12
1.1.3. Uỷ ban nhân dân thành phố thuộc tỉnh và nhiệm vụ, quyền hạn của
Uỷ ban nhân dân thành phố thuộc tỉnh trong việc thực hiện pháp luật về
khiếu nại ........................................................................................................ 15
1.2. THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN NHÂN
DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH ............................................................... 17
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm thực hiện pháp luật về khiếu nại của Uỷ ban
nhân dân thành phố thuộc tỉnh ...................................................................... 17
1.2.2. Hình thức thực hiện pháp luật về khiếu nại của Uỷ ban nhân dân
thành phố thuộc tỉnh ...................................................................................... 21
1.2.3. Trình tự, thủ tục thực hiện pháp luật về khiếu nại của Uỷ ban nhân

dân thành phố thuộc tỉnh ............................................................................... 23
1.2.4. Vai trò của việc thực hiện pháp luật về khiếu nại của ủy ban nhân
dân thành phố thuộc tỉnh ............................................................................... 25
1.3. NHỮNG BẢO ĐẢM CHO VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ
KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH .... 27
1.3.1. Sự hoàn thiện của hệ thống pháp luật ................................................... 28
1.3.2. Ý thức pháp luật và văn hóa pháp lý của cán bộ, nhân dân.................... 29
1.3.3. Các điều kiện và môi trường thực hiện pháp luật ............................... 30
Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO
HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN
NHÂN DÂN THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN .......................................... 34


2.1. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ
BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ VINH, TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY ........ 34
2.1.1. Những thành tựu, kết quả đạt được trong việc thực hiện pháp luật
về khiếu nại của Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay 36
2.1.2. Những nhược điểm, hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về
khiếu nại của Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay ..... 50
2.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NH M NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN
PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ
VINH, TỈNH NGHỆ AN .................................................................................. 58
2.2.1. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về khiếu nại nói riêng và hệ thống
pháp luật Việt Nam nói chung....................................................................... 59
2.2.2. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu
nại, nâng cao nhận thức, ý thức pháp luật và văn hóa pháp lý cho cán bộ,
nhân dân ........................................................................................................ 61
2.2.3. Tiếp tục củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt
động của Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh nói riêng, bộ máy nhà nước
nói chung trong thực hiện pháp luật về khiếu nại ......................................... 63

2.2.4. Tổ chức tốt việc thực hiện pháp luật về khiếu nại trên địa bàn thành
phố ................................................................................................................. 64
2.2.5. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện
pháp luật về khiếu nại.................................................................................... 67
2.2.6. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng bộ thành phố, sự giám sát của
Hội đồng nhân dân thành phố đối với việc thực hiện pháp luật về khiếu
nại của Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh nói riêng và của cả thành phố
nói chung ....................................................................................................... 67
2.2.7. Phối hợp chặt chẽ giữa Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh với các tổ
chức chính trị - xã hội trong việc thực hiện pháp luật về khiếu nại .............. 69
2.2.8. Bảo đảm các điều kiện vật chất - kỹ thuật cho việc thực hiện pháp
luật về khiếu nại của Uỷ ban nhân dân thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An ....... 69
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 71
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Áp dụng pháp luật

ADPL

Cơ quan hành chính nhà nước

CQHCNN

Cơ quan nhà nước

CQNN

Hội đồng nhân dân

HĐND

Hành vi hành chính

HVHC

Phổ biến, giáo dục pháp luật

PBGDPL

Quyết định hành chính

QĐHC

Quy phạm pháp luật

QPPL

Quản lý nhà nước

QLNN

Pháp luật

PL

Trung ương

TW

Ủy ban nhân dân

UBND

Ủy ban mặt trận tổ quốc

UBMTTQ

Vi phạm pháp luật

VPPL

Xã hội chủ nghĩa

XHCN


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN) của
dân, do dân và vì dân. Để quản lý xã hội bằng pháp luật (PL), Nhà nước ta đã
xây dựng một hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh, cơ bản đáp ứng yêu
cầu điều chỉnh các quan hệ xã hội. Việc xây dựng một hệ thống pháp luật đầy
đủ, hoàn thiện là hết sức cần thiết đối với một nhà nước pháp quyền, nhưng
để pháp luật đi vào cuộc sống thì cần phải chú ý đến khâu tổ chức thực hiện
sao cho có hiệu quả. Bởi pháp luật chỉ có thể phát huy được vai trò và những

giá trị của mình trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội, duy trì trật tự và tạo
điều kiện cho xã hội phát triển khi nó được tôn trọng và thực hiện đầy đủ,
nghiêm minh trong cuộc sống. Do vậy, "vấn đề quan trọng không chỉ là ban
hành nhiều luật mà là thực hiện chúng nghiêm minh trong thực tế"[12, tr.183].
Khiếu nại là một hiện tượng khách quan trong đời sống xã hội. Khiếu
nại không chỉ là công cụ pháp lý hữu hiệu để công dân bảo vệ quyền và lợi
ích hợp pháp của mình, mà còn là hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân
tham gia quản lý nhà nước (QLNN), giám sát hoạt động của các cơ quan nhà
nước. Thông qua giải quyết khiếu nại, Đảng và Nhà nước kiểm tra tính đúng
đắn, sự phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật do mình ban hành, từ đó
có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện sự lãnh đạo của Đảng và nâng cao hiệu lực,
hiệu quả QLNN.
Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của khiếu nại cũng như việc
thực hiện pháp luật về khiếu nại, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta
đặc biệt quan tâm, không ngừng hoàn thiện pháp luật về khiếu nại nhằm tạo
cơ sở pháp lý vững chắc cho quá trình tổ chức triển khai, thi hành trên thực tế.
Những năm gần đây, việc thực hiện pháp luật về khiếu nại ở Việt Nam nói
chung, tại Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An nói riêng


2

ngày càng được đổi mới và tăng cường, có nhiều kết quả đáng khích lệ, góp
phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Tuy nhiên,
thực tế cũng cho thấy việc thực hiện pháp luật về khiếu nại trên phạm vi cả
nước nói chung, tại UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An nói riêng còn nhiều
hạn chế, bất cập. Tình trạng đơn thư khiếu nại không những không giảm mà
có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp... Từ thực trạng trên cho thấy,
việc tổ chức thi hành và áp dụng pháp luật (ADPL) về khiếu nại một cách triệt
để, chính xác, nghiêm minh trong thực tế đời sống là hết sức cần thiết nhằm

góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, nâng cao hiệu lực,
hiệu quả QLNN, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.
Vì vậy, đề tài “Thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh,
tỉnh Nghệ An hiện nay” mang tính cấp thiết cả trên phương diện lý luận và
thực tiễn, rất cần được nghiên cứu một cách cơ bản để việc thực hiện pháp
luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới
chính xác và hiệu quả hơn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Ở Việt Nam hiện nay, vấn đề thực hiện pháp luật đã có một số công
trình nghiên cứu dưới nhiều góc độ và mức độ khác nhau, như: "Thực hiện và
áp dụng pháp luật ở Việt Nam" của TS. Nguyễn Minh Đoan, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội 2009; "Áp dụng pháp luật ở Việt Nam hiện nay – Một số vấn
đề lý luận và thực tiễn" do TS. Nguyễn Thị Hồi chủ biên, Nxb Tư pháp, Hà
Nội 2009; "Nâng cao hiệu quả của áp dụng pháp luật" bài viết của TS.
Nguyễn Minh Đoan... Đây là những công trình nghiên cứu, bài viết có chất
lượng với sự tham gia của các chuyên gia có uy tín trong lĩnh vực khoa học
pháp lý. Các tác giả đã tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận chung nhất
về thực hiện pháp luật nói chung chứ không đi sâu phân tích, đánh giá toàn
diện, chi tiết về thực tiễn thực hiện PL ở từng lĩnh vực cụ thể. Bên cạnh đó,


3

dự án điều tra cơ bản “Tình hình thực hiện pháp luật ở nước ta hiện nay” của
Viện nghiên cứu nhà nước và pháp luật, các tác giả mới chỉ dừng lại ở việc
tổng kết, phân tích tình hình thực hiện pháp luật ở nước ta thông qua các
phiếu điều tra xã hội học, chưa đi sâu phân tích để tìm ra những nguyên nhân
của thực trạng ấy. Ngoài ra, một số luận văn thạc sỹ, luận án tiến sỹ luật học
đã đi sâu nghiên cứu về thực hiện pháp luật trên từng lĩnh vực cụ thể.
Về lĩnh vực khiếu nại, đã có một số công trình, bài viết, như: "Cơ chế

giải quyết khiếu nại thực trạng và giải pháp" (của Viện nghiên cứu chính sách
pháp luật và phát triển do TS. Hoàng Ngọc Giao chủ biên) trong đó, các tác
giả đi sâu nghiên cứu, phân tích về cơ chế giải quyết khiếu nại theo luật định
và thực trạng, từ đó kiến nghị một số giải pháp hoàn thiện cơ chế giải quyết
khiếu nại hiện hành; "Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động
giải quyết khiếu nại, tố cáo" (của TS. Trần Văn Sơn, Nxb Tư pháp, Hà Nội
2007), trong đó tác giả làm rõ cơ sở lý luận về pháp chế XHCN trong hoạt
động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước
(CQHCNN); thực trạng và giải pháp tăng cường pháp chế trong hoạt động
giải quyết khiếu nại, tố cáo; "Hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo theo yêu
cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa" (bài viết của Thạc sỹ
Ngô Mạnh Toan đăng trên Tạp chí Thanh tra) trong đó, đi sâu phân tích và
kiến nghị một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo. Luận án
tiến sỹ luật học: "Quyền khiếu nại hành chính của công dân ở Việt Nam hiện
nay" (của Nguyễn Thị Thủy, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2009), trong đó
tác giả đi sâu nghiên cứu về quyền khiếu nại hành chính của công dân; Luận
văn thạc sỹ luật học: "Giải quyết khiếu nại của cơ quan hành chính nhà nướcthực tiễn trên địa bàn tỉnh Hà Nam" (của Vũ Thị Vân Dung, khoa Luật Hành
chính, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2012) trong đó, tác giả chỉ đề cập đến
thực trạng công tác giải quyết kiếu nại của CQHCNN trên địa bàn tỉnh Hà


4

Nam và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết kiếu nại của
CQHCNN trên địa bàn tỉnh Hà Nam - một nội dung trong thực hiện PL về
khiếu nại; "Thủ tục giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà
nước: một số vấn đề lý luận và thực tiễn tại thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú
Yên" (của Nguyễn Thị Thúy Hồng, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2010) trong
đó, tác giả chủ yếu tập trung nghiên cứu về thủ tục giải quyết khiếu nại theo
quy định của pháp luật, gắn với đánh giá thực tiễn ADPL về thủ tục giải quyết

khiếu nại của CQHCNN tại thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên...
Cho đến nay, chưa có tác giả nào nghiên cứu một cách trực tiếp, đầy đủ
về việc thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh
Nghệ An. Chính vì vậy, đề tài “Thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND
thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay” sẽ là đề tài đầu tiên nghiên cứu
vấn đề này dưới góc độ lý luận chung về nhà nước và pháp luật. Tuy nhiên,
những công trình, bài viết nói trên là nguồn tư liệu quý giá, có giá trị tham
khảo trong quá trình thực hiện đề tài này.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Mục đích của luận văn là nghiên cứu lý luận thực hiện pháp luật về
khiếu nại, đánh giá thực trạng, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu
quả thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ
An. Để đạt được mục đích này, luận văn có nhiệm vụ:
+ Làm rõ những vấn đề lý luận thực hiện pháp luật về khiếu nại của
UBND thành phố thuộc tỉnh;
+ Đánh giá đúng thực trạng thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND
thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An hiện nay bao gồm cả thành tựu, ưu điểm cũng
như hạn chế, nhược điểm; chỉ ra nguyên nhân cơ bản của thực trạng ấy;


5

+ Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp
luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian
tới.
4. Phạm vi nghiên cứu của luận văn
Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về thực hiện pháp
luật về khiếu nại của UBND thành phố thuộc tỉnh để làm cơ sở đánh giá thực
trạng thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ
An hiện nay, từ đó kiến nghị một số giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp

luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian
tới. Tuy nhiên, pháp luật về khiếu nại có nội dung rất rộng lớn, bao quát trên
nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội (hành chính, đất đai, nhà ở, tố tụng...); các
nguyên tắc pháp lý, các QPPL về khiếu nại không chỉ được quy định trực tiếp
trong Luật khiếu nại, tố cáo (nay là Luật khiếu nại) mà còn được quy định
trong rất nhiều văn bản pháp luật chuyên ngành khác; các văn bản pháp luật
về khiếu nại lại thường xuyên thay đổi qua các thời kỳ. Do vậy, luận văn chỉ
tập trung đánh giá thực trạng thực hiện các quy định của: Luật khiếu nại, tố
cáo năm 1998 được sửa đổi, bổ sung năm 2004, 2005 (sau đây gọi chung là
Luật khiếu nại, tố cáo), Luật khiếu nại năm 2011 (sau đây gọi là Luật khiếu
nại) và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành hai Luật này, số liệu
đánh giá từ năm 2006 đến nay.
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận của luận văn là những quan điểm của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật; đường lối, quan điểm
của Đảng cộng sản Việt Nam về xây dựng, thực hiện pháp luật, tăng cường
pháp chế XHCN trong điều kiện đổi mới, xây dựng nhà nước pháp quyền và
hội nhập quốc tế hiện nay, được thể hiện trong các Nghị quyết đại hội Đảng,
cũng như trong Hiến pháp và các văn bản pháp luật của nước ta.


6

Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của triết học Mác - Lê
Nin, để đảm bảo nội dung nghiên cứu cũng như tính khoa học, lô gíc giữa các
vấn đề, luận văn còn sử dụng một số phương pháp cụ thể như: phân tích, tổng
hợp, so sánh… để giải quyết vấn đề đặt ra.
6. Những đóng góp của luận văn
Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống vấn đề
thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
Những vấn đề lý luận, cách nhìn nhận, đánh giá luật thực định và thực tiễn, từ

đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về khiếu
nại của UBND thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới là những
đóng góp có giá trị của luận văn đối với công tác nghiên cứu khoa học, công
tác lập pháp cũng như trong thực hiện và áp dụng pháp luật.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 02 chương, với 05 mục.


7

Chƣơng 1.
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN
THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH - NHỮNG VẤN ĐỀ L LUẬN
1.1. KHIẾU NẠI, PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI VÀ NHIỆM VỤ, QUYỀN
HẠN CỦA UỶ BAN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH TRONG
VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI
1.1.1. Khiếu nại
* Khái niệm khiếu nại
Có thể nói khiếu nại là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong đời sống
xã hội và được hiểu theo nhiều góc độ khác nhau. Trong tiếng la tinh "khiếu
nại" là "complaint", nghĩa là việc phàn nàn, phản ứng của người nào đó đối
với một vấn đề có liên quan đến lợi ích của mình. Theo nghĩa này, thì thuật
ngữ khiếu nại có phạm vi rất rộng, có thể là phản ứng giữa người dân với
nhau hoặc giữa người dân với cơ quan công quyền. Theo từ điển Tiếng Việt
của Nhà xuất bản Thanh Niên: khiếu nại là đề nghị cơ quan có thẩm quyền
xem xét một việc làm mà mình không đồng ý, cho là không hợp lý hoặc trái
phép [38, tr.474]. Theo đó, có thể hiểu khiếu nại ở phạm vi rộng, là phản ứng
của cá nhân, tổ chức với cơ quan có thẩm quyền về bất kỳ một việc làm hay
quyết định mà mình thấy không hợp lý hoặc trái pháp luật. Theo từ điển giải

thích thuật ngữ Luật học, thì khiếu nại là "việc đề nghị của công dân, cơ quan,
tổ chức với cơ quan nhà nước hay người có chức vụ về sự vi phạm hoặc cho
là vi phạm quyền, lợi ích chính đáng của họ" [39, tr.67]. Ở đây thuật ngữ
khiếu nại đã được thu hẹp hơn, vì khiếu nại chỉ xảy ra khi có sự vi phạm hoặc
cho là vi phạm quyền, lợi ích chính đáng của họ. Theo Luật khiếu nại, tố cáo
thì khiếu nại là "việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo
thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền
xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật


8

cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái
pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình" [32, K1, Đ2]. Luật
khiếu nại cũng quy định tương tự như vậy tại khoản 1, Điều 2, nhưng cụ thể
và rõ ràng hơn khi xác định quyết định hành chính (QĐHC), hành vi hành
chính (HVHC) bị khiếu nại phải là QĐHC, HVHC của CQHCNN hoặc của
người có thẩm quyền trong CQHCNN.
Các định nghĩa, khái niệm về khiếu nại như trên tuy được hiểu ở nhiều
góc độ khác nhau, nhưng đều có nội dung cơ bản tương đối thống nhất, thể
hiện ở chỗ đều cho rằng khiếu nại chính là đề nghị xem xét lại một vấn đề mà
mình không đồng ý, cho là trái phép; trong khiếu nại bao giờ cũng hàm chứa
những dữ liệu chứng tỏ có sự vi phạm hoặc cho là vi phạm quyền và lợi ích
hợp pháp của chủ thể được pháp luật bảo vệ. Về góc độ xã hội, khiếu nại là
hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội, thể hiện sự phản ứng có tính tự
nhiên của một người đối với hành vi của người khác khi họ cho rằng hành vi đó
không phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm
phạm đến quyền và lợi ích của mình. Về góc độ chính trị - pháp lý, khiếu nại là
một trong những quyền dân chủ cơ bản của công dân được Hiến pháp và pháp
luật ghi nhận và bảo đảm thực hiện; là phương tiện để công dân tham gia quản

lý nhà nước và xã hội, phản ánh nền dân chủ của một quốc gia [35, tr.10].
Với mục đích tìm hiểu việc thực hiện pháp luật về khiếu nại tại một địa
phương của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, thiết nghĩ, khái niệm khiếu
nại được đề cập đến trong Luật khiếu nại là khá rõ ràng và phù hợp với phạm
vi cũng như mục đích nghiên cứu của đề tài. Đây cũng là khái niệm được sử
dụng trong luận văn. Theo đó, khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức
hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục PL quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá
nhân có thẩm quyền xem xét lại QĐHC, HVHC của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong CQHCNN hoặc quyết định kỷ luật cán


9

bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp
luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Tuy nhiên, trong thực tế cuộc sống, phần lớn người dân chỉ quen sử
dụng thuật ngữ "khiếu nại" mà không hề quan tâm đến thuật ngữ "khiếu nại
hành chính". Pháp luật thực định cũng không có điều khoản nào quy định về
khiếu nại hành chính, nhưng khiếu nại trong Luật khiếu nại, tố cáo cũng như
trong Luật khiếu nại được mặc định hiểu là khiếu nại trong quản lý hành
chính nhà nước, hay còn gọi là khiếu nại hành chính. Giáo trình Thanh tra và
giải quyết khiếu nại, tố cáo của Trường Đại học Luật Hà Nội, năm 2008 đã
định nghĩa: "Khiếu nại hành chính là khiếu nại về tính hợp pháp của quyết
định hành chính, hành vi hành chính và quyết định kỷ luật cán bộ, công chức
là những sự việc phát sinh trong hoạt động quản lý hành chính"[42, tr.74].
Có thể thấy rằng khiếu nại hành chính về bản chất là loại khiếu nại phát
sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, xảy ra trong hoạt động của
tất cả các CQNN, nhưng chủ yếu và phổ biến nhất là trong hoạt động chấp
hành và điều hành của các CQHCNN. Phạm vi phát sinh khiếu nại hành chính
rất rộng, gồm tất cả các lĩnh vực của quản lý hành chính nhà nước. Đối tượng

của khiếu nại hành chính là các QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật cán bộ,
công chức. Khiếu nại hành chính được giải quyết theo thủ tục hành chính.
* Đặc điểm của khiếu nại
Từ khái niệm như trên, có thể thấy khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ
quan, tổ chức chịu tác động trực tiếp của QĐHC hay HVHC hoặc là đề nghị
của cán bộ, công chức chịu tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với
cơ quan, tổ chức hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này
xuất phát từ nhận thức chủ quan của người khiếu nại khi họ cho rằng quyền
và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm bởi QĐHC, HVHC hoặc bởi
quyết định kỷ luật của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Cơ quan nhà nước có


10

thẩm quyền chỉ có thể kết luận là có sự vi phạm hay không sau khi đã xem xét
một cách khách quan và thận trọng nội dung vụ việc cùng những tài liệu và
chứng cứ có liên quan. Đặc điểm cơ bản của khiếu nại là trong đó bao giờ
cũng hàm chứa những dữ liệu chứng tỏ có sự vi phạm hoặc cho là vi phạm
quyền và lợi ích được pháp luật bảo vệ. Vì vậy, việc khiếu nại không phải là
hoạt động mang tính phòng ngừa mà là việc bảo vệ một cách tích cực quyền
và lợi ích của công dân, cơ quan, tổ chức. Nguyên nhân phát sinh khiếu nại là
khi cá nhân, cơ quan, tổ chức cho rằng QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật…
đã xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình nên mới thực hiện việc
khiếu nại. Đây chính là tranh chấp giữa chủ thể quản lý hành chính với đối
tượng quản lý.
Chủ thể khiếu nại có thể là công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ,
công chức. Các cá nhân, tổ chức nước ngoài cũng được hưởng quyền khiếu
nại, song công dân Việt Nam vẫn là chủ thể sử dụng quyền khiếu nại thường
xuyên và tích cực nhất. Chủ thể bị khiếu nại là CQHCNN hoặc người có thẩm
quyền trong CQHCNN có QĐHC, HVHC bị khiếu nại; cơ quan, tổ chức, cá

nhân có thẩm quyền có quyết định kỷ luật cán bộ, công chức bị khiếu nại.
Chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính là chủ thể quản lý
hành chính nhà nước, đó có thể là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền
giải quyết khiếu nại. Như vậy, người bị khiếu nại cũng có thể đồng thời là
người giải quyết khiếu nại.
Mục đích của khiếu nại là để bảo vệ, khôi phục quyền, lợi ích chính
đáng của người khiếu nại khi bị QĐHC, HVHC của CQHCNN, của người có
thẩm quyền trong CQHCNN hoặc quyết định kỷ luật của cơ quan, tổ chức
xâm hại. Thông qua việc thực hiện quyền khiếu nại, người khiếu nại không
chỉ cung cấp cho CQNN có thẩm quyền thông tin về những quyết định hoặc
việc làm trái pháp luật mà còn phê phán những cơ quan, tổ chức, cá nhân có


11

những hành vi gây tác động xấu đến hoạt động bình thường của bộ máy nhà
nước nói chung, các CQHCNN nói riêng.
Đối tượng khiếu nại là QĐHC, HVHC của các CQHCNN hoặc quyết
định kỷ luật cán bộ, công chức. Từ góc độ khoa học, QĐHC được hiểu là "kết
quả sự thể hiện ý chí quyền lực đơn phương của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền, những người có chức vụ, các tổ chức và cá nhân được nhà nước trao
quyền, được thực hiện trên cơ sở và để thi hành pháp luật, theo trình tự và
hình thức do pháp luật quy định hướng tới việc thực hiện nhiệm vụ quản lý
hành chính trong lĩnh vực hoặc vấn đề được phân công phụ trách"[42, tr.71].
Theo luật thực định thì QĐHC "là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước
hoặc người có thẩm quyền trong CQHCNN ban hành để quyết định về một
vấn đề cụ thể trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước được áp dụng một
lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể"[31, Đ.2]. Như vậy, QĐHC là
đối tượng khiếu nại hành chính chỉ bao gồm các QĐHC cá biệt được thể hiện
thành văn bản. Quyết định chủ đạo và quyết định quy phạm không phải là đối

tượng khiếu nại. Hành vi hành chính là "hành vi của cơ quan hành chính nhà
nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện
hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật". Còn
quyết định kỷ luật "là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan,
tổ chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức
thuộc quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật về cán bộ, công
chức"[31, Đ.2].
Việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại được thực hiện theo một trình tự,
thủ tục riêng biệt do pháp luật về khiếu nại quy định. Thủ tục khiếu nại và giải
quyết khiếu nại có thể hiểu là trình tự tiến hành các công việc phải làm của
các chủ thể để thực hiện quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại.


12

Như vậy, khiếu nại là quyền, là hành vi của các chủ thể như CQNN, tổ
chức và cá nhân, còn hoạt động giải quyết khiếu nại là hoạt động mang tính
quyền lực nhà nước, chỉ được thực hiện bởi người có thẩm quyền trong
CQHCNN theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Quyền khiếu nại của
công dân xuất hiện trong mối liên hệ với quá trình thực hiện chức năng
QLNN. Quá trình công dân thực hiện quyền khiếu nại chính là quá trình cung
cấp cho CQNN có thẩm quyền các tài liệu, chứng cứ về sự vi phạm quyền và
lợi ích hợp pháp của công dân từ phía cơ quan và người có thẩm quyền trong
CQHCNN. Bởi người khiếu nại không được sử dụng quyền lực nhà nước
trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại nên họ không thể tự mình khôi phục lại
những quyền và lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, do đó họ phải đề nghị
CQNN hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại tiến hành giải quyết
khiếu nại của họ theo thủ tục mà PL quy định. Người có thẩm quyền giải
quyết khiếu nại một mặt sử dụng những tài liệu, chứng cứ tiếp nhận từ người
khiếu nại; mặt khác thu thập, xác minh thêm thông tin, tài liệu từ những

nguồn khác để làm căn cứ cho việc giải quyết khiếu nại một cách khách quan,
chính xác.
1.1.2. Pháp luật về khiếu nại
Chúng ta biết rằng, pháp luật là sản phẩm của sự phát triển xã hội, vừa
mang tính khách quan - do nhu cầu đòi hỏi khách quan của xã hội, vừa mang
tính chủ quan - phụ thuộc ý chí nhà nước. Hoạt động quản lý nhà nước của
các CQHCNN nói chung, việc thực thi nhiệm vụ, công vụ của cán bộ, công
chức, nhân viên trong các cơ quan nhà nước không tránh khỏi những sai sót,
VPPL, làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, vì
vậy làm phát sinh khiếu nại, cũng như hoạt động giải quyết khiếu nại của các
cơ quan nhà nước. Xuất phát từ thực tiễn, nhu cầu thực tiễn và bởi khiếu nại
và việc giải quyết khiếu nại là những vấn đề quan trọng, có ảnh hưởng rất lớn


13

tới quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân cũng như ảnh hưởng đến
hoạt động của các CQNN, nên cần thiết phải ban hành pháp luật để quy định
về quyền khiếu nại, thẩm quyền, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại. Đây
chính là cơ sở để hình thành pháp luật về khiếu nại.
Trong khoa học pháp lý, pháp luật về khiếu nại là một bộ phận trong hệ
thống pháp luật của Việt Nam, là lĩnh vực pháp luật chuyên ngành bao gồm
các QPPL, các nguyên tắc pháp lý điều chỉnh các quan hệ phát sinh giữa các
chủ thể trong quá trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại, góp phần phát huy
dân chủ, tăng cường pháp chế XHCN, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi
ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Với cách hiểu như trên, pháp
luật về khiếu nại ở nước ta bao gồm các quy định có liên quan đến việc khiếu
nại và giải quyết khiếu nại. Từ đó, có thể hiểu pháp luật về khiếu nại là hệ
thống các quy định do nhà nước ban hành và bảo đảm thực hiện để điều
chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh liên quan đến khiếu nại và giải quyết

khiếu nại nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ
chức.
Ở Việt Nam hiện nay, pháp luật về khiếu nại đã có mặt và điều chỉnh
trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, như: hành chính, đất đai, nhà ở, lao
động, dân sự, xử phạt vi phạm hành chính, tố tụng... Pháp luật về khiếu nại
được biểu hiện bằng hệ thống các QPPL, các nguyên tắc pháp lý và được quy
định trong nhiều văn bản QPPL khác nhau như Hiến pháp, Luật, các văn bản
dưới luật...
Trên cơ sở phạm vi nghiên cứu của luận văn đã được xác định, thì pháp
luật về khiếu nại bao gồm các nội dung cơ bản sau:
+ Nhóm các quy định chung (gồm các khái niệm, nguyên tắc và các
hành vi bị nghiêm cấm);


14

+ Nhóm các quy phạm quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại
đối với QĐHC, HVHC (gồm các quy định về quyền, nghĩa vụ của người
khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại, luật sư, trợ giúp viên
pháp lý; Trình tự khiếu nại, rút khiếu nại, thời hiệu khiếu nại; thẩm quyền giải
quyết khiếu nại; thời hiệu khiếu nại, thời hạn giải quyết khiếu nại; trình tự,
thủ tục giải quyết khiếu nại; thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu
lực pháp luật..);
+ Nhóm các quy phạm quy định về khiếu nại và giải quyết khiếu nại
quyết định kỷ luật cán bộ, công chức (gồm các quy định về thời hiệu khiếu
nại, hình thức khiếu nại; thời hạn thụ lý và giải quyết khiếu nại; thẩm quyền
giải quyết khiếu nại; trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại; hiệu lực của quyết
định giải quyết khiếu nại, khởi kiện vụ án hành chính và thi hành quyết định
giải quyết khiếu nại đối với quyết định kỷ luật cán bộ, công chức có hiệu lực
pháp luật);

+ Nhóm các quy phạm quy định về tiếp công dân (gồm các quy định về
trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân; Quyền, nghĩa vụ của người
khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh tại trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp
công dân; Trách nhiệm tiếp công dân của người đứng đầu cơ quan, tổ chức;
Trách nhiệm của cán bộ tiếp công dân, người phụ trách trụ sở, địa điểm tiếp
công dân);
+ Nhóm các quy phạm quy định về quản lý, giám sát công tác giải
quyết khiếu nại (gồm các quy định về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức
trong việc quản lý, giám sát công tác giải quyết khiếu nại và trách nhiệm phối
hợp trong công tác giải quyết khiếu nại);
+ Nhóm các quy định về khen thưởng và xử lý vi phạm.
Pháp luật về khiếu nại là cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện quyền
khiếu nại và giải quyết khiếu nại cũng như để quản lý, giám sát công tác giải
quyết khiếu nại của các cơ quan, tổ chức.


15

1.1.3. Uỷ ban nhân dân thành phố thuộc tỉnh và nhiệm vụ, quyền hạn của
Uỷ ban nhân dân thành phố thuộc tỉnh trong việc thực hiện pháp luật về
khiếu nại
UBND thành phố thuộc tỉnh là cơ quan chấp hành - điều hành hay còn
gọi là CQHCNN có thẩm quyền chung ở địa phương; là cơ quan có thẩm
quyền QLNN trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. UBND thành phố
thuộc tỉnh chịu trách nhiệm chấp hành Hiến pháp, Luật, các văn bản của
CQNN cấp trên và nghị quyết của HĐND cùng cấp nhằm bảo đảm thực hiện
chủ trương, biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an
ninh và thực hiện các chính sách khác trên địa bàn. UBND thành phố thuộc
tỉnh thực hiện chức năng QLNN ở địa phương, góp phần bảo đảm sự chỉ đạo,
quản lý thống nhất trong bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương tới cơ

sở. Hiệu quả hoạt động của UBND thành phố thuộc tỉnh được bảo đảm bằng
hiệu quả hoạt động của tập thể UBND, Chủ tịch UBND, các thành viên khác
của UBND và của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố thuộc
tỉnh. Hoạt động chấp hành, điều hành của UBND thành phố thuộc tỉnh là hoạt
động tổ chức thực thi PL, đưa pháp luật vào cuộc sống, dùng PL để quản lý,
tổ chức các quá trình hoạt động của xã hội.
Thẩm quyền thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố
thuộc tỉnh là tổng thể các quyền, nghĩa vụ pháp lý của UBND thành phố thuộc
tỉnh trong việc thực hiện pháp luật về khiếu nại. Đây là phương tiện pháp lý
để UBND thành phố thuộc tỉnh thực hiện chức năng, nhiệm vụ được nhà nước
trao.
Về địa vị pháp lý, UBND thành phố thuộc tỉnh có chức năng, nhiệm vụ
tương đương với chức năng, nhiệm vụ của UBND huyện, quận, thị xã. Theo
quy định của pháp luật hiện hành, trong việc thi hành pháp luật, UBND thành
phố thuộc tỉnh có nhiệm vụ, quyền hạn chỉ đạo, tổ chức công tác tuyên truyền,


16

PBGDPL, kiểm tra việc chấp hành Hiến pháp, Luật, các văn bản QPPL của cơ
quan nhà nước cấp trên và nghị quyết của HĐND cùng cấp…, đồng thời “tổ
chức, chỉ đạo việc thực hiện công tác kiểm tra, thanh tra nhà nước; tổ chức
tiếp dân, giải quyết kịp thời khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của công dân...”[34,
Đ.106]. Trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, UBND
thành phố thuộc tỉnh "tổ chức, chỉ đạo việc giải quyết khiếu nại, tố cáo; quản
lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong phạm vi địa phương
mình"[32, Đ.10]. Đồng thời, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra các cơ quan, tổ
chức do mình quản lý trong việc thực hiện pháp luật về khiếu nại; thực hiện
chế độ báo cáo về công tác giải quyết khiếu nại theo quy định của Chính phủ.
Thanh tra nhà nước cùng cấp giúp thủ trưởng CQNN cùng cấp quản lý công

tác giải quyết khiếu nại.
Để thực hiện chức năng QLNN đối với công tác giải quyết khiếu nại,
UBND thành phố thuộc tỉnh phải tiến hành các công việc, như: Ban hành các
văn bản QPPL, quy chế giải quyết khiếu nại; Tuyên truyền, hướng dẫn và tổ
chức việc thực hiện các quy định pháp luật về khiếu nại; Thanh tra, kiểm tra
việc thực hiện các quy định về khiếu nại; Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ làm
công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại; Tổng hợp tình hình khiếu nại và
việc giải quyết khiếu nại; Tổng kết kinh nghiệm về công tác giải quyết khiếu
nại...[32, Đ.80].
Hoạt động giải quyết khiếu nại là hoạt động kiểm tra, xác minh, kết
luận về tính hợp pháp và tính hợp lý của QĐHC, HVHC bị khiếu nại thuộc
thẩm quyền giải quyết để có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật,
nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức và lợi
ích chung của Nhà nước và xã hội. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì
Chủ tịch UBND thành phố thuộc tỉnh có thẩm quyền và trách nhiệm giải
quyết khiếu nại đối với QĐHC, HVHC của mình; giải quyết khiếu nại lần hai


17

đối với khiếu nại mà chủ tịch UBND cấp xã, thủ trưởng cơ quan thuộc UBND
thành phố thuộc tỉnh đã giải quyết lần đầu nhưng còn có khiếu nại hoặc khiếu
nại lần đầu đã hết thời hạn nhưng chưa được giải quyết [31, Đ.18].
Như vậy, UBND thành phố thuộc tỉnh vừa có trách nhiệm tổ chức thực
hiện pháp luật về khiếu nại, đưa pháp luật về khiếu nại vào cuộc sống, vừa là
chủ thể thể thực hiện pháp luật về khiếu nại, là cơ quan có thẩm quyền QLNN
đối với công tác giải quyết khiếu nại trong phạm vi địa phương. Thẩm quyền
giải quyết khiếu nại gắn liền với trách nhiệm của người đứng đầu (Thủ trưởng
cơ quan thuộc UBND thành phố thuộc tỉnh và Chủ tịch UBND thành phố
thuộc tỉnh). Việc thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố thuộc

tỉnh được thể hiện ở hoạt động tổ chức thi hành pháp luật về khiếu nại và hoạt
động tuân thủ, chấp hành, sử dụng, áp dụng pháp luật về khiếu nại trong quá
trình chỉ đạo, giải quyết khiếu nại.
1.2. THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ KHIẾU NẠI CỦA UỶ BAN NHÂN
DÂN THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH
1.2.1. Khái niệm, đặc điểm thực hiện pháp luật về khiếu nại của Uỷ ban
nhân dân thành phố thuộc tỉnh
* Khái niệm thực hiện pháp luật về khiếu nại
Để quản lý xã hội, trước hết Nhà nước phải quan tâm xây dựng pháp
luật để điều chỉnh các quan hệ xã hội nhằm đảm bảo lợi ích của mọi tổ chức,
cá nhân trong xã hội và lợi ích của Nhà nước. Mục đích đó chỉ có thể đạt
được khi những quy định của pháp luật được các chủ thể tự giác thực hiện một
cách nghiêm chỉnh trong thực tế. Thông qua hoạt động thực hiện pháp luật, mục
đích của Nhà nước khi ban hành pháp luật được hiện thực hóa, nhờ đó Nhà nước
có thể điều hành và quản lý xã hội, thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội trên từng
lĩnh vực nhất định. Vì vậy, thực hiện pháp luật có vị trí và tầm quan trọng đặc
biệt trong toàn bộ các hoạt động về pháp luật. Trong cơ chế điều chỉnh pháp luật,


18

thực hiện PL là giai đoạn thứ hai sau khi đã tiến hành giai đoạn xây dựng PL và
là giai đoạn quan trọng, không thể thiếu.
Thực hiện pháp luật là hoạt động có mục đích của cá nhân, cơ quan, tổ
chức nhằm làm cho các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành
những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật.
Theo lý luận chung về nhà nước và pháp luật, hiện nay cơ bản tồn tại
bốn hình thức thực hiện pháp lụât, đó là: Tuân thủ pháp luật (hay tuân theo
pháp luật); thi hành pháp luật (hay chấp hành pháp luật); sử dụng pháp luật
và áp dụng pháp luật. Thực hiện pháp luật do nhiều chủ thể khác nhau tiến

hành với nhiều cách thức khác nhau. Đó có thể là hành vi của mỗi cá nhân,
nhưng cũng có thể là hoạt động của các CQNN, các tổ chức xã hội, các tổ
chức kinh tế... Dưới góc độ pháp lý, thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp.
Hành vi đó không trái mà phù hợp với những quy định của pháp luật và có lợi
cho xã hội, cho Nhà nước, cho công dân. Hành vi hợp pháp này có thể được
chủ thể thực hiện trên cơ sở tự nhận thức là cần thiết phải xử sự theo đúng
quy định của pháp luật; Cũng có thể chúng được thực hiện do chủ thể bị ảnh
hưởng của những người xung quanh mà hành động; Hoặc có thể có những
hành vi hợp pháp được thực hiện là kết quả của việc áp dụng những biện pháp
cưỡng chế nhà nước hoặc do sợ bị áp dụng những biện pháp đó.
Thực hiện pháp luật về khiếu nại là thực hiện pháp luật về một lĩnh
vực trong xã hội mà cụ thể là khiếu nại. Từ khái niệm thực hiện pháp luật nói
chung, có thể hiểu thực hiện pháp luật về khiếu nại chính là việc các chủ thể
pháp luật bằng các hình thức khác nhau (tuân thủ, chấp hành, sử dụng hoặc áp
dụng pháp luật về khiếu nại) làm cho các quy định của pháp luật về khiếu nại
đi vào cuộc sống. Tất cả những xử sự được tiến hành phù hợp với các yêu cầu
của QPPL đều được coi là sự thực hiện thực tế các QPPL đó. Như vậy, thực
hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố thuộc tỉnh là hoạt động thực


19

tế, hợp pháp có mục đích của UBND thành phố thuộc tỉnh nhằm hiện thực hóa
các quy định của pháp luật về khiếu nại, làm cho chúng đi vào cuộc sống, đáp
ứng những nhu cầu đòi hỏi hợp pháp, chính đáng của Nhà nước, tổ chức, cá
nhân. Việc thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố thuộc tỉnh
được thể hiện ở hoạt động tổ chức thi hành pháp luật về khiếu nại và hoạt
động tuân thủ, chấp hành, sử dụng, áp dụng pháp luật về khiếu nại trong quá
trình chỉ đạo, giải quyết khiếu nại.
* Đặc điểm thực hiện pháp luật về khiếu nại của Uỷ ban nhân dân

thành phố thuộc tỉnh
Thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành phố thuộc tỉnh
ngoài những đặc điểm của thực hiện pháp luật nói chung, còn có những đặc
điểm mang tính chất đặc thù. Những đặc điểm đặc thù này được quy định bởi địa
vị pháp lý và chức năng, nhiệm vụ của UBND thành phố thuộc tỉnh.
Thứ nhất, hoạt động thực hiện pháp luật về khiếu nại của UBND thành
phố thuộc tỉnh là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước. UBND thành phố
thuộc tỉnh là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Thực hiện pháp luật
về khiếu nại là một trong những hình thức để thực hiện chức năng, nhiệm vụ
của nhà nước. Hoạt động thực hiện pháp luật có thể được tiến hành thông qua
những cơ chế đơn giản, cũng có thể là cơ chế phức tạp. Với cơ chế đơn giản,
các tổ chức, cá nhân trên cơ sở nhận thức nội dung, yêu cầu, đòi hỏi của các
quy định pháp luật, khi gặp tình huống thực tế mà pháp luật đã dự liệu sẽ cân
nhắc, tính toán để lựa chọn phương án thực hiện sao cho chính xác, phù hợp
và có lợi nhất. Tuy nhiên, có nhiều quy định của pháp luật các tổ chức, cá
nhân không có thẩm quyền nên không thể tự mình thực hiện được mà phải có
sự can thiệp, giúp đỡ của CQNN hay nhà chức trách có thẩm quyền thì mới có
thể thực hiện được. Để thực hiện pháp luật về khiếu nại, các chủ thể vừa có
thể thực hiện thông qua cơ chế đơn giản song cũng phải tiến hành thông qua