LUẬN văn LUẬT HÀNH CHÍNH HOÀN THIỆN NHỮNG QUY ĐỊNH và cơ CHẾ NHẰM NÂNG CAO QUYỀN PHỤ nữ ở VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT



LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
KHÓA 34: 2008 – 2012

HOÀN THIỆN NHỮNG QUY ĐỊNH VÀ
CƠ CHẾ NHẰM NÂNG CAO QUYỀN PHỤ NỮ
Ở VIỆT NAM

Giảng viên hướng dẫn

Sinh viên thực hiện

Ths. ĐINH THANH PHƯƠNG
Bộ môn Luật Hành chính

HUỲNH THỊ CẨM TÚ
MSSV: 5085856
Lớp: Luật Hành chính – Khóa 34

Cần Thơ, tháng 4/2012


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................

.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN PHỤ NỮ ...................................................... 4
1.1 CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ....................................................................................... 4
1.1.1 Quyền con người ............................................................................................................... 4
1.1.2 Khái niệm giới tính ......................................................................................................... 15
1.1.3 Khái niệm phụ nữ .......................................................................................................... 15
1.1.4 Quyền phụ nữ (women’s ringhts) ................................................................................ 16

1.1.5 Mối quan hệ giữa quyền con người và quyền phụ nữ .............................................. 19
1.1.6 Khái niệm bạo lực gia đình .......................................................................................... 20
1.2 LỊCH SỬ HÌNH THÀNH QUYỀN PHỤ NỮ ................................................................ 21
1.2.1 Lịch sử hình thành quyền phụ nữ trên thế giới ......................................................... 21
1.1.2 Lịch sử hình thành quyền phụ nữ ở Việt Nam.......................................................... 23
CHƯƠNG 2 CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ QUYỀN PHỤ NỮ TRONG PHÁP LUẬT QUỐC
TẾ VÀ PHÁP LUẬT VIỆT NAM ......................................................................................... 26
2.1 CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ QUYỀN PHỤ NỮ TRONG PHÁP LUẬT QUỐC TẾ ........ 26
2.1.1 Điều ước quốc tế đa phương ........................................................................................ 26
2.1.2 Điều ước quốc tế song phương ..................................................................................... 33
2.2 CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ QUYỀN PHỤ NỮ TRONG PHÁP LUẬT QUỐC TẾ ........ 35
2.2.1 Các điều ước quốc tế Việt Nam tham gia .................................................................... 35
2.2.2 Pháp luật Việt Nam ....................................................................................................... 36
CHƯƠNG 3 NHỮNG GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN NHỮNG QUY ĐỊNH VÀ
CƠ CHẾ NHẰM NÂNG CAO QUYỀN PHỤ NỮ Ở VIỆT NAM .................................. 48
3.1 NHỮNG HẠN CHẾ CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM ................................................ 48
3.1.1 Những hạn chế về mặt xã hội ....................................................................................... 48
3.1.2 Những hạn chế về mặt luật học ................................................................................... 50
GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

3.2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ ĐẢM BẢO QUYỀN PHỤ NỮ ......................................... 57
3.2.1 Hoàn thiện những quy định của pháp luật ................................................................. 57
3.2.2 Hoàn thiện cơ chế nâng cao quyền phụ nữ ................................................................. 63
KẾT LUẬN ............................................................................................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Từ xưa đến nay trải qua quá trình lịch sử lâu dài từ thời kỳ dựng nước, giữ nước
từ thời bà Trưng, bà Triệu rồi đến các cuộc cách mạng giải phóng dân tộc càng chứng tỏ
vai trò quan trọng của người phụ nữ trên chiến trường cũng như là hậu phương vững
chắc để lao động chi viện cho chiến trường, từ các mẹ già cho đến những trẻ nhỏ đều hết
mình phục vụ cho đất nước với khẩu hiệu “giặc tới nhà đàn bà cũng đánh”, rồi khi đất
nước được giải phóng do thấy được sức mạnh của chị em phụ nữ nên Đảng và Nhà nước
ngày càng chú trọng công tác chăm lo đời sống của chị em phụ nữ. Tuy nhiên, dù có
quan tâm khá sớm nhưng sự quan tâm đó chưa được đầy đủ, trong xã hội vẫn còn đâu
đó tình trạng phân biệt đối xử với phụ nữ. Cho đến khi phê chuẩn Công ước quốc tế về
xóa bỏ các hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ năm 1979, thì Việt Nam đã từng bước
cụ thể hóa các quy định của công ước vào pháp luật quốc gia nhằm đem đến cho người
phụ nữ những quyền thực thụ của mình để chống lại các hình thức phân biệt. Thế nhưng
trên thực tế thì những quy định đó cũng chưa thật sự hoàn toàn đến được với tất cả mọi
người dân, đặc biệt là phụ nữ. Một phần bởi vì tư tưởng cổ hủ đã ăn sâu vào tư tưởng
của họ, đối với họ gia đình là tất cả nên việc chăm sóc gia đình đối với họ là nghĩa vụ, là
niềm vui nên việc đấu tranh khỏi những tư tưởng đó đối với họ là không cần thiết, cũng
có thể do trình độ của họ không được cao nên nhận thức của họ về vấn đề đó cũng
không hoàn toàn đầy đủ, bên cạnh đó là việc thực thi các chính sách của nhà nước chưa
đồng bộ và hợp lý chưa được người dân biết đến.

Thứ nhất, dù đã có những quy định có thể nói là đã khá hoàn chỉnh chẳng hạn như
được quy định trong Hiến pháp là đạo luật có hiệu lực pháp lý cao nhất rồi đến các văn
bản luật khác như Bộ luật hình sự, Bộ luật lao động, Luật hôn nhân gia đình Luật bầu cử
đại biểu Quốc hội, Luật bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân,…nhưng những quy định
trên có phần hợp lý, tiến bộ nhưng cũng có phần bộc lộ những khiếm khuyết của nó.Nếu
như có quy định thì những quy định đó còn chung chung chưa cụ thể rõ ràng gây khó
khăn và thiếu thống nhất trong quá trình áp dụng, hoặc những quy định đó chưa được
đầy đủ, chưa phù hợp với tình hình thực tế làm cho vấn đề thực thi gặp nhiều bất cập.
Bên cạnh đó, là vấn đề cơ chế thực thi pháp luật còn chưa hoàn thiện và đồng bộ.
Một điều có thể thấy rằng nếu đã có những quy định hoàn thiện mà cơ chế thực thi
không tốt không hợp lý thì khó có thể thực thi những quy định đó, còn ở đây pháp luật

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 1

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

đã chưa được hoàn thiện mà lại có cơ chế thực thi chưa đồng bộ chưa hoàn thiện thì lại
càng khó có thể thực hiện trên thực tế một cách tốt nhất.
Chính vì thế, ở đây người viết muốn tìm hiểu những quy định đó để từ đó tìm ra
những hạn chế trong việc thực thi pháp luật, đồng thời đưa ra một số giải pháp để hoàn
thiện hơn nữa những quy định của pháp luật tìm ra cơ chế hữu hiệu nhất để nâng cao
quyền của người phụ nữ trên các lĩnh vực Chính trị, Hôn nhân gia đình, Hình sự và Lao
động,…trong thời gian tới, cũng như góp phần thực thi Luật bình đẳng giới và Luật
phòng chống bạo lực gia đình, bởi lẽ đó là những quyền cơ bản và người phụ nữ đáng
được hưởng theo đúng với vai trò của họ trong quá khứ và hiện tại cũng như tương lai.

2. Phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi đề tài của mình người viết tập trung nghiên cứu những quy định
của pháp luật về quyền của người phụ nữ được quy định trong một số Điều ước quốc tế
về quyền con người và quyền phụ nữ và đặc biệt là trong các bản Hiến pháp năm 1946,
1959, 1980 và 1992 sửa đổi bổ sung năm 2001, Bộ luật hình sự năm 1999 sửa đổi bổ
sung năm 2009, Luật hôn nhân gia đình năm 2000, Bộ luật lao động năm 1994 sửa đổi
bổ sung năm 2007, Luật bình đẳng giới năm 2007 và Luật phòng chống bạo lực gia đình
năm 2007.
3. Mục đích nghiên cứu
Việt Nam là một xã hội được cho là có sự tôn trọng quyền con người từ khá sớm,
đồng thời cũng có khá nhiều quy định nhằm bảo vệ quyền của người phụ nữ tuy nhiên
vẫn còn một số hạn chế nhất định nên người viết muốn tìm hiểu xem những quy định đó
như thế nào đã hoàn thiện chưa nếu chưa hoàn thiện thì từ đó có thể đưa ra những giải
pháp để hoàn thiện nó nhằm bảo vệ quyền lợi của người phụ nữ trong thời gian tới.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu đề tài này, người viết sử dụng một số phương pháp
để có thể thực hiện đề tài như là: phương pháp phân tích câu chữ dựa trên các nguồn tài
liệu từ sách báo, tạp chí, phương pháp so sánh, đối chiếu bên cạnh đó còn có phương
pháp liệt kê các điều luật, cũng như phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin.
5. Bố cục đề tài
Với đề tài “Hoàn thiện những quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở
Việt Nam” ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
đề tài được chia thành ba chương.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 2

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú

Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

Chương 1: Cơ sở lý luận về quyền phụ nữ
Chương này người viết chủ yếu tìm hiểu về những lý luận chung về quyền con người và
quyền phụ nữ, bởi lẽ quyền phụ nữ là một phần trong lĩnh vực quyền con người rộng
lớn.
Chương 2: Cơ sở pháp lý về quyền phụ nữ trong pháp luật quốc tế và pháp luật
Việt Nam
Ở chương này người viết sẽ đi sâu vào tìm hiểu những quy định trong những văn
bản pháp lý quốc tế và những quy định trong pháp luật Việt Nam.
Chương 3: Những giải pháp nhằm hoàn thiện những quy định và cơ chế để nâng
cao quyền phụ nữ ở Việt Nam
Trong chương này, trước tiên người viết sẽ tìm ra những mặt hạn chế trong việc
thực thi quyền phụ nữ ở Việt Nam rồi từ đó có những giải pháp nhằm hoàn thiện những
quy định cũng như cơ chế để có thể thực thi quyền phụ nữ một cách hoàn thiện ở Việt
Nam.
Để hoàn thành được đề tài này người viết xin chân thành cảm ơn:
Quý Thầy cô khoa Luật đã nhiệt tình giúp đỡ, đặc biệt là Thạc sĩ Đinh Thanh
Phương đã tận tình hướng dẫn cũng như sự giúp đỡ của bạn bè đã hỗ trợ trong việc tìm
nguồn tài liệu để đề tài này được hoàn thành, xin chân thành cảm ơn.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 3

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN PHỤ NỮ
1.1 CÁC KHÁI NIỆM LIÊN QUAN
Quyền phụ nữ hay cũng có thể là quyền con người của phụ nữ, bởi lẽ dù có quy định
như thế nào thì cũng không thể phủ nhân một điều rằng quyền phụ nữ chính là một phần
của quyền con người, do đó để có thể tìm hiểu cụ thể quyền phụ nữ là như thế nào thì
phải có sự hiểu biết tổng quan về quyền con người.
1.1.1 Quyền con người
1.1.1.1 Khái niệm về quyền con người
Sâu thẳm trong tư duy và tâm hồn của nhân loại là niềm tin chắc chắn rằng mỗi
người và tất cả mọi người đều có các quyền, trong đó có quyền tự do không bị áp bức,
quyền tự do lựa chọn và không phải chịu các hành vi tàn bạo.1 Trong suốt chiều dài lịch
sử, hầu hết xã hội chỉ trao quyền đó cho một số ít người may mắn. Ở Châu Âu thế kỷ
XVIII, xuất hiện khái niệm “luật tự nhiên” dựa trên một trật tự chung là trao quyền đó
cho tất cả mọi người. Hiện nay, quyền con người là một vấn đề được quốc tế cũng như
hầu hết các quốc gia quan tâm và được ưu tiên hàng đầu. Bởi lẽ, nó liên quan đến sự tồn
vong của cả nhân loại. Ở đây quyền con người là một phạm trù đa diện, do đó có nhiều
định nghĩa khác nhau về nó và theo một tài liệu của Liên hợp quốc, có đến gần 50 định
nghĩa về quyền con người đã được công bố.2 Mỗi định nghĩa tiếp cận vấn đề từ một góc
độ nhất định, chỉ ra những thuộc tính nhất định, nhưng không định nghĩa nào bao hàm
được tất cả các thuộc tính của quyền con người. Chính vì vậy, để xác định định nghĩa
nào là phù hợp, định nghĩa nào không phù hợp phụ thuộc vào sự nhìn nhận chủ quan của
mỗi cá nhân. Tuy nhiên, có một định nghĩa về quyền con người thường được trích dẫn
bởi các nhà nghiên cứu, đó là “quyền con người là những bảo đảm pháp lý toàn cầu có
tác dụng bảo vệ các cá nhân và các nhóm chống lại những hành động hoặc sự bỏ mặc
mà làm tổn hại đến nhân phẩm, những sự được phép và tự do cơ bản của con người”.3
Có thể nói đây là định nghĩa mang đậm tính chất pháp lý ở cấp độ quốc tế của Văn
phòng cao ủy của Liên hợp quốc.
1

Trung tâm Hoa Kỳ, Phòng thông tin - văn hóa Đại sứ quán Hoa Kỳ, Tailieu.vn: Tóm lượt về quyền con người,
[ngày truy cập 19/4/2012].
2
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia,Hà Nội, 2009, tr.41.
3
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr 41.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 4

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

Bên cạnh định nghĩa trên, vẫn còn một định nghĩa khác cũng thường được trích
dẫn. Tuy nhiên, định nghĩa này lại mang dấu ấn của học thuyết tự nhiên, theo đó, “quyền
con người là những sự được phép mà tất cả thành viên của cộng đồng nhân loại, không
phân biệt giới tính, chủng tộc, tôn giáo, địa vị xã hội...; đều có ngay từ khi sinh ra, đơn
giản chỉ vì họ là con người”.4 Bởi vì mang đậm dấu ấn tự nhiên nên định nghĩa khẳng
định quyền con người là một quyền tự nhiên có từ khi con người được sinh ra mà không
phân biệt bất cứ điều gì.
Và cũng như các quốc gia trên thế giới Việt Nam cũng đưa ra một số định nghĩa
khác về quyền con người, cơ quan nghiên cứu đưa ra cũng không hoàn toàn giống nhau,
tuy nhiên suy cho cùng thì quyền con người cũng được hiểu như sau: “là những nhu
cầu, lợi ích tự nhiên, vốn có và khách quan của con người được ghi nhận và bảo vệ

trong pháp luật quốc gia và các thỏa thuận pháp lý quốc tế”.5
Bên cạnh đó pháp luật Việt Nam cũng ghi nhận quyền của công dân như một
quyền con người bất khả xâm phạm. Điều này được ghi nhận tại chương V – quyền và
nghĩa vụ cơ bản của công dân trong Hiến pháp năm 1992 được sửa đổi bổ sung năm
2001 gọi tắt là Hiến pháp năm 1992 (2001)
“Ở nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị,
dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được tôn trọng, thể hiện các quyền công dân và được
quy định trong hiến pháp và luật”.6
“ Quyền của công dân không tách rời nghĩa vụ của công dân.
Nhà nước bảo đảm các quyền của công dân; công dân phải làm tròn nghĩa vụ
của mình đối với Nhà nước và xã hội.
Quyền và nghĩa vụ của công dân do Hiến pháp và luật quy định”. 7
“ Mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật”.8
“Công dân có quyền tham gia quản lý Nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận
các vấn đề chung của cả nước và địa phương, kiến nghị với cơ quan Nhà nước, biểu
quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân”.9

4

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr 42.
5
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr 42.
6
Hiến pháp năm 1992 (2001), điều 50.
7
Hiến pháp năm 1992 (2001), điều 51.
8
Hiến pháp năm 1992 (2001), điều 52.

9
Hiến pháp năm 1992 (2001), điều 53.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 5

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

“Công dân, không phân biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn
giáo, trình độ văn hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú, đủ mười tám tuổi trở lên đều có
quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên đều có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội
đồng nhân dân theo quy định của pháp luật”.10
1.1.1.2 Vai trò của quyền con người
Mỗi con người ngay từ khi sinh ra đã được tiếp nhận quyền con người đó là
quyền được sống, sau đó là hàng loạt các quyền khác chẳng hạn như quyền được tự do,
quyền được hạnh phúc, được kết hôn,…đây là những quyền cơ bản và thiêng liêng mà
bất cứ ai cũng không thể xâm phạm ngoại trừ trường hợp người đó phạm tội đến mức bị
tước đoạt đi các quyền ấy. Chính vì nó thiêng liêng và vì nó cơ bản ai cũng có như thế
nên cần phải làm sao để ai cũng có thể thực hiện nó một cách đúng đắn, đầy đủ và hợp
pháp. Bởi vì,
Thứ nhất, quan trọng hơn bất cứ một quyền nào khác tri thức về quyền con người
có vai trò quan trọng cho sự phát triển và tiến bộ của xã hội cũng như là tiền đề cho sự
phát triển đầy đủ về nhân cách và năng lực của mỗi cá nhân.11 Trong mỗi chúng ta, từ
khi được sinh ra đã được hưởng quyền con người, được bảo hộ tính mạng để chúng ta có
thể sống, được tự do lựa chọn mọi thứ mà không chịu bất kỳ sự ràng buộc nào tuy nhiên
phải trong khuôn khổ quy định của pháp luật. Được giáo dục trong một môi trường lành

mạnh, có cơ hội phát triển toàn diện bản thân từ nhân cách đến năng lực. Và một xã hội
mà trong đó nếu con người có nhân cách hoàn thiện, có năng lực cao thì sẽ thúc đẩy xã
hội phát triển ngày càng hoàn thiện hơn.
Thứ hai, tri thức về quyền con người còn là tiền đề cho hòa bình và thịnh vượng
của toàn nhân loại.12 Bởi lẽ, quyền con người luôn là mối quan tâm của nhân loại ở mỗi
thời kỳ phát triển và là thành quả của cuộc đấu tranh giai cấp, cách mạng, xã hội, phản
ảnh quá trình nhân loại tự giải phóng mình. Do vậy, nó luôn được coi là vấn đề chiến
lược và sách lược nhằm ổn định và phát triển xã hội, tạo ra động lực mạnh mẽ trong
hoạt động của con người, đặc biệt được thể hiện trong lĩnh vực chống áp bức, xây dựng
một xã hội công bằng và tự do hơn.13 Nếu trong xã hội mọi người đều tôn trọng quyền
con người của người khác sẽ làm cho xã hội được hòa bình và thịnh vượng, không có áp
bức, bóc lột và sẽ không có đấu tranh.
10

Hiến pháp Việt Nam năm 1992, điều 54.
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.21.
12
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.21.
13
Nguyễn Quang Hiền, Đại học luật Tp.HCM: Tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người,
/>=453:tc2004so2tthcmvcn&Itemid=107, [ngày truy cập 19/4/2012].
11

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 6

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú

Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

Tuy nhiên có một thực tế đáng buồn là có hàng triệu con người sinh ra rồi mất đi
mà không biết mình là chủ nhân của các quyền con người.14 Điều này chứng minh cho
việc vấn đề quyền con người chưa được giáo dục một cách rộng rãi và đầy đủ trên thế
giới.
1.1.1.3 Đặc điểm của quyền con người
Bởi vì quyền con người là một phạm trù đa diện nên cách nhìn nhận về nó cũng
có nhiều quan điểm khác nhau, do đó cũng có nhiều đặc điểm khác nhau nếu nhìn nhận
ở các góc độ khác nhau.
Trước tiên, quyền con người được nhìn nhận từ góc độ đạo đức – tôn giáo.15 Có
lẽ những ý niệm đầu tiên về quyền con người xuất phát từ các chuẩn mực đạo đức –
cách thức đối xử giữa người với người trong xã hội – mà vốn có và hiện còn trong văn
hóa truyền thống của hầu hết các dân tộc trên trái đất. Một sự phân tích về Phật giáo xác
minh rằng nhân quyền có thể bắt đầu ở Ấn Độ, nơi sinh của Phật giáo, vào năm 1956,
BR Ambedkar, người đạo Hindu đã quy y Phật giáo và đưa gần 4.000.000 người giai
cấp “hạ tiện” khác cùng quy y. 16 Và từ đây cũng có nhiều quan điểm khác nhau về cách
nhìn nhận đặc điểm của quyền con người từ góc độ đạo đức – tôn giáo, các giáo lý tôn
giáo khác nhau có quan điểm khác nhau. Chẳng hạn như: Phật giáo khẳng định các
quyền con người, là tâm điểm đối với sự hiểu biết của họ về Giáo Pháp và cuộc sống từ
giới luật Phật giáo, còn Do Thái-Kitô giáo lại cho rằng vấn đề nhân quyền và nghĩa vụ
của con người đối với người khác phải được xem xét trong mối quan hệ mệnh lệnh độc
quyền của Thiên Chúa tối cao.17Và sau này những quy tắc đó đã được đúc kết, khái
quát, phát triển thành những nội dung trong giáo lý của tôn giáo cũng chính nhờ sức
mạnh của mình các tôn giáo đã biến những nội dung đó thành những quy phạm đạo đức
– tôn giáo được tuân thủ rộng rãi ở nhiều xã hội, trong đó đề cao và cổ vũ tình yêu
thương đồng loại, sự công bằng, bình đẳng, tự do và nhân phẩm – những yếu tố cơ bản
của quyền con người. Sau này, dù đã được pháp điển hóa vào trong pháp luật quốc tế và

14

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.21.

15

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.49.

16

Robert Traer, Thích nữ Tịnh Quang dịch, Thư viện Hoa sen: Đạo phật và nhân quyền,
[ngày truy cập 19/4/2012].

17

Robert Traer, Thích nữ Tịnh Quang dịch, Thư viện Hoa sen: Đạo phật và nhân quyền,
[ngày truy cập 19/4/2012].

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 7

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

của quốc gia thì quyền con người vẫn mang đậm dấu ấn của các quy tắc đạo đức – tôn
giáo.
Thứ hai, được nhìn nhận từ góc độ lịch sử - xã hội thì quyền con người bắt
nguồn từ các quan hệ xã hội, là kết quả và phụ thuộc vào sự vận động của các quan hệ
xã hội trong lịch sử.18 Và xét về mặt tổng thể thì lịch sử loài người là một quá trình
phấn đấu không ngừng để tồn tại và phát triển nhằm nâng cao các tiêu chuẩn sống, các
quyền của con người, đó là bình đẳng, tự do, công bằng và nhân phẩm cho mọi người.
Nhìn từ góc độ này quyền con người mang đậm dấu ấn về chính trị, kinh tế, văn hóa
của từng thời kỳ, từng giai đoạn lịch sử của xã hội loài người.
Thứ ba, quyền con người được nhìn nhận từ góc độ triết học. Ở đây sự hình
thành và phát triển của quyền con người phản ánh những quy luật phát triển của xã hội
loài người từ thấp đến cao, chính là từ phản ánh những khái niệm sơ khai nhất về công
bằng, bình đẳng và tự do nhân phẩm đến những tư tưởng, học thuyết, những quy phạm
pháp lý về quyền con người.19 Những tư tưởng triết học về quyền con người đã trở
thành đối tượng nghiên cứu của rất nhiều nhà triết học nổi tiếng, đặc biệt là những tư
tưởng về các quyền tự nhiên và các quyền pháp lý là nền tảng lý luận cho việc pháp
điển hóa các quyền con người vào pháp luật quốc gia cũng như trên quốc tế và việc
thực hiện nó trên thực tế.
Thứ tư, từ góc độ chính trị thì quyền con người là một trong những vấn đề chi
phối toàn diện và mạnh mẽ các quan hệ chính trị quốc tế ở mọi cấp độ, từ toàn cầu, khu
vực đến song phương.20 Lịch sử của quá trình đấu tranh cho thấy quyền con người là
thành quả của cách mạng giải phóng dân tộc, nằm trong quyền dân tộc tự quyết và vấn
đề độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, thống nhất đất nước là tiền
đề, là điều kiện tiên quyết của quyền con người.21 Sau đó đến cuộc cách mạng tư sản thì
cũng chính vì đấu tranh giành lại những quyền cơ bản của công dân – quyền con người,
đã lật đổ giai cấp phong kiến giành lại quyền chính trị cho giai cấp tư sản, đã cho thấy
sự gắn bó giữa quyền con người và chính trị. Tiếp theo sau là cuộc đấu tranh chính trị
giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội đã làm cho tính chính trị của quyền con
người được giảm đi phần nào.22 Xét ở phương diện quốc gia thì quyền con người đã trở
18

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.50.
19
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.51.
20
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.52.
21
Lệ Chi, Quân đội nhân dân Việt Nam: Bảo đảm quyền con người thuộc bản chất của Nhà nước ta, 2012
[ngày truy cập 19/4/2012].
22
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.52.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 8

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

thành một công cụ sắc bén trong quá trình giành quyền lực nhà nước, là tiêu chí để đánh
giá sự tiến bộ của một quốc gia. Và hiện nay tại nhiều nước trên thế giới quyền con
người đã trở thành một trong các vấn đề trung tâm không chỉ trong cuộc đấu tranh
quyền lực giữa các chính đảng, mà còn trong các chính sách đối nội và đối ngoại.23
Năm là, quyền con người được nhìn nhận từ góc độ pháp lý là một phạm trù đa

diện, song quyền con người lại có mối liên hệ gần gũi hơn cả với pháp luật.24 Bởi vì,
cho dù có nguồn gốc tự nhiên – vốn có, bẩm sinh hay có nguồn gốc pháp lý – do nhà
nước quy định thì thì việc thực hiện nó cũng cần phải có pháp luật. Như vậy, quyền con
người và pháp luật có mối quan hệ chặt chẽ: quyền con người cần phải được ghi nhận
và bảo vệ bằng pháp luật, mặt khác, pháp luật không được xâm phạm đến các quyền và
tự do căn bản của con người quyền con người mới bảo đảm được thực hiện đó là một
phạm trù pháp lý. Từ đây, pháp luật có vai trò bảo vệ và thúc đẩy quyền con người và
được thể hiện qua các khía cạnh sau:
Trước hết, pháp luật là phương tiện chính thức hóa các giá trị xã hội của quyền
con người; các quyền đó được pháp luật hóa và mang tính bắt buộc, được xã hội thừa
nhận, bảo vệ. Nếu không có sự thừa nhận của xã hội thông qua pháp luật thì quyền tự
nhiên vốn có của con người chưa trở thành quyền thực sự. Ngược lại, quyền con người
khi đã được quy định trong pháp luật thì nó sẽ trở thành quyền pháp định, là ý chí
chung của toàn xã hội, được xã hội thừa nhận phục tùng, được quyền lực Nhà nước tôn
trọng và bảo vệ. Khi quyền con người được quy định trong Hiến pháp và pháp luật thì
nó sẽ trở thành “tối thượng” có giá trị bắt buộc đối với toàn xã hội, ngay cả với cơ quan
cao nhất của Nhà nước.25
Thứ hai, pháp luật là công cụ sắc bén của Nhà nước trong việc thực hiện bảo vệ
quyền con người. Tính sắc bén của pháp luật trong việc thực hiện bảo vệ quyền con
người được thể hiện ở các quy định về quyền con người trong pháp luật được đảm bảo
bằng bộ máy, cách thức tác động quyền lực của Nhà nước, khi cần thiết thì Nhà nước sử
dụng các biện pháp cưỡng chế trên cơ sở tiến hành các biện pháp giáo dục, thuyết phục
bảo đảm cho nội dung quyền con người, quyền công dân được thực hiện và bảo vệ. Bên

23

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.53.
24
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về

quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.53.
25
Nguyễn Quang Hiền, Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh: Pháp luật – phương tiện quan trọng bảo vệ quyền
con người,
/>vcn&catid=95:ctc20041&Itemid=107, [ngày truy cập 19/4/2012].

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 9

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

cạnh đó, nhờ hệ thống cơ quan bảo vệ pháp luật mà mọi hành vi vi phạm quyền con
người, quyền công dân đều có khả năng bị phát hiện nhanh chóng và xử lý kịp thời.26
Bên cạnh đó, pháp luật là tiền đề, nền tảng tạo cơ sở pháp lý để công dân đấu
tranh bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Ở đây pháp luật được xem xét
không chỉ với tư cách là công cụ, phương tiện của Nhà nước mà còn là công cụ, vũ khí
của mọi người trong xã hội để thực hiện, bảo vệ quyền con người. Bởi vì pháp luật là
đại lượng mang giá trị phổ biến, là chuẩn mực của sự công bằng, do đó có thể đo được
hành vi của mọi người, kể cả các cơ quan tổ chức, công chức Nhà nước. Nó là cơ sở, là
căn cứ để công dân đánh giá, kiểm tra, đối chiếu các hành vi từ phía Nhà nước và các
thành viên trong xã hội, đấu tranh bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Quyền con người, quyền công dân có thể bị xâm phạm từ phía các cơ quan, tổ chức,
công chức Nhà nước trong khi thi hành công vụ, cũng như từ phía các thành viên khác
trong xã hội, bởi vì trong quan hệ với Nhà nước, công dân vừa là người chủ Nhà nước,
vừa là đối tượng bị quản lý cho nên quyền và lợi ích hợp pháp của họ có nguy cơ xâm
hại cao. Trong hoạt động của bộ máy Nhà nước thì hoạt động của hệ thống cơ quan

hành chính Nhà nước và các cơ quan bảo vệ pháp luật có nguy cơ làm phương hại đến
các quyền con người, quyền công dân rất cao. Bởi vì, các quyết định quản lý của cơ
quan hành chính Nhà nước, các phán quyết của cơ quan bảo vệ pháp luật đều trực tiếp
tác động đến các quyền và lợi ích của công dân.27
Và cần khẳng định một điều là pháp luật đã được coi là phương tiện để bảo đảm
các quyền con người từ rất sớm. Điều nay đã được các quốc gia cổ đại thực hiện từ
những thế kỷ trước công nguyên. Điển hình là vua Hammurabi (1810 – 1750 trước
công nguyên) của xứ Babylon đã tuyên bố rằng ông ban hành ra bộ luật Hammurabi là
để “…ngăn ngừa những kẻ mạnh áp bức người yếu”.28 Đến thế kỷ VI trước công
nguyên, một nhiếp chính quan La Mã là Arokhont Salon đã tuyên bố ý định “ giải
phóng cho tất cả mọi người bằng quyền lực của pháp luật, bằng sự kết hợp sức mạnh
với pháp luật”.29 Cho đến tuyên ngôn nhân quyền của toàn thế giới 1948 và hàng trăm
văn kiện quốc tế về quyền con người do Liên hợp quốc và các tổ chức quốc tế khác
26

Nguyễn Quang Hiền, Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh: Pháp luật – phương tiện quan trọng bảo vệ quyền
con người,
/>vcn&catid=95:ctc20041&Itemid=107, [ngày truy cập 19/4/2012].
27
Nguyễn Quang Hiền, Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh: Pháp luật – phương tiện quan trọng bảo vệ quyền
con người,
/>vcn&catid=95:ctc20041&Itemid=107, [ngày truy cập 19/4/2012].
28
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.55.
29
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr 55.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 10

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

thông qua từ đầu thế kỷ XX đến nay cho thấy vai trò không thể thay thế của pháp luật
trong việc bảo đảm các quyền con người.
1.1.1.4 Phân loại quyền con người
Do quyền con người có phạm vi và nội dung rất rộng, chúng thường được chia
thành các nhóm, các loại theo những tiêu chí khác nhau. Việc phân loại cho phép nhìn
nhận rõ hơn đặc điểm, tính chất, và những yêu cầu đặc thù trong việc bảo đảm mọi loại
quyền con người.
Tuy nhiên, phân loại chỉ nhằm mục đích nghiên cứu và thực thi chứ không nhằm
xếp loại theo thứ tự ưu tiên hay tầm quan trọng của các quyền con người, bởi vì việc bảo
đảm các quyền con người, bất kể thuộc nhóm, loại hay thế hệ quyền nào, đều nằm trong
mối liên hệ mật thiết, tác động lẫn nhau, không thể tách rời nhau và đều phải coi trọng
như nhau. Mọi sự hạn chế về tự do cá nhân tất yếu sẽ làm nghèo nàn sự phát triển của
đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, và do đó làm giảm mức độ hưởng thụ của các quyền
kinh tế, văn hóa xã hội. Trong khi đó sự nghèo nàn về các điều kiện kinh tế, văn hóa, xã
hội chắc chắn làm tổn hại đến khả năng và mức độ hưởng thụ những quyền tự do cá
nhân. Nói cách khác, việc bảo đảm tốt các quyền dân sự, chính trị sẽ thúc đẩy sự hưởng
thụ các quyền kinh tế, xã hội, văn hóa và ngược lại.
Về vấn đề trên, nhà nghiên cứu nổi tiếng về lĩnh vực này Philip Aston đã phát
biểu rằng: “Do tất cả các quyền con người đều là cần thiết và cốt yếu nên nên không
được coi quyền nào quan trọng hơn quyền nào”.30
Có nhiều tiêu chí khác nhau để phân loại quyền con người.
Thứ nhất, dựa vào các lĩnh vực đời sống khác nhau của đời sống xã hội, quyền

con người được phân thành hai nhóm: các quyền dân sự, chính trị và quyền kinh tế, xã
hội và văn hóa. Đây cũng là cách phân chia được sử dụng khi soạn thảo hai công ước
quốc tế cơ bản về quyền con người của Liên Hợp Quốc năm 1966.31 Đó là công ước về
các quyền dân sự, chính trị và công ước về các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa.
Và tùy theo nhu cầu nghiên cứu có thể chia ra thành năm nhóm nhỏ như sau:
Các quyền dân sự thông thường gồm quyền sống; quyền bất khả xâm phạm về
thân thể, danh dự, nhân phẩm; quyền tự do đi lại; các quyền về tài sản,…

30

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.74.
31
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr. 74.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 11

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

Các quyền về chính trị bao gồm quyền bầu cử, quyền ứng cử, quyền tham gia
quản lý xã hội,…
Các quyền kinh tế bao gồm các quyền được hưởng mức sống thích đáng; quyền
tự do kinh doanh; quyền lao động,…
Các quyền xã hội bao gồm quyền được hưởng an sinh xã hội,…

Các quyền văn hóa bao gồm quyền được giáo dục, quyền được tham gia và
hưởng thụ đời sống văn hóa,…32
Tuy nhiên sự phân chia này chỉ mang tính tương đối, bởi lẽ một số quyền có thể
được xếp vào nhiều nhóm khác nhau.
Thứ hai, dựa vào chủ thể của quyền con người thì quyền con người được chia
thành hai loại như sau:
Quyền của cá nhân (individual rights): và quyền này cũng được hiểu như là các
quyền thuộc về mỗi cá nhân, bất kể họ có hay không là thành viên của bất kỳ nhóm xã
hội nào, và việc hưởng thụ các quyền này là dựa vào ý chí của mỗi cá nhân.
Quyền của nhóm (group rights) lại được hiểu như sau: đây là những quyền đặc
thù, chung của một tập thể hay một nhóm xã hội nhất định, mà để được hưởng thụ các
quyền này thì cần phải là thành viên của nhóm, và đôi khi cần phải thực hiện cùng với
các thành viên khác của nhóm.33 Tuy nhiên không phải tất cả các quyền của nhóm đều
đòi hỏi thực hiện bằng cách thức tập thể, mà có thể thực hiện theo cách thức tập thể hoặc
cá nhân. Và đặc biệt là khái niệm quyền của nhóm còn có thể mở rộng thành khái niệm
quyền của dân tộc chẳng hạn như quyền tự quyết dân tộc, quyền được bảo tồn tài
nguyên và các đất đai truyền thống của các dân tộc bản địa,…
Ngoài ra cũng có quan điểm cho rằng, quyền của nhóm không phải là quyền con
người, bởi vì:
Một là, các quyền của nhóm không phải là các quyền áp dụng cho mọi thành viên
của nhân loại, chính vì thế không phù hợp với tính chất của quyền con người đó là tính
phổ biến.34

32

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.75.
33
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.78.

34
Viện khoa học xã hội Việt Nam: Tính phổ biến và đặc thù của quyền con người,
[ngày truy cập 19/4/2012].

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 12

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

Hai là, việc quy định các quyền đặc thù cho một nhóm người là đi ngược với
nguyên tắc của luật quốc tế về quyền con người, theo đó quyền con người là quyền được
áp dụng bình đẳng vói tất cả mọi người không phân biệt chủng tộc, sắc tộc, giới tính, tôn
giáo, ngôn ngữ, tín ngưỡng, màu da,…và nhiều yếu tố khác.35 Và cũng cần khẳng định
một điều là bình đẳng ở đây không phải cào bằng các quyền cho mọi chủ thể. Bình đẳng
ở đây được hiểu là trong cùng một cộng đồng nhân loại đều có cơ hội được hưởng các
quyền như nhau trong những điều kiện, hoàn cảnh, năng lực sẵn có như nhau.36 Như
vậy, các nhóm xã hội phải chịu những thiệt thòi và có xuất phát điểm thấp hơn việc
xứng đáng và cần thiết được hưởng các quyền đặc thù (các quyền của nhóm) để có thể
đạt được sự bình đẳng thực chất với các nhóm khác trong việc hưởng thụ các quyền con
người. Tuy nhiên trong Tuyên bố Vience và Chương trình hành động thông qua tại Hội
nghị thế giới về quyền con người lần thứ hai, quyền của các nhóm chẳng hạn như quyền
phụ nữ, trẻ em, người thiểu số, người bản địa,…được đề cao và được xác định là quyền
con người. Ngoài ra quyền của các nhóm trên còn được ghi nhận trong hầu hết các văn
kiện quốc tế về quyền con người. Chính vì thế, có thể khẳng định, các quyền của nhóm
cũng chính là quyền con người.37
Nhìn chung các quyền của cá nhân và nhóm hỗ trợ bổ sung cho nhau, song cũng

có trường hợp mâu thuẫn nhau. 38 Chính vì lẽ đó cần phải tìm ra giải pháp giải quyết các
xung đột có thể xảy ra giữa hai nhóm quyền trên.
Ngoài ra, quyền con người còn được phân loại theo các tiêu chí khác như sau:
Thứ nhất, dựa vào nguồn gốc hình thành quyền con người được chia thành quyền
tự nhiên (natural rights) và quyền pháp lý (legal rights).
Thứ hai, dựa trên vấn đề pháp điển hóa quyền con người được phân thành quyền
cụ thể (explicit rights) và quyền hàm chứa (unennumerated rights).Và được định nghĩa
như sau:
Quyền cụ thể chỉ những quyền được quy định rõ bởi Liên Hợp Quốc, các tổ chức
quốc tế khác hay các Nhà nước. Ví dụ như quyền sống, quyền bất khả xâm phạm về tính
mạng, thân thể, danh dự, nhân phẩm, quyền bầu cử, ứng cử,…

35

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.79.
36
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.80.
37
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr 80.
38
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.80.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 13

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

Quyền hàm chứa chỉ những quyền chưa được nêu rõ, tuy nhiên có thể suy ra từ
nội hàm của những quy định pháp lý đã có hoặc từ lý luận và thực tiễn về quyền. Tuy
nhiên nếu các quyền cụ thể được chấp nhận một cách phổ biến thì quyền hàm chứa vẫn
còn là chủ đề gây nhiều tranh cãi chẳng hạn như vấn đề cái chết êm ả - một khi những
người bị mắc những bệnh hiểm nghèo gây cho họ nhiều đau đớn khi đó họ có nhu cầu
được chết để thoát khỏi những cơn đau thì pháp luật lại không cho người khác như bác
sĩ giúp đỡ họ để họ có thể thoát khỏi những cơn đau một cách dễ dàng và thanh thản,
ngoài ra còn vấn đề kết hôn của những người đồng giới bị xã hội lên án.
Thứ ba, dựa vào cách thức thực thi hay bảo đảm thực hiện quyền con người lại
được chia thành quyền thụ động (negative rights) và quyền chủ động (positive rights).39
Trong khi quyền thụ động đòi hỏi các chủ thể khác phải kiềm chế không can thiệp vào
việc thực thi, hưởng thụ quyền của chủ thể quyền chẳng hạn như quyền được phát biểu
ý kiến của một cá nhân nào đó đòi hỏi Nhà nước và các chủ thể khác phải tôn trọng
không được can thiệp cũng như ngăn cản cá nhân thực hiện quyền (pháp luật có quy
định thì mới được thực hiện). Ngoài ra, quyền thụ động chủ yếu nói đến các quyền dân
sự và chính trị. Thì quyền chủ động đòi hỏi các chủ thể khác phải có nghĩa vụ tương ứng
phải hành động để bảo đảm quyền của chủ thể quyền. Ví dụ như để bảo đảm quyền có
mức sống thích đáng của công dân, các nhà nước có nghĩa vị thực thi các biện pháp để
người dân có thu nhập và bảo đảm các điều kiện sống của họ (khi nhà nước thấy cần
thiết thì có thể thực hiện). Quyền chủ động chủ yếu đề cập đến các quyền kinh tế, xã hội
và văn hóa.
Thứ tư, dựa vào điều kiện hưởng thụ quyền quyền con người được chia thành
quyền tuyệt đối (absolute rights) và quyền có điều kiện (conditional rights). 40 Theo đó
quyền tuyệt đối là những quyền phải được tôn trọng và áp dụng trong mọi hoàn cảnh và
không cần điều kiện gì kèm theo. Ví dụ như quyền được sống, không bị tra tấn,…trong

khi quyền có điều kiện là quyền chỉ được áp dụng nếu thỏa mãn những điều kiện nhất
định. Ví du quyền được kết hôn, quyền bầu cử, quyền ứng cử,…
Thứ năm, dựa vào sự thừa nhận và cách thức bảo đảm quyền quyền con người lại
được chia thành quyền tự do hành động (liberty rights) và quyền đòi hỏi/ thỉnh cầu
(claim rights).41 Trong đó, quyền tự do hành động hàm chứa sự tự chủ (nhưng không
phải hoàn toàn) của chủ thể quyền trong việc thực hiện hành động. Và quyền đòi hỏi/
39

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.81.
40
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.82.
41
Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.82.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 14

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

thỉnh cầu thì lại hàm chứa sự phụ thuộc (ở mức độ nhất định) của chủ thể quyền vào
những vào những chủ thể khác khi thực hiện hành động. Hai loại quyền này có mối
quan hệ tương tác (hạn chế) lẫn nhau. Chẳng hạn như quyền được xét xử công bằng của
bị can, bị cáo thuộc nhóm quyền đòi hỏi/ thỉnh cầu sẽ hạn chế đi sự chủ động hay xét xử

tùy tiện của các tòa án thuộc nhóm quyền tự do hành động.
Sau cùng là, dựa vào giới hạn áp dụng quyền quyền con người được chia thành
quyền có thể bị hạn chế (derogatable rights) và quyền không thể bị hạn chế (nonderogatable rights).42 Các quyền này chủ yếu đề cập đến các quyền dân sự, chính trị, và
được áp dụng trong bối cảnh khẩn cấp của quốc gia.
1.1.2 Khái niệm giới tính
Theo Luật bình đẳng giới năm 2007, điều 2, khoản 3 thì khái niệm giới tính như
sau “Giới tính chỉ các đặc điểm sinh học của nam, nữ”.
Ngoài ra, giới tính còn được hiểu là “Giới tính là sự khác biệt về mặt sinh học
giữa nam giới và phụ nữ. Giới tính là những đặc điểm đồng nhất mà khi chúng ta sinh
ra đã có và không thể thay đổi được”.43 Và theo pháp luật Việt Nam có hai loại giới tính
là nam giới và nữ giới.
Theo đó, nữ giới được định nghĩa như sau: “Nữ giới là một khái niệm chung để
chỉ một người, một nhóm người hay toàn bộ những người trong xã hội một cách tự
nhiên, mang những đặc điểm giới tính đã được xã hội thừa nhận về khả năng mang thai,
sinh nở khi cơ thể họ hoàn thiện và chức năng giới tính hoạt động bình thường”.44
Bên cạnh đó: “Nam giới cũng là một khái niệm chỉ toàn bộ giới tính nam nói
chung được toàn xã hội thừa nhận về những đặc điểm nhất định”.
1.1.3 Khái niệm phụ nữ
Phụ nữ là cụm từ thường được dùng để chỉ giới tính nữ. Tuy nhiên bên cạnh đó
còn sử dụng các từ khác như là đàn bà, con gái,…như vậy nếu xét về mặt ngữ nghĩa thì
các cụm từ trên có gì khác nhau:
Thứ nhất, đối với cụm từ phụ nữ ta có định nghĩa như sau: “Phụ nữ chỉ một, một
nhóm hay tất cả nữ giới đã trưởng thành, hoặc được cho là đã trưởng thành về mặt xã
42

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.83.
43
Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam: Những điều cần biết về bình đẳng giới, một số khái niệm cơ bản về giới,
[ngày truy cập 06/12/2011 ].

44

Theo bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Phụ nữ Việt Nam,
/>5/11/2011].

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 15

[ngày

truy

cập

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

hội. Nó cho thấy một cái nhìn ít nhất là trung lập, hoặc thể hiện thiện cảm, sự trân trọng
nhất định từ phía người sử dụng. Nó đề cập đến, hoặc hướng người ta đến những mặt
tốt, hoặc ít nhất là không xấu, đến những giá trị, những đóng góp, những ảnh hưởng
tích cực từ những nữ giới”.45
Thứ hai đối với cụm từ đàn bà thì ta cũng có khái niệm tương tự khái niệm phụ
nữ, tuy nhiên có thể thấy được so với phụ nữ thì cụm từ đàn bà thể hiện một cách diễn
đạt không được trang trọng cho lắm, thiếu thiện cảm, nhưng cũng phải thừa nhận rằng
cụm từ đàn bà cũng đã từng tồn tại trong hiến pháp Việt Nam dưới góc độ một sự trân
trọng. Đó là hiến pháp 1946 “đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện”.46
Thứ ba, là cụm từ con gái ở đây cụm từ con gái chỉ những nữ giới trẻ, thường ở

độ tuổi vị thành niên và thanh niên, những người đã có biểu hiện rõ ràng của giới tính
nữ (nhỏ hơn nữa thì được gọi là bé gái) nhưng chưa được cho là trưởng thành.
Như vậy, không có một khái niệm cụ thể rõ ràng nào để định nghĩa phụ nữ, cho
nên dù sử dụng cụm từ nào thì cũng chỉ giới nữ nói chung, chỉ là mỗi cụm từ được nhìn
nhận dưới một góc độ khác nhau. Tuy nhiên, nếu đòi hỏi một cách khắt khe thì cụm từ
phụ nữ ở đây đòi hỏi họ phải trưởng thành cả về mặt tâm sinh lý, địa vị xã hội, và phải
là người đã kết hôn. Thế nhưng ở khía cạnh quyền phụ nữ thì không đòi hỏi người đó
phải là phụ nữ mà nói về giới nữ nói chung không phân biệt tuổi tác…
1.1.4 Quyền phụ nữ (women’s rights)
1.1.4.1 Khái niệm quyền phụ nữ
Từ góc nhìn của xã hội ta thấy được một điều hiển nhiên là từ hàng nghìn năm
qua phụ nữ là nhóm dân cư yếu thế, dễ bị tổn thương và chịu nhiều thiệt thòi. Bên cạnh
đó họ phải chịu sự bất bình đẳng và phân biệt đối xử ở hầu hết các quốc gia trong các
nền văn hóa khác nhau. Chính vì vậy mà vấn đề quyền phụ nữ thu hút sự quan tâm rất
lớn của cộng đồng quốc tế.
Và vấn đề quyền phụ nữ cũng chính là một trong những vấn đề cơ bản trong tư
tưởng Hồ Chí Minh. Theo đó, quyền phụ nữ là sự thể hiện cao nhất của chủ nghĩa nhân
văn, nhân đạo và chủ nghĩa yêu nước chân chính nhằm giải phóng toàn diện phụ nữ

45

Theo bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Phụ nữ Việt Nam,
/>5/11/2011].
46
Hiến pháp năm 1946, điều 9.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 16

[ngày

truy

cập

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

khỏi áp bức bóc lột về phương diện dân tộc, giai cấp và xã hội tạo điều kiện để phụ nữ
phát triển tự do, hoàn thiện nhân cách của mình.47
Ngoài ra, tư tưởng Hồ Chí Minh còn khẳng định rằng “quyền phụ nữ phải là
quyền khẳng định các giá trị vốn có và mang tính phổ biến đối với phụ nữ ở tất cả mọi
quốc gia, mọi dân tộc và được sản sinh từ trong lịch sử hình thành, đấu tranh giai cấp,
giải phóng con người, là kết quả của lịch sử con người, lịch sử nhân loại”.48
Bên cạnh đó, theo từ điển tiếng Việt thì ta lại có hai khái niệm quyền và khái
niệm phụ nữ từ đó rút ra được một khái niệm về quyền phụ nữ như sau: “quyền phụ nữ
là những quy định pháp luật, phong tục tập quán mà phụ nữ được thụ hưởng hoặc được
thực thi”.
Như đã nói ở trên thì cụm từ quyền phụ nữ ở đây được sử dụng cho tất cả giới nữ
nói chung không phân biệt tuổi tác là đàn bà, con gái, trẻ em gái.
1.1.4.2 Vai trò của quyền phụ nữ
Là một quyền cơ bản mà bất cứ ai là phụ nữ cũng có thể có nên quyền phụ nữ có
một vai trò đặc biệt trong xã hội, là kim chỉ nam để phụ nữ có thể thực hiện được các
quyền của mình. Chính vì thế, quyền phụ nữ có các vai trò như sau:
Thứ nhất, nhằm bảo vệ người phụ nữ chống lại các bất công trong xã hội mà họ
đã phải chịu đựng hàng nghìn năm qua, bởi lẽ nó đã được xã hội cũng như pháp luật
thừa nhận, được quy định thì không ai có thể xâm phạm được, hay nếu có hành vi xâm

phạm nó họ sẽ bị các chế tài thích đáng cho hành vi của mình. Cho nên, đây cũng chính
là biện pháp nhằm phòng ngừa những hành vi xâm phạm đó, bảo vệ người phụ nữ.
Thứ hai, giúp cho người phụ nữ có được một vị thế nhất định trong xã hội có
được các quyền của bản thân mình để không một ai có thể xâm phạm đến họ. Một xã
hội tiến bộ là một xã hội mà tất cả mọi người ai cũng được bình đẳng, được đối xử như
nhau, được hưởng tất cả các lợi ích như nhau không phân biệt bất cứ điều gì, sẽ thúc đẩy
mọi người góp phần phát triển xã hội, bởi lẽ nếu công sức bỏ ra bao nhiêu họ sẽ nhận lại
bấy nhiêu mà không tính đến họ là nam hay nữ.
Thứ ba, đem đến cho người phụ nữ những quyền lợi nhất định mà họ đáng được
hưởng. Nếu như trong quá khứ khi cuộc sống còn nhiều khó khăn, người phụ nữ không
47

Đỗ Thị Hiện, Đại học An Giang: Quyền phụ nữ - một nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí
Minh,
[ngày truy cập 25/11/2011].
48
Đỗ Thị Hiện, Đại học An Giang: Quyền phụ nữ - một nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí
Minh,
[ngày truy 25/11/2011 ].

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 17

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

có bất cứ địa vị gì, có vai trò thấp kém nhất trong xã hội, không có bất cứ quyền lợi gì

thì khi có sự xuất hiện của quyền phụ nữ thì quyền lợi của người phụ nữ được nâng lên,
được chú trọng nhiều hơn. Chẳng hạn, ngày xưa phụ nữ bị bóc lột sức lao động, là việc
vất vả suốt ngày với đồng lương rẻ mạt thì bây giờ ngày làm tám giờ với thù lao gần
như ngang bằng với nam giới.
Ngoài ra, còn rất nhiều lợi ích khác của quyền phụ nữ mang lại cho người phụ
nữ, chẳng hạn như được vị trí nhất định trong gia đình không còn bị gò bó với quan
niệm cổ hủ lạc hậu, họ được tham gia vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Nên
có thể nói đây là bước ngoặc chuyển hướng cuộc đời của người phụ nữ.
1.1.4.3 Đặc điểm của quyền phụ nữ
Trước hết cần khẳng định lại rằng quyền phụ nữ là một bộ phận của quyền con
người hay cũng có thể quyền phụ nữ là quyền con người nên đặc điểm của quyền phụ
nữ sẽ mang những đặc điểm của quyền con người.
Bên cạnh đó, quyền phụ nữ còn mang những đặc điểm riêng của nó. Bởi lẽ,
quyền phụ nữ cũng là một nhóm quyền độc lập, cụ thể riêng lẻ trong quyền con người.
Cho nên, nó có một số đặc điểm như sau:
Thứ nhất, quyền phụ nữ có lịch sử hình thành nhất định, trải qua quá trình đấu
tranh gay gắt của phụ nữ trên khắp thế giới chống lại các hình thức đối xử bất công để đi
đến thắng lợi.
Thứ hai, mục tiêu nó hướng đến và bảo vệ là tất cả phụ nữ trên thế giới không
phân biệt địa vị xã hội, thành phần, chủng tộc,…Tuy nhiên, nó thực sự chỉ được quan
tâm đến khi có sự ra đời của Công ước về xóa bỏ các hình thức phân biệt chống lại phụ
nữ năm 1979, đánh dấu thời kỳ quan trọng cho quyền phụ nữ ở khắp nơi trên thế giới.
1.1.4.4 Phân loại quyền phụ nữ
Do là một phần của quyền con người nên có thể áp dụng cách phân loại quyền
con người để phân loại quyền phụ nữ. Tuy nhiên không phải sử dụng tất cả các cách
phân loại đó mà cần có sự chọn lọc và áp dụng cho phù hợp và tương xứng, chẳng hạn
đối với cách phân loại quyền con người có rất nhiều cách phân loại tuy nhiên theo
người viết thì khi phân loại quyền phụ nữ thì chỉ cần một cách là có thể sử dụng được
đó là phân loại theo lĩnh vực quyền. Đó là phân loại quyền phụ nữ thành hai lĩnh vực
đó là quyền về dân sự, chính trị và quyền về kinh tế, xã hội, văn hóa. Bởi lẽ, nếu như

chủ thể của quyền con người đa dạng với nhiều chủ thể khác nhau nên có thể phân loại
theo chủ thể thành chủ thể là cá nhân và chủ thể là một nhóm người thì quyền phụ nữ
chỉ là quyền của nhóm trong quyền con người đó thôi nên nếu phân loại theo chủ thể
GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 18

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

thì không cần thiết. Và cũng một phần là do quyền phụ nữ chỉ là một nội dung của
quyền con người nên nếu phân loại thì cũng chỉ phân loại trong bản thân nó, tức là xét
theo khía cạnh, lĩnh vực để xem xét nó nên có thể nói phân loại quyền phụ nữ thành hai
loại quyền như trên là khá hợp lý, ngoài ra, cũng có thể tách riêng từng lĩnh vực cụ thể
để xem xét như là quyền phụ nữ ở góc độ dân sự, chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa.
Như vậy là khá hoàn chỉnh về vấn đề quyền phụ nữ. Do đó, ở đây người viết chỉ sử
dụng cách phân loại thứ nhất là phân loại theo lĩnh vực để phân loại quyền phụ nữ. Và
do đó quyền phụ nữ được chia thành năm loại và tương tự như quyền con người đó là:
Các quyền dân sự thông thường gồm quyền sống; quyền bất khả xâm phạm về
thân thể, danh dự, nhân phẩm; quyền tự do đi lại; các quyền về tài sản,…
Các quyền về chính trị bao gồm quyền bầu cử, quyền ứng cử, quyền tham gia
quản lý xã hội,…
Các quyền kinh tế bao gồm các quyền được hưởng mức sống thích đáng; quyền
tự do kinh doanh; quyền lao động,…
Các quyền xã hội bao gồm quyền được hưởng an sinh xã hội,…
Các quyền văn hóa bao gồm quyền được giáo dục, quyền được tham gia và
hưởng thụ đời sống văn hóa,…49
1.1.5 Mối quan hệ giữa quyền con người và quyền phụ nữ

Trong hầu hết các văn kiện quốc tế về quyền con người cũng như pháp luật của
hầu hết các quốc gia đều khẳng định quyền phụ nữ chính là một nhóm quyền thuộc
quyền con người. Và được xếp vào nhóm quyền dễ bị tổn thương cần phải được bảo vệ
và nâng cao hơn nữa. Tại Hội nghị thế giới về quyền con người tổ chức ở Vience (Áo)
năm 1883 đã tái khẳng định trong tuyên bố chính thức rằng: “quyền con người của phụ
nữ và trẻ em gái là một bộ phận cấu thành, gắn liền và không thể tách rời của các quyền
con người phổ biến”.50
Tuy nhiên, nếu nói quyền phụ nữ là quyền con người thì không có gì là sai,
nhưng nếu nói ngược lại quyền con người là quyền phụ nữ thì lại không chính xác. Bởi
lẽ, như đã được phân tích ở phần đầu về quyền con người thì rõ ràng quyền con người là
một quyền rất rộng, bao quát, nó bao hàm quyền của tất cả mọi người không phân biệt
bất kỳ ai, bất kỳ quốc gia nào, chỉ cần là con người thì sẽ có được quyền đó. Còn quyền
49

Nguyễn Đăng Dung – Vũ Công Giao – Lã Khánh Tùng (Đồng chủ biên ): Giáo trình Lý luận và pháp luật về
quyền con người, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2009, tr.75.

50

Nguyễn Văn Động: Sách chuyên khảo các quyền hiến định về xã hội của công dân ở Việt Nam hiện nay, Nxb Tư
pháp, hà Nội, 2004, tr.14.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 19

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú


Đề tài: Hoàn thiện quy định và cơ chế nhằm nâng cao quyền phụ nữ ở Việt Nam

phụ nữ thì lại có giới hạn rõ ràng là chỉ những người có giới tính nữ thì mới có được
quyền đó. Như vậy, nếu xét về mặt chủ thể thì quyền con người là quyền của tất cả các
chủ thể, có thể là cá nhân có thể là những nhóm người chẳng hạn như những người bị
bệnh hiểm nghèo, những dân tộc bị áp bức, quyền của trẻ em,…và quyền của phụ nữ
cũng chính là quyền của nhóm thuộc quyền con người.
Bên cạnh đó, nếu xét về mặt không gian áp dụng thì cả quyền con người và
quyền phụ nữ đều được áp dụng cho tất cả mọi dân tộc, mọi quốc gia, không phân biệt
quốc gia đó là phát triển hay đang phát triển, tư bản chủ nghĩa hay xã hội chủ nghĩa…
Hay xét về lĩnh vực quyền thì cả hai quyền trên đều có đề cập đến quyền dân sự, chính
trị, kinh tế, xã hội và văn hóa. Nhưng lại ở góc độ khác nhau và đối với những chủ thể
khác nhau. Tóm lại, quyền phụ nữ chính là một phần của quyền con người nếu thực hiện
tốt quyền này thì sẽ góp phần thực hiện tốt quyền con người và ngược lại. Và còn một
điều cần phải khẳng định là dù là quyền con người hay quyền phụ nữ thì cũng đều nhằm
mục đích bảo vệ con người, bảo vệ nhân loại chống lại tất cả những hành vi xâm phạm
đến nó.
Ngoài ra, trong tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người, quyền phụ nữ, quyền
độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là không tách rời nhau, quyền con người nói chung
và quyền phụ nữ nói riêng là được xuất phát từ quyền dân tộc thiêng liêng.51
1.1.6 Khái niệm bạo lực gia đình
Hiện nay có nhiều khái niệm về bạo lực gia đình nhưng khái niệm về bạo lực gia
đình của Liên hợp quốc thông qua 1993 là được các tổ chức cũng như các nhà khoa học
trên thế giới sử dụng rộng rãi. Theo đó,
Bạo lực chống lại phụ nữ là “ bất kỳ hành động trên cơ sở giới nào dẫn đến hoặc
có thể dẫn đến những tổn thất về thân thể, tâm lý, tình dục hay những đau khổ của phụ
nữ, bao gồm cả sự đe dọa có những hành động như vậy, việc cưỡng bức hay tước đoạt
sự tự do dù ở nơi công cộng hay cuộc sống riêng tư”.52
Ngoài ra hành vi bạo lực gia đình cò được định nghĩa như sau: “Bạo lực gia đình
là hành vi cố ý của thành viên gia đình gây tổn hại hoặc có khả năng gây tổn hại về thể
chất, tinh thần, kinh tế đối với thành viên khác trong gia đình”.53

51

Đỗ Thị Hiện, Đại học An Giang: Quyền phụ nữ - một nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí
Minh,
[ngày truy cập 25/11/2011].
52
Thân Trung Dũng, Tài liệu.vn: Bạo lực gia đình – vấn đề xã hội nghiêm trọng và phổ biến,
[ngày
truy cập 15/11/2011].
53
Luật Phòng chống bạo lực gia đình Việt Nam năm 2007, điều 1, khoản 2.

GVHD:Th.S Đinh Thanh Phương

Trang 20

SVTH: Huỳnh Thị Cẩm Tú