ẢNH HƯỞNG của các mức độ xơ TRUNG TÍNH (NDF) TRONG KHẨU PHẦN lên sự TIÊU hóa DƯỠNG CHẤT và đặc điểm PHÂN mềm của các GIỐNG THỎ

TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

NGUY N THANH TÙNG

NH H
NG C A CÁC M C
X TRUNG TÍNH
(NDF) TRONG KH U PH N LÊN S TIÊU HÓA
NG CH T VÀ
C
M PHÂN M M C A
CÁC GI NG TH

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 5/2012


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI – THÚ Y

Tên

tài:

NH H
NG C A CÁC M C
X TRUNG TÍNH
(NDF) TRONG KH U PH N LÊN S TIÊU HÓA
NG CH T VÀ
C
M PHÂN M M C A
CÁC GI NG TH

Giáo viên h ng d n:
GS. TS. Nguy n V n Thu

Sinh viên th c hi n:
Nguy n Thanh Tùng
MSSV: LT10070
p: CNTY K36

n Th , 5/2012


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
MÔN CH N NUÔI
------o0o------

NH H
NG C A CÁC M C

X TRUNG
TÍNH (NDF)TRONG KH U PH N LÊN S
TIÊU HÓA D
NG CH T VÀ
C
M
PHÂN M M C A CÁC GI NG TH

n Th , ngày….tháng….n m 2012
CÁN B H NG D N

n Th , ngày….tháng….n m 2012
DUY T B MÔN

GS.TS.NGUY N V N THU

n Th , ngày….tháng….n m 2012
DUY T KHOA


I CAM OAN
Kính g i: Ban lãnh
môn Ch n Nuôi.

o Khoa Nông Nghi p & Sinh H c

ng D ng và các th y cô trong

Tôi tên Nguy n Thanh Tùng (MSSV: LT10070 là sinh viên l p Ch n Nuôi – Thú Y liên
thông Khóa 36 (2010 – 2012). Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a chính

n thân tôi. ng th i t t c s li u, k t qu thu
c trong thí nghi m hoàn toàn có th t
và ch a công b trong b t k t p chí khoa h c khác. N u có gì sai trái tôi xin hoàn toàn
ch u trách nhi m tr c Khoa và b môn.
Ng

i th c hi n

NGUY N THANH TÙNG


IC M

N

Su t b n n m gi ng
nh ng tôi u v t qua
n bè.

ng i h c tôi ã g p không ít nh ng khó kh n và thách th c
c ó là nh tình th ng và s giúp
c a gia ình, th y cô và

u tiên, con xin g i n Cha M l i yêu th ng và bi t n chân thành vì Cha M ã
sinh và nuôi d ng con nên ng i. Cha M ã cho con ni m tin và t o m i
u ki n t
t ch t n tinh th n
con có
hành trang b c vào tr ng i h c. C ng nh Cha
ã cho con c h i

em n cho gia ình mình m t chút ni m t hào và
ch c
p thành tài có th góp m t ph n công s c c a con vào s phát tri n kinh t n c nhà.
Bên c nh ó, em xin c m n Anh Ch Hai ã góp công lao ng ph giúp cha m nuôi
em n h c.
Con xin chân thành c m n th y GS. TS. Nguy n V n Thu và cô PGS. TS. Nguy n Th
Kim ông ã d y b o, h ng d n, ng viên, giúp con hoàn thành t t tài t t nghi p.
Xin chân thành g i l i c m n n các th y cô B môn Ch n nuôi và B môn Thú y. Th y
Tr ng Chí S n ã h t lòng truy n t nh ng ki n th c quý báu cho chúng tôi trong su t
th i gian h c qua.
Em xin chân thành bi t n anh ThS.Tr ng Thanh Trung, KS.Hu nh Hoàng Thi, các b n
trong tr i th c nghi m và các b n trên phòng thí nghi m E205 ã t n tình giúp
tôi trong
su t th i gian qua.
Cu i cùng xin g i l i c m n n các b n l p Ch n Nuôi Thú Y khóa 36 liên thông ã
giúp
tôi r t nhi u trong 4 n m qua.


TÓM L

C

Ngh ch n nuôi th hi n nay ang phát tri n n c ta và ch y u d a trên gi ng th
a
ph ng ho c th lai s n có, bên c nh ó các gi ng th ngo i thu n b t u
c nuôi
BSCL. Tuy nhiên nghiên c u v nh h ng c a x trung tính (NDF) trong kh u ph n
lên n ng su t sinh tr ng c a th còn r t ít. Xu t phát t th c t ó chúng tôi ti n hành
tài: “ nh h ng c a các m c

x trung tính (NDF) trong kh u ph n lên s tiêu hóa
ng ch t và c m phân m m c a các gi ng th ”
Thí nghi m b trí theo th a s 2 nhân t , nhân t th nh t là 3 m c
x trung tính
trong kh u ph n (40, 45 và 50%NDF). Nhân t th hai là b n gi ng th ( th
Californian, th Lai, th New Zealand, th Hyla) thí nghi m
c l p l i 3 l n và 4 th
cho 1 n v thí nghi m. K t qu thí nghi m cho th y l ng m thô n vào gi m khi
ng %NDF trong kh u ph n (P<005). T ng tr ng trung bình m i ngày cao nh t kh u
ph n 40%NDF và 45%NDF là 18,3 và 18,9 g/ngày (P<0,05). H s chuy n hóa th c n
th p nh t kh u ph n 40%NDF và 45%NDF là 3.78 và 4.1 (P<0,05). Ba gi ng th
Californian, Hyla, NewZealand có t ng tr ng và kh i l ng cu i cao h n th Lai
(P<0.05). T l tiêu hóa d ng ch t cao nh t kh u ph n 40%NDF. L ng Nit n vào
và l ng Nit tích l y cao nh t kh u ph n 40%NDF l n l t là 1.85 g/kg W0,75
(P<0,05 )và 0.93 g/kg W0,75 (P<0,05). L ng phân c ng và phân m m (DM) t ng d n
khi t ng m c
NDF trong kh u ph n. Hàm l ng CP% c a phân m m cao g p ôi
phân c ng. Hàm l ng NDF trong phân c ng cao g n g p ôi hàm l ng NDF trong
phân m m. Thành ph n hóa h c phân c ng và phân m m c a các gi ng th không có s
khác bi t có ý ngh a (P>0,05). Chúng tôi có k t lu n là th
c nuôi v i kh u ph n
40%NDF cho k t qu t t v s tiêu th th c n, t ng tr ng và d ng ch t tiêu hóa.


CL C
Trang
C L C ........................................................................................................................i
DANH SÁCH BI U

..................................................................................................v

DANH SÁCH B NG .....................................................................................................vi
DANH SÁCH HÌNH.....................................................................................................viii
CÁC CH

VI T T T ....................................................................................................ix

Ch

ng 1:

Ch

ng 2: C S LÝ LU N ..........................................................................................2

2.1 S L

TV N

................................................................................................1

C V CON TH ..........................................................................................2

2.2 TÌNH HÌNH S N XU T VÀ Ý NGH A C A VI C CH N NUÔI TH ................2
2.2.1 S n xu t và tiêu th th trên th gi i........................................................................2
2.2.2 Tình hình s n xu t th trong n

c ...........................................................................3

2.2.3 Ý ngh a kinh t c a ch n nuôi th ............................................................................3

2.3 S L

C V M T S GI NG TH TRÊN TH GI I..........................................3

2.3.1 Gi ng th ngo i .......................................................................................................4
2.3.2 Gi ng th n i...........................................................................................................5
2.4

C

M SINH H C.............................................................................................6

2.4.1 B x
2.4.2 S

ng.................................................................................................................6

áp ng c a c th v i khí h u ...........................................................................7

2.4.3 Thân nhi t – nh p tim – nh p th ..............................................................................7
2.4.4

c

m v kh u giác ............................................................................................7

2.4.5

c

m v thính và th giác ..................................................................................8

2.4.6 C quan hô h p........................................................................................................8
2.5
2.5.1

C

M TIÊU HÓA C A TH ...........................................................................8

c

m c u t o c quan tiêu hóa...........................................................................8


2.5.2 Quá trình tiêu hóa c a th c n ...............................................................................10
2.5.3 S phát tri n

ng tiêu hóa c a th theo l a tu i .................................................10

2.5.4 Hi n t

ng n phân c a th và phân m m .............................................................11

2.6

M V T L TIÊU HÓA D

C

2.6.1 S d ng n ng l

NG CH T C A TH ............................13

ng...............................................................................................13

2.6.2 Tiêu hóa protein ....................................................................................................14
2.6.3 Phân m m và s tiêu hóa protein ...........................................................................15
2.6.4 X và s bi n d

ng

manh tràng ........................................................................15

2.6.5 S tiêu hóa tinh b t................................................................................................16
2.6.6 S tiêu hóa ch t béo...............................................................................................17
2.6.7 S tiêu hóa ch t x ................................................................................................17
2.7 KH N NG S N XU T ........................................................................................18
2.7.1 Kh n ng sinh tr

ng ............................................................................................18

2.7.2 Kh n ng cho th t ..................................................................................................18
2.8 NHU C U DINH D

NG......................................................................................19

2.8.1 X và nhu c u x ...................................................................................................19
2.8.2 Nhu c u n ng l

ng...............................................................................................20

2.8.3 Nhu c u tinh b t ....................................................................................................22
2.8.4 Nhu c u vitamin ....................................................................................................23
2.8.5 Nhu c u n

c u ng................................................................................................23

2.9 CÁC LO I TH C N.............................................................................................23
2.9.1 C lông tây ............................................................................................................23
2.9.2 C

u...................................................................................................................25

2.9.3 Bã

u nành...........................................................................................................26

2.9.4 B t

u nành .........................................................................................................27

CH
3.1 PH

NG 3: PH

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP TI N HÀNH THÍ NGHI M ......29

NG TI N THÍ NGHI M ...............................................................................29


3.1.1 Th i gian và

a

m ............................................................................................29

3.1.2 Chu ng tr i thí nghi m ..........................................................................................29
3.1.3

ng v t thí nghi m ..............................................................................................29

3.1.4 Th c n thí nghi m................................................................................................29
3.1.5 Máy móc thi t b ....................................................................................................30
3.1.6 Thu c thú y ...........................................................................................................30
3.2 PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ..............................................................................30

3.2.1 B trí thí nghi m....................................................................................................30
3.2.2 Ph

ng pháp ti n hành ..........................................................................................31

3.3 CÁC CH TIÊU THEO DÕI ....................................................................................33
3.3.1 Giai

n thí nghi m nuôi d

ng...........................................................................33

3.3.2 Giai

n thí nghi m tiêu hóa d

ng ch t..............................................................33

3.4 PH

NG PHÁP PHÂN TÍCH ................................................................................34

3.5 PH

NG PHÁP X

CH

LÝ S LI U .........................................................................34

NG 4 K T QU VÀ TH O LU N ...................................................................35

4.1 THÍ NGHI M NUÔI D

NG ................................................................................35

4.1.1 Thành ph n hóa h c c a th c li u th c n dùng trong thí nghi m c a b n gi ng th
c nuôi b ng ba m c

x trung tính NDF ...............................................................35
4.1.2 L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a th trong thí nghi m
c nuôi b ng ba
c
x trung tính ......................................................................................................36
4.1.3 K t qu t ng tr ng, kh i l

ng cu i, h s chuyên hóa th c n c a th thí nghi m39

4.2 THÍ NGHI M TIÊU HÓA .......................................................................................42
4.2.1 K t qu l

ng th c n và d

4.2.2 K t qu t l tiêu hóa d
4.3 KH O SÁT S L
Ch

ng ch t tiêu th trong thí nghi m tiêu hóa................42

ng ch t và nit tích l y c a th trong thí nghi m ............44

NG VÀ THÀNH PH N HÓA H C C A PHÂN M M .......46

ng 5 K T LU N VÀ

NGH ...........................................................................51

5.1 K T LU N..............................................................................................................51

5.2.

NGH ................................................................................................................51

TÀI LI U THAM KH O ..............................................................................................52
PH CH

NG .............................................................................................................57


DANH SÁCH BI U
Bi u
Bi u
nghi
Bi u

Trang
1: L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a th thí nghi m .............................38
2: M i quan h gi a l ng x trung tính n vào và t ng tr ng c a th trong thí
m ...........................................................................................................................40
3: Kh i l ng cu i và t ng tr ng c a th thí nghi m .........................................41


DANH SÁCH B NG
Trang
ng 1: So sánh t l dung tích các thành ph n

ng tiêu hóa c a các gia súc (%).........9

ng 2: Thành ph n hóa h c c a hai lhoaj phân th ......................................................10
ng 3: Nhu c u c b n c a th .....................................................................................21
ng 4: Nhu c u duy trì c a th .....................................................................................21
ng 5: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a c lông tây ................................25
ng 6: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a c

u .......................................26

ng 7: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a bã

u nành...............................26

ng 8: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a b t d u nành .............................27

ng 9: Thành ph n th c li u th c n trong kh u ph n thí nghi m.................................31
ng 10: Thành ph n hóa h c c a các th c li u th c n s d ng trong thí nghi m.........35
ng 11: L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a th
c nuôi b ng ba m c
x
trung tính........................................................................................................................36
ng 12: L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a th trong thí nghi m
c nuôi trên
n gi ng .......................................................................................................................37
ng 13: nh h ng c a ba m c

x trung tính (NDF) lên t ng tr ng và h s chuy n
hóa th c n c a th thí nghi m.......................................................................................39
ng 14: K t qu t ng tr ng và h s chuy n hóa th c n c a b n gi ng th .................40
ng 15: L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a th trong giai
n tiêu hóa d ng
ch t v i ba m c
x trung tính(NDF)......................................................................... 42
ng 16: L ng th c n và d ng ch t tiêu th c a b n gi ng th trong thí nghi m tiêu
hóa .................................................................................................................................43
ng 17: T l tiêu hóa d ng ch t và nit tích l y c a th trong thí nghi m
c nuôi
ng ba m c
x trung tính (NDF)..............................................................................43
ng 18: T l tiêu hóa d ng ch t và nit tích l y trên b n gi ng th trong thí nghi m
tiêu hóa ..........................................................................................................................45
ng 19: S l ng phân c ng và phân m m th i ra c a th
c nuôi v i ba m c
x
trung tính (NDF) d ng t i và khô (g/con/ngày) .........................................................46
ng 20: S l ng phân c ng và phân m m th i ra c a th
c nuôi trên b n gi ng
ng t i và khô (g/con/ngày)........................................................................................46
ng 21: Thành ph n hóa hoc phân c ng c a th trong thí nghi m v i ba m c
x
trung tính (NDF) ...........................................................................................................47


ng 22: Thành ph n hóa h c phân m m c a th trong thí nghi m v i ba m c
x
trung tính (NDF) ...........................................................................................................48

ng 23: Thành ph n hóa h c phân c ng c a th trong thí nghi m trên b n gi ng.........48
ng 24: Thành ph n hóa h c phân m m c a th trong thí nghi m trên b n gi ng.........49
ng 25: S l ng phân th i ra (g/con/ngày) và thành ph n hóa h c c a hai lo i phân
ng và phân m m .........................................................................................................49


DANH SÁCH HÌNH
Trang
Hình 1. Th Californian ............................................................................................... 4
Hình 2. Th
Hình 3.

en ........................................................................................................... 6
ng tiêu hóa c a th New Zealand White lúc 12 tu n tu i nuôi b ng th c n

n h p ........................................................................................................................ 9
Hình 4. C lông tây .....................................................................................................24
Hình 5. C

u ............................................................................................................25

Hinh 6. Bã

u nành....................................................................................................26

Hình 7. B t

u nành...................................................................................................27

Hình 8. H n h p bã

u nành, b t d u nành ................................................................28

Hình 9. Chu ng nuôi th thí nghi m t ng tr
Hình 10. Th

eo vòng nh a

ng và tiêu hóa.......................................28

c ...............................................................................32

Hinh 11. Phân c ng và phân m m ...............................................................................32


CÁC CH

VI T T T

Ash: tro
CLT: c lông tây
CP: m thô
CPD: t l tiêu hóa m thô
DM: v t ch t khô
DMD: t l tiêu hóa v t ch t khô
:c
u
N: bã u nành
N: b t u nành v n
N: nit

NDF: x trung tính
NDFD: t l tiêu hóa x trung tính
OM: v t ch t h u c
OMD: t l tiêu hóa v t ch t h u c
40NDF: kh u ph n có 40%NDF
45NDF: kh u ph n có 45%NDF
50NDF: kh u ph n có 50%NDF



CH

NG 1

TV N

Trong nh ng n m g n ây, tình hình d ch b nh gia súc, gia c m di n ra ph c t p
nh d ch cúm gia c m, d ch l m m long móng, tai xanh… Cho nên vi c tìm ra
mô hình ch n nuôi m i
thay th
c quan tâm. Ch n nuôi th là ngành ch n
nuôi ang
c ng i dân quan tâm phát tri n do n c ta có ngu n th c n d i
dào, phong phú v i nhi u ch ng lo i th c n thô xanh nh : c lông tây, c m m,
u, lá rau mu ng, rau lang và các ph ph m nh m t
ng, bã bia, bã u
nành, u nành v n b sung n ng l ng và m
Ch n nuôi th
ng B ng Sông C u Long a ph n là ch n nuôi gia ình, vì v y
ch y u là s d ng th c n thô xanh v i b sung các lo i ph ph m gia ình.

Tr c ây khi nghiên c u v gia súc n c , ng i ta th ng chú ý hàm l ng x
thô trong kh u ph n, nh ng hi n nay do tính ph c t p c a x thô do có nh ng
thành ph n khó tiêu hóa nh lignin và hemicellulose nên vi c nghiên c u hàm
ng NDF ho c ADF trong kh u ph n
c chú ý thay vì nhu c u x thô (CF)
nh tr c kia.
Ng i ch n nuôi hi n nay quen nuôi nh ng gi ng th
a ph ng d nuôi, ch u
ng t t nh ng có n ng su t h i th p. Hi n nay, do nhu c u tiêu th th t th trong
c liên t c t ng, ngành ch n nuôi th n c ta ã nh p nh ng gi ng th ngo i
cao s n, h ng th t ho c kiêm d ng th t nh New Zealand, Californian và Hyla.
Tuy nhiên hi n nay nh ng nghiên c u v nhu c u d ng ch t, c bi t là nhu c u
trung tính, cho th ngo i cao s n
ng B ng Sông C u Long ch a có. Vì th
chúng tôi th c hi n tài: “ nh h ng c a các m c
x trung tính (NDF) trong
kh u ph n lên s tiêu hóa d ng ch t và c
m phân m m c a các gi ng th ”.
Nh m m c ích xác nh nh h ng c a các m c
x trung tính trong kh u
ph n trên kh n ng t ng tr ng, tiêu hóa d ng ch t, và thành ph n d ng ch t c a
phân m m các gi ng th . Qua ó xác nh
c kh u ph n có m c
x phù
p v i t ng gi ng th , t ó có th khuy n cáo k t qu
t
c n ng i ch n
nuôi góp ph n t ng n ng su t ch n nuôi th
ng B ng Sông C u Long.

CH
2.1 S

L

NG 2 C

S

LÝ LU N

C V CON TH

Theo phân lo i ng v t th thu c l p ng v t có vú (Mammalia),
g m nh m
(Rodentia),
Leporidae. Th r ng có nhi u lo i khác nhau, hi n nay ch có loài
Oryctolagus Cuniculus
c thu n hóa thành th nhà. Có nhi u gi ng th khác
nhau ã
c phát tri n t th k XVIII, th
c s d ng cho s n xu t th t, lông,
ng v t thí nghi m và
c coi nh là m t lo i thú c ng.
Th

c phân lo i d a theo kích th c, tr ng l ng và b lông. Theo tr ng
ng c th , gi ng th nh con có tr ng l ng lúc tr ng thành t 2 – 3kg, gi ng
th t m trung có tr ng l ng t 4 – 6kg và gi ng th l n con có tr ng l ng t 6 –

9kg. Hai gi ng th ph bi n
s n xu t th t là th New Zealand and the
Californian vì chúng
c k t h p b i 2 y u t là lông tr ng và t ng tr ng t t,
hai gi ng ph bi n s n xu t lông là th Rex và th Chinchilla c a M .
Qu n th th
Vi t Nam
c du nh p t Pháp kho ng 70-80 n m tr c ây.
Chúng ã b lai t p nhi u gi a các gi ng khác nhau nên c ng có nh ng bi n hóa
khác nhau v ngo i hình, nh ng th nuôi này không có b lông thu n nh t v màu
c, có con màu tr ng tuy n, có con en ho c pha gi a hai màu ó, có con màu
xám tro nh t ho c s m, ph n ng c b ng và uôi màu sáng h n ho c tr ng, l i có
màu vàng ho c m tr ng... C ng nh màu lông, màu m t th c ng không ng
nh t: có con m t , en ho c xám. Khi cho giao ph i hai th cùng màu lông và
màu m t ta
c àn con v i nhi u màu lông và màu m t khác nhau, th hi n rõ
phân ly và tính pha t p v gi ng. Nhìn chung nh ng gi ng th ang nuôi Vi t
Nam u to v a ph i, tai th ng h i ch V, thân hình ch c ch n nh ng c không
m v , l ng h i cong hay tròn, b ng to, nuôi con khéo, trong l ng 2,5 – 3,5 kg.
Kh n ng sinh s n t t, m t n m
5 – 6 l a, m t l a 6 con, có kh n ng ch ng
ch u t t v i
u ki n khí h u và nuôi d ng n c ta. Tuy có nhi u u
m
nh ng do b pha t p nhi u, th nuôi ng i dân không
c ch n l c, nên gi ng
ang b thoái hóa d n.
2.2 TÌNH HÌNH S N XU T VÀ Ý NGH A C A VI C CH N NUÔI TH
2.2.1 S n xu t và tiêu th th trên th gi i
Châu Âu ng u th gi i v s n xu t th t th , trong ó Italia là n c có ngành

ch n nuôi th th t phát tri n nh t, n i mà s n xu t th t th tr thành truy n th ng


u nh ng n m 1970. N m 1975, vi c ch n nuôi th ã
c công nghi p hóa
và n n m 1990 ngành ch n nuôi th công nghi p ã phát tri n b n v ng kh p
t n c Italia. Do ó, s n l ng th t th
n c này ã t ng v t t 120.000 t n
(1975) lên 300.000 (1990).
Ch n nuôi th
Châu Á phát tri n không m nh, t p trung ch y u các n c nh
Indonesia, Trung Qu c, Thái Lan, Vi t Nam,...Trong ó, ngh ch n nuôi th
Trung Qu c khá ph bi n, ch y u ph c v cho nhu c u tiêu th t i a ph ng.
Hai n c xu t kh u th t th l n nh t trên th gi i là Trung Qu c và Hungary. Th t
th t Trung Qu c
c xu t kh u sang Pháp và m t s n c Châu Âu khác ch
u d i d ng th t ông l nh, m t ph n khác
c xu t kh u tr c ti p sang các
c ang phát tri n. Ph n l n th t th s n xu t ra Hungary
c xu t kh u ra
c ngoài, th tr ng trong n c ch tiêu th kho ng d i 5% t ng s n l ng th t
th s n xu t hàng n m t i n c này.
2.2.2 Tình hình s n xu t th trong n
Vi t Nam, ch n nuôi th
u là ch n nuôi nh l .

ã có t lâu

c
i nh ng ch a

c quan tâm nhi u, ch

n m 1995 n nay, ch n nuôi th
Vi t Nam ang phát tri n m nh theo c ch
th tr ng do nhu c u tiêu th th t th trong n c liên t c t ng. Hi n nay, c tính
n c có trên 350.000 con th , mi n B c có g n 200.000 con. Giá bán th th t
ng t 12.000 /kg th h i lên 23.000 /kg (2003).
ng th i vi c nh p 3 gi ng
th m i có n ng su t cao t Hungary v nuôi nhân thu n t i Trung tâm nghiên c u
dê th S n Tây em l i hi u qu t t, áp ng nhu c u con gi ng th ngo i cao s n
cho s n xu t, nên ã thúc y ngành ch n nuôi th phát tri n m nh trong nh ng
m qua trong ph m vi c n c.
2.2.3 Ý ngh a kinh t c a ch n nuôi th
Th là m t lo i gia súc không n c nh tranh l ng th c v i ng i và gia súc khác,
th có kh n ng s d ng
c nhi u th c n thô xanh trong kh u ph n, t n d ng
c các ngu n ph ph m nông nghi p nh rau, lá, c t nhiên….
Ch n nuôi th có v n u t ban u th p, có th t n d ng các v t li u s n có
làm chu ng tr i cho th . Chi phí mua con gi ng ban u ít so v i các gia súc khác,
ít nhi m b nh…


2.3 S

L

CV M TS

GI NG TH

TRÊN TH GI I

Trên th gi i hi n nay có nh ng n c ngh ch n nuôi th r t phát tri n, b ng công
ngh hi n i h nuôi th h ng th t ho c kiêm d ng th t. Th
c nuôi theo m t
th ng khép kín. Công tác gi ng c ng
c làm r t t t. Hi n nay có g n 90
gi ng th
c nuôi trên th gi i (Vi t Ch ng, 2003), nh ng xu h ng c a nhi u
c là nuôi th kiêm d ng l y lông da thu c và ng i ta th ng ch n gi ng có
m vóc trung bình. Lúc th tr ng thành có kh i l ng t 4,5 – 5kg. Gi ng th
này x ng nh , kh i l ng ít, khi gi t m t l th t x nhi u (50-58%). Ng i ta ít
nuôi th có t m vóc l n, khi tr ng thành có th
t kh i l ng 10 – 11kg, nh ng
ng to, kh i l ng th t x nh (Bình và S c, 2000). Trên th gi i hi n nay ph bi n
t s gi ng th h

ng th t:

2.3.1 Gi ng th ngo i

Th New Zealand White (Tân Tây Lan tr ng)
Gi ng th này có ngu n g c t NewZealand và
c nuôi ph bi n Châu Âu,
Châu M . Chúng
c nh p vào Vi t Nam t Hungari n m 1978 và 2000, thu c
gi ng th t m trung m n , sinh tr ng nhanh, thành th c s m, nhi u th t, lông
y tr ng tuy n, m t h ng, kh i l ng tr ng thành t 5 – 5,5kg/con. Tu i ng
c l n u 4 – 4,5 tháng, tu i ph i gi ng l n u t 5 – 6 tháng. Kh i l ng ph i

gi ng l n u 3 – 3,2 kg/con.
5 – 6 l a/n m, 6 – 7 con/l a. Kh i l ng con s
sinh 50 – 60g/con. Kh i l ng con cai s a 650 – 700g/con. T l x th t t 52 –
55% (Hoàng Th xuân Mai, 2005).
Th Californian
Ngu n g c t California (M ),
c t o thành do lai gi a th Chinchilla, th Nga và th
Newzealand, nh p vào Vi t Nam t Hungari n m 1978 và n m 2000. Là gi ng th cho
th t, kh i l ng trung bình 4 – 4,5kg, t l th t x 55 – 60%. Thân ng n h n th New
Zealand, lông tr ng, m t h ng nh ng tai, m i, b n chân và uôi có
m màu en, vào
mùa ông l p lông en s m h n và nh t d n vào màu hè. Kh n ng sinh s n t ng t nh
th Newzealand, gi ng này c ng
c nuôi nhi u Vi t Nam (Chu Th Th m et al.,
2006).


Hình 1: Th Californian
Gi ng th Chinchilla

n u
c trình di n Pháp n m 1913 b i Dybowki.
c t o ra t th r ng
và hai gi ng th Blue Beverens và Hymalyans. Chinchilla
c xem là gi ng th
cho len, nuôi nhi u m t s n c Châu Âu. Gi ng th này có hai dòng, m t có
tr ng l ng 4,5 – 5 kg (Chinchilla giganta) và dòng kia t 2 – 2,5 kg lúc tr ng
thành (Nguy n Ng c Nam, 2002). Trung bình m i l a
t 6 – 8 con, kh n ng
thích nghi v i

u ki n ch n nuôi khác nhau. Th có lông màu xanh, lông uôi
tr ng pha l n xanh en, b ng màu tr ng xám.

Gi ng th Angora
Là gi ng th có b lông xù. Lông th Angora
c ng i ta s d ng
làm các
t hàng len. Tr c khi có tên Angora ph bi n nh hi n nay thì gi ng Angora
có m t s tên khác: White Shock, Turkey, English Silk. Th Angora có ngu n g c
Th Nh K , u tiên ng i ta c m xu t kh u gi ng này. Tuy nhiên chúng
c
du nh p vào Pháp t
u nh ng n m 1720 và t Anh i n nhi u n c khác vào
cu i th k 18. Tr ng l ng trung bình kho ng 2.75 – trên 4kg. Th Angora c a
Anh kho ng 2,75 kg có b lông dày, Angora Pháp: 3,6 kg và Angora
c: > 4 kg.
Gi ng Angora có b lông tr ng và 12 màu lông khác nhau, trong ó gi ng Angora
tr ng là ph bi n nh t (Sandford, 1997).

Th Panon
Là m t dòng c a gi ng New Zealand,
c nh p vào Vi t Nam n m 2000 t
Hungari, ngo i hình gi ng New Zealand nh ng t ng tr ng và kh i l ng tr ng
thành cao: 5,5 - 6,2kg/con (Hoàng Th Xuân Mai, 2005).


Th Lai
Cho th
c ngo i New Zealand, Panon và California lai v i th cái en, xám
cho ra th con lai F1, F2 s c t ng tr ng cao h n th n i 25 – 30% và sinh s n cao

n 15 – 20%. Con lai thích ng r t t t v i
u ki n ch n nuôi gia ình (Hoàng
Th xuân Mai, 2005).
Th Hyla
Cho th New Zealand lai v i th Californian ho c nh ng th
xu t cao nh m t o ra gi ng n ng xu t cao và thích nghi t t.

a ph

ng có n ng

2.3.2 Gi ng th n i

Th c
Gi ng th này
c nuôi r t ph bi n, chúng có nhi u màu lông khác nhau nh
tr ng pha vàng, en pha tr ng ho c xám loang tr ng… H u h t có m t en, r t ít
tr ng h p m t . Tr ng l ng tr ng thành kho ng 2,5 – 3kg/con, kh n ng s
ng th c n, sinh s n và ch ng
b nh t t (Hoàng Th xuân Mai, 2005).
Gi ng th

en Vi t Nam

c gây t o ra t Trung tâm gi ng th S n Tây – Hà N i. Gi ng th này có màu
lông en tuy n, m t en, u nh , mõm nh , c không v m v nh ng thân hình
ch c ch n, th t ngon. Tr ng l ng tr ng thành 3 – 3,5kg, th m n , m t n m
7 l a, m t l a 6 – 7 con. c
m n i b t c a th này là s c ch ng
v i b nh

t t t h n th xám, thích nghi t t v i u ki n nuôi d ng th p và khí h u n c
ta (Hoàng Th xuân Mai, 2005).


Hình 2: Th

en

Gi ng th xám Vi t Nam
c gây t o t i Trung tâm gi ng th th t S n Tây – Hà N i, b ng ph ng pháp
lai phân tích và ch n l c qua nhi u th h . Gi ng th này màu lông xám tro ho c
xám ghi, riêng ph n d i ng c, b ng và uôi màu tr ng nh , m t en, u to v a
ph i, l ng h i cong, tr ng l ng tr ng thành 3 – 3,5kg. Th
kh e, m t n m
6 – 7 l a, m t l a 6 – 7 con. Th có kh n ng ch u ng v i u ki n nuôi d ng
th p và thích nghi t t v i u ki n khí h u n c ta.
Hai gi ng th này phù h p v i vi c ch n nuôi gia ình và dùng
lai kinh t v i
th ngo i
nâng cao
c n ng su t l y th t và lông da (Chu Th Th m et al.,
2006).
2.4

C

2.4.1 B x

M SINH H C
ng

Thông th ng ng i ta phân bi t x ng chính (mình) và x ng ph (t chi) c a
th . Khác h n v i các thú n th t (chó, mèo) th có m t x ng l n. C u trúc t chi
thích h p cho vi c ch y nh y.
u chi tr c c a th ng n, thì chi sau dài vì chi sau óng vai trò ch ch t trong
quá trình y c th v phía tr c và nh y lên. Chi u dài áng k c a các khúc chi
sau (x ng ùi, x ng ùi và x ng c chân) góp ph n vào vi c t ng c ng s co
giãn c a chân. T ng t , h mông, c b p ùi giúp th ch y tr n m t cách d
dàng b ng cách nh y h n là h th ng c m nh m c a chi sau ch y.
2.4.2 S

áp ng c a c th v i khí h u

Th r t nh y c m v i ngo i c nh, thân nhi t c a th thay i theo nhi t
môi
tr ng, do th ít tuy n m hôi, c th th i nhi t ch y u qua
ng hô h p. Khi
0
nhi t
không khí t ng cao (35 C) và kéo dài thì th th nhanh và nông
th i
nhi t do ó d b c m nóng. n c ta nhi t
môi tr ng thích h p nh t i v i
0
th kho ng 20 – 28,5 C (Hoàng Th xuân Mai, 2005).
Tr i nóng quá thì th th nhanh n u nhi t
lên 45oC thì th ch t trong vòng 1
gi . m
trong không khí t 70 – 80% là thích h p i v i th . N u m
quá

cao và kéo dài thì th d b c m l nh và viêm m i, t o
u ki n thu n l i cho


m b nh phát tri n và gây b nh. Th r t thích
u ki n thông thoáng nh ng t c
gió l u chuy n trong không khí kho ng 0,3m/giây là thích h p nh t, th r t s
gió to lùa th ng vào c th th làm cho nó d b viêm m i và c m l nh.
2.4.3 Thân nhi t - Nh p tim - Nh p Th
Nhi t
c th th thay i theo nhi t
môi tr ng không khí t 38 – 410C
trung bình là 39,50C. Nh p tim c a th r t nhanh t 120 – 160 l n/phút, t n s hô
p bình th ng là 60 – 90 l n/phút.
Th th nh nhành khi không có ti ng ng. N u th m t bình t nh ho c tr i nóng,
không khí ng t ng t thì các ch tiêu sinh lý trên u t ng so v i bình th ng
(Nguy n V n Thu, 2009).
2.4.4

c

mv

kh u giác

i th r t phát tri n nó ng i mùi và phân bi t
c con c a nó hay con c a con
khác. Trong th c t ch n nuôi n u là th con cùng l a tu i a t
khác
sau

t gi nh t chung mà th m không phân bi t
c thì coi nh n, th m không
n con. Xoang m i th có nhi u vách ng n chi chít có th l c
c các t p ch t
n trong không khí, b i t không khí ho c t th c n hít vào. Th c n ng l i
ây kích thích gây viêm m i t o u ki n cho vi khu n phát tri n gây b nh
ng
hô h p. Do ó th c n c a nó c n
c s ch s , n u là th c n h n h p thì c n
ph i tr n m ho c óng thành viên, còn không khí ph i trong s ch, l ng chu ng
không ch a nhi u b i cát.
2.4.5

c

m v thính và th giác

Tai và m t th r t t t, trong êm t i tai th v n nghe
c ti ng ng nh và m t
th v n nhìn th y m i v t, do v y th v n có th n u ng bình th ng vào ban
êm (Nguy n V n Thu và Nguy n Th Kim ông, 2009).
2.4.6 C quan hô h p
Ph i th
c c u t o t nhi u thu , cùng v i tim, chi m h u h t khoang ng c.
Ph i
c g n vào c hoành, c này chèn lên s n cu i, phân cách l ng ng c và
ng, khi ho t ng cho phép hít vào, th ra. Không có c hoành, s không có quá
trình hô h p. Th r t nh y c m v i ngo i c nh, thân nhi t c a th thay i theo
nhi t
môi tr ng, do th ít tuy n m hôi, c th th i nhi t ch y u qua

ng
0
hô h p. Khi nhi t
không khí t ng cao (35 C) kéo dài thì th th nhanh và nông


th i nhi t, do ó d b c m nóng. n c ta nhi t
kho ng 20 – 28,50C (Hoàng Th Xuân Mai, 2005).

thích h p nh t v i th

Th th r t nh , không ti ng ng, ch th y thành b ng dao
bình th ng t n s hô h p kho ng 60 – 90 l n/phút.
2.5
2.5.1

C
c

ng theo nh p th ,

M TIÊU HÓA C A TH
m c u t o c quan tiêu hóa

c mc ut o
ng tiêu hóa th là: d dày n, co giãn t t nh ng co bóp r t
u. Th thành th c 4,5 – 5 kg có ng tiêu hóa dài kho ng
ng ru t dài 4,5 –
5m. C u trúc b máy tiêu hóa c ng nh h u h t các loài gia súc c v khác g m:
mi ng, th c qu n, d dày, ru t non, ru t già cùng các tuy n tiêu hóa khác nh t y,

gan…manh tràng l n h n d dày có kh n ng tiêu hóa ch t x nh h vi sinh v t;
t tràng
c chia thành 2 ph n: ph n trên có nhi u l p vân cu n sóng, ph n d i
nhãn tr n.
Manh tràng dài 40 – 45,cm,
ng kính 3 – 4 cm, ch a 100 – 200 g h n h p nhão
ng nh t v i kho ng 22% là v t ch t khô. Ph n uôi manh tràng 10 – 12 cm có
ng kính nh d n ph n cu i, vách c a nó g m có mô b ch huy t. K t tràng
chia làm 2 ph n, ph n trên có nhi u l p vân cu n sóng, ph n d i nh n và tr n
(Nguy n Quang S c & inh V n Bình, 2000).
Manh tràng là m t túi nh b t m t u phân nhánh t tr c ru t non - ru t già. Các
nghiên c u v sinh lí cho th y túi này t o thành m t ph n
ng tiêu hóa: các ch t
ch a t bên trong d ch chuy n t g c áy n nh u b t i qua vùng gi a c a
manh tràng r i quay l i g c áy d c theo thành manh tràng. Sau manh tràng là
ru t già dài kho ng 1,5 m.

Hình 3:

ng tiêu hoá c a th New Zealand White lúc 12 tu n tu i nuôi