ẢNH HƯỞNG của KHẨU PHẦN THỨC ăn có sử DỤNG KHÔ dầu dừa và bột cá TRA lên THÀNH PHẦN hóa học của THỊT HEO

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

NH H
NG C A KH U PH N TH C N CÓ S
NG KHÔ D U D A VÀ B T CÁ TRA LÊN THÀNH
PH N HÓA H C C A TH T HEO

Giáo viên h ng d n:
PGS.TS. Lê Th M n

Sinh viên th c hi n:
Nguy n Th Thúy
MSSV: 3082701
p: CNTY K34

n Th , 2012
1


TR
NG

I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

NGUY N TH THÚY

NH H
NG C A KH U PH N TH C N CÓ S
NG KHÔ D U D A VÀ B T CÁ TRA LÊN THÀNH
PH N HÓA H C C A TH T HEO

C n Th , ngày tháng
n m 2012
CÁN B H
NG D N

C n Th , ngày tháng n m 2012
DUY T B MÔN

PGS.TS. Lê Th M n

C n Th , ngày tháng
n m 2012
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

n Th , 2012
2

NG D NG

I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình
bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai công b trong b t k công trình
lu n v n nào tr c ây.
Tác gi lu n v n

NGUY N TH THÚY

3


IC MT
B t c ai trong chúng ta u mong mu n sau khi ra tr ng có
c m t ngh nghi p
và t ng lai v ng ch c, tôi c ng v y. Ch ng
ng b n n m i h c th t khó kh n,
th thách, nh ng k ni m vui bu n,… ó s là hành trang, nh ng kinh nghi m mà tôi
s mang theo khi va ch m vào cu c s ng xã h i y nh ng chông gai, c m b y. Có
c thành qu nh ngày hôm nay tôi vô cùng bi t n n:
Cha m , anh Hai, ã

ng viên, lo l ng và dành t t c nh ng gì t t

p nh t cho tôi.

Cô c v n Nguy n Th Tuy t Nhung là ng i dành nh ng tình c m thân th ng, s lo
l ng, nh ng l i khuyên b o khi chúng tôi g p nh ng khó kh n trong h c t p và cu c
s ng.
Cô Lê Th M n, cô dành h t ni m tâm huy t, s ân c n d y b o, cô luôn

giúp
tôi trong su t quá trình th c hi n tài.
Tôi xin g i l i c m n n cô Hu nh Th Thu Loan ã t o m i
tôi trong su t quá trình th c hi n tài t i phòng thí nghi m.

ng viên và

u ki n thu n l i cho

Quý th y cô b môn ch n nuôi, quý th y cô gi ng d y c a Tr ng
ã truy n t nh ng kinh nghi m và ki n th c vô cùng quý báu.

i H c C n Th

Nh ng tình c m thân th ng nh t tôi xin g i n các b n Nguy n Qu c Hi p, Kim
ng, Lài V n Sái, Lê Di p Tuy n, các b n CNTY K34, các em CNTY K35 ã giúp
tôi trong quá trình th c hi n tài.
M t l n n a tôi xin c m n n t t c nh ng ng i ã luôn quan tâm giúp
này dù b t c n i âu tôi v n kh c ghi nh ng tình c m và công n y.

tôi. Sau

NGUY N TH THÚY

4


CL C
Trang

Ch

ng 1:

Ch

ng 2: C

2.1

TV N
S

.......................................................................................... 1

LÝ LU N.................................................................................... 2

c i m m t s gi ng heo th t ang

c nuôi ph bi n

ng B ng Sông

C u Long.................................................................................................................... 2
2.1.1 Gi ng heo ngo i .................................................................................................. 2
2.1.1.1 Heo Landrace ................................................................................................... 2
2.1.1.2 Heo Yorkshire .................................................................................................. 2
2.1.1.3 Heo Duroc ........................................................................................................ 3
2.1.2 Gi ng heo n i...................................................................................................... 3
2.1.2.1 Bông Ba Xuyên ................................................................................................ 3

2.1.2.2 Tr ng Thu c Nhiêu........................................................................................... 4
2.2 M t s công th c lai t o gi ng heo nuôi th t ph bi n

ng B ng Sông C u

Long ............................................................................................................................ 4
2.2.1 Heo lai 2 máu ...................................................................................................... 4
2.2.1.1 Công th c 1 ...................................................................................................... 4
2.2.1.2 Công th c 2 ...................................................................................................... 5
2.2.1.3 Heo lai 3 máu ................................................................................................... 5
2.3
2.3.1

c i m sinh lý và nhu c u dinh d

ng c a heo th t ....................................... 5

c i m sinh lý c a heo th t .............................................................................. 5

2.3.1.1 Tiêu hóa

mi ng ............................................................................................. 6

2.3.1.2 Tiêu hóa

d dày ............................................................................................ 6

2.3.1.3 Tiêu hóa

ru t non .......................................................................................... 6

2.3.1.4 Tiêu hóa

ru t già ........................................................................................... 6

2.3.2

c i m sinh tr

2.3.3 Nhu c u dinh d
2.3.3.1 Nhu c u n ng l

ng c a heo th t ...................................................................... 6
ng c a heo th t ......................................................................... 7
ng.......................................................................................... 7

2.3.3.2 Nhu c u protein ................................................................................................ 7
2.3.3.3 Nhu c u glucid.................................................................................................. 9

5


2.3.3.4 Nhu c u vitamin ............................................................................................... 9
2.3.3.5 Nhu c u khoáng................................................................................................ 9
2.3.3.6 Lipid và nhu c u lipid ..................................................................................... 10
2.3.3.7 Nhu c u n
2.4

c ................................................................................................. 14

c i m các lo i th c n dùng trong thí nghi m............................................. 14

2.4.1 Cám g o m n ..................................................................................................... 14
2.4.2 T m g o ............................................................................................................ 15
2.4.3 Th c n

m

c .............................................................................................. 15

2.4.4 B t cá Tra.......................................................................................................... 16
2.4.5 Khô d u d a ...................................................................................................... 18
2.5 Sinh lý v s t o th xác và t o m c a heo ..................................................... 19
2.5.1 Sinh lý v s t o th xác ................................................................................... 19
2.5.2 S t o m ......................................................................................................... 19
2.6 Thành ph n hóa h c c a th t heo....................................................................... 20
2.6.1 Protein .............................................................................................................. 22
2.6.2 Lipid ................................................................................................................. 23
2.6.3 Ch t ly trích ch a nit phi protein .................................................................... 23
2.6.4 Glucid ............................................................................................................... 23
2.6.5 Khoáng và vitamin ........................................................................................... 24
2.7 Các y u t

nh h

ng

n ch t l

ng th t ........................................................ 24

2.7.1 nh h

ng c a th c n...................................................................................... 23

2.7.2 nh h

ng c a con gi ng.................................................................................. 24

2.7.3 Tu i gi t th t...................................................................................................... 24
2.7.4 nh h

ng gi i tính .................................................................................. ...... 25

2.8 Các ch tiêu ánh giá ch t l

ng th t.......................................................... ...... 24

2.8.1 Xác

nh hàm l

ng v t ch t khô (VCK) theo Undersander et al. (1993).... ...... 25

2.8.2 Xác

nh hàm l

ng protein thô b ng ph

2.8.3 Xác

nh l

2.8.4 Xác

nh hàm l

ng khoáng ............................................................................. 27

2.8.5 Xác

nh hàm l

ng béo thô b ng ph

ng pháp Kjeldahl (AOAC, 2000) .... 26

ng chi t ch t ether (EE, %) b ng ph

6

ng pháp gián ti p (Soxhlet) 27

ng pháp tr c ti p (Jacobs et al., 2000) . 28


2.8.6 Xác

nh ch s iod b ng ph

ng pháp Wijs (Ph m V n S và Bùi Th Nhu

Thu n, 1991) ............................................................................................................. 28
CH

NG 3 PH

3.1 Ph

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ................... 31

ng ti n thí nghi m ..................................................................................... .31

3.1.1 Th i gian và
3.1.2

it

a i m thí nghi m ..................................................................... .31

ng thí nghi m ........................................................................................ 31

3.1.3 Kh u ph n th c n thí nghi m .......................................................................... 31
3.1.4 Thi t b - d ng c và hóa ch t t i phòng thí nghi m .......................................... 32
3.1.4.1 Thi t b và d ng c ........................................................................................ 32
3.1.4.2 Hóa ch t ......................................................................................................... 32
3.2 Ph

ng pháp thí nghi m.................................................................................... 33

3.2.1 B trí thí nghi m................................................................................................ 33
3.2.2 Ph

ng pháp ti n hành ...................................................................................... 33

3.2.2.1 Cách l y m u.................................................................................................. 33
3.3 Các ch tiêu theo dõi

ánh giá ch t l

ng th t heo....................................... 34

3.3.1 Xác

nh hàm l

ng v t ch t khô (%) theo Undersander et al. (1993) ............... 36

3.3.2 Xác

nh hàm l

ng khoáng theo Undersander et al. (1993) ............................. 36

3.3.3 Xác

nh l

ng chi t protein thô (CP, %) theo ph

ng pháp Kjeldahl (AOAC,

2000) ......................................................................................................................... 37
3.3.4 Xác

nh hàm chi t ch t ether (EE, %) b ng ph

ng pháp gián ti p (Soxhlet)

(AOAC, 2000) ........................................................................................................... 38
3.3.5 Xác

nh hàm l

ng m thô (%) b ng ph

ng pháp tr c ti p (Jacobs et al .,

2000) ......................................................................................................................... 39
3.3.6 Xác

nh hàm ch s iod c a m heo b ng ph

ng pháp Wijs .......................... 42

3.4 X lý s li u ........................................................................................................ 43
CH

NG 4 K T QU VÀ TH O LU N............................................................. 44

4.1 K t qu v các ch tiêu phân tích c a th t heo thí nghi m ............................... 44
4.1 K t qu phân tích xác

nh hàm l

ng v t ch t khô (VCK, %) c a th t heo thí

nghi m ...................................................................................................................... 46
4.2 K t qu phân tích xác

nh hàm l

ng protien thô (CP, %) c a th t heo thí

nghi m ....................................................................................................................... 47

7


4.3 K t qu v ch tiêu phân tích xác

nh hàm lu ng chi t ch t ether (EE, %) c a th t

hao thí nghi m ........................................................................................................... 48
4.4 K t qu phân tích xác

nh hàm l

ng khoáng (%) c a th t heo thí nghi m ......... 48

4.2 K t qu v các ch tiêu phân tích c a m heo thí nghi m ................................ 48
4.2.1 K t qu xác

nh hàm l

ng béo thô (%) c a m heo thí nghi m ..................... 49

4.2.2 K t qu v ch tiêu phân tích xác
CH

NG 5 K T LU N VÀ

nh ch s iod c a m heo thí nghi m .......... 50

NGH ................................................................ 51

5.1 K T LU N ........................................................................................................ 51
5.1.1 Hàm l

ng v t ch t khô (VCK, %), protein thô (CP, %), chi t ch t ether (EE, %)

và khoáng (ASH, %) c a th t heo thí nghi m ............................................................. 51
5.1.2 Hàm l
5.2

ng béo thô (%) và ch s iod c a m heo thí nghi m ........................... 51

NGH ........................................................................................................... 51

TÀI LI U THAM KH O........................................................................................ 52
PH CH

NG

8


DANH M C HÌNH
Trang
Hình 2.1 Heo Landrace............................................................................................................ 2
Hình 2.2 Heo Yorkshire........................................................................................................... 2
Hình 2.3 Heo Duroc ................................................................................................................ 3
Hình 2.4 Heo Ba Xuyên ......................................................................................................... 3
Hình 2.5 Heo Thu c Nhiêu ..................................................................................................... 4
Hình 2.6 Heo lai Dudoc × Yorkshire ...................................................................................... 4
Hình 2.7 Heo lai Landrace × Yorkshire .................................................................................. 5
Hình 2.8 Heo lai Duroc × (Landrace - Yorkshire) ................................................................... 5
Hình 3.1 M u c th n và m l ng c a heo thí nghi m .......................................................... 34
Hình 3.2 M u th t và m u m heo dùng phân tích ............................................................ 34
Hình 3.3 M u m heo tr c khi ly trích béo ......................................................................... 41
Hình 3.4 B Soxhlet ang ly trích m u m heo...................................................................... 41
Hình 3.5 M u m heo sau ly trích ......................................................................................... 41

9


DANH M C B NG

Trang
ng 2.1 Nhu c u dinh d ng c a heo th t ........................................................................7
ng 2.2 Mô hình acid amin lý t ng cho heo các th tr ng............................................8
ng 2.3 Nhu c u v ch t khoáng trong kh u ph n c a heo th t cho n t do ................... 10
ng 2.4 Nh ng acid béo thông th ng có trong ch t béo t nhiên...................................12
ng 2.5 Thành ph n các acid béo trong m t s lo i d u m ............................................13
ng 2.6 Nhu c u n c cho heo th t .................................................................................14
ng 2.7 Thành ph n và hàm l
ng 2.8 Thành ph n và hàm l

ng acid amin (AA) c a b t cá Tra ................................. 17
ng acid béo trong m cá Tra..........................................17

ng 2.9 Thành ph n và hàm l ng acid c a d a ta ........................................................18
ng 2.10 Thành ph n hóa h c c a c m d a và khô d u d a ........................................... 19
ng 2.11 Thành ph n hóa h c c a bánh d u d a.............................................................19
ng 2.12 Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a th t heo (g/ 100g) .................... 20
ng 2.13 Thành ph n hóa h c c a th t heo .....................................................................21
ng 2.14 Thành ph n hóa h c c a th t heo khi s d ng 2 lo i th c n h n h p .............. 21
ng 2.15 Thành ph n hóa h c c a th t heo .....................................................................22
Bàng 2.16 Thành ph n acid amin trong th t heo ...............................................................22
ng 2.17 Hàm l ng protein thay i theo t ng b ph n th t heo.................................... 23
ng 2.18 Ch s iod c a d u m th c ph m ...................................................................29
ng 2.19 Ch s iod c a m heo ....................................................................................30
ng 2.20 Ch s iod c a m heo ....................................................................................30
ng 2.21 L ng ch t th c n l y cho m i m u ..............................................................30
ng 3.1 B ng công th c kh u ph n th c n thí nghi m ..................................................31
ng 3.3 Thành ph n hóa h c và n ng l ng c a các kh u ph n th c n..........................32
ng 4.1 Hàm l ng v t ch t khô (DM, %), protein thô (CP, %), chi t ch t Ether (EE, %) và
khoáng (ASH, %) c a th t heo thí nghi m (tr ng thái t i) ...............................................44

ng 4.2 K t qu v ch tiêu phân tích hàm l ng m thô (%) và ch s iod c a
heo thí nghi m ...........................................................................................................48

10


DANH M C S

VÀ BI U
Trang

2.1 S
2.2 S

phân lo i lipid ........................................................................................11
xác nh hàm l ng v t ch t khô ............................................................26

3.1 S
3.2 S

b trí thí nghi m ...................................................................................33
xác nh thành ph n hóa h c c a th t heo ...............................................35

3.3 S
3.4 S

xác nh thành ph n dinh d ng c a m heo ..........................................35
s y m u th t theo 2 giai
n ..................................................................36

Bi u
Bi u
Bi u

4.1 Hàm l
4.2 Hàm l
4.3 Hàm l

ng v t ch t khô (%) c a th t heo thí nghi m ..................................... 44
ng protein thô (%) c a th t heo thí nghi m .......................................46
ng chi t ch t Ether (%) c a th t heo thí nghi m ................................47

Bi u
Bi u

4.5 Hàm l ng m thô (%) c a m heo thí nghi m ............................................. 49
4.6 Ch s iod c a m heo thí nghi m .................................................................50

11


DANH M C CH
Vi t t t

Vi t

aa

Acid amin

BCT

B t cá Tra

DY

Duroc × Yorkshire

BCSL

y

ng B ng Sông C u Long

KDD

Khô d u d a

LY

Landrace × Yorkshire

NRC

National Research Council

NT

Nghi m th c

NXB

Nhà xu t b n
Th c n

m

c

Tp. HCM

Thành ph H Chí Minh

VCK

V t ch t khô

Vit

Vitamin

12

VI T T T


TÓM L

C

Thí nghi m v nh h ng c a kh u ph n th c n lên thành ph n hóa h c c a th t heo
c ti n hành t i PTN Ki m Tra Ch t l ng Súc S n, B Môn Ch n Nuôi, Khoa Nông
Nghi p & Sinh H c ng D ng, Tr ng
i H c C n Th .
i t ng thí nghi m
c ti n
hành trên 15 heo th t là heo lai Duroc × ( Landrace - Yorkshire)
c m kh o sát sau khi
t thúc giai
n nuôi d ng v i 5 nghi m th c (NT) là th c n thí nghi m.
NT1: Kh u ph n th c n ch s d ng th c n
premix Thyromine.

m

c (T

), ph i h p v i cám, t m và

NT2: Kh u ph n th c n s d ng (BCT + KDD) thay th T

m c

25%.

NT3: Kh u ph n th c n s d ng (BCT + KDD) thay th T

m c

50%.

NT4: Kh u ph n th c n s d ng (BCT + KDD) thay th T

m c

75%.

NT5: Kh u ph n th c n s d ng (BCT + KDD) thay th T

m c

100%.

t qu thí nghi m

c ghi nh n nh sau:

Hàm l ng v t ch t khô (%), protein thô (%), chi t ch t ether (%) và khoáng c a th t heo
thí nghi m
Hàm l ng VCK c a th t heo 5 NT khác nhau r t có ý ngh a th ng kê (P < 0,01), trong ó
cao nh t là NT5 (28,28 %), ti p theo là NT4 ( 27,51 %), NT1 ( 26,76 %), NT2 ( 26,70 %) và
th p nh t là NT3 ( 26,23 %).
Hàm l ng protein thô c a th t heo 5 NT khác nhau r t có ý ngh a th ng kê (P < 0,01),
trong ó cao nh t là NT3 (23,02 %), k
n là NT4 ( 22,90 %), NT2 ( 22,47 %), NT5 ( 21,15
%), và th p nh t là NT1 (20,50 %).
Hàm l ng chi t ch t ether c a th t heo khác nhau r t có ý ngh a th ng kê gi a 5 NT (P <
0,01), trong ó NT1 chi m t l cao nh t v i 4,12 %, NT5 v i 3,73 %, NT2 v i 3,27 %, NT4
i 2,76 %, và th p nh t là NT3 v i 2,55 %.
Hàm l ng khoáng c a th t heo NT2 là 1,15 %, ti p theo NT3 là 1,14 %, NT4 là 1,13 %,

NT1 là 1,10 % và NT5 là 1,06 %. S khác nhau này không có ý ngh a v m t th ng kê (P >
0,05)
Hàm l

ng béo thô (%) và ch s iod c a m heo thí nghi m

Hàm l ng béo thô c a m heo 5 nghi m th c khác nhau r t có ý ngh a th ng kê (P <
0,01), trong ó cao nh t là NT1 (94,06 %), k
n là NT2 (93,54 %), NT3 (93,12 %), NT4
(92,64 %), và th p nh t là NT5 (91,86 %).

13


Ch s Iod c a m heo 5 nghi m th c khác nhau r t có ý ngh a th ng kê (P < 0,01), trong
ó cao nh t là NT1 ( 58,53), NT2 (57,64), NT3 (56,60), NT4 (55,79), và th p nh t là
NT5 (54,57).

Ch

ng 1:

TV N

Hi n nay n n nông nghi p Vi t Nam ang phát tri n không nh ng cung c p
l ng
th c, th c ph m cho ng i dân mà còn xu t kh u ra n c ngoài. Ch riêng i v i
ngành ch n nuôi h ng n m ã cung c p m t l ng th t áng k . Trong ó không th
không nói n ngành ch n nuôi heo. Ch n nuôi heo là ngh truy n th ng không th
thi u i v i ngh làm ru ng, tr ng lúa n c c a nông dân Vi t Nam. Theo th ng kê

c a C c ch n nuôi Vi t Nam, v i s l ng trên 27,3 tri u con heo n m 2010, Vi t
Nam ng th 4 trong danh sách 10 n c có s l ng heo nhi u nh t trên th gi i và
ng th 6 trên th gi i v s n l ng th t. T c
t ng àn heo t trên 3,4 %, t ng
s n l ng th t t 2,88 tri u t n t ng 4,1 % so v i n m 2008 (B Nông Nghi p và Phát
tri n nông thôn, 2010).
Bên c nh ó, v i
u ki n s n xu t c a n c ta hi n nay, ph ph m nông - công
nghi p r t nhi u và vi c nh ng ph ph m này
c s d ng trong ch n nuôi heo
t o ra s n ph m th t heo có giá thành s n xu t th p ã
c m t b ph n c a ngành
ch n nuôi quan tâm, nh ng lo i ph ph m nào có th s d ng
c trong vi c ch n
nuôi heo và t l các lo i ph ph m trong c c u kh u ph n nh th nào là thích h p
cho s t ng tr ng, phát tri n c a heo và giá thành s n ph m t o ra là th p nh t.
ng B ng Sông C u Long v i di n tích b m t r ng l n và h th ng sông ngòi
ch ng ch t, là i u ki n t t cho ngành nông nghi p phát tri n, c bi t là ngh nuôi cá
Tra r t phát tri n trong nh ng n m g n ây, cùng v i s xu t hi n ngày càng nhi u
các nhà máy ông l nh và các c s ch bi n D a thì l ng khô d u d a và m cá Tra
th a càng l n. Chúng ta có th b sung các s n ph m trên vào kh u ph n heo th t
nh m gi m giá thành th t heo.
Tuy nhiên, hi n nay th tr ng trong n c và th
càng cao:
dày m l ng th p, màu s c th t h
c nh ó, v n
th c n c ng
c quan tâm
quan tr ng trong vi c nâng cao kh n ng sinh tr
àn heo, ng th i th c n c ng là y u t quy t

gi i òi h i ch t l ng th t heo ngày
p d n và giá tr dinh d ng cao. Bên
c bi t, vì th c n là y u t góp ph n
ng, n ng su t và ch t l ng th t c a
nh hi u qu kinh t trong ch n nuôi.

T nh ng m c tiêu c th trên, chúng tôi th c hi n
tài
nh h ng c a kh u
ph n th c n có s d ng khô d u d a và b t cá Tra lên thành ph n hóa h c c a
th t heo .

14


M c tiêu c a
tài: Nghiên c u và t n d ng các s n ph m nông nghi p nh b t cá
Tra và khô d u d a thay th th c n m c trong các kh u ph n th c n nh m gi m
giá thành s n xu t trong ch n nuôi mà v n m b o
c ch t l ng th t heo.

Ch

ng 2: C

S

2.1.
c i m m t s gi ng heo th t ang

C u Long

LÝ LU N
c nuôi ph bi n

ng B ng Sông

2.1.1 Các gi ng heo ngo i
Hi n nay các gi ng heo ngo i nh Landrace, Yorkshire và Duroc ang
bi n n c ta (Võ V n Ninh, 2007).

c nuôi ph

2.1.1.1 Heo Landrace
Heo Landrace là gi ng heo h ng n c cao, có
ngu n g c t
an M ch. T 1900 heo Landrace
c ch n l c theo d ng hình th y lôi, ph n
mông khá phát tri n. Ngày nay, m i n c c t o
ra m t d ng Landrace phù h p v i th hi u c a
ng i tiêu dùng. Heo Landrace có màu lông tr ng
tuy n (có th có vài m lông en hi n di n), t m
vóc l n, c dài, u thon nh , mõm dài nh và www.polargenetics.com
th ng; tai to dài che ph hai m t; dài òn, l ng
Hình 2.1 Heo Landrace
th ng, b ng g n, ph n sau n nang, cho nên thân
hình trông gi ng nh cái nêm; ùi n nang, b n chân nh , mình dài. Vì òn dài, heo
Landrace có n 16 – 17 ôi x ng s n. Heo c tr ng thành n ng 300 - 320 kg, và
heo cái n ng 220 - 250 kg. Heo Landrace nuôi th t t ng tr ng nhanh, t 5 - 6 tháng
tu i t 100 kg, t l th t n c chi m khá cao 56 – 57 %, h s chuy n hóa th c n cho

1 kg t ng tr ng là 2,9 – 3,5 kg và
dày m l ng trung bình 20 – 25 mm (Nguy n
Ng c Tuân và tr n Th Dân, 2000).
2.1.1.2 Heo Yorkshire
Heo Yorkshire xu t x t V ng qu c Anh, da
lông tr ng tuy n. Có hai lo i hình h ng n cm . Lo i n c- m có t m vóc to, thân mình ng n,
sâu ng c, lo i n c có t m vóc to, thân hình dài,
mông cao. Heo Yorkshire có s c lông tr ng có
ánh vàng; u to trán r ng, mõm khá r ng và

15

www.fwi.co.uk

Hình 2.2 Heo Yorkshire


qu t lên; m t lanh l i. tai to ng và có hình tam giác, h i ngã v tr c, vành tai có
nhi u lông m n và dài; l ng th ng và r ng, b ng g n; ng c r ng và sâu; ùi to và dài,
b n chân dài và kh e. Theo Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân (2000), heo
Yorkshire có kh n ng thích nghi cao, nuôi nh t ho c ch n th
u
c. Heo nh p
nuôi n c ta n ng su t th p h n 5 - 10 % kh i l ng so v i g c. Heo cái, heo c s
d ng làm gi ng vào lúc 6 – 8 tháng tu i, lúc này heo t kh i l ng trên 100 kg. Heo
nuôi th t 6 tháng tu i t kh i l ng kho ng 90 – 100 kg, tiêu t n kho ng 3 – 4 kg
th c n cho 1 kg th tr ng, t l th t n c chi m 51 – 54 %.
2.1.1.3 Heo Duroc
Heo Duroc có ngu n g c mi n ông B c n c
M v i tên g i là Duroc Jersey, là s lai t o c a hai

gi ng heo màu
Guinea và heo màu
Tây Ban
Nha – B
ào Nha (Nguy n Thi n, 2004). Vi t
Nam heo Duroc
c nh p vào mi n Nam tr c
m 1975 và
c g i là “heo bò”. Heo Duroc có
s c lông màu
s m ho c màu sáng h n, móng
nâu, en, u to tai nh và c p, c ng n, vai ôi
to, b ng g n, l ng cong, ùi to và r t phát tri n www.globalswine.com
Hình 2.3 Heo Duroc
dài thân trung bình, c bi t là chân to ch c ch n,
hai m t lanh l i. Theo Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân (2000), ây là gi ng heo
ng n c, ph m ch t th t th m ngon, có nhi u m d t. Cho nên, trong vi c lai t o
heo con nuôi th t ng i ta thích s d ng c Duroc ph i v i heo nái lai hai máu
Yorkshire và Landrace, ho c lai v i các dòng heo khác t o ra con lai, nuôi mau l n,
ch u ng stress. Heo nuôi th t 6 tháng tu i t kh i l ng 100 kg, t l n c có th
n
65 %,
dày m l ng bình quân 10 – 12 mm.
2.1.2 Các gi ng heo n i
2.1.2.1 Bông Ba Xuyên
Heo Ba Xuyên là gi ng heo
c hình thành trên c s
lai t o gi a heo a ph ng Nam B v i heo a
ph ng
o H i Nam (Trung Qu c), heo Craonnais

(Pháp) t o ra heo B X . Heo B X
c lai v i heo
Berkshire (Anh) hình thành nên heo Ba Xuyên. Heo Ba
Xuyên có t m vóc khá l n, màu lông tr ng có
m các
m en, t m vóc nh , l ng o n, b ng x , tai nh x .
Con c và cái tr ng thành có kh i l ng 120 - 150
kg. Heo th t 10 - 12 tháng tu i n ng 70 - 80 kg. Heo Ba
Xuyên
c nuôi các t nh mi n Tây Nam B ( ng

16

www.vcn.vnn.vn

Hình 2.4 Heo Ba Xuyên


Bình, 2005).

2.1.2.2 Tr ng Thu c Nhiêu
Heo Thu c Nhiêu là gi ng heo
c hình
thành t s lai t o gi a heo B X và heo
Yorkshire. Gi ng heo này
c các nhà ch n
nuôi trong n c phát tri n m t s t nh có
n n nông nghi p trù phú nh : Ti n Giang,
Long An, C n Th …(Nguy n Thi n et al.,
2004). Heo Thu c Nhiêu có s c lông tr ng

xen l n en nh , l ng o n b ng x , th ng i
bàn chân, lông ng n th a, m t nh n, th t ch a
www.vcn.vnn.vn
nhi u m . 10 tháng tu i heo Thuôc Nhiêu
Hình 2.5 Heo Thu c Nhiêu
có th
t tr ng l ng 80 – 100 kg, khi tr ng
thành heo c và nái có th
t 160 – 180 kg, tiêu t n th c n cho 1 kg t ng tr ng là 4
– 4,5 kg, t l n c là 48 – 52 %,
dày m l ng 30 – 34 mm (Võ V n Ninh, 2001).
2.2 M t s công th c lai t o gi ng heo nuôi th t ph bi n
Long

ng B ng Sông C u

2.2.1 Heo lai 2 máu
Theo Lê H ng M n (2007), các công th c lai 2 máu ang
nay là :

c áp d ng ph bi n hi n

2.2.1.1 Công th c 1
Duroc x

Yorkshire

F1 (DY) nuôi th t

Heo lai (DY) nuôi n 204 ngày tu i t 96 kg,

tiêu t n th c n 3,4 – 3,6 kg/kg t ng tr ng, t l
n t 56,42 % (Lê H ng M n, 2007).
Theo Võ V n Ninh (2007), con lai 2 máu:
c các nhà gi t m bán th t r t a thích.

17

www.vcn.vnn.vn

Hình 2.6 Heo lai Duroc × Yorkshire

Duroc x

Landrace có nhi u n c và


2.2.1.2 Công th c 2
Landrace x

Yorkshire

F1 (LY) nuôi th t

Heo lai (LY) mau l n, 6 – 7 tháng tu i n ng www.vcn.vnn.vn
kho ng 100 kg, tiêu t n th c n 3,8 – 4,2 Hình 2.7 Heo lai Landrace × Yorkshire
kg/kg t ng tr ng, t l n c cao 52 – 57 %. Công th c lai này
c th c hi n ph bi n
mi n Nam (Tr ng L ng, 2000).
2.2.2 Heo lai 3 máu
Hi n nay ch ng trình n c hóa àn heo c a nhi u t nh u chú tr ng nhóm heo lai 3

mau ( Duroc x Yorkshire - Landrace) v i t l máu Duroc khá cao (Võ V n Ninh,
2007). Theo Lê H ng M n và Bùi
c L ng (2002), heo lai 3 máu ang
c nuôi
ph bi n
BSCL hi n nay là DLY ( Duroc x
Landrace - Yorkshire). Công th c
này
c nhi u n c ng d ng, heo th t 6 tháng tu i t tr ng l ng 95 – 100 kg, tiêu
t n th c n 2,7 – 2,9 kg/kg t ng tr ng, t l n c 56 – 58 %. Công trình nghiên c u
gi ng heo này g n ây cho t ng tr ng 750
g/ngày, tiêu t n th c n 2,64 – 2,7 kg/kg t ng
tr ng, t l th t n c > 59 %. Gi ng heo này
c t o ra theo các b c sau:
c 1:

Landrace x

Yorkshire

F1 (LY)
c 2:

Duroc x

F1 (LY)

www.vcn.vnn.vn

Hình 2.8 Heo lai Duroc × (Landrace - Yorkshire)

F2 (DLY) nuôi th t
2.3
2.3.1

c

m sinh lý và nhu c u dinh d
c

ng c a heo th t

m sinh lý c a heo th t

18


Heo là ng v t d dày n, ru t non dài 18 – 25 m, g p 10 – 14 l n so v i chi u dài
than mình. Nh v y heo có kh n ng h p thu th c n r t t t, h s chuy n hóa nh ng
ch t dinh d ng trong th c n cao. Ru t già dài nh t là o n k t tràng dài kho ng 5 –
6 m, t i ây h vi sinh v t – nguyên sinh v t ti n hành phân gi i m t ph n ch t x
không tiêu hóa ru t non thành ch t dinh d ng, c bi t là các acid béo cung c p
ng l ng và vitamin cho heo (Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).
Theo Lê H ng M n (2004), heo là loài n t p, n các th c n s ng và chín u
c,
h th ng tiêu hóa heo g m 4 b ph n tham gia quá trình tiêu hóa c h c và hóa h c
th c n là mi ng, d dày, ru t non và ru t già.
2.3.1.1 Tiêu hóa

mi ng

mi ng quá trình tiêu hóa c h c là ch y u. Heo nhai th c n t ng i k , h t to
c ng nhai lâu h n, tu i càng l n th i gian nhai càng gi m. Khi nhai n c b t th m
vào th c n cho d nu t và d tiêu hóa. mi ng c ng x y ra quá trình tiêu hóa hóa
h c, tuy nhiên nó không áng k vì enzyme amylase
ây ho t ng r t kém (Lê
H ng M n, 2007).
2.3.1.2 Tiêu hóa

d dày

Th c n sau khi vào d dày s
c tiêu hóa b i tác ng c h c và hóa h c. Tác
ông c h c là do c tr n d dày co bóp nhào tr n th c n, y th c n vào ru t. Tác
ng hóa h c là do tác d ng c a d ch v các tuy n tiêu hóa trong d dày ti t ra (Võ
n Ninh và H M ng H i, 2006).
2.3.1.3 Tiêu hóa

ru t non

H u h t các ch t dinh d ng (glucid, protid, lipid)
tiêu hóa hóa h c là ch y u (Lê H ng M n, 2007).
2.3.1.4 Ttiêu hóa

c tiêu hóa và h p th , quá trình

ru t già

ru t già quá trình tiêu hóa, h p th và t ng h p v n
c ti p t c nh ng không áng

k .
ây, s phân gi i do vi sinh v t là ch y u nh ng so v i gia súc nhai l i thì kh
ng tiêu hóa ch t x c a heo còn m c khiêm t n. Bên c nh ó, ru t già ng i ta
còn phát hi n m t s vit nhóm B và vit K
c t ng h p nh ng vì hàm l ng quá th p
nên không
cung c p nhu c u h ng ngày c a heo, vì v y c n ph i b sung thêm các
vit này t th c n (Nguy n Thi n et al., 2004).
2.3.2

c

m sinh tr

ng c a heo th t

Th i gian nuôi th t t 5 – 6 tháng
t tr ng l ng xu t chu ng t 80 – 100 kg,
m c th tr ng này heo cho ph m ch t th t ngon và hi u qu s d ng th c n b t u
gi m, heo có xu h ng t ng quá trình tích l y m , th i gian nuôi dài thêm th ng
không có l i, trong th i gian nuôi th t heo có th chia làm hai giai o n: Giai o n

19


t 2 – 4 tháng tu i; giai
n t 4 – 6 tháng tu i. Giai
n t 2 – 4 tháng: ây là th i
k c th phát tri n khung x ng, h c , h th n kinh do ó heo c n nhi u protein,
khoáng ch t, vitamin. Vì v y, trong giai

n nuôi này (20 – 70 kg) c n cho heo n t
do v i kh u ph n có m c protein và n ng l ng cao
heo t ng tr ng t i a
(Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000). Trong tr ng h p thi u d ng ch t,
khung x ng kém phát tri n và h c c ng kém phát tri n theo, heo ng n òn, ít th t
và b p c nh . Ng c l i d d ng ch t d n n t ng chi phí, tích l y m s m, d
khoáng s gây ng
c (Võ V n Ninh, 2001).
2.3.3 Nhu c u dinh d

ng c a heo th t

Theo Nguy n Thi n et al. (2004),
sinh tr ng và phát tri n heo c n
c cung c p
n ng l ng, protein mà chính xác h n là các acid amin, các ch t khoáng, các
vitamin và acid béo. Song thông th ng trong kh u ph n không th thi u các ch t béo.
Do ó, khi xem xét nhu c u dinh d ng c a heo ng i ta th ng chú ý n n ng
ng, protein, acid amin, vitamin và các ch t khoáng a
ng và vi l ng.
Theo Lê H ng M n (2007), nhu c u dinh d ng c a heo th t chia làm 3 giai
Giai o n heo kho ng 10 – 30 kg, giai o n heo choai kho ng 30 – 60 kg và giai
heo kho ng 61 kg n gi t th t. M i giai o n u có tiêu chu n kh u ph n th
khác nhau, c n ph i tr n m b o ch t l ng heo t kh i l ng theo chu n gi
ng 2.1: Nhu c u dinh d

o n:
o n
c n
ng.

ng hàng ngày c a heo th t

Kh i l

ng heo (kg)

Ch tiêu
20 – 50

50 – 80

80 – 120

35

65

100

ng DE trong kh u ph n (Kcal/kg)

3,400

3,400

3,400

ng ME trong kh u ph n (Kcal/kg)

3,265

3,265

3,265

Kh i l

ng TB cho t ng h ng cân (kg)

DE n vào

c tính (Kcal/ngày)

6,305

8,760

10,450

ME n vào

c tính (Kcal/ngày)

6,050

8,410

10,030

1,855

2,575

3,075

18,0

15,5

13,2

Th c n n vào

c tính (g/ngày)

Protein thô (%)
(NRC, 1998)

2.3.3.1 Nhu c u n ng l

ng

Heo s ng ho t ng luôn luôn trao i n ng l ng k c lúc ng
u tiêu hao n ng
ng. Th c n cung c p n ng l ng tr c h t bù cho n ng l ng tiêu hao, s d
chuy n hóa thành th t, m
heo sinh tr ng và sinh s n (Lê H ng M n, 2007).

20

2.3.3.2 Nhu c u protein
Trong ch n nuôi heo ng i ta th ng dùng ch s protein thô (CP)
ánh giá ch t
ng th c n. Protein là nguyên li u quan tr ng trong c u t o c th heo, protein
trong kh u ph n ph i m b o cung c p cho c th
y
các acid amin thi t y u và
không thi t y u
c th t ng h p protein cho mình (Nguy n Thi n, 2004). Theo
Tr ng L ng et al. (2000), protein là nguyên li u c u t o nên t bào, c ch a n 30 –
35 % protein. Trong protein có nhi u acid amin, có 2 lo i acid amin: Lo i thay th và
lo i không thay th
c. Lo i không thay th
c, c th heo không t ng h p
c
ph i l y t th c n vào là: Lys, Trp, Thr, Phe, Met, Leu, Ile, Arg, His, Val. Trong ó,
Lys là acid amin gi i h n s m t c a heo, giúp t ng h p th t n c. Ph i cân b ng t o
ra “protein lý t ng” v i hàm l ng t i a Lys và các acid amin khác
t ng n ng
su t gia súc.
Protein lý t ng
c nh ngh a là t l hoàn h o c a các acid amin thi t y u áp
ng cho duy trì và s n xu t. Nó là m t mô hình mà trong ó m i acid amin m c
cân b ng. Khái ni m v protein lý t ng ngày càng tr nên quan tr ng trong vi c ph i
h p kh u ph n th c t cho heo. Hi u qu s d ng protein ch u nh h ng c a nhi u
y u t : Heo nhi u n c s d ng protein hi u qu h n so v i heo nhi u m ; heo con
hi u qu h n so v i heo già; heo c hi u qu h n heo cái và heo c thi n (Hollis,
1993).

ng 2.2: Mô hình acid amin lý t

ng cho heo theo th tr ng

Th tr ng heo (kg)
Acid amin (%)
5 – 20

20 – 50

50 – 100

Lys

100

100

100

Arg

42

36

30

His

32

32

32

Trp

18

19

20

Ile

60

60

60

Leu

100

100

100

Val

68

68

68

Phe + Tyr

95

95

95

Thr

65

67

70

Met + Cys

60

65

70

Met

30

30

30

21


Cys

30

35

40

(Hollis, 1993)

2.3.3.3 Nhu c u glucid
Glucid là nh ng ch t ch y u m b o n ng l ng cho heo và tham gia vào c u trúc
các mô c a c th . Nh ng ch t nh
ng, tinh b t, x … là nh ng ch t m b o 70 –
80 % nhu c u n ng l ng c a heo ( ào Tr ng t et al., 1999).
Theo Tr ng L ng (2003), glucid là ch t cung c p n ng l ng cho c th và n u d
th a s chuy n thành m d tr . M heo t o ra t glucid th ng là m ch c, t o ch t

béo no, vì v y giai
n cu i c a heo th t c n có glucid (t m, b p)
t o ch t m t t
cho tiêu dùng và xu t kh u, nh ng n u d th a glucid heo nhanh chóng t o nhi u m ,
làm cho t l n c trên quày th t heo gi m i.
2.3.3.4 Nhu c u vitamin
Nhu c u vitamin c a heo r t ít nh ng nó r t c n thi t cho quá trình trao i ch t bình
th ng c a c th . Các vitamin b sung cho heo g m 2 nhóm chính: Vitamin tan
trong n c và vitamin tan trong d u (Nguy n Thi n, 2004).
Theo Lê H ng M n (2007), c th
ng v t c n kho ng 15 lo i vitamin v i m t l ng
r t nh t i mg ho c µg, nh ng có tác d ng r t l n t i quá trình trao i ch t, các ho t
ng c a hoocmon và enzym. Thi u hay th a 1 lo i vitamin nào u nh h ng t i
sinh tr ng, sinh s n, s c kh e c a gia súc, gia c m.
2.3.3.5 Nhu c u khoáng
Theo NRC (1998), nhu c u dinh d ng trong kh u ph n c a heo c n m t s khoáng
bao g m: Ca, Cl, Cu, I, Fe, Mg, P, K, Se, Na, S, Zn. Ngoài ra heo còn c n m t s
khoáng vi l ng khác nh : Br, F, Bo,… Ngày nay a s heo
c nuôi nh t, không
c ch n th và cung c p thêm rau xanh, môi tr ng ch n nuôi này làm t ng nhu c u

22


b sung khoáng ch t. Nhu c u v khoáng trong kh u ph n b
sinh h c c a ch t khoáng trong nguyên li u dùng làm th c n.

nh h

ng b i giá tr

Ch t khoáng r t c n thi t cho các c u trúc và ch c n ng chuy n hóa c a c th heo.
c bi t Ca và P là hai nguyên t có vai trò r t quan tr ng trong hình thành x ng.
N u không cung c p s có nguy c d n n hi n t ng còi x ng. M c cung c p
trong kh u ph n i v i Ca là 0,8 % so v i v t ch t khô kh u ph n, còn i v i P là
0,6 % so v i v t ch t khô kh u ph n (Tr ng L ng, 2000).

ng 2.3 Nhu c u v ch t khoáng trong kh u ph n c a heo th t cho n t do

Tr ng l
Các ch t khoáng

ng (kg)

50 – 80

80 – 100

Ca (%)

0,50

0,45

P t ng s (%)

0,55

0,40

P h u d ng (%)

0,19

0,15

Na (%)

0,10

0,10

Cl (%)

0,08

0,08

Mg (%)

0,04

0,04

K (%)

0,19

0,17

Cu (mg/kg)

3,50

3,00

I (mg/kg)

0,14

0,14

Fe (mg/kg)

50,0

40,0

Mn (mg/kg)

2,00

2,00

Se (mg/kg)

0,15

0,15

Zn (mg/kg)

50,0

50,0

(NRC, 1998)

23


2.3.3.6 Lipid và nhu c u lipid
*

Gi i thi u chung v lipid

Lipid hay ch t béo là ch t
c tìm th y trong mô ng v t và th c v t, không tan
trong n c nh ng tan ph bi n trong dung môi h u c nh benzene, ether và
chloroform. Ch t béo ho t ng nh là ch t v n chuy n
n t trong các ph n ng
enzyme, là thành ph n c a màng sinh h c nh là ch t d tr n ng l ng cho c th
(Mc Donal et al., 1995). Các ch t béo trong th c n
c xác nh b ng ph ng pháp
chi t xu t ether,
c phân lo i theo s
2.1

Lipid

Ch a glycerol

Glycerol

n gi n

Không ch a glycerol

Sphingomyelins
Cerebrosides
Steroids
Terpens
Protaglandins
Sáp

Glycerol ph c t p

d u
Glucolipid

Glucolipid

Glactolipid

2.1: S

Phospholipid

Lecithin

phân lo i lipid

Cephalin

(Mc Donald et al., 1995)

Khi t t c ba nhóm ch c r u
c ester hóa v i các acid béo h p thành
triacylglycerol. R1, R2, R3 là g c c a các acid béo và là m t chu i các acid béo khác
nhau. Acid béo có ít nh t m t n i ôi g i là acid béo ch a no và nó có nhi t
nóng
ch y th p h n acid béo no. R1, R2, R3.

24


CH2OH
CHOH

CH2OH
+

3R.COOH

CHOH

CH2OH
Glycerol

CH2OH

Acid béo

Triacyglycerol

Tên g i và công th c c a m t s acid béo th
ng 2.4 Nh ng acid béo thông th

ng g p

c trình bày

b ng 2.4

ng có trong ch t béo t nhiên

Acid béo
Acid béo no
Lauric (dodecanoic)
Myristic (tetradecanoic)
Palmitic (hexadecanoic)
Stearic (octadecanoic)
Arachidic (eiocosanoic)
Acid béo ch a no
Palmitoleic (9-hexadecenoic)
Oleic (octadecenoic)
Linoleic (octadecadienoic)
Linolenic (octadecatrienoic)
Arachidonic (eicosatetraenoic)

Công th c

C11H23.COOH
C13H27.COOH
C15H31.COOH
C17H35.COOH
C19H39.COOH
C15H29.COOH
C17H33.COOH
C17H31.COOH
C17H29.COOH
C19H31.COOH

(Mc Donal et al., 1995)

Các nghiên c u tr c ây cho th y, m t s acid béo r t c n thi t cho s cân b ng
và phát tri n th ch t, mà c th không t t ng h p
c. Tuy nhiên, vi c b sung
acid béo vào c th c n c n tr ng, vì n u l ch t l s nh h ng x u n s c kh e.
Và “t l vàng” chính là t l chu n xác c a các lo i acid béo c n thi t trong kh u ph n
n c a ng i Vi t Nam d a trên k t qu nghiên c u c a Vi n Dinh D ng. “T l
vàng” 1:1:1
c áp d ng v i 3 lo i: Ch t béo bão hòa (SFA - Saturated fatty acid),
ch t béo ch a bão hòa n (MUFA - Mono unsaturated fatty acid), ch t béo ch a bão

25