ẢNH HƯỞNG tể TRẠNG của HEO nái đẻ đến NĂNG SUẤT HEO CON bú mẹ tại TRẠI HEO NÔNG TRƯỜNG đỏ

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
MÔN CH N NUÔI

NGUY N HU NH QU C TOÀN

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

NH H
NG TH TR NG C A HEO NÁI
N N NG SU T HEO CON BÚ M T I TR I
HEO NÔNG TR
NG C

LU N V N T T NGHI P
S CH N NUÔI THÚ Y

C n Th , 6/2008


B

GIÁO D C VÀ

ÀO T O

TR
NG

I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
MÔN CH N NUÔI

NH H
NG TH TR NG C A HEO NÁI
N N NG SU T HEO CON BÚ M T I TR I
HEO NÔNG TR
NG C

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
C n Th , ngày ..tháng…n m 2008

CÁN B

Tr

H

NG D N

C n Th , ngày...tháng…n m 2008

DUY T B

ng Chí S n

C n Th , ngày……...tháng……..n m 2008

DUY T KHOA NÔNG NGHI P

MÔN


GIÁO D C VÀ ÀO T O

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
MÔN CH N NUÔI
------o0o------

NGUY N HU NH QU C TOÀN

NH H
NG TH TR NG C A HEO NÁI
Trung tâm N
Học
@CON
Tài liệu
N liệu
NGĐH
SUCầnT Thơ
HEO
BÚhọc
M tậpTvàInghiên
TR I cứu
HEO NÔNG TR
NG C

LU N V N T T NGHI P
S CH N NUÔI THÚ Y

GIÁO VIÊN H NG D N
TR
NG CHÍ S N

SINH VIÊN TH C HI N
NGUY N HU NH QU C TOÀN
MSSV: 3042195
L p CN – TY K30

C n Th , 6/2008


CL C
Trang
DANH SÁCH BI U B NG ................................................................................... i
DANH SÁCH BI U
......................................................................................... ii
DANH M C CH VI T T T ............................................................................... iii
TÓM L C ........................................................................................................... iv
CH NG 1.
TV N
................................................................................... 1

CH

NG 2. C S LÝ LU N.....................................................................2

2.1 c m sinh lý sinh s n c a heo nái ............................................................... 2
2.1.1 Tu i ng d c u tiên ................................................................................... 2
2.1.2 Tu i l a u............................................................................................... 2
2.1.3 Chu k
ng d c c a heo nái.......................................................................... 2
2.1.4 T l hao mòn c th c a nái khi nuôi con...................................................... 2
2.1.5 Kh n ng sinh s n c a heo nái........................................................................ 2
2.1.6 N ng su t theo l a c a heo nái................................................................... 3
2.2 Kh n ng s n xu t s a c a heo nái .................................................................... 4
2.2.1 Sinh lý ti t s a................................................................................................ 5
2.2.2 Quá trình ti t s a ............................................................................................ 5
2.2.3 Thành ph n c a s a heo nái............................................................................ 5
2.3 Các y u t nh h ng n n ng su t sinh s n c a heo ....................................... 7
2.3.1
Con Học
gi ng.......................................................................................................
7
Trung
tâm
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
2.3.2 Th c n .......................................................................................................... 7
2.3.3 Ngo i c nh ..................................................................................................... 8
2.3.4 B nh............................................................................................................... 8
2.3.5 L a ............................................................................................................ 8
2.4 Các y u t nh h ng n kh n ng cho s a c a heo nái nuôi con..................... 10
2.4.1 Gi ng ............................................................................................................. 10
2.4.2 Dinh d ng .................................................................................................... 10
2.4.3 L a ............................................................................................................ 10
2.4.4 Nhi t .......................................................................................................... 10

2.4.5 Th i gian chi u sáng....................................................................................... 10
2.4.6 B nh............................................................................................................... 10
2.5 Các ch tiêu ánh giá n ng su t sinh s n c a heo nái.......................................... 11
2.6 Sinh lý heo con.................................................................................................. 12
2.6.1 c m sinh tr ng và phát tri n ................................................................ 12
2.6.2 c m tiêu hoá c a heo con ....................................................................... 12
2.6.3 Tiêu hóa d dày ........................................................................................... 13
2.6.4 Tiêu hóa ru t ............................................................................................... 14
2.6.5 c m u ti t thân nhi t .......................................................................... 14
2.6.6 c m mi n d ch........................................................................................ 16
2.6.7 Thích ng c a heo con môi tr ng m i ....................................................... 16


2.7 Nhu c u dinh d ng c a heo nái nuôi con ......................................................... 17
2.7.1 Nhu c u n ng l ng........................................................................................ 17
2.7.2 Nhu c u protein .............................................................................................. 17
2.8 Ch m sóc heo nái nuôi con và heo con s sinh ................................................. 18
2.8.1 Ch m sóc heo con s sinh............................................................................... 18
2.8.2 Ch m sóc heo nái nuôi con ............................................................................. 19
2.9 Công tác thú y ................................................................................................... 19
2.9.1 Phòng b nh..................................................................................................... 19
2.9.2 M t s b nh th ng g p trên heo nái và cách ch a tr (Ph m H u
Doanh – L u K , 2004)........................................................................................... 19
2.9.2.1 Heo nái thi u s a và m t s a ....................................................................... 20
2.9.2.2 Heo nái c n xé heo con, không cho con bú .................................................. 20
2.9.2.3 Heo nái y u chân, n t móng, nái b b i li t tr c và sau khi sinh................. 20
2.9.2.4 Nái khó ................................................................................................... 21
2.10 Các ch tiêu kinh t k thu t ............................................................................. 21
2.10.1 Kh n ng sinh s n c a heo nái...................................................................... 21
2.10.1.1 S con s sinh s ng n 24h trên l a ..................................................... 21

2.10.1.2 T l s ng................................................................................................... 22
2.10.1.3 S heo con ra l i nuôi ....................................................................... 22
2.10.1.4 S con 21 ngày tu i ................................................................................... 22
2.10.1.5 S heo con cai s a trên l a ........................................................................ 22
2.10.1.6
heo con
s a/nái/n
Trung
tâmSHọc
liệucaiĐH
Cần m........................................................................
Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên 22
cứu
2.10.2 Ch t l ng àn con....................................................................................... 23
2.10.2.1 Tr ng l ng s sinh toàn ........................................................................ 23
2.10.2.2 Tr ng l ng toàn 21 ngày ....................................................................... 23
2.10.2.3 Tr ng l ng toàn cai s a......................................................................... 23
2.10.2.4 T l
ng u c a àn heo con.................................................................. 24
2.10.2.5 Kho ng cách l a ................................................................................... 24
2.10.2.6 T l hao h t c a heo m ............................................................................ 24
2.10.2.7 S l a /nái/n m ...................................................................................... 25
2.10.2.8 Tiêu t n th c n/kg heo con cai s a ........................................................... 25

CH

NG 3.PH

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ..............26

3.1 Ph ng ti n thí nghi m ..................................................................................... 26
3.1.1 a m và th i gian ..................................................................................... 26
3.2 Ph ng pháp thí nghi m.................................................................................... 26
3.2.1 B trí thí nghi m............................................................................................. 26
3.2.2 Ph ng pháp thu th p s li u.......................................................................... 26
3.3 Ch tiêu theo dõi ................................................................................................ 27
3.4 V sinh phòng b nh và công tác thú y................................................................ 28
3.4.1 V sinh phòng b nh ........................................................................................ 28
3.4.2 Công tác thú y ................................................................................................ 29

CH

NG 4. K T QU VÀ TH O LU N ...................................................30

4.1 N ng su t sinh s n c a heo nái .......................................................................... 30


4.1.1 Th i m s sinh ........................................................................................... 31
4.1.1.1 S con s sinh.............................................................................................. 31
4.1.1.2 Tr ng l ng s sinh..................................................................................... 32
4.1.2 Th i m 21 ngày.......................................................................................... 33
4.1.2.1 S con 21 ngày tu i ..................................................................................... 33
4.1.2.2 Tr ng l ng 21 ngày tu i (TL21) ................................................................ 34
4.1.3 Th i m cai s a ........................................................................................... 35
4.1.3.1 S con cai s a.............................................................................................. 35
4.1.3.2 Tr ng l ng cai s a (TLCS) ........................................................................ 36
4.1.4 Kh n ng t ng tr ng c a heo con và m c n c a heo con ............................... 37
4.1.4.1 T ng tr ng giai

n t s sinh n 21 ngày tu i (TTP21)........................ 38
4.1.4.2 T ng tr ng giai s sinh n cai s a (TTP28)............................................. 38
4.2 Kh n ng s d ng th c n c a heo nái............................................................... 39
4.2.1 M i liên quan gi a l ng th c n nái giai
n cu i th i kì mang thai và
tr ng l ng heo con ................................................................................................ 39
4.2.2 M c n c a nái nuôi con................................................................................. 40
4.2.3 S hao mòn c a c th heo m ...................................................................... 41
4.3 T l heo con b tiêu ch y và heo m b viêm ..................................................... 42

CH

NG 5. K T LU N VÀ

NGH .......................................................43

5.1 K t lu n............................................................................................................. 43
5.2
ngh .............................................................................................................. 43
TÀItâm
LI UHọc
THAM
KHĐH
O .......................................................................................
44
Trung
liệu
Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
PH CH NG ...................................................................................................... 46

DANH SÁCH BI U B NG
Trang
B ng 2.1: Hao mòn c th nái theo l a
B ng 2.2: S n l

ng s a theo l a

............................................................... 2

c a heo nái nuôi con ...................................... 4

B ng 2.3: Thành ph n s a sau khi sinh c a heo nái ..................................................7
B ng 2.4: s con/ c a nái qua các l a .................................................................... 9
B ng 2.5: Nhi t

thích h p cho heo con ............................................................... 15

B ng 2.6: Nhu c u protein c a nái d

i 2 n m tu i ................................................. 18

B ng 2.7: Nhu c u protein c a nái trên 2 n m tu i .................................................. 18
B ng 3.1: s l

ng heo nái thí nghi m(con) ............................................................ 26

B ng 3.2: Thành ph n hoá h c và n ng l

ng th c n h n h p c a nái mang

thai (Novo 9666) ..................................................................................................... 27
B ng 3.3: Thành ph n hoá h c và n ng l

ng th c n h n h p c a nái nuôi

con (Novo 9667) ..................................................................................................... 28
B ng 3.4: Thành ph n hoá h c th c n h n h p c a heo con t p n (Higro 550S)... 28
Trung tâm
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
B ng 4.1: K t qu kh o sát n ng su t sinh s n qua các nghi m th c........................ 30
B ng 4.2: S con s sinh và s con s sinh nuôi theo nghhi m th c........................ 31
B ng 4.3: Tr ng l

ng s sinh theo các nghi m th c ............................................. 32

B ng 4.4: S con 21 ngày tu i theo nghi m th c..................................................... 33
B ng 4.5: Tr ng l

ng 21 ngày tu i theo nghi m th c............................................ 34

B ng 4.6: S con cai s a theo nghi m th c ............................................................. 35
B ng 4.7: Tr ng l

ng cai s a c a heo theo nghi m th c........................................ 36

B ng 4.8: T ng tr ng heo con
B ng 4.9: L
n

n (kg/con) và l

ng n c a heo con .... 37

ng th c n trung bình (LTATB) c a heo nái t 100 ngày ch a

và tr ng l

B ng 4.10: L

các giai

ng heo con................................................................................. 39

ng th c n trung bình 4 tu n sau khi

các nghi m th c

(kg/con/ngày) .......................................................................................................... 40
B ng 4.11: S

o vòng ng c (cm) c a các nái

các th i

m ................................ 41

B ng 4.12: T l tiêu ch y heo con và s heo m b viêm ........................................ 42
i

DANH SÁCH BI U
Trang
Bi u

4.1: S con s sinh/ và s con s sinh nuôi c a heo (con/ ) ................................31

Bi u

4.2: Tr ng l

ng s sinh c a heo theo nghi m th c (kg/con) ................................32

Bi u

4.3: Tr ng l

ng s sinh c a heo theo nghiêm th c (kg/ )....................................32

Bi u

4.4: S con 21 ngày tu i c a heo theo nghi m th c (con/ ) ..................................33

Biê

4.5: Tr ng l

ng 21 ngày tu i c a heo theo nghi m th c (kg/con)........................34

Bi u

4.6: Tr ng l

ng 21 ngày tu i c a heo theo nghi m th c (kg/ ) ...........................34

Bi u

4.7: S con cai s a c a heo theo nghiêm th c (con/ )...........................................35

Bi u

4.8: Tr ng l

ng cai s a c a heo theo nghi m th c (kg/con) ................................36

Bi u

4.9: Tr ng l

ng cai s a heo con theo nghi m th c (kg/ )....................................37

Bi u
Bi u

4.10: T ng tr ng heo các giai
n (kg/con) ......................................................38
4.11: M c tiêu th th c n c a nái (kg/con).......................................................... 41

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

ii


TÓM L

C

Trong th i gian t 22/1 n 30/4/2008 thí nghi m
c th c hi n
tài
nh h ng
th tr ng c a heo nái
n n ng su t heo con bú m t i tr i heo nông tr ng C
. S heo nái kh o sát là 9 con v i các l a khác nhau(l a 2-l a 5- l a 9).
Qua th i gian theo dõi k t qu thí nghi m thu
Th i

c nh sau:

m s sinh:

S con s sinh l a th 2 và l a th 5 là (11,33 12 con/ ) cao h n nh ng heo
nái l a
th 9 (10,67 con/ ). Bên c nh ó thì tr ng l ng s sinh bình quânc ng
ng d n t l a
th 2 n l a th 5 (1,39 1,54 kg/con) và gi m l a
th 9
(1,37 kg/con).
Th i i m 21 ngày tu i:
S con 21 ngày tu i cao l a 2, l a 5 (11,33 con/ ) và th p h n l a th 9 (10,67

con/ ), tr ng l ng heo con 21 ngày tu i cao nh t l a 5 (5,6 kg/con) th p nh t
l a 2 (5,08 kg/con).

Trung tâm
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Th i m cai s a:
S heo con cai s a l a 2, l a 5 là cao nh t (11,33 con/ ) và tr ng l ng cai s a c a
nh ng heo con các l a này c ng t ng d n t l a 2 n l a 5 (7,0- 7,33 kg/con). S
heo con cai s a c a l a 9 là th p nh t (10,67 con/ ) và tr ng l ng cai s a c a heo
con l a 9 c ng th ph n (6,84 kg/con).

iii


DANH M C CH

VI T T T

SCSS: s con s sinh
TLSS: tr ng l

ng s sinh

SC21: s con 21 ngày tu i
TL21: tr ng l

ng 21 ngày tu i

SCCS: s con cai s a
TLCS: tr ng l

LTA
L HC :l

:l

ng cai s a

ng th c n n

c

ng th c n heo con

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

iv


CH

NG 1.

TV N

Trong ch n nuôi hi n nay, n ng su t c a heo nái có m t vai trò r t quan tr ng.
ng su t c a heo nái bao g m kh n ng cho s a d a s t ng tr ng c a heo con;
l nuôi s ng heo con là s heo con
c nuôi s ng t lúc sinh ra cho n khi
tách m ; t l hao mòn là m c
hao mòn c th c a heo m t lúc mang thai n

nuôi con ph i < 20%.Vì v y mà ã có nhi u nghiên c u v nh ng y u t có th
nh h ng n n ng su t c a heo nái.
Theo Lê Th Ánh Nguy t (2007): l a
có nh h ng n n ng su t c a heo nái
lúc nuôi con do s n l ng s a c a heo m thay i theo l a
và nó t ng d n t
a 1-5. Theo L u Tu n Ki t (2007) n ng su t c a tr i heo gi ng Tà Niên có s
con s sinh bình quân là 10,1 con/ tr ng l ng s sinh bình quân là 13,5 kg/ ; s
con 21 ngày tu i l a 1 là 8,68 con/ tr ng l ng 42,17 kg/ , l a th 2 n l a
th 8 là 9,23-9,7 con/ tr ng l ng bình quân trên là 45,09-48,09 kg. Trong ó
con và tr ng l ng l a th t là cao nh t 9,7 con/ và 48,09 kg/ .
Theo Tr n Th Bích Ph ng (2007): l a, con gi ng, tr ng l ng, mùa có nh
ng n n ng su t c a heo nái nuôi con. Ngoài ra thì th tr ng c a heo nái
ng có th nh h ng n n ng su t c a heo con bú m . Th tr ng c a heo nái
Trung
Cần Thơ
liệus học
bao tâm
g m: Học
l a liệu
, tr ngĐH
l ng,
dày m@l Tài
ng (BF),
c kh tập
e c avà
heonghiên
nái.Theocứu
Võ Thành Vinh (2007) gi a các l a khác nhau n ng su t sinh s n c ng khác
nhau, nhóm l a r có s con s sinh, s con

nuôi và s con cai s a cao nh t
nh ng tr ng l ng heo con s sinh th p h n nhóm l a già. Tr ng l ng s sinh
a heo con ph thu c vào t m vóc c a heo m ngh a là ph thu c vào ch
dinh
ng
c cung c p lúc mang thai và kh n ng s d ng ch t t c th m (Tr n
, 1972).
Do ch a có nhi u kh o sát nh ng nh h ng c a th tr ng heo nái lúc
n n ng
su t c a trong giai
n nuôi con. Vì v y mà chúng tôi quy t nh th c hi n
tài
“ nh h ng th tr ng c a heo nái
n n ng su t heo con bú m t i tr i heo
nông tr ng c
”.
c tiêu khi th c hi n tài là có th bi t
c nh ng tác ng c a th tr ng n
ng su t c a heo nái, có th ánh giá
c th tr ng cho n ng su t t t nh t. Qua
ó heo nái ph i
c chú ý trong giai
n mang thai n lúc và có nh ng bi n
pháp ch m sóc, nuôi d ng t t cho heo nái lúc mang thai có
c n ng su t t t.
Bên c nh ó thì s có nh ng tác ng c n thi t lúc nái nuôi con kh c ph c n ng
su t th p.

1

CH
2.1

NG 2. C
c

S

LÝ LU N

m sinh lý sinh s n c a heo nái

2.1.1 Tu i

ng d c

u tiên

Heo n i : Móng Cái, có tu i ng d c r t s m 4-5 tháng tu i tr ng l ng c th
kho ng 20-25 kg. Heo lai F1 có tu i ng d c kh ang 6 tháng tu i heo ngo i
thu n 7-8 tháng tu i (L u K , Ph m H u Doanh, 2004)
2.1.2 Tu i

l a

u

Heo n i l a u vào 11-12 tháng tu i, heo lai ngo i cho
tu i là thích h p nh t (Lê H ng M n, 2002).

l a

u lúc 12 tháng

Nhìn chung tu i l a
thích h p nh t là 12 tháng tu i và không quá 18 tháng
tu i khi ó c th ã phát tri n hoàn ch nh (L u K , Ph m H u Doanh 2004).
2.1.3 Chu k

ng d c c a heo nái

Chu k
ng d c c a heo trung bình là 21 ngày. Chu k
ng d c c a heo trung
bình là 18-21 ngày th i gian ng d c t 3-6 ngày (Tr nh H u Ph c và Võ Ái
Qu c, 1982-1983).

Trung
tâm
liệucĐH
Thơ
@ Tài
2.1.4
T l Học
hao mòn
th Cần
c a nái
khi nuôi
con liệu học tập và nghiên cứu

So v i lúc ch a
là 15-20%. M c hao mòn c a c th m ph thu c vào l a ,
con, th i gian cai s a heo con. c th heo m nuôi không cai s a, s hao h t
kh i l ng c th t ng d n t l a 1-5 và gi m xu ng các l a sau (Lê H ng M n,
2006).
ng 2.1: Hao mòn c th nái theo l a
a
Hao mòn c th heo m (%)

1

2

3

4

5

6

7

29

33

39

40

43

42

31

Lê H ng M n (2006)

2.1.5 Kh n ng sinh s n c a heo nái
Heo nái m t n m có th
2 l a (1,8-2,2/l a/n m) (L u K , Ph m H u Doanh,
2004).
t yêu c u này c n ph i t p cho heo con n s m, vì th ng sau khi tách
co 5-7 ngày, heo m ã ng d c tr l i và có th ph i mang thai.
Kho ng cách gi a 2 l a
c th hi n qua s l a /n m ph n ánh
c tính
n , ph m ch t con gi ng, ch
nuôi d ng và th i gian nuôi con kho ng
2


cách gi a 2 l a
c th hi n qua s l a /n m, s l a /n m th p nh t là 1,8
và cao nh t là 2,5. M c dù l a
trên n m có th
t là 2,5 l a/n m nh ng không
nên cho nái
s l a cao nh th d n ên r i lo n sinh s n. Th i gian nuôi con

càng ng n thì nái sinh s n càng cao do có th t ng s l a /n m d n n làm t ng
con/nái/n m (Tr ng Chí S n, 1999).
Tu i lo i th i c a con nái ph i c n c vào kh n ng sinh s n. Theo m t s tác gi
n m tu i th 2 tr i hay l a th 2 n th 7(n m th 4) heo nái s con n
nh và sau ó s con s gi m d n, nh v y th i gian s d ng heo nái cho sinh s n
kinh t nh t là 4 n m tu i (L u K -Ph m H u Doanh, 2004).
2.1.6 N ng su t theo l a

c a heo nái

Theo Ph m H u Doanh và L u K (2004) l a
t t t l a 2 n l a th 6 – 7.
Tu i sinh s n n nh t n m tu i th 2 – 4. Th i gian s d ng nái là 4 – 5 n m.
gi
c n ng su t sinh s n n nh, trong àn nái c n có s heo nái có l a
3 – 5 l a chi m 50 – 55 % trên àn. Theo Võ V n Ninh (2006) thông th ng
nái ngo i nh p hay gi ng cao s n s d ng n l a 5- l a 6 thì th i lo i, tuy nhiên
ng có nh ng tr ng h p cá bi t, nái t t s a,
sai, có th khai thác n l a 8a 9 v n t t. M t s gi ng heo n i có kh n ng khai thác trên 10 l a nh Thu c
Trung
tâm
Học
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Nhiêu,
Móng
Cái…
Heo cái h u b m i chuy n lên sinh lý sinh d c ch a n nh, heo cái ch a chu n
u ki n nuôi con, s tr ng r ng bi n ng cao, n l a
ti p theo s
tr ng r ng n nh h n, do ó s con s sinh/

l a 1 th ng th p (Th ch Thanh
Thúy, 2002).
Theo Nguy n Thi n và Võ Tr ng H t (2007) heo cái h u b l a
th nh t cho
l ng con/ th p. Sau ó t l a 2 tr i, s heo con/ s t ng d n lên cho n
a
th 6, th 7 thì b t u gi m d n. L a
c ng nh h ng n s con s
sinh do s noãn bài xu t t ng theo tu i và l a (Tr n Th Dân, 2004).
con s sinh còn s ng trên l a t ng d n theo m c
l a th 4 sau ó gi m k t
p v i t ng s con ch t tr c khi (Tr n Th Dân, 2004).
Hàm l ng kháng th trong s a u gia t ng theo l a . Heo nái
hàm l ng kháng th th p nh t trong s a u (Tr n Th Dân, 2004).

l a m t có

Theo Tr n Th Dân (2004) l ng s a bình quân m i ngày là 5- 8 kg. l ng s a cao
nh t vào tu n th 3- 5 và rôì gi m d n n m c th p nh t tu n 9-10 sau khi sanh.

3


n l ng s a t ng d n t l a 1 n l a 4 và gi m d n các l a
sau ó (Lê
ng M n, 2002). Theo Lê H ng M n và Bùi
c L ng (2002) heo nái ti t s a
ng d n t l a 2 và gi m d n t l a th 5 tr v sau.
Theo Lê H ng M n (2002) heo nái
n l a 4, 5 cho s heo con cai s a cao và

kh i l ng cai s a cao h n các l a sau. Theo Lê H ng M n (2005) heo con t l a
2, 3, 4 có kh i l ng cai s a l n h n các l a u và l a 5, 6.
2.2 Kh n ng s n xu t s a c a heo nái
ti t s a c a heo nái ph thu c vào: Gi ng, tu i hay là l a
c a nái, th i k
ti t s a trong chu k , s l ng heo con trong l a . Heo nái th ng cho s a t 6
– 8 tu n và s s n xu t s a cao
m gi a tu n th ba và tu n th n m c a chu
cho s a. Trung binh l ng s a s n xu t trong 8 tu n là 300 – 400 kg. N ng su t
a h ng ngày t ng theo s con bú, t 0,9 -1,0 kg cho m i heo con c a có 8 heo
con và 0,7 - 0,8 kg cho có 9 – 12 con. Ng i ta o l ng m t heo nái chu n có
tr ng l ng 150 kg, 10 heo con, l ng ti t s a là: tu n u (5 lít/ngày), tu n th
(7 lít/ngày), n u
12 con thì nh cao c a s ti t s a có th lên 8 lít/ngày
(Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).
ng s a bình quân m i ngày c a heo nái là 5 – 8 kg. L ng s a cao nh t vào
Trung tâm
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
tu n th 3 – 5 và r i gi m d n n m c th p nh t vào tu n 9 – 10 sau khi . Khi
th i gian chi u sáng trong ngày t ng t 8 gi lên 16 gi , s n l ng s a t ng 20%
(Tr n Th Dân, 2004).

t o
c m t n v s a thì c n 2 ngu n: m t là ngu n d ng ch t và n ng
ng t th c n n vào, hai là ngu n d tr t c th heo m . N u cung c p thi u
ho c không
ch t thì heo m ph i huy ng ch t dinh d ng trong c th
áp
ng nhu c u s n xu t nuôi con (Ph m H u Doanh và L u K , 2004).
Theo Tr

sau khi

ng L ng (2003) heo m
l a 3 – 5 ít g p tr c tr c v sinh s n nên
xong thì n
c nhi u h n các l a khác.

ng 2.2: S n l
a
1
2
3
4
5
6

S nl

ng s a theo l a

c a heo nái nuôi con

ng s a trong 1 l a

(kg)

246
337
316
309

251
276

heo con (con)
7,8
9,1
8,1
8,0
8,1
7,7
(Lê H ng M n, 2002)

4


2.2.1 Sinh lý ti t s a
Theo Tr n Th Dân (2004) m t chu k cho s a có th
c chia thành 4 th i k :
tuy n vú t ng tr ng, b t u ti t s a, duy trì ti t s a và cai s a.
ng tr ng c a tuy n vú: heo, m i núm vú có 2 l , m i l thông v i m t ng
a và h th ng nang tuy n riêng. S phát tri n c a tuy n vú b chi ph i b i di
truy n và kích thích t sinh d c. T s sinh n khi heo thành th c v tính, tuy n
vú phát tri n ch m và r i gia t ng nhanh do tác d ng c a kích thích t estrogen và
progesterone, khi y h th ng ng d n phát tri n xung quanh b u s a. Hàm l ng
estradiol vào kho ng th i gian mà h th ng nang tuy n vú phát tri n chu n b
cho t o s a (Tr n Th Dân, 2004).
Nang tuy n vú c a heo nái v n còn nh trong lúc mang thai và ch c ng ph ng
kho ng 4 ngày tr c khi sanh. Nh ng h t m ch xu t hi n trong nang tuy n vào 2
ngày tr c khi sanh (Tr n Th Dân, 2004).
2.2.2 Quá trình ti t s a

Heo con thúc vú m , xung ng h ng ph n th n kinh truy n vào v não, truy n
n thùy
tuy ĐH
n yênCần
làm tiThơ
t ra oxytocinoxytocin
n các vúcứu
Trungn tâm
Họcsauliệu
@ Tài liệu
họctheo
tậpmáu
và nghiên
làm co bóp t bào bi u mô và bao tuy n trong tuy n vú. Oxytocin n các vú phía
tr c s m h n, có tác d ng kéo dài nên các vú tr c l ng s a nhi u h n. Th i
gian ti t s a ph thu c vào l ng oxytocin trong máu (Tr ng L ng, 2003).
Heo nái có th ti t 300 lít s a trong 60 ngày. Heo con có th bú 30kg s a, bình
quân ngày 550g và m i l n bú là 20-25g. L ng s a các vú khác nhau, m i m t
tuy n vú là m t n v
c l p, hoàn ch nh. Vú phía tr c l ng s a nhi u h n.
ng s a bình quân c a 1 vú là 32-39kg trong chu k s a, thì các vú tr c cho
36-45kg (Tr ng L ng, 2003).
2.2.3 Thành ph n c a s a heo nái
a heo m là th c n duy nh t c a heo con m i , có ch t l ng cao, ch a y
các ch t dinh d ng c n thi t, là l ai th c n lý t ng c a heo con.
c bi t,
a u ch a nhi u viatmin A, B, B12 g p 5 l n s a th ng, khoáng g p 2 l n
(Tr ng L ng,1999).
a u r t quan tr ng v i heo con, ch a nhi u globulin mi n d ch, vitamin hòa
tan trong d u, c nh ng ch t b o v heo con m i ch ng nhi m b nh, thành ph n

5


a u có preanbumin 13,17%, albumin 11,48%, - globulin 12,7%, - globulin
11,29%, -globulin 45,29% (th c hi n ch c n ng mi n d ch) (Tr ng L ng,1999).
Vào lúc sinh, n ng
c a kháng th trong s a u r t cao, hàm l ng kháng th
trong s a heo nái s không gi m. Hàm l ng kháng th trong s a u gia t ng
theo l a . Heo nái
l a 1 có hàm l ng kháng th th p nh t trong s a u.
Trong s a u, lo i kháng th ch y u là IgG, g m 60-100g IgG/lít (70% là IgG)
10g IgA/lít và 3g IgM/lít. Khi ng ng s n xu t s a u thì l ng IgG trong s a
gi m nhanh chóng và r i IgA tr thành lo i kháng th chính c a s a. T t c IgG,
n 80% IgM và 40% IgA b t ngu n t máu thú m . Hàm l ng kháng th trong
ch t ti t c a tuy n vú gi m nhanh trong vòng 24 gi sau khi sanh. Trong s a
th ng, 70% IgG, 90% IgA và IgM
c t ng h p b i t bào plasma trong tuy n
vú. S a u còn có
các lo i vitamin, các acid amin quan tr ng nh Arg, Lys,
Cys, Ile, Met, Phe, Thr. S a heo thi u s t và ng dù kh u ph n heo m
nh ng
ch t này, hàm l ng s t khá th p kho ng 2ppm trong s a u và 1ppm trong s a.
Heo con nh n kho ng 1mg s t/con/ngày t s a m trong khi nhu c u là 7 – 16 mg
t/con/ngày. Cung c p s t cho heo con theo m nh sau tiêm 100mg/con n u cai
a tr c 3 tu n tu i, 150 – 200mg/con n u cai s a sau 3 tu n tu i (Tr n Th Dân,
2004).

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
heo nái c ng nh các loài khác, hàm l ng lactose trong s a gia t ng nhanh lúc

n sinh. Vài nghiên c u cho th y lactose gia t ng nhanh ch t này trong s a.
ng h p lipid x y ra tr c t ng h p lactose và protein. Thành ph n c a s a s
không khác nhau gi a các b u vú n u các b u vú
c bú nh nhau. M , protein
và lactose l n l t chi m 60%, 22% và 10% c a t ng n ng l ng trong s a. Ph n
n các acid beo trong s a heo là acid béo 16-18 carbon và không bão hòa. Tuy
nhiên, ch t béo c a s a ch a nhi u lo i acid béo h n so v i ch t béo c a c th và
có c acid béo chu i ng n (4-14 carbon). S a heo thi u Fe và Cu dù kh u ph n
heo m
nh ng ch t này. M t khác, n ng
Zn và Mn trong s a t ng khi t ng
các ch t này trong kh u ph n c a heo m . B i vì các ch t trong tuy n vú ch xu t
hi n trong vòng 2 ngày tr c khi sinh, s tích t các kháng th ch x y ra trong 2
ngày cu i c a thai k . Khi nhi u ch t béo d tr c a mô m
c huy ng vào
máu duy trì s n l ng s a trong th i k
u c a chu k ti t s a, l ng acid béo
chu i dài trong m s a c ng t ng. Tuy nhiên không ph i lúc nào c ng có s
ng quan gi a l ng ch t béo trong máu và ch t béo trong s a b i vì vi c l y
u trong ch t béo không u n
áng giá chính xác l ng ch t béo trong
máu. Vi c o l ng l ng s a s n xu t c a heo nái r t khó kh n nên th ng
c
6


tính d a theo s t ng tr ng c a heo con. M i Kilogam t ng tr ng c a heo con c n
3 – 3,5 kg s a m (Tr n Th Dân, 2004). S thay i thành ph n c a s a qua k
cho s a t ng t nh
bò, ngo i tr hàm l ng ch t béo t ng cao nh t gi a k

cho s a (Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).
ng 2.3: Thành ph n s a sau khi sinh c a heo nái
Thành ph n (%)

Hàm l

Béo

7,2
4,7
5,7
5

ng s a
Protein
ng l ng (MJ/kg)

ng

(Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000)

2.3 Các y u t

nh h

ng

n n ng su t sinh s n c a heo.

2.3.1 Con gi ng

Có th nói con gi ng là y u t ti n
t o nên n ng su t ho c m c tiêu mu n
t
c.
i v i nh ng gi ng khác nhau thì có n ng su t sinh s n c ng khác
nhau. Do ó
nâng cao hi u qu kinh t trong ch n nuôi, chúng ta c n ki m tra
ng su t sinh s n c a heo nái
t o ra con gi ng cao s n:
s m,
mau,
Trung
Cần
@(Lê
TàiXuân
liệuC học
nhi tâm
u, haoHọc
h t ít,liệu
kh iĐH
l ng
toàn Thơ
cao…
ng, tập
1986).và
C nghiên
ng t âycứu
tu theo vùng và
u ki n ch n nuôi khác nhau mà s có nh ng h ng lai t o
khác nhau.

2.3.2 Th c n
Th c n y u t quy t nh n n ng su t và chi m t l cao nh t trong c c u giá
thành s n ph m t heo: 65-85% (Tr ng Chí S n, 1999)
Nhu c u n ng l ng
c qui nh kh c khe, n u giai
n nuôi h u b m p m
thì có th d n n b t th ho c ch m lên gi ng. Kh u ph n c n
c cân i các
ng ch t và m b o CP n c 14-15%, ME= 3100Kcal, v i nh m c n 1,82,2kg (hay chi m 2,5% th tr ng), cung c p y
các vitamin A, D, E (Tr ng
ng, 2003).
c n ng l ng cung c p tu thu c vào s c s n xu t s a, tr ng l ng nái có th
t trong giai
n nuôi con, s con trong và s ngày nuôi con (Tr n Th Dân,
Nguy n Ng c Tuân, 2000)

7


Kh u ph n không m b o dinh d ng, m c dinh d ng cung c p không
thì
gi m kh n ng t ng tr ng, kéo dài ngày t kh i l ng ph i gi ng l n u tiên,
n n kéo dài tu i l a u (Phùng Th V n, 2004).
Nhu c u vitamin D thay i gi a heo mang thai và không mang thai b i vì nó
tham gia vào quá trình trao i Ca và P (John và Palmer, 1939). Nhu c u Ca và P
a heo nái ph i
c cân i theo t l 1,4-1,5/1 (Tr ng L ng, 1993)
2.3.3 Ngo i c nh
ây c ng là m t trong nh ng y u t quan trong nh h
nái.

ng

n n ng su t c a heo

Ti u khí h u chu ng nuôi ph thu c vào s phân trong chu ng v s trao i
không khí. Chu ng không có phân,
thoáng khí t t s k t h p v i dinh d ng
y
(n ng l ng và protein) s
a n ng su t heo lên nhanh (Nguy n Thi n,
2004). Nên v n
v sinh chu ng tr i r t là quan tr ng, n u chu ng tr i v sinh
kém, khí c nhi u (CO2, H2S, NH3…), m
cao s nh h ng n heo mang
thai, cho con bú, t l tiêu ch y t ng (Tr ng Chí S n, 1999), t ng s c
kháng
cho heo b ng cách gi v sinh chu ng tr i s ch s , m áp, khô ráo không có gió
lùa, cung c p
s t cho heo, tiêm phòng nh k .

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
t
heo nái trong chu ng nuôi c ng nh h ng n t l
u thai, nái không
ch u c ho c m t tính ng d c t ng g p 4 l n khi nhi t
t ng 10C, th i gian
lên gi ng ng n và khó phát hi n (Morrow, 1986).
m
cao và nhi t

cao s c n tr s to nhi t ch y u, làm b c h i qua da do
ó nhi t
có th tích n c l i trong c th nh h ng t i s c kho c a heo nái
làm heo nái gi m n, gi m n ng su t nh h ng t i heo con. m
cao nh
ng n heo con làm cho heo gi m s c
kháng, d m c b nh ch y u là b nh
ng tiêu hoá,
ng hô h p (Châu Bá L c, 1999).
2.3.4 B nh
i ch ng kém s a có th x y ra trong lúc , sau khi
vài ngày ho c sau khi
ti t s a t t trong 10-14 ngày trong giai
n nuôi con. Do viêm t cung ít g p
trong h i ch ng này do ó không th dung thu t ng M.M.A di n t h i ch ng
kém s a (Tr n Th Dân, 2004). Và còn nhi u b nh khác nh : b nh s t s a sau khi
, m t và ít s a,…nó c ng nh h ng r t l n n n ng su t sinh s n c a heo nái.
2.3.5 L a

8


Ngoài ra s l a
c ng là m t trong nh ng y u t nh h ng n n ng su t sinh
n c a nái. Kh n ng s n su t c a heo nái nh h ng r t nhi u b i các l a
khác nhau, heo cái h u b l a th nh t cho s con/ th p sau ó t l a hai tr i s
heo con t ng d n lên n l a th 6, th 7 r i b t u gi m (Nguy n Thi n, Võ
Tr ng H t, 2007).
Tu i sinh s n n nh t n m tu i th 2 n l a 6-7. Sang n m tu i th 5 heo có
th

t t nh ng heo con d b còi c c ch m l n, hay heo nái già th ng x y ra
hi n t ng
khó, con ch t trong b ng và c n con…(L u K -Ph m H u
Doanh,2004).
Thông th ng nái
l a 1,2 th ng kh n ng ti t s a kém h n nh ng nái
l a
3,4 nh ng nh ng l a
sau ó b t u gi m sút, tuy r ng c ng có nh ng nái
n l a 6,7 v n cho ti t s a t t (Võ V n Ninh, 2001).
Dinh d ng c n chú ý t i nái
l a 1 vì chúng c n dinh d ng cho c s t ng
tr ng c a b n thân chúng và ti t s a nuôi con. Nái t t có th ti t t i a 8-9 kg s a
trong 1 ngày khi nuôi 9-10 con (Nguy n Ng c Tuân, Tr n Thi Dân, 2000). Ngoài
ra kh n ng ti t s a còn ph thu c vào nhi t , th tr ng nái, th i gian trong m t
chu k ti t s a, b nh, th i gian chi u sáng…

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
ng 2.4: s con/ c a nái qua các l a
m

a

m th 1

a

1

7-8

m th 2

a

2

9-10

a

3

9-11

a

4

9-11

a

5

9-11

a

6

9-10

a

7

8-9

a

8

8

a

9

8

m th 3

m th 4

m th 5

con/

u K , Ph m H u Doanh (2004)

9


2.4 Các y u t

nh h

ng

n kh n ng cho s a c a heo nái nuôi con

2.4.1 Gi ng: là y u t quy t nh t i s c s n xu t c a heo nái. Gi ng v i c tính
n xu t c a nó g n li n v i n ng su t. Gi ng khác nhau cho n ng su t khác nhau
(Nguy n Thi n và Võ Tr ng H t, 2007).
2.4.2 Dinh d ng: s l ng và ch t l ng s a có quan h ch t ch v i m c
dinh d ng. N u kh u ph n cho n thi u protein, canxi s gây cho nái kém s a và
t s a. c bi t n u thi u canxi trong máu làm nái gi m s n l ng s a, co gi t
hay tê li t tùy theo m c
dinh d ng thi u (Nguy n Ng c Tuân và Tr n Th
Dân, 2000). Kh u ph n thi u protein c ng làm gi m n ng su t s a.
các m c
ng l ng nào ó c a kh u ph n, vi c thi u protein làm cho các c ch t cung c p
ng l ng
c phân ph i n mô m mà không n tuy n vú. Khi n ng su t s a
ã qua giai an t i a, s ti t s a không t ng theo m c t ng c a kh u ph n n
vào (Tr n Th Dân, 2004).
2.4.3 L a : s n l ng s a t ng d n t l a 1
sau ó (Lê H ng M n, 2002).

n l a 4 và gi m d n

các l a

Th tr ng c a nái: nh ng nái quá béo thì s c ti t s a kém. Nh ng nái có t m vóc
a ph i thì s c ti t s a cao (Nguy n Thi n, 1996).

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Th i gian trong m t chu k ti t s a: heo nái ti t s a t ng d n t ngay sau khi
n ngày th 20-25, sau ó l ng s a gi m d n (Lê H ng M n, 2002). heo thì
ng s a cao nh t ngày th 14-21 (Tr n C , 1972).
2.4.4 Nhi t : i v i heo nái, kh n ng ch u nóng t t h n heo th t tuy nhiên heo
nái nuôi con m p m g p th i ti t nóng thì gi m m c tiêu th th c n nên d b
t s a. Nh ng nái
trong mùa nóng t tháng 4, tháng 5 d ng l ch t ra kém
a nh t, còn nh ng nái ra trong tháng 12, tháng 1 d ng l ch thì ti t s a ít h n
(Võ V n Ninh, 2005). Khi nhi t
môi tr ng t 200C lên 320C (nóng), l ng
th c n tiêu th và n ng su t s a c a heo nái b gi m (Tr n Th Dân, 2004). Theo
Võ Ái Qu c (1996) nhi t
lý t ng cho nái ti t s a là d i 250C.
2.4.5 Th i gian chi u sáng: khi th i gian chi u sáng trong ngày t ng t 8h lên
16h, s n l ng s a t ng 20%, tr ng l ng tòan lúc 21 ngày t ng 13% và t l heo
con s ng t ng 10% (Tr n Th Dân, 2004).
2.4.6 B nh: trong quá kh là h i ch ng M.M.A. Ngày nay, tình tr ng này g i là
i ch ng ít s a lúc sanh (periparturient hypogalactia syndrome) (Tr n Th Dân,

10

2004). M t s b nh làm cho heo b s t, các b t th
y, n ít…

ng

chân làm cho heo ít

ng

2.5 Các ch tiêu ánh giá n ng su t sinh s n c a heo nái
Theo Tr n Th Dân (2004) ch tiêu ánh giá n ng su t heo nái sinh s n là:
l heo nái vô sinh 3%
l heo nái

u thai 90-95%

l heo nái

85-90%

Th i gian ch ph i 3-7ngày
l heo con ch t lúc theo m 10-12%
a vào s con
ra còn s ng/ , heo nái
c xem là có n ng su t cao khi: heo
nái t có 9-10 con/
, heo nái r có 10-11 con/ .
Ngoài ra, heo nái
c xem là m n
n u s con

ra còn s ng t 13 con/ tr
lên. S con s sinh nói lên tính m n
c a nái và ph thu c r t l n b i y u t
gi ng, các gi ng khác nhau thì s con s sinh khác nhau (Tr n Th Dân, 2004).
Nh ng thành tích sinh s n l a
1, 2 cho bi t nái t t x u: s con trên 8-10con
Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ
@ Tài liệu học tập và nghiên cứu
còn s ng, tr ng l ng s sinh 1,3-1,5 kg/con, tr ng l ng cai s a bình quân 58kg/con, s con cai s a 8-9 con/ , nái gi m tr ng khi cai s a 8-10% so v i th
tr ng
ra 3 ngày, s ngày ch ph i l a
k t 5-7 ngày, s con l a
sau có
th cao h n l a u 10-15% là nái t t (Võ V n Ninh, 2006).

Theo TCVN 1280-81 n ng su t heo nái gi ng
Tu i l a u tiên
trên 2 l a.

i v i heo

l a

c tính trên 4 ch tiêu:

u. Kho ng cách gi a 2 l a

i v i heo

con ra còn s ng sau khi nái ra con cu i cùng v i tr ng l
0,2 kg (heo n i), trên 0,5kg (heo ngo i ho c heo lai).

ng s sinh trên

Kh i l ng tòan lúc 21 ngày tu i: t ng kh i l
(k c nh ng con ghép àn).

n 21 ngày tu i

Kh i l

ng tòan

lúc 60 ngày tu i.

Giá tr t ng ph n c a tiêu chu n

c qui

con s sinh còn s ng 24%
Kh i l

ng tòan

ng các con nôi

lúc 21 ngày tu i 46%
11

nh h s :


Tu i

l a

u ho c kho ng cách gi a 2 l a

Kh i l

ng tòan

10%

lúc 60 ngày tu i là 20%

Trên th gi i ánh giá n ng su t nái gi ng d a vào: s con s sinh còn s ng, s
con và kh i l ng ti t s a, tu i l a u ho c kho ng cách gi a 2 l a , s l a
/nái/n m.
2.6 Sinh lý heo con
2.6.1

c

m sinh tr

ng và phát tri n

Heo con sinh tr ng và phát tri n nhanh, tr ng l ng heo s

thì t c
t ng tr ng c a nó càng nhanh (Tr n C , 1972).

sinh càng n ng

Sau 8 ngày tu i, heo con có th t ng kh i l ng g p 1,2 – 1,5 l n; sau 3 tu n tu i
ng g p 4 l n lúc s sinh. n 21 ngày tu i heo lai và ngo i thu n có th
tt
4,5 – 5 kg/con (H i ch n nuôi Vi t Nam, 2004).
Heo con 10 ngày tu i, d dày t ng g p 3 l n, 20 ngày t 0,2 lít, h n 2 tháng tu i
t 2 lít. Sau ó t ng ch m, n tu i tr ng thành t 3,5- 4 lít (Tr ng L ng,
2004). Dung tích ru t non 100ml, 20 ngày tu i t ng 7 l n, tháng th 3 t 6 lít, 12
tháng t 20 lít. ru t già, lúc s sinh dung tích 40 - 50 ml, 20 ngày tu i t
Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
100ml, tháng th 3 t 2 lít, tháng th 4 là 7 lít, tháng th 7 là 11 – 12 lít (Tr ng
ng, 2003).
Trong quá trình sinh tr ng và phát tri n, heo con g p hai th i k kh ng ho ng,
lúc 3 tu n tu i và lúc cai s a:
Lúc 3 tu n tu i: Nhu c u s a cho heo con t ng, trái l i l ng s a heo m l i b t
u gi m, m t s ch t dinh d ng trong heo con gi m d n t bi t là s t, s t là
thành ph n c u t o hemoglobin (Tr n C , 1972).
heo con m i ngày c n
kho ng 7 - 11mg mà l ng s t cung c p s a m r t ít, kho ng 1 mg Fe/ngày (Võ
Duy Gi ng, 1997).
Lúc cai s a: Do b tách kh i m , t dinh d ng ph thu c s a m chuy n sang
dinh d ng ph thu c hoàn toàn vào th c n. N u s chuy n bi n này t ng t s
tác ng x u n t ng tr ng heo con (Tr n C , 1972).
2.6.2

c

m tiêu hoá c a heo con

Theo Tr ng L ng (1999) heo con sinh tr ng, phát d c nhanh. Song nh ng tu n
u b h n ch do ch c n ng c a c quan tiêu hoá ch a thành th c.

12


Theo Võ V n Ninh (2001) heo con s sinh trong tu n l
u, b máy tiêu hoá ch
p thu, tiêu hoá
c glucose và lactose, cung c p cho heo con các lo i
ng
khác nh saccarose ho c n u cháo cho heo con n ch làm cho heo con r i lo n
tiêu hoá do vi sinh v t. T 7 – 10 ngày tu i, heo con có th tiêu hóa
cm t
ng saccharose h n ch và sau 17 ngày m i có th tiêu hóa hoàn toàn (Manners,
1963).
Theo Tr n V n Phùng (2001) c quan tiêu hóa c a heo con theo m phát tri n
nhanh v c u t o và hoàn thi n d n v các ch c n ng tiêu hóa. Ch c n ng tiêu hóa
a heo con m i sinh ch a có ho t l c cao, trong giai
n theo m , ch c n ng
tiêu hóa c a m t s men tiêu hóa ch a hoàn thi n nh men pepsin tiêu hóa protein,
men tiêu hóa b t
ng… Heo con ch có th tiêu hóa t t các ch t dinh d ng
trong s a c a heo m , còn kh n ng tiêu hóa th c n r t kém.
2.6.3 Tiêu hóa

d dày

Heo m i sinh nh ng ngày u có ho t tính amilaza n c b t cao. Tách m s m,
ho t tính amilaza n c b t cao nh t ngày th 14, còn heo con do m nuôi ph i
n ngày th 21 tr lên (Tr ng L ng, 2004).
Theo H i Ch n Nuôi Vi t Nam (2005) trong 2 tu n u acid Chlohydric (HCl) t
Trung
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
do ch a có trong d dày heo con, do ó ch a có tính kháng khu n, không b o v
c
ng tiêu hóa nên th ng b b nh
ng ru t nh b nh a phân tr ng. Tính
kháng khu n ch th hi n sau 40-45 ngày tu i. Ngoài ra trong d dày ít HCl nên
không
ho t hóa pepsinogen vì th không th tiêu hóa h t protein, nh t là khi bú
quá no d n n b nh tiêu ch y cho heo con ( ào Tr ng
t, 1996). Acid
Chlohydric t do xu t hi n 25-30 ngày tu i.Trong tháng tu i u, d dày h u
nh không tiêu hoá protein th c v t (Tr ng L ng, 2004).

Theo Tr n C (1972) s ho t ng phân gi i protid d dày t ng ch m trong 2
tu n u sau ó t ng nhanh, pepsin tham gia vào m t ph n nh vào h tiêu hóa.
Khi heo 3 – 4 tu n tu i, protein s a
c tiêu hóa ch y u do trypsin, v n có tác
ng c a pepsin nh ng r t ít.
ng d ch v bi n i tu theo tu i và ngày êm nh sau: heo l n: ngày 62%,
êm 38%, heo con ngày 31%, êm 69% so v i t ng l ng d ch v c ngày êm.
Heo con bú s a m nhi u vào êm nh có s yên t nh. n g n cai s a m i có s
cân b ng ti t d ch v ngày êm: ngày 49%, êm 51% (H i ch n nuôi Vi t Nam,
2004).

13


2.6.4 Tiêu hóa

ru t

Theo Tr n C (1972) tiêu hóa ru t ch y u là nh d ch t y, heo con 20 – 30
ngày tu i l ng d ch t y ti t ra trong m t ngày êm là 150 – 350 ml. Trong th i
thi u acid chlorhydric ho t tính c a d ch t y r t cao
bù vào kh n ng tiêu
hóa kém d dày. Thành ph n d ch t y không nh ng bi n i theo tu i mà còn
ph thu c vào ch t l ng th c n. Trong th i kì bú s a th c n c a heo con là s a
giàu protit và lipit.
phù h p v i th c n này ho t tính phân gi i protid và lipid
a d ch t y r t cao. Sau cai s a ho t tính enzim c a d ch t y i v i protit và lipit
gi m.
2.6.5

c

m

u ti t thân nhi t

heo s sinh do l p v
i não ch a hoàn ch nh nên kh n ng u hòa thân nhi t
a chúng r t kém. Khi có s thay i t ng t c a môi tr ng, heo con d b tác
ng a t i s c

kháng gi m, d m c b nh và c bi t là r i lo n tiêu hóa, tiêu
ch y… Ngoài ra, l p m d i da r t m ng, ch chi m 1% tr ng l ng c th nên
kh n ng chóng l nh, gi nhi t c th còn h n ch , heo d m t nhi t, d b b nh
(Tr n C , 1972).
Kh n ng
u ti t thân nhi t c a gia súc non r t kém, do ó nó r t nh y c m v i
Trung
tâm Học
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
thay i khí h u bên ngoài d làm gia súc non b b nh. gia súc non t 15-20
ngày tu i thân nhi t m i d n n nh (Tr n Th Dân, 2004). T sau 10 ngày tu i
heo con m i t
u ch nh, cân b ng
c thân nhi t (Lê H ng M n, 2000).

c ta tuy là x nóng nh ng ph i ch ng l nh cho heo con m i sinh n cai s a,
vì nhi t
ban êm th ng d i 300C. Heo con ch ng l nh b ng cách nâng cao
chuy n hóa c b n, t ng sinh nhi t, nh ng không kéo dài
c. Nhi t
c a heo
con sau khi
gi m xu ng ph thu c kh i l ng s sinh, l ng và ch t dinh
ng thu
c và nhi t
môi tr ng. Khi sinh ra, 20 phút u tiên thân nhi t h
0
t nhanh gi m 2 - 3 C. Heo con có kh i l ng d i 0,5 kg không
duy trì thân
nhi t bình th ng. Do nh h ng c a nhi t

không khí và t c
b ch ic a
0
0
c u i, nhi t
heo con h t 38,6 C xu ng 37,7 C. N u sau khi t 5 - 16
gi heo con không
c bú s a, thân nhi t h xu ng 36,90C thì heo con có th hôn
mê và d ch t. N u nhi t
bên ngoài d i 120C, sau khi
20 phút n 24 gi
0
mà thân nhi t heo con ch a nâng
c 38 C thì s ch t. Vì v y, ph i có
m cho
heo s sinh,
heo con nhanh tr l i nhi t
c th bình th ng. N n chu ng,
vách chu ng l nh làm t ng b c x nhi t c a c th heo con, t a nhi t nhi u, t n

14


ng l ng. Chu ng m áp, nhi u r m n, t s i ban êm là bi n pháp c n
thi t nâng cao t l nuôi s ng (Tr ng L ng, 2003).
Heo con m i có s thay i r t l n v
u ki n s ng so v i bên trong c th
o
heo m có nhi t
n nh 39 C, ra bên ngoài

u ki n nhi t
r t thay i tùy
theo t ng mùa khác nhau. Do v y heo con r t d b nhi m l nh, gi m
ng huy t
và có th d n n ch t.
u này có th do m t s v n sau: Lông heo con th a,
p m d i da m ng, di n tích b m t so v i kh i l ng c th cao nên kh n ng
ch ng l nh kém; L ng m và glycogen d tr trong c th th p nên kh n ng
cung c p n ng l ng ch ng l nh b h n ch ; H th n kinh
u khi n cân b ng
thân nhi t ch a hoàn ch nh. B i vì trung khu
u khi n thân nhi t n m võ não
là c quan phát tri n mu n nh t
c hai giai
n trong thai và ngoài thai
(Nguy n Thi n và Võ Tr ng H t, 2007).
Theo Tr n V n Phùng (2005), nhi t
trong khu v c chu ng nái v a thích h p
cho heo m v a thích h p cho heo con là m t v n không d , vì yêu c u v nhi t
i v i heo m và yêu c u v nhi t
i v i heo con trong t ng giai
n
khác nhau. i v i heo m nhi t
dao ng thích h p t 15 - 24oC. Khi nhi t
trong chu ng cao h n 24oC thì tính thèm n gi m và s gi m n ng su t s a.
i
heo con,
bi t làĐH
nh Cần
ng ngày

i ra,
biên
ng nhi tcứu
Trungi tâm
Họccliệu
Thơu sau
@ khi
Tàimliệu
học
tập dao
và nghiên
i v i heo con trong th i k theo m là t 25 - 35oC. Vì v y, có
c nhi t
thích h p cho heo con mà không nh h ng n heo m thì nh t thi t ph i có
bóng èn s i m vào nh ng tháng mùa ông, mùa thu và các ngày u sau khi
c a t t c các mùa trong n m.
Theo H i ch n nuôi Vi t Nam (2005) yêu c u nhi t
n 7 ngày tu i: 32 – 340C, sau 7 ngày tu i 29 – 310C.
ng 2.5: Nhi t
Th i

i v i heo con t s sinh

thích h p cho heo con

m (ngày)

Nhi t

Ngày u (m i l t lòng m )

Ngày th 2
Ngày th 3
Ngày th 4
Ngày th 5
Ngày th 6 tr i

(0C)

35
33
31
29
27
25 - 27
(Tr n V n Phùng, 2005)

15