SO SÁNH ẢNH HƯỞNG của VIỆC bổ SUNG BÁNH dầu BÔNG vải và THỨC ăn hỗn hợp TRÊN môi TRƯỜNG dạ cỏ và các CHỈ TIÊU SINH lý máu của bò THỊT

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

LÊ TH M THU N

SO SÁNH NH H
NG C A VI C B SUNG BÁNH
U BÔNG V I VÀ TH C N H N H P TRÊN
MÔI TR
NG D C VÀ CÁC CH TIÊU
SINH LÝ MÁU C A BÒ TH T

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2012


TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

Tên

tài:

SO SÁNH NH H
NG C A VI C B SUNG BÁNH
U BÔNG V I VÀ TH C N H N H P TRÊN
MÔI TR
NG D C VÀ CÁC CH TIÊU
SINH LÝ MÁU C A BÒ TH T

Giáo viên h

ng d n:

Sinh viên th c hi n:

TS. NGUY N TR NG NG

LÊ TH M THU N
L p: CN - TY K34
MSSV: 3082762

n Th , 2012


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

B

NG D NG

MÔN CH N NUÔI
------o0o------

tài:

SO SÁNH NH H
NG C A VI C B SUNG BÁNH
U BÔNG V I VÀ TH C N H N H P TRÊN
MÔI TR
NG D C VÀ CÁC CH TIÊU
SINH LÝ MÁU C A BÒ TH T

C n Th , ngày tháng n m 2012
CÁN B

C n Th , ngày

NG D N

tháng

DUY T B

n m 2012

MÔN

TS. NGUY N TR NG NG

C n Th , ngày

tháng

n m 2012

DUY T KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG


I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu
trình bày trong lu n v n là trung th c và ch a t ng
c ai công b trong b t k
công trình nghiên c u nào tr c ây.

Tác gi lu n v n

Lê Th M Thu n


IC M

N

Tr c h t tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c n t t c các th y cô b môn Ch n

Nuôi – Thú Y, khoa Nông Nghi p và Sinh H c ng D ng, tr ng
iH cC n
Th ã truy n t cho tôi nh ng ki n th c quý báu.
Xin chân thành c m n th y Nguy n Tr ng Ng và cô Nguy n Th H ng Nhân ã
t o m i u ki n, t n tình h ng d n tôi trong su t quá trình ti n hành lu n v n.
Xin g i l i c m n n anh Nguy n Thi t khoa Nông Nghi p & SH D, tr ng
H c C n Th ã giúp
và óng góp ý ki n quý báu tôi hoàn thành tài.
C m n cô Nguy n Th Tuy t Nhung, giáo viên c v n ã h t lòng yêu th
quan tâm tôi trên b c
ng i h c.

i

ng và

H n t t c , tôi vô cùng bi t n nh ng ng i thân trong gia ình - nh ng ng i ã
sinh thành, d ng d c, yêu th ng tôi, b i p cho tôi b ng nh ng tình c m thiêng
liêng nh t, h ã cho tôi thêm ni m tin và s c s ng b c vào i.
Cùng c m n các b n t p th l p Ch n nuôi – Thú y khóa 34 và các em l p Ch n
nuôi – Thú y khóa 35 ã nhi t tình giúp , ng viên tôi trong th i gian h c t p và
th c hi n tài.
V i t t c t m lòng c a mình tôi xin g i
thành nh t.
Xin chân thành c m n!

n nh ng ng

i thân yêu l i c m n chân

CL C
Trang

L I CAM OAN...................................................................................................i
L I C M N .......................................................................................................ii
DANH M C CH

VI T T T .............................................................................v

DANH M C B NG ............................................................................................vi
DANH M C BI U
TÓM L

......................................................................................vii

C.......................................................................................................viii

Ch

ng 1:

Ch

ng 2: C S LÝ LU N ...............................................................................2

2.1 S L

TV N

.....................................................................................1

C V GI NG BÒ LAI SIND .............................................................................. 2

2.2 H TIÊU HÓA

NG V T NHAI L I........................................................................ 2

2.3 H VI SINH V T TRONG D C ................................................................................... 3
2.3.1 Vi khu n ........................................................................................................................... 3
2.3.2 N m .................................................................................................................................. 4
2.3.3 Nguyên sinh
2.4 H P THU
2.4.1 S h p thu

ng v t ....................................................................................................... 5

D C ........................................................................................................... 7
acid beo bay h i .......................................................................................... 7

2.4.2 H p thu NH3 ..................................................................................................................... 8
2.4.3 H p thu Glucose ............................................................................................................... 8
2.4.4 H p thu các anion và vitamin ........................................................................................... 8
2.4.5 H p thu urê ....................................................................................................................... 8
2.5 VAI TRÒ C A PROTOZOA TRONG D C ................................................................. 8
2.6 SINH LÝ MÁU ................................................................................................................... 9
2.6.1 Thành ph n máu ............................................................................................................... 9
2.7 TH C N THÍ NGHI M VÀ THÀNH PH N HÓA H C ............................................ 11
2.7.1 C t nhiên ..................................................................................................................... 11
2.7.2 Th c n tinh.................................................................................................................... 13

2.7.3 Bánh d u bông v i .......................................................................................................... 14

Ch

ng 3: PH

3.1

A

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U.....................16

M VÀ TH I GIAN LÀM THÍ NGHI M ......................................................... 16


3.2

IT

NG THÍ NGHI M ............................................................................................ 16

3.3 PH

NG TI N PH

NG PHÁP ................................................................................... 16

3.4 PH

NG PHÁP B TRÍ THÍ NGHI M ........................................................................ 16

3.4.1 B trí thí nghi m............................................................................................................. 16
3.5 CÁC CH TIÊU THEO DÕI VÀ CÁCH THU TH P S LI U ..................................... 16
3.5.1 Các ch tiêu theo dõi ....................................................................................................... 16
3.5.2 Cách thu th p s li u ...................................................................................................... 17
3.6 CÁCH X

Ch

LÝ S LI U .................................................................................................. 18

ng 4: K T QU VÀ TH O LU N............................................................19

4.1 NH H

NG C A BDBV VÀ TAHH

NS

L

NG PROTOZOA D C ........ 19

4.2 NH H

NG C A BDBV VÀ TAHH

NS

L

NG VI KHU N D C .......... 20

4.3 CÁC CH TIÊU SINH LÝ MÁU

BÒ

4.3.1 S l

ng b ch c u qua các th i

m ............................................................................. 23

4.3.2 S l

ng h ng c u qua các th i

m............................................................................. 24

4.3.3 N ng

hemoglobin qua các th i

4.3.4 T l hematorit qua các th i
4.3.5 S l

Ch

ng ti u c u qua các th i

ng 5: K T LU N VÀ

C B SUNG BDBV VÀ TAHH.............. 21

m......................................................................... 25

m……………………………………………………...26
m............................................................................... 27

NGH ................................................................28

5.1 K T LU N ....................................................................................................................... 28
5.2

NGH ........................................................................................................................... 28

TÀI LI U THAM KH O ............................................................................................. 29


DANH M C CH

Ca: Canxi
DM : V t ch t khô
O2: Oxy
P/E: Protein/n ng l

ng

WBC: B ch c u
RBC: H ng c u
Hb: Hemoglobin
HCT: hematorit
PLT: Ti u c u
CP: Protein thô
EE: Béo thô
CF: X thô
Ash: khoáng (tro)
SH D: Sinh h c ng d ng
TAHH: Th c n h n h p
BDBV: Bánh d u bông v i
TDN: T ng các d
NH3 : Amoniac
CH4: Metan
CO2: Carbonic

ng ch t tiêu hóa

VI T T T


DANH M C B NG VÀ HÌNH
Trang
ng 2.1: Thành ph n hóa h c c a bánh d u bông v i...................................................15
ng 4.1: nh h

ng c a BDBV và TAHH trên s l

ng protozoa d c ................... ..19

ng 4.2: nh h

ng c a BDBV và TAHH trên s l

ng vi khu n d c …................ 20

ng 4.3: Các ch tiêu sinh lý máu
Hình 1: L y d ch d c và làm ph

bò

c b sung BDBV và TAHH. ...................... 22

ng pháp nhu m ..................................................... 17

Hình 2: L y máu bò.................................................................. ....................................... 17


DANH M C BI U
Trang
Bi u

4.1:

thay s l

ng protozoa qua các th i

m sau khi bò

c u ng d u .... 17

Bi u

4.2:

thay s l

ng vi khu n qua các th i

m sau khi bò

c u ng d u .. 19

Bi u

4.3: S thay

is l

ng B ch c u c a bò qua các th i

m ...........................21

Bi u

4.4: S thay

is l

ng H ng c u c a bò qua các th i

m........................... 21

Bi u

4.5: S thay

i n ng

Bi u

4.6: S thay

i t l Hematorit c a bò qua các th i

Bi u

4.7: S thay

is l

Hemoglobin c a bò qua các th i

ng Ti u c u c a bò qua các th i

m ....................... 22

m.................................23

m ............................ 23


TÓM L

C

tài
c th c hi n nh m so sánh nh h ng c a vi c b sung bánh d u bông v i
và th c n h n h p trên h vi sinh v t d c và các ch tiêu sinh lý máu c a bò th t.
Thí nghi m
c b trí theo th th c hoàn toàn ng u nhiên 2 nghi m th c và 3 l n
l p l i. Kh u ph n c b n c a 2 nghi m th c là c và r m, bò
c cho u ng d u 1
l n (6ml/kg th tr ng) tr c khi b t u thí nghi m và
c b sung bánh d u bông
v i (BDBV) ho c th c n h n h p (TAHH) m c
b sung gi ng nhau là 0,5%
kh i l ng c th . Th i gian thí nghi m là 90 ngày. K t qu cho th y, t t c các
th i
m (5, 30, 60 và 90 ngày) s l ng protozoa u cao h n trên bò n TAHH
(P < 0,05), tuy nhiên s l ng vi khu n (x 109) ch khác bi t th i
m 5 và 30
ngày sau khi u ng d u và v n cao h n kh u ph n TAHH (1,81 và 2,33 so v i 0,93
và 0,70). Các ch tiêu sinh lý máu bao g m s l ng b ch c u, s l ng h ng c u,
n ng
hemoglobin và t l ph n tr m hematocrit u có khuynh h ng cao h n
bò tiêu th BDBV, nh ng nh ng s khác bi t này u không có ý ngh a th ng kê
ngo i tr t l hematocrit th i i m 60 ngày (P < 0,05). Bên c nh ó, các ch tiêu
sinh lý máu này c ng t ng i n nh qua các th i

m thí nghi m (P > 0,05).
Tóm l i, trong cùng i u ki n u ng d u, bò n kh u ph n b sung TAHH có s
ng protzoa và vi khu n cao h n và các ch tiêu sinh lý máu có xu h ng th p
n so bò b sung BDBV.


Ch

ng I.

TV N

Nh ng n m g n ây n c ta có t c
t ng tr ng n n kinh t và m c thu nh p c a
ng i dân ngày càng cao, nhu c u th t bò ch t l ng ngày càng gia t ng. N m b t
c tình hình ó nhi u trang tr i ch n nuôi và các h gia ình n c ta ã
c
u t chu ng tr i ch n nuôi bò th t v i quy mô l n, úng k thu t, hình thành ng
c ch t l ng cao. Tuy nhiên c xanh ngày càng tr nên khan hi m do ng c
ngày càng b thu h p b i s gia t ng dân s và m r ng ho t ng kinh t . t nông
nghi p
c giành u tiên
tr ng cây l ng th c và rau màu cho nhu c u con
ng i. Do v y gia súc nhai l i ngày càng ph i ph thu c nhi u h n vào các ph
ph m nông, công nghi p. Vi t Nam có m t kh i l ng l n ph ph m
c s d ng
và a vào dây chuy n th c n cho gia súc nhai l i nh : r m r , thân cây ngô, hèm
bia, ng n và lá mía,…Tuy nhiên, y u t gi i h n c a các lo i th c n trên là hàm
ng nit , carbohydrate và béo th p, hàm l ng x cao và t l tiêu hóa kém do
không cân i d ng ch t. Do v y c n có bi n pháp tác ng lên các lo i th c n

trên nh x lý b ng hóa ch t, b sung các lo i d ng ch t thoát qua, thêm ch t béo
vào kh u ph n s d ng các lo i th c n trên m t cách có hi u qu . Theo Leng và
Preston (1991) tr ng thái không có protozoa, t c
tiêu hóa th c n t ng lên i
v i kh u ph n nhi u x . Theo Nguy n Th H ng Nhân (2001) và Seng (2001) d u
u nành có tác d ng làm gi m b t l ng protozoa trong d c , t ng l ng vi
khu n, t ó làm t ng kh n ng phân gi i d ng ch t c a vi khu n, t ng tiêu hóa
. Ngoài ra, vi c s d ng các ph ph m công nghi p: bánh d u u t ng, bánh
d u l c, bánh d u bông v i…k t h p v i b sung th c n h n h p là m t trong
nh ng bi n pháp c i thi n ch t l ng c ng n n ng su t àn bò. T nh ng v n
trên,
bi t
c nh h ng c a c a kh u ph n có b sung bánh d u bông v i và
th c n h n h p n h vi sinh v t cùng m t s ch tiêu sinh lý máu c a bò lai Sind,
chúng tôi ti n hành nghiên c u
tài So sánh nh h ng c a vi c b sung bánh
d u bông v i và th c n h n h p trên h vi sinh v t d c và các ch tiêu sinh lý
máu c a bò th .
M c tiêu c a
tài: So sánh s thay i protozoa, vi khu n và sinh lý máu c a bò
th t trong vi c s d ng bánh d u bông v i và th c n h n h p.

10


Ch
2.1 S

L

ng II. C

S

LÝ LU N

C V GI NG BÒ LAI SIND

T nh ng n m 1920 - 1924 gi ng bò Red Sind c a n
và Pakistan
c nh p
vào n c ta c mi n B c và mi n Nam. Do lai gi a bò Red Sind và bò cái vàng
các a ph ng qua nhi u i t o thành bò lai Sind. Bò lai Sind có nhi u máu bò
Red Sind cho nhi u th t h n, kh i l ng c th cao h n 50 - 70 kg, cày kéo kh e
n g p 1,5 l n, cho s a g p 2,5 l n, t l th t x t ng 13% so v i bò vàng Vi t
Nam. Hi n nay bò lai Sind có h u kh p các t nh mi n nam. Thành ph H Chí
Minh, Tây Ninh,
ng Nai, Bình D ng, Hà Tây là nh ng n i có àn bò lai Sind
ch t l ng cao.
c

m ngo i hình

Qua nhi u n m lai t o, các c
m c a bò lai Sind ã n nh có nh ng c
m
g n gi ng v i bò Sind nh : u dài trán d , tai c p, y m phát tri n, có u vai, mình
ng n, lông màu vàng m ho c cánh gián, b n chân cao và r n ch c.
Khi tr ng thành bò c n ng 400 - 450kg, bò cái n ng 250 - 300kg, s n l ng s a
t 800 - 1000 lít/chu k .

c bi t có nh ng con trong m t chu k v t s a cho n
trên 2000 lít. T l m trong s a 5 - 5,5%, t l th t x 49%. T l
55 - 57%. T
l
khá, kho ng cách l a 13 tháng, bê s sinh n ng 18 – 20kg.
So v i bò vàng, bò lai Sind có kh i l ng t ng 30 - 35%, s n l ng s a t ng g p 2
l n. Bò lai Sind thích nghi r ng rãi m i mi n t n c. Trong nh ng n m qua,
ch ng trình qu c gia Sind hóa àn bò trong c n c ã nâng t l bò lai Sind lên
trên 30% t ng àn bò c a c n c.
c

m chung c a gia súc nhai l i

c
m n i b t c a gia súc nhai l i là có h tiêu hóa phát tri n, có nh ng khoang
phình to
t o ra môi tr ng giúp cho vi sinh v t lên men carbohydrate và các s n
ph m cây tr ng khác
s n sinh ra ch y u là acid béo bay h i, CH4, CO2 và n ng
ng cho sinh tr ng và phát tri n c a vi sinh v t (Nguy n Chí Kông, 2005).
2.2 H TIÊU HÓA

NG V T NHAI L I

Mi ng và r ng ng v t nhai l i phù h p cho vi c l y và nghi n cây c , các tuy n
c b t r t phát tri n mi ng và ti t ra m t l ng n c b t r t l n, n c b t còn
giúp cho quá trình nhai l i th c n.
D c chi m kho ng 80% toàn b dung tích d dày, s tiêu hóa t i d c có ý ngh a
r t l n ng i ta th y 50 - 65% v t ch t khô tiêu hóa
c c a kh u ph n ã

c
tiêu hóa d c , 30 - 50% cellulose và hemicellulose ã
c tiêu hóa t i ây nh

11


h vi sinh v t trong d c lên men mà không có s tham gia c a men celluloza và
hemicelluloza ti t ra t gia súc.
Sau d c là d t ong, d này
c n i v i d c b ng m t mi ng l n và s di
chuy n th c n gi a hai d dày khá d dàng. K d t ong là d lá sách có hình c u
ph nhu mô ng n, s p x p sao cho ch t tiêu hóa chuy n gi a các khe t i d múi
kh , h u h t n c và các ch t n gi i
c h p thu d lá sách, gi a d t ong và
d lá sách có m t mi ng nh m t cái “van”
gi l i th c n trong d c cho n
khi
ng kính c a th c n gi m còn 1 – 2mm. D múi kh hay còn g i là d dày
th c n m phía sau d lá sách,
ây ph n còn l i c a th c n mà vi sinh v t d c
ch a lên men nh ng có kh n ng tiêu hóa s
c tiêu hóa b ng enzim. Tá tràng,
k t tràng và ru t non có ch c n ng t ng t nh
ng v t d dày n. Ru t già là
ph n cu i cùng, ru t th a có m t túi mù n m phía tr c m t l ng. (Preston và Leng,
1991).
2.3 H VI SINH V T TRONG D C
G m nhi u loài và
c chia ra làm nhi u nhóm chính là vi khu n (bacteria),

nguyên sinh ng v t (protozoa), n m (fungi). Các nhóm vi sinh ng v t s ng
c ng sinh và phân chia th c n v i nhau, ho c ôi khi có t ng tác nhau. M i nhóm
có c
m s d ng ch t dinh d ng khác nhau, trong quá trình lên men và nhu
c u sinh tr ng c a chúng c ng òi h i m t nét riêng nh pH, các mu i khoáng và
viatmin trong d c .
2.3.1 Vi khu n (Bacteria)
i v i quá trình tiêu hóa c a loài nhai l i,
u quan tr ng không ch là các loài vi
khu n trong d c mà là s l ng c a chúng. Cho n nay ng i ta ch a nghiên c u
y
nh ng v n
thay i s l ng và loài vi khu n theo th i gian l y m u, v
trí l y m u, ch
nuôi d ng gia súc nh ng kh u ph n nh t nh.
Trong ch t ch a d c có ,r t nhi u lo i vi khu n, s l ng c a chúng có th
t
9
10
kho ng 10 – 10 trong 1gram ch t ch a d c . S l ng này bi n i tùy theo loài,
cá th , theo th i gian sau khi n, theo kh u ph n, thâm chí có s khác nhau gi a các
gia súc n kh u ph n nh nhau nh ng
c nuôi d ng nh ng n c khác nhau
(Hungate, 1967).
Vi khu n

c chia thành các nhóm sau:

Vi khu n phân gi i cellulose: Vi khu n phân gi i cellulose có s l ng r t l n trong
d c c a nh ng gia súc s d ng kh u ph n giàu cellulose. Nh ng loài vi khu n

phân gi i cellulose quan tr ng nh t là Bacteroides succinogenes, Butyrivibrio
fibrisolvens, Ruminoccocus flavefaciens, Ruminoccocus albus, Cillobacterium
cellulosolvens.

12


Vi khu n phân gi i tinh b t: Trong dinh d ng carbohydrat c a loài nhai l i, tinh
b t ng v trí th hai sau cellulose. Ph n l n tinh b t theo th c n vào d c
c
phân gi i nh ho t ng c a vi sinh v t. Tinh b t
c phân gi i b i nhi u lo i vi
khu n d c , trong ó có nh ng vi khu n phân gi i cellulose. Nh ng loài vi khu n
phân gi i tinh b t quan tr ng là Bacteroides amylophilus, Succinimonas
amylolytica, Butyrivibrio fibrisolbvens, Bacteroides ruminantium, Selenomonas
ruminantium và Steptococcus bovis.
Vi khu n phân gi i
ng: H u h t các vi khu n s d ng
c các lo i
polysaccharide thì c ng s
d ng
c
ng disaccharide và
ng
monosaccharide. Xenlobioza c ng có th là ngu n n ng l ng cung c p cho nhóm
này vì chúng có men β − glucosidaza có th th y phân xenlobiza. Các vi khu n
thu c loài Lachnospira multiparus, Selenomonas ruminantium,
s d ng t t hydratecacbon hòa tan.

u có kh n ng

Vi khu n s d ng các acid h u c : H u h t các vi khu n u có kh n ng phân gi i
acid lactic m c dù l ng acid này trong d c th ng không áng k tr nh ng
tr ng h p c bi t. M t s có th s d ng acid succinic, malic, fumaric, formic
hay acetic. Nh ng loài s d ng acid lactic là Veillonella gazogenes, Veillonella
alacalescens, Peptostreptococcus elsdenii, Propioni bacterium và Selenomonas
lactilytica.
Vi khu n phân gi i protein: S phân gi i protein và acid amin
s n sinh ra
amoniac trong d c có ý ngh a quan tr ng c bi t c v ph ng di n ti t ki m nit
c ng nh nguy c d th a amoniac. Amoniac c n cho các loài vi khu n d c
t ng h p nên sinh kh i protein c a b n thân chúng, ng th i m t s vi khu n òi
h i hay
c kích thích b i acid amin, peptid và isoacid có ngu n g c t valine,
leucine và isoleucine. Nh v y c n ph i có m t l ng protein
c phân gi i trong
d c
áp ng nhu c u này c a vi sinh v t d c .
Vi khu n t o CH4: Nhóm vi khu n này r t khó nuôi c y trong ng nghi m, cho nên
nh ng thông tin v nh ng vi sinh v t này còn h n ch . Các loài vi khu n c a nhóm
này là Methano bacterium, Methano ruminantium và Methano forminicum.
Vi khu n t ng h p vitamin: Nhi u loài vi khu n có kh n ng t ng h p các vitamin
nhóm B và nhóm K.
2.3.2 N m (Fungi)
Là lo i vi sinh v t u tiên xâm nh p và tiêu hóa thành ph n c u trúc th c v t b t
u t bên trong. S công phá c a n m cho phép vi khu n bám vào c u trúc t bào.
Chính vì th n m có vai trò quan tr ng trong quá trình lên men tiêu hóa x làm
gi m th i gian tiêu hóa x .

13

Ch c n ng c a n m trong d c là: M c ch i phá v c u trúc thành t bào th c v t,
làm gi m
b n ch t c a c u trúc này, góp ph n làm t ng s phá v các m nh th c
n trong quá trình nhai l i. S phá v này t o
u ki n cho bacteria bám vào c u
trúc t bào và ti p t c quá trình phân gi i cellulose.
M c khác, ph c h p men tiêu hóa x c a n m d hòa tan h n c a men vi khu n.
Chính vì th n m có kh n ng t n công các ti u ph n th c n c ng h n và lên men
chúng v i t c nhanh h n so v i vi khu n.
Nh v y s có m t c a n m làm t ng t c
tiêu hóa x .
ngh a i v i vi c tiêu hóa th c n x thô b lignin hóa.
2.3.3 Nguyên sinh

i u này

c bi t có ý

ng v t (Protozoa)

S l ng nguyên sinh ng v t thay i tùy thu c vào cách nuôi d ng, kh u ph n
th c n khi cho n th c n có nhi u x , ít
ng thì l ng nguyên sinh ng v t
5
th p (kho ng 10 con/ ml d c ). Ng c l i kh u ph n n ít x và nhi u
ng thì s
5
ng nguyên sinh ng v t t ng lên (Kho ng 4x10 con/ ml d c ).

Nguyên sinh ng v t theo th c n vào trong d c , chúng sinh s n r t nhanh,
nguyên sinh ng v t gi vai trò sinh h c quan tr ng trong tiêu hóa d c , chúng có
tác d ng c gi i i v i th c n xé rách màn cellulose và dùng cellulose làm ngu n
dinh d ng b n thân. Các nguyên sinh ng v t s c n xé rách nghi n nát th c n
làm t ng di n tích b m t c a th c n làm cho th c n d dàng ch u tác d ng c a
men vi khu n, chúng làm bi n i protid, tinh b t
ng thành polysaccharide c a
b n thân (Tr n C et al., 1975).
Nguyên sinh ng v t d dày tr c xu t hi n khi gia súc b t u n th c n th c
v t khô. nh ng ngày u sau khi và trong th i gian bú s a d dày tr c không
có nguyên sinh ng v t. i u ó có liên quan n ph n ng acid c a ch t ch a d
c và ch khi n ch t x th c v t xanh, tinh b t,
ng và protid th c v t thì d c
m i hình thành môi tr ng thu n l i cho s phát tri n c a nguyên sinh ng v t.
Trong ó t t c nguyên sinh ng v t c a d c
u là nh ng lo i k khí.
Nhi u nhà nghiên c u ti n hành thí nghi m v s thay i h
ng v t d c , nh n
th y khi nguyên sinh ng v t d c m t i thì s l ng vi sinh v t khác t ng lên
m t cách t ng ng.
Nh ng nh h

ng c a vi c lo i b protozoa

i v i qu n th vi khu n và n m trong d c có s tác ng t ng h áng k gi a
protozoa và vi khu n, protozoa n và tiêu hóa vi khu n lo i ra xác trôi n i trong
d ch d c (Hungate, 1966). Chính vì v y mà làm gi m l ng vi khu n bám vào
m u th c n, v i nh ng lo i th c n d tiêu hóa thì i u này không có ý ngh a l n,
song i v i th c n khó tiêu thì th i gian tiêu hóa s t ng lên.
14

Vi c lo i b protozoa làm t ng s l ng vi khu n d c là do ng v t nguyên sinh
tiêu th vi khu n nh m t ngu n nit và nucleic (Eadie and Hobson, 1962). K t qu
nghiên c u c a Teather (1984) cho th y gi a l ng protein vi khu n và protozoa có
m i t ng quan ngh ch, trong khi protein protozoa và t ng protein vi sinh v t có
m i t ng quan thu n. Theo Coleman (1975) ng v t nguyên sinh có kh n ng
tiêu hóa m t s l ng l n vi khu n (2,5 – 45g DM vi khu n/ ngày, trong d c c u
có ch a kho ng 50g DM vi khu n)
Itabashi và Katada (1976) ã cho th y r ng s l ng vi khu n có roi gram âm lo i
nh và vi khu n t ng t nh Selenomonas, xu t hi n nhi u h n trong d c c a gia
súc ã
c kh protozoa so v i các gia súc bình th ng khác. Vì v y, thay i v
tiêu hóa và lên men trong d c t vi c kh protozoa có th
c gi i thích là do
thay i v phân b loài vi khu n trong d c và nh ng nh h ng tr c ti p do s
v ng m t c a protozoa.
S gia t ng s l ng vi khu n phân gi i tinh b t sau khi kh protozoa (Kurihara et
al., 1978) ã
c gi i thích r ng b i s lo i tr s c nh tranh dinh d ng gi a vi
khu n và protozoa trong tiêu th tinh b t, ho c b i s kh protozoa không có l i
cho s phân gi i tinh b t c a vi khu n. Trái l i vi khu n phân gi i cellulose trong d
c
c kh , protozoa ít h n trong d c ch a
c làm bi n i .
Protozoa và vi khu n có m i quan h qua l i, nh lo i b protozoa làm bi n i s
tiêu hóa và s t o thành methane. G n ây Preston và Leng (1986) ã ghi nh n: s
kh protozoa làm t ng s l ng n m trong d c . Theo Eadie và Gill (1971) th y
r ng s l ng protozoa có uôi t ng sau khi lo i h t protozoa trong d c . N u lo i
này là n m thì s có gi thi t r ng protozoa c nh tranh các ch t dinh d ng v i n m

ho c làm gi m s sinh tr ng c a n m. Tác ng t ng h gi a các vi sinh v t
trong d c r t ph c t p và không ph i luôn luôn có l i cho v t ch . S l ng l n
protozoa trong d c làm gi m kh n ng s n xu t c a con v t thông qua vi c làm
th p t l acid amin và n ng l ng s n ph m h p thu trong quá trình tiêu hóa.
i u quan tr ng là protozoa làm gi m s l ng vi khu n và n m trong d c gia súc
n th c n nhi u x và do v y làm gi m t l tiêu hóa th c n thô.
Lo i b protozoa trong d c không có tác ng lên toàn b ho t tính tiêu hóa tinh
b t và các h p ch t
ng trong su t ng tiêu hóa c a ng v t nhai l i (Jouany and
Senaud, 1979). Tuy nhiên, s lên men th c n nhanh chóng c a vi khu n
cb t
u b ng s cung c p nhi u n ng l ng, k t qu s t o ra nhi u acid lactic, và trong
i u ki n nh th có th gây ra s suy y u ch c n ng c a d c và s sinh nit
i
v i kh protozoa cho n các lo i th c n giàu h p ch t
ng và tinh b t hòa tan.
Protozoa s d ng vi khu n và n nh ng protein s n có trong d c ,
u này có th
gi i thích vì sao nhi u th c n có ch a protein b suy thoái trong d c th ng t ng

15


khi ng v t b lo i b protozoa. Do ó lo i b protozoa có th có nh ng tác
tr l i i v i d ng ch t nit
ng v t nhai l i (Ushida et al., 1984).

ng

Ushida và Jouany (1985) ã ti n hành nh ng ki m ch ng trong ng nghi m và

trong th c t , a ra r ng lo i b protozoa làm s l ng protein trong th c n b
gi m i trong d c .
Theo Bauchopa (1976) cho r ng h sinh thái vi sinh v t d c r t ph c t p và ph
thu c vào nhi u kh u ph n. Gi a các loài có quan h c ng sinh c a s phân chia
ch c n ng bacteria k khí là tác nhân chính lên men carbohydrat và thành ph n t
bào th c v t. Các protozoa a s k khí có kh n ng phân gi i cellulose nh ng c
ch t chính c a chúng là
ng và tinh b t. Kh u ph n c ng quy t nh các lo i
protozoa do tác ng t ng h gi a các vi sinh v t trong d c loài nhai l i cho nên
khi môi tr ng có nhi u c ch t thích h p v i s phát tri n c a vi sinh v t này s
làm gi m m t
c a các loài khác và có m c
dao ng khác h n.
i v i bò,
t c
sinh tr ng bò n c thì th p protozoa và không protozoa. T c
t ng
tr ng cao h n 50% so v i bò có protozoa. nh h ng chính c a s v ng m t
protozoa trong d c làm t ng t l P/E trong s n ph m cu i cùng c a s n ph m lên
men. Vì v y có th k t lu n r ng, gi m protozoa trong d c có l i cho ch n nuôi
m c kh u ph n ít protein s t ng s c s n xu t kh u ph n ít m.
Theo Hungate (1996), Aromentano et al., (1993) Murphy et al., (1990), cho r ng
m c cao lipid trong kh u ph n có th gây ng
c cho protozoa trong d c , và cho
r ng t l tiêu hóa v t ch t khô t ng 18% khi có protozoa. Theo B ch Tu n Ki t và
Lý Ng c Nga (2004) khi b sung d u u nành b ng cách cho bò u ng m t l n theo
li u 6 – 8 ml/kg th tr ng ã làm s l ng protein gi m và s l ng vi khu n t ng
nh ng không nh h ng nhi u n tr ng thái sinh lý c th gia súc. Bên c nh ó
còn làm t ng l ng n vào và t l tiêu hóa th c n c a gia súc.
2.4 S

H P THU

D C

2.4.1 S h p thu các acid béo bay h i
Các acid béo bay h i
c h p thu hoàn toàn qua thành d c vào máu n gan, m t
ph n gi l i t i gan
oxy hóa cung c p ng l ng cho bò ho t ng, ph n khác
thì chuy n cho mô bào, nh t là mô bào m và mô tuy n s a và mô d tr lúc v
béo.
Acid béo bay h i s n xu t trong d c kho ng 4 lít trong ngày g m:
Acid acetid chi m kho ng 62% và t o ra m s a.
Acid propionic chi m kho ng 23% và t o ra casein s a.
Acid butyric chi m kho ng 14,5% và t o ra lactose.

16


Trâu bò n th c n tinh nhi u s làm gi m n ng
acid acetid do ó m s a gi m.
Khi cho trâu bò n nhi u x m s a s t ng do s n ph m cu i cùng c a ch t x là
acid béo bay h i.
2.4.2 H p thu NH3
NH3
c vi sinh v t d c s d ng bi n thành protein, n u NH3 d th a s
c
h p thu vào máu n gan. gan NH3 s
c t ng h p thành urê, urê này m t ph n

c bài ti t qua n c ti u, m t ph n i vào tuy n n c b t và
c nu t xu ng d
c , tr thành ngu n cung c p nit cho sinh v t. N u NH3 quá d th a do vi sinh v t
s d ng không h t s gây ng
c cho bò.
2.4.3 H p thu Glucose
Lên men th c n trong d c là lên men các
ng hòa tan, tinh b t trong kh u
ph n nh ng l ng glucose h p thu
c ch b ng m t ph n nh so v i l ng
glucose có trong th c n. Tinh b t c a ngô, thóc và cao l ng có kh n ng kháng
v i s lên men d c và tinh b t còn l i s
c chuy n xu ng tiêu hóa ph n d i
b máy tiêu hóa và
c h p thu t i ó.
2.4.4 H p thu các anion và vitamin
Tính n nh t ng i c a các thành ph n ion trong d c
c duy trì nh s h p
thu nhanh các ion vô c và s chuy n n c vào trong d c . Các nhà khoa h c cho
r ng, trong
u ki n nuôi d ng bình th ng không có s h p thu các vitamin
nhóm B là vì môi tr ng trong d c là m t trong nh ng thành ph n c a c th vi
sinh v t và nó không tr ng thái t do.
2.4.5 H p thu urê
Urê trong thành ph n c a kh u ph n ho c theo n c b t vào d c c ng nh urê
c chuy n t máu qua vách d c , b phân gi i nhanh chóng b i men urease c a
vi khu n thành NH3 và khí CO2, nên n ng
c a urê trong d c gi m rõ r t.
2.5 VAI TRÒ C A PROTOZOA TRONG D C
Protozoa có s l ng ít h n Bacteria. Trong 1ml d c ch a 105-106 protozoa. Khi

kh u ph n có nhi u tinh b t,
ng s l ng protozoa t ng lên.
Protozoa
c chia thành hai nhóm chính: Entodineomorphs và Holatrich. Nhóm
th nh t phát tri n m nh khi gia súc n kh u ph n có nhi u x v i tinh b t, nh ng
nhóm th hai l i phát tri n m nh v i kh u ph n có nhi u x nh ng
c b sung
b ng r m t ho c c non. Protozoa tiêu hóa tinh b t,
ng là chính nh ng vài loài
có kh n ng phân gi i cellulose. Protozoa phân h y tinh b t và
ng r i d tr
chúng trong c th d i d ng poly-dextrin. Do ó, protozoa có kh n ng m cho
pH c a d c , protozoa còn n và tiêu hóa Bacteria, chính vì v y làm gi m s l ng

17


Bacteria bám váo các m u th c n. Do ó, làm kéo dài th i gian l u tr c a th c n
nhi u x trong d c , góp ph n t ng t l tiêu hóa c a th c n. (
ng Thanh Liêm,
2002).
2.6 SINH LÝ MÁU
Máu là m t mô l ng
c hình thành cùng v i h m ch. C ng nh các lo i mô
khác, mô máu bao g m các t bào là h ng c u, b ch c u, ti u c u và d ch ngo i bào
là huy t t ng. Huy t t ng l ng và chi m t l cao h n ph n t bào c a mô máu.
Các y u t thành ph n c a máu và m ch máu
c hình thành r t s m giai
n
phôi.

u tiên t i túi hoàng th có m t t p h p các t bào trung mô k t l i thành
t ng ám mây d y. Các t bào bên ngoài c a các ám mây này bi n i thành m t
l p n i mô m ch. Các t bào bên trong thì phân hóa thành các c u t o c a m ch
máu.
Máu cùng v i các d ch th khác là môi tr ng s ng c a các t bào trong c th
c g i là n i môi. S n nh và cân b ng c a các ch s trong n i môi m b o
cho các quá trình s ng
c th c hi n bình th ng, và do ó c th m i t n t i, sinh
tr ng và phát tri n.
Do c m c u t o và ch c n ng c a nó, mô máu luôn luôn
c i m i trong c
th . Tuy v y, nó v n duy trì m t t l t ng i c
nh c a các thành ph n c u t o.
Theo Tr nh H u H ng và
Công Hu nh (2001), kh i l ng máu thay i theo
loài. Ví d : t l ph n tr m c a máu so v i tr ng l ng c th
cá là 3; ch 5,7; th
5,5; mèo 6,6; chó 8-9; b câu 9,2; ng a 9,8; bò 8; heo 4,6; gà 8,5. (Ng i ta c ng có
th tính theo n v ml/kg th tr ng).
Ch c n ng chính c a máu là: Ch c n ng v n chuy n, ch c n ng cân b ng n c và
mu i khoáng, ch c n ng u hòa nhi t, ch c n ng b o v , ch c n ng th ng nh t c
th .
2.6.1 Thành ph n máu
Huy t t

ng

Là m t d ch trong, màu vàng nh t và v h i m n. Huy t t ng là thành ph n quan
tr ng c a máu, chi m 55-60% t ng l ng máu.
nh t riêng c a huy t t ng so

v i n c là 1,7-2,2.
Trong thành ph n c a huy t t ng: N c chi m 90-92%. ch t khô 8-10%. Thu c
thành ph n ch t khô có protein, lipid, glucid, mu i khoáng, các h p ch t h u c
ch a nit không ph i protein (c ng g i là m c n), ngoài ra con có các enzym,
hormon, vitamin.

18


H ng c u (RBC – Red Blood Cell)
Là t bào có màu , chi m kh i l ng ch y u c a các t bào c a máu. Kích th c
và hình d ng c a h ng c u thay i tùy loài ng v t.
i v i gia c m, l ng thê,
cá, bò sát, h ng c u b u d c có nhân, loài 2 m t kích th c l n h n loài h u nh .
i v i loài h u nh h u h t h ng c u hình tròn, không nhân, lõm gi a t ng di n
tích ti p xúc v i O2 và CO2. Di n tích h ng c u n u tính theo t l so v i th tr ng
thì g n gi ng nhau các loài, kho ng 30 m2/kg th tr ng. T ng di n tích b m t
h ng c u r t l n kho ng 2500 m2. ng i và thú, h ng c u là t bào không nhân
nên t ng i ng nh t. Gia súc m i sinh có s l ng h ng c u khá cao r i gi m
nhanh, sau ó t m c n nh lúc tr ng thành. Gia súc c có s l ng h ng c u
cao h n gia súc cái kho ng 5-10% do nh h ng c a testosterone trên s n xu t h ng
c u. Màng h ng c u là màng bán th m, có thành ph n ch y u là hemoglobin.
Thành ph n chung c a h ng c u g m:
c t 63-67%, ch t khô t 33-37%, trong
ó: protein (hemoglobin) 28%; các ch t có nit 0,2%; urê 0,02%; glucid 0,075%;
lipid các lo i (lecithin, cholesterol) 0,3%.
Ch c

ng c a h ng c u

ôV n chuy n oxy và carbonic
H ng c u v n chuy n khí oxy t ph i n mô và v n chuy n khí carbonic t mô
n ph i nh ch c n ng c a hemoglobin. M t khác C02 mô sau khi khuy ch tán
vào trong h ng c u thì t i ây ã di n ra quá trình C0 2 + H20 H2C0 3 nh men xúc
tác carboanhydrase (men này có nhi u trong h ng c u). Sau ó H2C03 phân ly H+ +
c khuy ch tán r t nhi u t trong
HC03- . Nh hi u ng Hamburger mà HC03h ng c u chuy n sang huy t t ng t o ra d ng v n chuy n C02 quan tr ng nh t c a
máu (C02
c v n chuy n d i d ng HC03- ). Nh v y h ng c u ã óng vai trò
quan tr ng b c nh t trong s v n chuy n C0 2 d ng HC03- c a huy t t ng.
ô

i u hòa cân b ng acid-base c a máu

Ch c n ng này do h
m hemoglobinat m nhi m. ng th i v i h
m c a Hb,
m
h ng c u còn t o ra HC0 3 trong quá trình v n chuy n C02, nên nó ã t o ra h
bicarbonat HC03/H2C03, h
m quan tr ng nh t c a máu.
ôT o
nh t c a máu
H ng c u là thành ph n ch y u t o
nh t c a máu, nh
nh t mà t c
tu n
hoàn, nh t là tu n hoàn mao m ch, h ng nh. T c
tu n hoàn h ng nh là i u
ki n thu n l i cho s trao i v t ch t gi a t bào và máu. Khi

nh t c a máu
thay i s gây ra thay i t c
tu n hoàn và làm r i lo n trao i v t ch t c a t
bào.

19


Hemoglobin (Hb - Hemoglobin)
Là thành ph n c u t o quan tr ng quy t nh ch c n ng h ng c u. Hb là m t protid
màu: chromoprotein có tr ng l ng phân t 70.000. Hb chi m kho ng 95% protein
h ng c u và kho ng 35% kh i l ng h ng c u. Nó
c c u t o b i m t phân t
globin (96%) và b n phân t Heme (4%).
Globin có b n ch t protid nên mang tính c tr ng c a t ng loài. C ng chính vì v y
ki u Hb mang c tr ng di truy n c a ph m gi ng. Trong ch n nuôi ng i ta có th
xsc nh gi ng qua ki u Hb c a t ng các th . V c u trúc c a Heme thì gi a các
loài không thay i.
B ch c u (WBC – White Blood Cell)
Là nh ng t bào máu có nhân có ch c n ng b o v c th . S l ng b ch c u
th ng ít h n 1000 l n so v i h ng c u. S l ng b ch c u t ng 2-3 gi sau khi n,
khi v n ng, khi con v t có thai… Gi m khi tu i t ng lên. Trong tr ng h p b nh
lý, s l ng b ch c u tan m nh khi b viêm nhi m, gi m khi b suy t y, b nhi m
phóng x . Vì v y, xác nh s l ng b ch c u có ý ngh a trong ch n oán.
Ch c n ng c a b ch c u là b o v c th b ng ho t
ti t ra nh ng y u t gây ông máu.

ng th c bào, ti t kháng th và

Ti u c u (PLT - Platelet)

Là nh ng ti u th nh không nhân có hình c u tròn hay b u d c.Trong máu loài h u
nh , có 100.000 - 600.000 ti u c u/mm3.
Hematorit (HCT)
Hematocrit là t l , kh i l ng máu bao g m các t bào máu . Hematocrit (HCT)
c th hi n nh m t t l ph n tr m. Ví d , m t hematocrit 25% có ngh a là 25
ml c a các t bào máu
trong 100 ml máu. Hematocrit
c s d ng
ki m tra
b nh thi u máu. N u th p, nó có th ch ra các u ki n nh , ch ng h n nh không
nh n
c
ch t s t trong ch
n u ng, ho c các
u ki n nghiêm tr ng,
ch ng h n nh ch y máu b t th ng do ung th
i tràng ho c các v n
s c kh e
khác. M t hematocrit c tính theo t l ph n tr m có th
c b t ngu n b ng cách
ng g p ba l n các hemoglobin n ng
g/dL.
ng v t có vú, hematocrit c l p
v i kích th c c th .
2.7 TH C N THÍ NGHI M VÀ THÀNH PH N HÓA H C
2.7.1 C t nhiên
Gia súc nhai l i có th tiêu hóa n 70% các ch t h u c có trong c t
m c t nhiên: tùy theo vùng, bao g m các lo i sau:

20

i. Cây c


- C m c trên t ru ng,
chân nh n, c tôm,...

t màu: c m t, c dày, c l ng v c, c m n tr u, c

- C m c trên t i núi: c lông, c
s , c tranh, c lá tre, c chè, c rác, c may
-C m c
g u…

ch tr ng hay d

in

ng, c ch , c bông, c x

c: c b c, c g ng, c

ng cá, c

ng, c gà n

c, c

Ngoài ra còn có các lo i cây b
u (nh hàn the, u b m, u lông, s n dùng…),

các lo i thân lá cây (nh lá tre, lá du i, lá ngõa, lá sung, lá keo d u, lá hu ày, lá
móng bò, ch i n a), các lo i rong bèo (nh bèo hoa dâu,…) c ng ã
c dùng cho
trâu bò n.
C voi ( Penisetum purpureum)
C voi có thành ph n dinh d ng cao h n nhi u lo i c hòa th o khác.Trong 1kg c
i có 168g ch t khô, protein thô 95-110g/kg ch t khô, glucid 13,5g, x 54g canxi
0,6g, phospho 0,7g, n ng l ng trao i 320 Kcal.
C lông tây (Brachiaria mutica)
Là lo i c s ng lâu n m, r nhi u, thân dài 0,6 – 2 m, phân nhánh m m bò trên m t
t, m c r và âm ch i các t, sau ó v n th ng lên cao kho ng 2 m. C lông
tây a thích khí h u nóng m, c sinh tr ng t t các vùng th p, nhi t
t i thi u
o
có th s ng
c là 8 C n u l nh h n thì có th ch t l i d n. C phát tri n nhanh
nh ng n i m t, t o thành nh ng th m c dày, cao và không ch u
c khô h n.
C lông tây có th ch u
c ng p n c ng n ngày, ch u m n ch u phèn. Có th s
d ng c lông tây d i d ng t i, xanh, ho c ph i khô (D ng H u Th i và
Nguy n ng Khôi, 1981).
Rau mu ng ( Ipomoea aquatica)
Là m t loài th c v t nhi t i bán th y sinh thu c h Bìm bìm (Convolvulaceae), là
m t lo i rau n lá. Phân b t nhiên chính xác c a loài này hi n ch a rõ do
c
tr ng ph bi n kh p các vùng nhi t i và c n nhi t i trên th gi i. T i Vi t Nam,
nó là m t lo i rau r t ph thông, và các món n t rau mu ng r t
c a chu ng,
th m chí "nghi n". Rau mu ng ru ng có hai gi ng tr ng và : rau mu ng tr ng

th ng
c tr ng c n, trên lu ng t, c n không nhi u n c, thân th ng tr ng
xanh, nh , kém ch u ng p; rau mu ng
tr ng
cc
trên c n và n c ng p,
a nhi t
20-30 °C, gi ng này thân to, cu ng th ng có màu , m ng. Rau
mu ng có 92% n c, 3,2% protit, 2,5% glucid, 1% cenlulose, 1,3% tro. Hàm l ng
mu i khoáng cao: canxi, ph tpho, s t. Vitamin có caroten, vitamin C, vitamin B1,
vitamin PP, vitamin B2.

21


C m m xanh (sacciolepis)
ng b ng Sông C u Long, c m m thích nghi v i u ki n ng p n c, t phèn
và trâu bò r t thích n. C m m xanh m c t t quanh n m mùa m a c ng nh mùa
n ng, m c thành t ng c m trong ru ng lúa, m c nhi u
t m và rãi rác
t trên
ru ng. Thành ph n dinh d ng c a c m m xanh vào mùa m a là 18,65% v t ch t
khô và trong v t ch t khô có 11,74% protein thô, 29,77% x , 3,18% béo, 0,23%
calci, 0,25% phosphor; vào mùa n ng là 27,73% v t ch t khô và trong v t ch t khô
có 9,64% protein thô, 27,47% x , 4,34% béo, 0,66% calci, 0,35% phospho và
7,32KJ ME/g. (Nguy n Nh t Xuân Dung, 1996).
C ch
C ch hay còn g i là c gà, c ng, c Bermuda..., danh pháp khoa h c: Cynodon
dactylon, là m t loài th c v t u niên thu c h Hòa th o, m c hoang dã ho c
c

tr ng t i nh ng vùng có khí h u m nhi u n i trên th gi i. C ch
c cho là có
ngu n g c t châu Phi ho c châu Á. C ch có th
c dùng trong ch n nuôi gia
súc, làm m t c cho sân v n ng, công viên, sân ch i..., và c trong y h c c
truy n. Vi t Nam, c ch th ng m c b sông, s n ê, bãi c t nhiên trên
kh p các vùng.
2.7.2 Th c n tinh
Th c n tinh là lo i th c n có kh i l ng nh nh ng hàm l ng ch t dinh d ng
trong 1kg th c n l n, hàm l ng ch t x th p h n 18%. Nhóm th c n này bao
g m các lo i h t ng c c và b t c a chúng (ngô, mì, g o,…), b t và khô u t ng,
l c…, các lo i h t cây b
u và các lo i th c n tinh h n h p
c s n xu t công
nghi p. Th c n tinh h n h p
c ch bi n t i các xí nghi p ch bi n th c n t
các lo i nguyên li u ch y u là b t ngô, cám g o, b t mì, các lo i khô d u, b t cá…
Ngoài ra ng i ta còn b sung thêm các premix khoáng và vitamin. Ng i ta c ng
dùng các lo i bã r u bia khô và ch t th i c a gà công nghi p trong thành ph n
th c n tinh h n h p.
Các xí nghi p s n xu t th c n gia súc công nghi p th
cho bò d i hai d ng:

ng s n xu t th c n tinh

- H n h p giàu m ( m c) v i thành ph n ch y u là các khô d u, urê, các
lo i khoáng và vitamin. Tùy theo thành ph n c a h n h p mà ng i ch n nuôi tr c
ti p s b sung thêm các lo i th c n tinh giàu n ng l ng theo m t t l nh t nh
t o thành h n h p hoàn ch nh cho bò n.
- Th c n h n h p hoàn ch nh

c thi t k cho t ng lo i i t ng khác nhau
và ng i ch n nuôi ch vi c mua v và cho bò n th ng v i s l ng theo tính toán
kh u ph n c th .

22


c

m c a th c n tinh là hàm l ng n c và x
u th p, ch a nhi u ch t
dinh d ng quan tr ng nh
m, ch t b t
ng, ch t béo, các ch t khoáng và
vitamin.T l tiêu hóa các ch t dinh d ng khá cao. Thông th ng, ng i ta s
d ng th c n tinh hoàn thi n các lo i kh u ph n n c u thành t các th c n thô.
M c dù th c n tinh có hàm l ng các ch t dinh d ng cao nh ng không th ch
dùng m t mình nó nuôi gia súc nhai l i mà ph i dùng c các lo i th c n thô. B i
vì gia súc nhai l i c n ph i thu nh n các lo i th c n thô,
m b o cho quá trình
tiêu hóa di n ra bình th ng.
2.7.3 Bánh d u bông v i
Trong bánh d u bông v i có ch a m t aldehyd th m có c tính là gossypol và
tanin. Gossypol có th b phá h y b i nhi t
cao nh ng
tiêu hóa c a protêin l i
b gi m. Tanin làm gi m
ngon mi ng và k t t a ch t s t do ó s t không h p thu
c. Nên b sung ch t s t n u dùng bánh d u bông v i vì s t liên k t v i gossypol
t o thành h p ch t không h p thu

c. T l c a bánh d u này kho ng 5 - 10%
trong TAHH. Bánh d u bông v i có hàm l ng gossypol 0,1-0,2% có th dùng trong
kh u ph n th c n tinh c a bò s a n 20% nh ng không quá 10% trong kh u ph n
th c n tinh c a bê th t. H t bông v i nguyên c ng
c s d ng
thay th m t
ph n th c n tinh. H t nguyên lo i t t ch a kho ng 20% d u và 19% protein. V
h t bông v i ch a nhi u x (50% CF) nh ng v n có th s d ng m c 30% trong
kh u ph n bò th t.

23