Tổng quan về mối quan hệ Nhật Bản và Việt Nam

TỔNG QUAN VỀ QUAN HỆ VIỆT NAM – NHẬT BẢN THỜI HIỆN ĐẠI
現現現現現現現現現現現現現現現現
Quan hệ Việt Nam – Nhật Bản (Việt - Nhật) bắt đầu từ cuối thế kỷ XVI khi các
nhà buôn Nhật đến Việt Nam buôn bán. Việt Nam chính thức lập quan hệ ngoại giao
với Nhật Bản vào ngày 21 tháng 9 năm 1973. Sau một khoảng thời gian ngừng viện
trợ do vấn đề liên quan tới Campuchia, đến năm 1992, Nhật Bản quyết định mở lại
viện trợ cho Việt Nam1. Quan hệ giữa Việt Nam - Nhật Bản phát triển nhanh chóng
trên nhiều lĩnh vực và đã bước sang giai đoạn mới về chất và đi vào chiều sâu. Các
mối quan hệ kinh tế chính trị, giao lưu văn hóa không ngừng được mở rộng; đã hình
thành khuôn khổ quan hệ ở tầm vĩ mô; sự hiểu biết giữa hai nước không ngừng được
tăng lên. Hai bên đánh giá cao sự phát triển mạnh mẽ, toàn diện của quan hệ Việt Nam
- Nhật Bản trong thời gian qua, nhất là sau khi quan hệ hai nước được nâng cấp thành
Đối tác chiến lược vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á năm 2009 và Đối tác chiến lược
sâu rộng vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á năm 2014.
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現16 現現現現現現現現現現 現現現現現 1973 現 9 現 21 現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 1992 現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現2009
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現2014 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
Sau hơn 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, Nhật Bản đã trở thành đối tác kinh
tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam, là nước G7 đầu tiên thiết lập quan hệ Đối tác
chiến lược với Việt Nam năm 2009 và là nước G7 đầu tiên công nhận quy chế kinh tế
thị trường của Việt Nam vào tháng 10/20112. Hai bên đã ký Hiệp định khuyến khích và
bảo hộ đầu tư, Hiệp định đối tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA)... tạo khuôn
khổ pháp lý thuận lợi cho phát triển quan hệ kinh tế, thương mại giữa hai nước. Đến
nay, Nhật Bản là nước tài trợ ODA (Viện trợ phát triển chính thức) lớn nhất cho Việt
Nam, chiếm khoảng 30% tổng cam kết ODA của cộng đồng quốc tế đối với Việt Nam,
nhà đầu tư số 1 tại Việt Nam (cả về tổng vốn đầu tư và vốn đã giải ngân) và là đối tác
thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam3.

1 Tham khảo tại trang thông tin Bộ Ngoại giao Việt Nam:
2 Tham khảo tại trang thông tin Bộ Ngoại giao Việt Nam:
3 Tham khảo tại Website của Đại sứ quán nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tại Nhật Bản:



40 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 2009 現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現 G7 現現2011 現 10 現現現現現現現現現現現現現現現現現現 G7 現現 1 現現現現現現現現 現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現VJEPA現現現現現現現 現現
現現現現現現現現現現現 ODA 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 ODA 現現現現現現現現現 30現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現 4 現現現現現現現現現現現現現現
Chuyến thăm năm 2006 của ông Abe đã nhận được sự quan tâm của rất nhiều
lãnh đạo doanh nghiệp của cả hai nước. Trong đó, phái đoàn đi cùng Thủ tướng Shinzo
Abe sang Việt Nam bao gồm 130 thành viên thuộc 74 công ty Nhật Bản là một minh
chứng cho thấy nhà đầu tư Nhật Bản rất quan tâm đến Việt Nam. Trong cuộc gặp cùng
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng trong năm 2006, ông Abe đã nhất trí thành lập Uỷ ban
hợp tác Việt - Nhật do cả hai thủ tướng làm chủ tịch. Ngoài ra, Thủ tướng Abe cũng
đồng ý thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác kinh tế hai nước. Phía Nhật Bản cũng khẳng
định hỗ trợ Việt Nam thực hiện những cam kết gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới
(WTO).
現現現現 2006 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現 74 現現現現 130
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現 2006
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現 WTO現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現
Sáng kiến chung Việt Nam – Nhật Bản đã được khởi xướng từ tháng 4-2003, là
kết quả hợp tác đặc biệt giữa hai Chính phủ, thông qua việc thiết lập một diễn đàn đối
thoại chính sách giữa các nhà đầu tư Nhật Bản với các bộ, ngành liên quan của Việt
Nam. Mục đích của sáng kiến chung giữa hai quốc gia nhằm thiết lập và tạo dựng một
môi trường kinh doanh và đầu tư thông thoáng, minh bạch tại Việt Nam, đồng thời đưa

ra những khuyến nghị chính sách mang tính xây dựng, làm thông tin tham khảo trong
quá trình hoàn thiện luật pháp, chính sách cho các cơ quan chức năng của Việt Nam.
Hai bên đã cơ bản hoàn thành Giai đoạn IV Sáng kiến chung Việt Nam - Nhật Bản về
cải thiện môi trường đầu tư của Việt Nam và thỏa thuận khởi động Giai đoạn V Sáng
kiến chung trong năm 2013. Năm 2013, FDI Nhật Bản dẫn đầu (trong tổng số 54 quốc
gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam) với tổng vốn đầu tư đăng ký cấp mới và
tăng thêm là 5,747 tỷ USD (Nguồn: Cục Đầu tư nước ngoài, tính đến ngày
15/12/2013)4. Trong 4 tháng đầu năm 2014, Nhật Bản có 104 dự án cấp mới và tăng
vốn với tổng số vốn đăng ký cấp mới và tăng thêm đạt 531,06 triệu USD, đứng thứ hai

4 Tham khảo tại Website của Đại sứ quán nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tại Nhật Bản:



trong tổng số 36 quốc qia và vùng lãnh thổ có dự án đầu tư vào Việt Nam tính đến giai
đoạn này (sau Hàn Quốc).
現現現現現現現現現現現現現2003 現 4 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現Ⅳ現 2013 現現
現現現現Ⅴ現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現2013 現現現現現現現 FDI 現現現現現現 54 現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 57 現 4,700 現現現現現現 現現現現現現現現現現2013 現 12 現 15 現現現現現
2014 現現現現現 4 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 104 現現現現現現現現現現現現現現現現現現 531.06 現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 36 現現現現現現現 2 現現現現現現現現現現現現現現
Tính đến năm 2016, Sáng kiến chung Việt Nam – Nhật Bản đã thực hiện được 5
giai đoạn với tổng số 441 tiểu hạng mục trong kế hoạch hành động, trong đó có 367
tiểu hạng mục đã được triển khai đúng tiến độ, chiếm 83% tổng số tiểu hạng mục cam
kết. Trên cơ sở đó, Việt Nam – Nhật Bản đã tiếp tục thống nhất nội dung sáng kiến
chung giai đoạn VI gồm 7 nhóm vấn đề chính với 7 hạng mục và 27 tiểu hạng mục,
tập trung các vấn đề liên quan đến: lao động, tiền lương, dịch vụ logistic – vận tải, dịch

vụ, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, phân phối dược phẩm, Luật Đầu tư, Luật Doanh
nghiệp5. Tại hội nghị cấp cao Ủy ban Đánh giá và sáng kiến chung giữa hai nước, hai
bên đã ký kết biên bản ghi nhớ Sáng kiến chung Việt Nam – Nhật Bản giai đoạn VI và
thống nhất thời gian triển khai giai đoạn VI trong thời gian là 17 tháng, bắt đầu từ
tháng 8-2016 đến giữa năm 2017. Tính đến cuối tháng 11-2016, Nhật Bản là nhà đầu
tư đứng thứ 2/114 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với 3242 dự án và
42 tỷ USD tổng vốn đầu tư (Nguồn: Cục Đầu tư nước ngoài). Trong đó, Nhật Bản đã
tham gia mô hình được gọi là Hợp tác công tư (PPP), nhằm thúc đẩy các dự án như
đường sắt cao tốc, nhà máy điện hạt nhân và mong muốn đóng góp đối với sự phát
triển bền vững ở Việt Nam.
2016 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 441 現現現現現現現
現現現 5 現現現現現現現現現現現現現現367 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
83現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現VI 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 7 現現現
現現現現現 27 現現現現現現現現現 7 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 - 現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 6 現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現 6 現現現現現現現現現現 2016 現 11 現現現現現現現現現現現現現現 112 現現現現現現現現現現現
2 現現現現現現現現現3242 現現現現現現現現現現現 420 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現 現
5 TTXVN/VNP, Triển khai Sáng kiến chung Việt Nam–Nhật Bản giai đoạn VI, bài đăng trên Báo ảnh Việt Nam:
ngày 23/08/2016.


現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現PPP現現現現現現現現現現現現現現現
Hiện tại, trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản, Nhật Bản đang tích cực
hỗ trợ Việt Nam phát triển công nghiệp trong Chiến lược công nghiệp hóa của Việt
Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030.
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 2020 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現 2030 現現現現現現現現現現現現現現現現現現
Hỗ trợ "Chiến lược Công nghiệp hóa"
「「「「「「「「「「「「「「

Thủ tướng Shinzo Abe tuyên bố Nhật Bản sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ để triển
khai kế hoạch hành động cho 6 ngành được lựa chọn trong Chiến lược Công nghiệp
hóa của Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản hướng đến năm
2020, tầm nhìn 2030. Theo Chiến lược, sáu ngành công nghiệp ưu tiên được tập trung
phát triển thành những ngành công nghiệp chủ lực của nền kinh tế, có giá trị gia tăng
cao và năng lực cạnh tranh quốc tế, bao gồm: điện tử; máy nông nghiệp; chế biến
nông, thủy sản; đóng tàu; môi trường và tiết kiệm năng lượng; sản xuất ô tô và phụ
tùng ô tô. Thủ tướng Shinzo Abe cũng tuyên bố rằng, phía Nhật Bản sẽ hợp tác giúp
phát triển công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam cũng như hỗ trợ phía Việt Nam hoàn thành
mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa vào năm 2020 thông qua hỗ trợ nâng cao năng
lực hoạch định và thực thi chính sách công nghiệp của Việt Nam. Ông cũng nhấn
mạnh, Nhật Bản sẽ tiếp tục hỗ trợ phát triển hai khu công nghiệp tại Hải Phòng và Bà
Rịa – Vũng Tàu theo đề nghị của Việt Nam thông qua cung cấp kinh nghiệm quản lý,
hỗ trợ thu hút đầu tư từ Nhật Bản.
現現現現現現現現2020 現現 5 現現現現現現 2030 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 6 現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 6 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現;現現現現現現現現;現現;現現現現現現;現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 2020 現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 2 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
Phát triển nguồn nhân lực
「「「「「「「「「
Phía Nhật Bản cam kết tích cực hỗ trợ Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ
thúc đẩy giảng dạy tiếng Nhật tại Việt Nam cũng như xây dựng tiêu chuẩn kỹ năng
nghề của Việt Nam. Hai bên quyết định tiếp tục thúc đẩy giao lưu giữa các trường đại


học, sinh viên, và các nhà nghiên cứu nhằm thúc đẩy hiểu biết lẫn nhau giữa thế hệ trẻ
của hai nước và góp phần vào sự phát triển của mối quan hệ Việt Nam - Nhật Bản.
Phía Việt Nam đánh giá cao việc phía Nhật Bản cân nhắc tích cực nâng cấp trường Đại

học Cần Thơ và một số trường Đại học được lựa chọn khác thành các trường Đại học
xuất sắc, hỗ trợ xây dựng hệ thống chứng chỉ nghề nghiệp quốc gia Nhật Bản và hợp
tác phát triển một số trường dạy nghề của Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế. Hai bên
khẳng định, Chính phủ hai nước tiếp tục hợp tác trong Dự án Đại học Việt - Nhật do
các tổ chức hữu quan của hai nước hiện đang thúc đẩy.
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現 現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現
現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現現