Đánh giá khả năng sinh trưởng, phát triển và năng suất của một số giống đậu tương trên đất dốc trong điều kiện nước trời TẠI ðỊA BÀN HUYỆN MƯỜNG KHƯƠNG, TỈNH LÀO CAI

Bộ giáo dục và đào tạo

Trờng đại học nông nghiệp hµ néi
---------

LÊ THANH HOA

ðÁNH GIÁ KH NĂNG SINH TRƯ NG, PHÁT TRI N VÀ
NĂNG SU T C A M T S GI NG ð U TƯƠNG TRÊN
ð T D C TRONG ðI U KI N NƯ C TR I T I ð A BÀN
HUY N MƯ NG KHƯƠNG, T NH LÀO CAI

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành : Tr ng tr t
Mã s

: 60.62.01

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. VŨ ðÌNH HỒ

Hµ néi - 2010


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u khoa h c do tơi tr c ti p
th c hi n, dư i s hư ng d n khoa h c c a PGS.TS. Vũ ðình Hịa.
Các s li u, k t qu nghiên c u trình bày trong lu n văn là trung th c và
chưa t ng đư c cơng b trong b t c cơng trình nào khác.
Tác gi

Lê Thanh Hoa

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... i


L I C M ƠN
Trong quá trình th c hi n đ tài và hồn thành b n lu n văn này, bên
c nh s n l c ph n ñ u c a b n thân, tôi ñã nh n đư c s giúp đ q báu
t n tình c a các t p th , cá nhân và gia đình.
Nhân d p này, cho phép tơi bày t lịng kính tr ng và bi t ơn sâu s c t i
th y giáo PGS.TS. Vũ ðình Hịa đã t n tình hư ng d n tơi trong su t q
trình th c hi n cũng như hồn ch nh lu n văn.
Tôi xin trân tr ng c m ơn t p th cán b : B môn di truy n – ch n gi ng
khoa Nông h c trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, Phòng NN&PTNT,
phòng Th ng kê, Tr m Khuy n nông, Tr m b o v th c v t huy n Mư ng
Khương, Chi c c b o v th c v t t nh Lào Cai ñã t o m i ñi u ki n thu n l i
giúp đ tơi trong h c t p và nghiên c u.
C m ơn b n bè, ñ ng nghi p và gia đình đã c vũ và giúp đ v m i m t
đ tơi hồn thành b n lu n văn này.
Tác gi

Lê Thanh Hoa

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ii


DANH M C CÁC CH

VI T T T

CT

: Công th c

CS

: C ng s

ðHNN

: ð i h c Nông nghi p Hà N i

IRRI

: Vi n nghiên c u lúa qu c t

LAI

: Ch s di n tích lá

NXB

: Nhà xu t b n

NS

: Năng su t

TGST

: Th i gian sinh trư ng

NSLT

: Năng su t lý thuy t

r

: H s tương quan

NSTT

: Năng su t th c thu

NXBNN

: Nhà xu t b n Nông nghi p

P1000

: Kh i lư ng 1000 h t

TB

: Trung bình

VKHKTNN

: Vi n khoa h c k thu t nông nghi p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iii


M CL C
L i cam ñoan...................................................................................................i
L i c m ơn .....................................................................................................ii
Danh m c các ch vi t t t .............................................................................iii
M c l c ........................................................................................................iv
Danh m c các b ng bi u...............................................................................vii
Danh m c ñ th và bi u ñ ...........................................................................ix
1. M

ð U ................................................................................................... 1

1.1.

ð T V N ð ..............................................................................................1

1.2.

M C ðÍCH, YÊU C U C A ð TÀI......................................................2

1.2.1. M c ñích............................................................................................ 2
1.2.2. Yêu c u.............................................................................................. 2
1.3.

Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI.........................2

1.3.1. Ý nghĩa khoa h c ............................................................................... 2
1.3.2. Ý nghĩa th c ti n................................................................................ 3

2. T NG QUAN TÀI LI U ......................................................................... 4
2.1

NGU N G C VÀ S PHÂN B CÂY ð U TƯƠNG ..........................4

2.2.

TÌNH HÌNH S N XU T ð U TƯƠNG TRÊN TH GI I VÀ TRONG
NƯ C...........................................................................................................5

2.2.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i ......................................... 5
2.2.2. Tình hình s n xu t đ u tương trong nư c........................................... 6
2.3.

TÌNH HÌNH NGHIÊN C U, CH N T O GIÔNG ð U TƯƠNG
TRÊN TH GI I VÀ

VI T NAM .........................................................9

2.3.1. Tình hình nghiên c u, ch n t o gi ng ñ u tương trên th gi i ........... 9
2.3.2. Tình hình nghiên c u, ch n t o gi ng ñ u tương
2.4.

Vi t Nam .......... 12

CÁC YÊU C U K THU T...................................................................15

2.4.1. Yêu c u nhi t ñ .............................................................................. 15

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iv

2.4.2. Yêu c u v ánh sáng ........................................................................ 16
2.4.3. Yêu c u v nư c .............................................................................. 17
2.4.4. Yêu c u v ñ t ñai và dinh dư ng .................................................... 18
2.5.

CƠ S KHOA H C C A VI C XÁC ð NH B GI NG
ð U TƯƠNG............................................................................................19

2.6.

BI N PHÁP CANH TÁC TRÊN ð T D C...........................................23

3. V T LI U, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U .......... 25
3.1.

V T LI U, TH I GIAN VÀ ð A ðI M NGHIÊN C U .....................25

3.1.1. V t li u nghiên c u.......................................................................... 25
3.1.2. Các v t li u khác.............................................................................. 25
3.1.3. Th i gian, ñ a ñi m nghiên c u........................................................ 26
3.2.

N I DUNG NGHIÊN C U......................................................................26

3.3.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U.............................................................26

3.3.1. ði u tra ñi u ki n t nhiên, kinh t xã h i và hi n tr ng s n xu t ñ u
tương trên ñ t d c huy n Mư ng Khương t nh Lào Cai. .................. 26
3.3.2. Xác đ nh gi ng đ u tương có kh năng sinh trư ng phát tri n t t và
cho năng su t cao trên ñ t d c trong ñi u ki n nư c tr i.................. 27
3.5.

CÁC CH TIÊU THEO DÕI......................................................................29

3.5.1. Các ch tiêu sinh trư ng, phát tri n .................................................. 29
3.5.2

M t s ch tiêu v ñ c tính sinh lý.................................................... 29

3.5.3. Các ch tiêu v m c ñ nhi m sâu, b nh h i và ch u ñi u ki n ngo i
c nh b t thu n.................................................................................. 30
3.5.4. Các y u t c u thành năng su t và năng su t.................................... 31
3.6.

PHƯƠNG PHÁP X LÝ S LI U .........................................................32

4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ...................................... 33
4.1.

ðI U KI N T NHIÊN VÀ TH C TR NG S N XU T ð U
TƯƠNG C A HUY N MƯ NG KHƯƠNG.........................................33

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... v


4.1.1. ði u ki n t nhiên............................................................................ 33

4.1.2. ði u ki n xã h i............................................................................... 36
4.1.4. Tình hình s n xu t ñ u tương chung c a huy n Mư ng Khương ..... 38
4.1.5.

Th c tr ng s n xu t ñ u tương trên ñ t d c t i huy n Mư ng Khương . 40

4.2.

KH NĂNG SINH TRƯ NG, PHÁT TRI N M T S GI NG ð U
TƯƠNG TRÊN ð T D C TRONG ðI U KI N NƯ C TR I...........43

4.2.1. Th i gian sinh trư ng qua các th i kỳ và t l n y m m c a các gi ng
ñ u tương......................................................................................... 43
4.2.2. ð ng thái tăng trư ng chi u cao cây c a các gi ng ñ u tương......... 47
4.2.3

Di n tích lá và ch s di n tích lá c a các gi ng đ u tương qua các
th i kỳ.............................................................................................. 49

4.2.4. Chi u cao cây, chi u cao đóng qu , s đ t h u hi u và s cành c p 1
c a các gi ng ñ u tương................................................................... 52
4.2.5. Kh i lư ng tươi và kh năng tích lũy ch t khơ qua các th i kỳ sinh
trư ng .............................................................................................. 54
4.2.6. S hình thành n t s n c a các gi ng ñ u tương................................ 58
4.2.7.

M c ñ nhi m sâu, b nh h i và kh năng ch u ñi u ki n ngo i c nh
b t thu n .......................................................................................... 60

4.3.

Năng su t và các y u t c u thành năng su t.................................... 63

4.4.

ðánh giá m t s ch tiêu liên quan ñ n năng su t và năng su t trung
bình 2 v nghiên c u........................................................................ 67

5. K T LU N VÀ ð NGH ..................................................................... 69
5.1.

K T LU N ................................................................................................69

5.2.

ð NGH ....................................................................................................69

TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 71
PH L C.................................................................................................... 75

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vi


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 2.1.

Trang
Tình hình s n xu t đ u tương trên th gi i t năm 2003 ñ n năm
2007 ........................................................................................... 5

B ng 2.2.

Di n tích, năng su t và s n lư ng ñ u tương năm 2007 c a m t
s nư c s n xu t ñ u tương trên th gi i .................................... 6

B ng 2.3.

Tình hình s n xu t ñ u tương

Vi t Nam t năm 2003 – 2007. 7

B ng 3.1.

Các gi ng ñ u tương s d ng làm v t li u nghiên c u.............. 25

B ng 4.1.

S li u khí tư ng trung bình 5 năm (2005 - 2009)
huy n Mư ng Khương – t nh Lào Cai ...................................... 35

B ng 4.2.

Hi n tr ng s d ng đ t nơng nghi p năm 2009 huy n Mư ng
Khương t nh Lào Cai................................................................ 37

B ng 4.3.

Di n tích, năng su t, s n lư ng ñ u tương huy n
Mư ng Khương........................................................................ 39

B ng 4.4.

Hi n tr ng s n xu t ñ u tương trên ñ t d c huy n Mư ng
Khương .................................................................................... 40

B ng 4.5.

Năng su t ñ u tương trên ñ t d c và ñ t ru ng ......................... 41

B ng 4.6.

Cơ c u gi ng ñ u tương gieo tr ng t i huy n Mư ng Khương . 42

B ng 4.7.

Th i gian sinh trư ng qua các th i kỳ và t l n y m m c a các
gi ng ñ u tương v hè thu năm 2009........................................ 46

B ng 4.8.

Th i gian sinh trư ng qua các th i kỳ và t l n y m m c a các
gi ng ñ u tương v xuân hè năm 2010 ..................................... 46

B ng 4.9.

ð ng thái tăng trư ng chi u cao thân chính c a các gi ng đ u
tương v hè thu 2009................................................................ 47

B ng 4.10.

ð ng thái tăng trư ng chi u cao thân chính c a các gi ng ñ u
tương v xuân hè năm 2010...................................................... 48

B ng 4.11. Di n tích lá và ch s di n tích lá c a các gi ng ñ u tương qua
các th i kỳ v hè thu 2009........................................................ 50

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vii


B ng 4.12. Di n tích lá và ch s di n tích lá c a các gi ng đ u tương qua
các th i kỳ v xuân hè 2010 ..................................................... 51
B ng 4.13. Chi u cao cây, s cành c p 1 và s ñ t h u hi u v hè thu
2009 ......................................................................................... 52
B ng 4.14. Chi u cao cây, s cành c p 1 và s ñ t h u hi u v xuân hè năm
2010 ......................................................................................... 53
B ng 4.15. Kh năng tích lũy ch t khơ c a các gi ng ñ u tương qua các th i
kỳ sinh trư ng v hè thu 2009 .................................................. 56
B ng 4.16. Kh năng tích lũy ch t khơ c a các gi ng ñ u tương qua các th i
kỳ sinh trư ng v xuân hè 2010................................................ 57
B ng 4.17. Kh năng hình thành n t s n c a các gi ng ñ u tương qua các
th i kỳ v hè thu năm 2009 ...................................................... 58
B ng 4.18. Kh năng hình thành n t s n c a các gi ng ñ u tương qua các
th i kỳ v xuân hè năm 2010.................................................... 59
B ng 4.19. M c đ nhi m sâu, b nh h i chính, tính ch ng đ và tách v qu
c a các gi ng ñ u tương v hè thu 2009................................... 61
B ng 4.20. M c ñ nhi m sâu, b nh h i chính, tính ch ng đ và tách v qu
c a các gi ng ñ u tương v xuân hè 2010 ................................ 62
B ng 4.21. Các y u t c u thành năng su t và năng su t c a các gi ng ñ u
tương v hè thu năm 2009 ........................................................ 65
B ng 4.22. Các y u t c u thành năng su t và năng su t c a các gi ng ñ u

tương v xuân hè 2010 ............................................................. 66
B ng 4.23. M t s ch tiêu liên quan ñ n năng su t và năng su t trung bình
c a các gi ng đ u tương

2 th i v ......................................... 67

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... viii


DANH M C ð

TH VÀ BI U ð
Trang

ð th 4.1: ð ng thái tăng trư ng chi u cao cây v hè thu 2009 ................ 48
ð th 4.2: ð ng thái tăng trư ng chi u cao cây v xuân hè 2010.............. 49
Bi u ñ 4.3: Năng su t th c thu c a các gi ng ñ u tương............................. 66

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ix


1. M

ð U

1.1. ð T V N Đ
Cây ñ u tương (Glycine max (L.) Merrill) cịn g i là đ u nành là m t cây
tr ng c n ng n ngày, có giá tr kinh t cao. S n ph m h t ñ u tương làm th c
ph m cho con ngư i, th c ăn cho gia súc, nguyên li u cho công nghi p và là
m t m t hàng xu t kh u có giá tr . H t đ u tương có thành ph n dinh dư ng

cao, hàm lư ng Protein trung bình kho ng t 38 – 40%, lipit t 15 – 20%,
hydrat các bon t 15 – 16% cùng nhi u lo i sinh t và mu i khoáng quan
tr ng cho s s ng. Protein c a ñ u tương có ph m ch t t t nh t trong s các
protein có ngu n g c th c v t, chính vì v y t h t đ u tương ngư i ta ñã ch
bi n ra hàng trăm lo i th c ăn khác nhau có giá tr dinh dư ng cao như ñ u
ph , giá, b t đ u nành, tương, xì d u và th t nhân t o [16].
Cây đ u tương có ngu n g c t mi n nam Trung Qu c nhưng nó đã
đư c tr ng

Vi t Nam t lâu ñ i. Tuy nhiên, di n tích tr ng ñ u tương

Vi t

Nam v n còn h n ch , năng su t còn r t th p so v i năng su t bình quân trên
th gi i.
ð u tương ñư c gieo tr ng

t t c các vùng sinh thái

Vi t Nam,

nhưng vùng mi n núi phía b c là m t trong nh ng vùng s n xu t chính quan
tr ng nh t trong 7 vùng sinh thái. Nh ng năm g n ñây, di n tích gieo tr ng
đ u tương vùng trung du và mi n núi chi m kho ng trên 36% t ng di n tích
đ u tương trên tồn qu c, nhưng năng su t l i th p nh t m i ch ñ t 10 t /ha.
Mư ng Khương là huy n vùng cao biên gi i c a t nh Lào Cai, trung
tâm huy n l cách trung tâm t nh l Lào Cai 50 km v phía đơng, có di n tích
đ t t nhiên là 55.226 ha, trong đó có 8.621,04 ha đ t nơng nghi p (ñ t d c
dành cho các cây m u là 6.350 ha). ð u tương là cây tr ng ng n ngày đóng
vai trị quan tr ng th 2 sau cây ngơ đ i v i ngư i nơng dân huy n Mư ng

Khương, ngồi ra đ u tương là cây tr ng truy n th ng c a ñ a phương t
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 1


nhi u năm nay v i gi ng Vàng Mư ng Khương ñư c nhi u ngư i bi t ñ n.
Do t p quán canh tác l c h u, nh n th c c a ngư i dân khơng đ ng đ u nên
năng su t đ u tương cịn th p.
M c dù ngành nơng nghi p huy n Mư ng Khương đã có nhi u ch
trương, gi i pháp giúp ngư i dân phát tri n s n xu t cây ñ u tương nhưng
di n tích cũng như năng su t đ u tương trên ñ a bàn huy n hi n nay v n còn
th p chưa tương x ng v i ti m năng c a huy n. Có nhi u nguyên nhân h n
ch phát tri n cây ñ u tương trên ñ a bàn huy n như h n hán

v xuân, chưa

tìm đư c b gi ng đ u tương phù h p v i ñi u ki n sinh thái và canh tác c a
ñ a phương. V i lý do trên chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài: “ðánh giá
kh năng sinh trư ng, phát tri n và năng su t c a m t s gi ng ñ u tương
trên ñ t d c trong ñi u ki n nư c tr i t i ñ a bàn huy n Mư ng Khương,
t nh Lào Cai”.
1.2. M C ðÍCH, YÊU C U C A ð TÀI
1.2.1. M c đích
- ðánh giá hi n tr ng s n xu t ñ u tương trên ñ t d c huy n Mư ng
Khương, t nh Lào Cai.
- Xác đ nh gi ng thích h p tr ng trên ñ t d c trong ñi u ki n nư c tr i
cho ñ a bàn huy n
1.2.2. Yêu c u
- ðánh giá đ c đi m nơng h c, kh năng sinh trư ng phát tri n và năng
su t c a các gi ng ñ u tương tr ng trên ñ t d c trong ñi u ki n nư c tr i.
- ðánh giá m c ñ nhi m b nh ñ ng ru ng và kh năng ch u ñi u ki n

ngo i c nh b t thu n c a các gi ng ñ u tương.
1.3. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI
1.3.1. Ý nghĩa khoa h c
- Cung c p các d n li u khoa h c có giá tr v đ c đi m nông sinh h c,
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 2


kh năng sinh trư ng, phát tri n c a m t s gi ng ñ u tương t i ñ a bàn
nghiên c u.
- K t qu nghiên c u c a ñ tài s cung c p các d n li u làm cơ s cho
vi c nghiên c u, xây d ng cơ c u gi ng ñ u tương t i ñ a bàn nghiên c u.
- K t qu nghiên c u c a ñ tài s góp ph n b sung thêm nh ng tài li u
khoa h c ph c v cho công tác nghiên c u và gi ng d y v cây ñ u tương.
1.3.2. Ý nghĩa th c ti n
- Gi i thi u m t s gi ng ñ u tương có tri n v ng cho đ a bàn nghiên c u.
- K t qu nghiên c u c a đ tài là tài li u có giá tr trong vi c xây d ng
cơ c u gi ng ñ u tương c a huy n.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 3


2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1 NGU N G C VÀ S

PHÂN B

CÂY ð U TƯƠNG

Cây ñ u tương thu c b Fabales, h Fabaceae, h ph Leguminoceae, chi
Glycine L. ð u tương tr ng trư c ñây mang nhi u tên khác nhau, sau này có

tên khoa h c là Glycine max (L) Merill do Ricker và Morse ñ ngh năm 1948
và là tên chính th c.
Tên khoa h c này ñư c ch p nh n và ñã ñư c dùng h u như duy nh t ñ
ch ñ u tương tr ng trong các tài li u khoa h c. Glycine ñư c chia làm 2 h
ph là Glycine và Soja. Glycine Soja là tên g i chính th c cho các lồi đ u
tương hoang d i t năm 1977 (Wer C.R, 1966) [44].
ð u tương là cây tr ng c nh t c a nhân lo i, có ngu n g c t Mãn Châu
(Trung Qu c) vào kho ng th k 11 trư c công nguyên. T th k th nh t
sau công nguyên, ñ u tương m i ñư c phát tri n kh p Trung Qu c và bán ñ o
Tri u Tiên. T th k th 1 ñ n th k th 16, ñ u tương ñư c di th c t i
Nh t B n, ðông Nam á và Trung Á (Weber C.R and Moorthy B.R, 1952)
[45]. T năm 1790, cây ñ u tương ñã ñư c các nhà truy n giáo mang t
Trung Qu c v tr ng

vư n th c v t Pari và Hoàng gia Anh.

Năm 1765, Samuel Bowen ñưa ñ u tương t Trung Qu c sang M và ñ n
năm 1940, ñ u tương m i tr thành cây tr ng l y h t đ ng th hai sau ngơ v
giá tr s n lư ng.
M , do ñi u ki n th i ti t, khí h u và đ t đai thích h p, đ u tương đư c
m r ng r t nhanh và tr thành vùng s n xu t đ u tương chính trên th gi i.
T M ñ u tương lan r ng sang các nư c châu M khác, ñáng chú ý nh t là
Braxin và Achentina (Ngô Th Dân và c ng s , 1999) [5].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 4


2.2. TÌNH HÌNH S N XU T ð U TƯƠNG TRÊN TH

GI I VÀ

TRONG NƯ C
2.2.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i
ð u tương là cây có d u quan tr ng b c nh t trên th gi i và ñ ng hàng
th 4 trong các cây lương th c, th c ph m quan tr ng sau cây lúa mì, lúa
nư c và ngơ. Do có kh năng thích ng r ng nên nó đư c tr ng kh p 5 châu
l c, nhưng t p chung ch y u

châu M trên 70 %, ti p ñ n là châu Á. Tình

hình s n xu t đ u tương trên th gi i trong nh ng năm g n ñây th hi n trong
b ng 2.1.
B ng 2.1. Tình hình s n xu t ñ u tương trên th gi i t năm 2003 đ n
năm 2007
Di n tích

Năng su t

S n lư ng

(tri u ha)

(t /ha)

(tri u t n)

2003

83,6

22,80

190,8

2004

91,6

22,43

205,5

2005

92,4

23,18

214,2

2006

94,9

23,43

222,4

2007

94,9

22,78

216,1

Năm

(Ngu n: FAO, 2008) [7]
S li u

b ng 2.1 cho th y di n tích gieo tr ng và s n lư ng ñ u tương

trên th gi i tăng nhanh t năm 2003 ñ n năm 2004 và tăng ch m trong giai
đo n 2004 đ n 2007, di n tích tr ng ñ u tương trên th gi i ñã tăng hơn 11,3
tri u ha. Năng su t ñ u tương trên th gi i trong 5 năm qua tương ñ i n ñ nh,
bi n ñ ng t 22 – 23 t /ha. Do di n tích gieo tr ng tăng ñã làm s n lư ng ñ u
tương trên th gi i năm 2007 ñã tăng thêm g n 26 tri u t n so v i năm 2003.
Các nư c tr ng ñ u tương ñ ng ñ u trên th gi i là M , Braxin,
Achentina, Canada và Trung Qu c (B ng 2.2)
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 5


M là nư c ñ ng ñ u th g i v di n tích cũng như s n lư ng, theo
th ng kê c a FAO thì di n tích đ u tương c a M năm 2007 là 30,56 tri u ha
v i s n lư ng là 70,7 tri u t n. ð ng hàng th 2 sau M là Braxin v i di n
tích năm 2007 là 20,63 tri u ha, s n lư ng ñ t 58,19 tri u t n và ñ ng hàng
th 3 th gi i là Achentina và th 4 là Trung Qu c. Tuy nhiên năng su t ñ u
tương c a M ch ñ t 23,13 t /ha ñ ng th 3 sau Achentina và Braxin.
B ng 2.2. Di n tích, năng su t và s n lư ng ñ u tương năm 2007 c a m t

s nư c s n xu t ñ u tương trên th gi i
Di n tích

Năng su t

S n lư ng

(tri u ha)

(t /ha)

(tri u t n)

M

30,56

23,13

70,70

Braxin

20,63

28,19

58,19

Achentina

16,10

28,26

45,50

Trung Qu c

8,90

17,50

15,60

Tên nư c

(Ngu n: FAO, 2008) [7]
2.2.2. Tình hình s n xu t đ u tương trong nư c
Vi t Nam trong nh ng năm g n ñây cây ñ u tương ñã phát tri n khá
nhanh c v di n tích và năng su t ñáp ng m t t l ñáng k cho tiêu dùng n i
ñ a. B ng 2.3 cho th y trong 5 năm g n ñây di n tích gieo tr ng đ u tương c a
c nư c ñã tăng khá nhanh, năm 2007 ñã ñ t 280 nghìn ha tăng 115 nghìn ha so
v i năm 2003 (tăng 69,7 %). Năng su t bình quân c a c nư c cũng có s c i
thi n ñáng k song v n còn th p, năm cao nh t 2007 m i ñ t 14,64 t /ha tương
ñương kho ng 64% so v i năng su t bình quân trên th gi i. V i vi c tăng c
di n tích gieo tr ng và năng su t nên s n lư ng ñ u tương năm 2007 đã đ t
đư c 410 nghìn t n vư t hơn năm 2003 t i 190 nghìn t n (tăng 86%). Như v y
sau 5 năm di n tích ñ u tương c nư c ñã tăng 80 nghìn ha (tăng 64,5%), năng
su t bình quân tăng 2,3 t /ha (tăng 19,2%) và s n lư ng tăng 143,4 nghìn t n.

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 6


T năm 2006 đ n năm 2008 di n tích có bi n đ ng gi m do đi u ki n thiên tai
nh hư ng (bão, lũ...), sau đó có xu hư ng tăng l i d n, nhưng s n lư ng ñ u
tương c a c nư c v n tương ñ i n ñ nh. ði u đó cho th y khoa h c cơng
ngh m i v gi ng và k thu t canh tác ñ i v i cây ñ u tương c a nư c ta đã
có nh hư ng l n đ n s n xu t. Tuy v y s n lư ng ñ u tương trong nư c cũng
ch m i ñáp ng ñ cho kho ng 15% nhu c u t i ch .
B ng 2.3. Tình hình s n xu t ñ u tương

Vi t Nam t năm 2003 – 2007.

Di n tích

Năng su t

S n lư ng

(nghìn ha)

(ta/ha)

(nghìn t n)

2003

165,6

13,27

219,7

2004

183,8

13,38

245,9

2005

204,1

14,34

292,7

2006

185,8

13,90

258,2

2007

280,0

14,64

410,0

Năm

(Ngu n: FAO, 2008) [7]
Theo Lê Qu c Hưng (2007) [9] nư c ta có m t ti m năng r t l n ñ m
r ng di n tích tr ng đ u tương c 3 v xn, hè và đơng. Di n tích có th đ t
1,5 tri u ha, trong đó phân b

các vùng sau: Vùng ð ng b ng Sơng H ng

có th m r ng di n tích đ n 600 nghìn ha ñ u tương v ñông trên ñ t 2 lúa,
mi n núi phía b c 400 nghìn ha trên các lo i ñ t d c, B c trung b 300 nghìn
ha và Tây Nguyên là 100 nghìn ha. Qu ñ t ñang có này là m t l i th ñ
nư c ta phát tri n ñ u tương ñ m b o nhu c u trong nư c.
nư c ta v i 7 vùng sinh thái khác nhau thì vùng đ ng b ng sơng H ng
có đi u ki n thu n l i hơn c cho vi c phát tri n kinh t nói chung nh t là s n
xu t nông nghi p. Là vùng có đi u ki n th i ti t khí h u, đ a hình, đ t đai m u
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 7


m thích h p cho nhi u lo i cây, cịn gieo tr ng đư c nhi u v trong năm, đ c
bi t có mùa đơng l nh càng làm tăng thêm s phong phú và ña d ng v ch ng
lo i gi ng. Nhi u cây tr ng v đơng đang hình thành các vùng s n xu t hàng
hóa t p chung v i quy mơ l n, ñem l i ngu n thu nh p cao trong đó có cây
đ u tương.
V tình hình s n xu t ñ u tương c a vùng ñ ng b ng sông H ng: Niên

giám th ng kê 2008 cho th y năm 2006 di n tích là 66,5 nghìn ha, s n lư ng
đ t 103 nghìn t n, đ n năm 2007 tăng lên 66,7 nghìn ha, s n lư ng tăng 106,3
nghìn t n và ñang ñư c m r ng phát tri n. ðây cũng là vùng ñã ñ t ñư c
năng su t ñ u tương bình quân cao nh t so v i c nư c.
V cơ c u mùa v và h th ng luân canh:
- Cây ñ u tương xuân ñư c gieo tr ng ch y u trên ñ t bãi ven sơng, trên
đ t chun m u.
- V hè thu thư ng ñư c ñưa vào tham gia trong h th ng luân canh cho
vùng có l i th phát tri n cây v đơng s m, v i lo i cây tr ng cho hi u qu
kinh t cao như: rau, hoa, ngô... theo công th c luân canh lúa xuân + ñ u
tương hè thu + cây v đơng s m và ngơ xn hè + ñ u tương hè thu + ngô
ñông.
Cây ñ u tương ñư c tr ng ch y u trên ñ t hai lúa theo công th c lúa
xuân + lúa mùa + đ u tương đơng. Song cây đ u tương trong h th ng cây
tr ng c a vùng v n ch mang tính ch t là cây tr ng ph , cây ñ c i t o ñ t...
cho nên di n tích đ u tương có xu hư ng gi m ñ như ng ch cho các cây
tr ng có giá tr kinh t cao như cây rau, cây dưa các lo i.
Th i gian qua đã có nhi u ti n b k thu t m i v gi ng và các bi n
pháp k thu t ñưa ra áp d ng cho s n xu t: Các gi ng ñ u tương m i ñã ñư c
ch n theo hư ng ng n ngày, năng su t cao, kh năng thích ng r ng ... ðã xác
đ nh đư c nhóm gi ng ch u l nh (cho v xn và v đơng), nhóm gi ng ch u
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 8


nóng cho v hè và v hè thu và nhóm gi ng có th gieo tr ng đư c c 3 v /
năm. V các bi n pháp k thu t đã xác đ nh đư c quy trình s n xu t ñ u
tương cho t ng vùng sinh thái khác nhau mang tính đ t phá cho vi c m r ng
di n tích đ u tương:
- Quy trình s n xu t đ u tương trên n n ñ t ư t b ng bi n pháp k thu t
làm ñ t t i thi u và khơng làm đ t

vùng đ ng b ng b c b .

- Quy trình k thu t gieo đ u tương (gieo g c r , gieo vãi, gieo b ng
máy...) nh m ñ m b o k p th i v , m r ng di n tích đưa l i hi u qu kinh t
cao cho cây ñ u tương v đơng.
T các ti n b k thu t m i ñư c áp d ng, cây ñ u tương đơng vùng
đ ng b ng Sơng H ng ñã có chuy n bi n l n. Theo s li u th ng kê: năm
2000 di n tích là 33,5 nghìn ha, năm 2005 là 52,6 nghìn ha, năm 2008 là 59,2
nghìn ha, s n lư ng đ t 85,5 nghìn t n.
M c tiêu phát tri n cây ñ u tương c a B NN&PTNT ñ ra cho c nư c:
ð n năm 2010, di n tích đ u tương ư c ñ t 400.000 ha, năng su t ñ t 20 t /ha
và s n lư ng ñ t 800.000 t n c n áp d ng ñ ng b nh ng ti n b k thu t v
gi ng, th i v và k thu t canh tác.
2.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U, CH N T O GIÔNG ð U TƯƠNG
TRÊN TH GI I VÀ

VI T NAM

2.3.1. Tình hình nghiên c u, ch n t o gi ng ñ u tương trên th gi i
Trong s n su t nông nghi p, y u t gi ng gi vai trò quan tr ng b c nh t
trong vi c nâng cao năng su t, s n lư ng và ch t lư ng nông s n. V i cây ñ u
tương cũng v y, t k t qu nghiên c u và ch n t o gi ng ñ u tương, ñ n nay
chúng ta ñã có m t t p đồn gi ng đ u tương vơ cùng phong phú và đa d ng,
có th tr ng

nhi u đi u ki n khí h u, th như ng khác nhau, v i năng su t

và ch t lư ng ngày càng ñư c c i thi n. ðây là m t ñi u ki n quan tr ng cho
vi c m r ng di n tích, tăng năng su t và s n lư ng ñ u tương trên th gi i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 9


cho đ n nay.
Trong cơng tác nghiên c u gi ng ñ u tương, các nhà nghiên c u t p
trung m t s hư ng nghiên c u như: M i tương quan gi a các tính tr ng; m i
tương quan gi a các ch tiêu hình thái v i các y u t c u thành năng su t và
năng su t; các phương pháp ch n t o gi ng; các hư ng ch n t o gi ng ñ u
tương.
Nghiên c u v m i tương quan gi a các tính trang ln đư c quan tâm
trư c tiên trong cơng tác gi ng. Vì v y, ngay t giai ño n ñ u nghiên c u v
cây ñ u tương các nhà nghiên c u ñã t p trung theo hư ng này. Nhi u tác gi
cho r ng: M i tương quan gi a các tính tr ng ph thu c vào đ a đi m nơi
tr ng, các dịng cũng như ngu n g c c a chúng và th h nghiên c u. Trong
ch n gi ng, s hi u bi t v tương quan di truy n có vai trị r t quan tr ng. Khi
ti n hành ch n l c m t đ c tính nào đó, nhà nghiên c u có th bi t đư c các
đ c tính khác b nh hư ng như th nào. M i tương quan gi a y u t di truy n
v i ki u hình cũng có vai trị quan tr ng trong công tác gi ng. Theo Johnson
H.W và c ng s thì h s tương quan di truy n ñ u l n hơn h s tương quan
ki u hình đ i v i h u h t các c p tính tr ng nghiên c u [33].
K t qu nghiên c u v tương quan gi a di truy n và ki u hình c a
Weber và Moorthy (1952) [45] cho th y: Năng su t h t có m i tương quan
thu n v i ngày chín, chi u cao cây và tr ng lư ng h t. Cũng v i hư ng
nghiên c u y, Kaw và Meson (1972) [41] cho r ng năng su t h t có m i
tương quan thu n v i s qu trên cây, chi u cao cây, th i gian 50% ra hoa và
th i gian sinh trư ng. Hinson và Hartwig (1977) ñã ch ra r ng: ph n l n các
gi ng trong s n xu t đ u có lá chét r ng, các gi ng có lá chét r ng thơng
thư ng cho năng su t cao hơn các gi ng có lá chét h p. ð ng th i, hai ơng
cịn cho bi t hình d ng lá chét và s h t trên qu có tương quan v i nhau, cây
có lá chét bình thư ng (hình tr ng) thì qu thư ng có 2 - 3 h t.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 10


Khi nghiên c u t p đồn gi ng đ u tương ñ a phương, Kwon và c ng s
(1972) [35] cho r ng: Năng su t h t tương quan ngh ch v i th i gian sinh
trư ng giai ño n t gieo ñ n ra hoa.
Trong nghiên c u v gi ng, vi c lưu tr ngu n gen có vai trị đ c bi t
quan tr ng, làm cơ s cho vi c nghiên c u và ch n t o gi ng. Có r t nhi u
nư c trên th gi i ti n hành cơng vi c lưu tr ngu n gen đ u tương như:
Trung Qu c, n ð , Nh t B n, Pháp, M , Th y ði n, Nam Phi… v i t ng s
kho ng trên 45 nghìn m u gi ng.
Trong ch n t o gi ng ñ u tương, ngư i ta ti n hành theo các hư ng như:
Ch n l c dòng thu n; ch n l c l p l i; lai t o; t o dịng t ph i; t o dịng đ t
bi n; chuy n gen…
Trong công tác nghiên c u gi ng ñ u tương

M , các nhà ch n gi ng

s d ng các t h p lai ph c t p, cũng như nh p n i gi ng đ thu n hố tr
thành gi ng thích nghi v i vùng sinh thái, b sung gi ng m i vào ngu n qu
gen. M c tiêu ch n t o gi ng ñ u tương

M hư ng vào kh năng thâm canh

cao, d b o qu n và ch bi n [32].
Brazin là m t trong nh ng nư c s n xu t ñ u tương l n nh t th gi i.
Vi c nghiên c u ch n t o gi ng ñ u tương ñư c nư c này th c hi n t r t
s m. T năm 1976 đã có g n 1500 dịng đ u tương đư c trung tâm nghiên
c u qu c gia Brazin nghiên c u và ch n t o đư c nhi u gi ng thích h p v i
vùng ñ t vĩ ñ th p

trung tâm Brazin, tiêu bi u như các gi ng: Numbairi,

ABC – 8, Doko, Cristalina. Trong đó, gi ng Cristalina cho năng su t cao nh t,
ñ t 3,8 t n/ha. M c tiêu ch n t o gi ng c a Brazin là t o ra các gi ng ñ u
tương có th i gian t tr ng đ n ra hoa là 40 – 50 ngày, th i gian t tr ng đ n
chín là 107 – 120 ngày, cho năng su t cao, ch t lư ng h t t t và kháng sâu
b nh. Theo hư ng nghiên c u y Brazin ñã t o ñư c các gi ng như: BR979 –
1098, BR – 10.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 11


n ð cũng là nư c r t quan tâm ñ n nghiên c u v cây ñ u tương. Năm
1963,

n ð b t ñ u kh o nghi m các gi ng ñ a phương và nh p n i gi ng

t i trư ng ð i h c t ng h p Pathaga. Năm 1967,

n ð thành l p t ch c

AICRPS (the All India Covtinated Research Project on Soybean) và t ch c
NRCS (National Research Centre for Soybean) ñã t p trung nghiên c u v
gen c a ñ u tương và ñã phát hi n ñư c trên 50 tính tr ng phù h p v i đi u
ki n khí h u nhi t đ i, ñ ng th i phát tri n các gi ng kh năng ch ng b nh
kh m do virus. K t qu công tác nghiên c u gi ng ñ u tương c a

n ð ñã

t o ra ñư c m t s gi ng có tri n v ng như DS73 – 16, DS74 – 2, Birsasoil.

Hi n nay, m c tiêu ch n t o gi ng ñ u tương t p chung theo các hư ng
ch y u sau: năng su t h t cao; kh năng ch ng ch u sâu b nh; th i gian sinh
trư ng ng n; ch ng ñ ; chi u cao cây; kích thư c h t; ch t lư ng h t; ch ng
tách v qu ; kháng thu c tr c ; s lư ng và ch t lư ng protein [5].
2.3.2. Tình hình nghiên c u, ch n t o gi ng ñ u tương
Trư c năm 1945, di n tích tr ng đ u tương

Vi t Nam

nư c ta cịn ít, năng su t và

s n lư ng ñ u tương th p, vi c nghiên c u v cây ñ u tương h u như chưa
ñư c quan tâm. T sau khi ñ t nư c th ng nh t, di n tích đ t tr ng ñ u tương
ngày càng ñư c m r ng, cơng tác nghiên c u v cây đ u tương ngày càng
ñư c trú tr ng nhi u hơn. Trong nh ng nghiên c u v cây ñ u tương

nư c

ta, nghiên c u v gi ng có vai trị quan tr ng đ c bi t.
Nhi u nhà nghiên c u ñ u tương

Vi t Nam ñã nghiên c u m i tương

quan gi a các tính tr ng, tương quan gi a các ch tiêu sinh trư ng, phát tri n
v i năng su t ñ u tương. Tiêu bi u như nghiên c u c a Tr n Văn Lài và CS
[5] trên các gi ng ñ u tương ng n ngày ñã ch ra r ng: M t trong nh ng y u
t h n ch năng su t đ u tương

nhóm ng n ngày là di n tích lá. Các tác gi

trên đã ch ng minh đư c gi a di n tích lá v i năng su t có tương quan thu n
r t ch t (r = 0,89), và ñ xu t hư ng ch n gi ng ñ u tương ng n ngày trên cơ
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 12


s di n tích lá l n s cho năng su t h t cao. Ngồi di n tích lá, các tác gi
cũng cho bi t các y u t khác có nh hư ng đ n năng su t h t là s qu trên
cây và tr ng lư ng h t.
Trong ch n gi ng, vi c nghiên c u v tính di truy n và bi n d c a các
tính tr ng có ý nghĩa r t quan tr ng, nó làm cơ s xây d ng hư ng ch n gi ng
d a trên hi u bi t v tính di truy n và bi n d . Theo Vũ Tuyên Hoàng và các
CS (1983) [8] cho bi t, các tính tr ng khác nhau có h s bi n d và di truy n
khác nhau. V i nh ng tính tr ng có h s bi n d th p và h s di truy n cao
có th ti n hành ch n l c

th h đ u. Các tính tr ng như di n tích lá, chi u

cao cây có h s di truy n cao nhưng l i có h s bi n d th p. Các tính tr ng
như s qu ch c trên cây, kh i lư ng 1000 h t có h s di truy n th p nhưng
h s bi n d cao. M i tính tr ng ñ u có m i tương quan nh t ñ nh ñ n năng
su t h t như: gi a s qu trên cây v i năng su t có h s tương quan r = 0,38,
gi a kh i lư ng 1000 h t v i năng su t có h s tương quan r = 0,38, gi a s
đ t mang qu v i năng su t có h s tương quan r = 0,53, gi a kh i lư ng h t
trên cây v i năng su t có h s tương quan r = 0,94.
Cũng đi theo hư ng nghiên c u m i tương quan gi a các tính tr ng s
lư ng v i năng su t h t, ðào Quang Vinh (1984) [24] ñã ch ng minh ñư c
ch s di n tích lá, hi u su t quang h p và lư ng ch t khơ tích lu bi n đ ng
r t m nh theo ñi u ki n tr ng tr t. Lư ng ch t khơ tích lu tương quan thu n
v i di n tích lá và hi u su t quang h p

giai ño n sinh trư ng dinh dư ng,

di n tích lá nh hư ng nhi u hơn đ n tích lu ch t khơ

giai ño n sinh

trư ng sinh th c. Vai trò c a di n tích lá và hi u su t quang h p đ i v i s
tích lu ch t khơ là tương đương nhau, gi a năng su t h t và tích lu ch t khơ
có tương quan thu n khá ch t (r = 0,48 – 0,69). T k t qu

y, các tác gi ñ

xu t: đ tăng lư ng ch t khơ tích lu nh m tăng năng su t h t c n tăng cư ng
s phát tri n c a b lá

giai ño n đ u, duy trì b lá và tăng kh năng quang

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 13


h p

giai ño n sau.
Khi nghiên c u t p đồn đ u tương, Vũ ðình Chính (1995) [4] đã phân

các ch tiêu thành 3 nhóm tuỳ theo tương quan c a chúng v i năng su t h t.
Nhóm th nh t là các ch tiêu không tương quan ch t v i năng su t h t (r <
0,5) bao g m 18 ch tiêu (th i gian sinh trư ng, chi u cao cây, s ñ t trên cây,
s đ t trên cành…). Nhóm th hai là các ch tiêu có tương quan ch t v i năng
su t (r > 0,6) bao g m 15 ch tiêu (s qu trên cây, t l qu ch c, s ñ t mang

qu , s n t s n, di n tích lá…). Nhóm th ba là các ch tiêu có tương quan
ngh ch v i năng su t bao g m 5 ch tiêu (t l qu 1 h t, t l qu lép, t l
b nh virus, t l ñ m vi khu n và t l sâu đ c qu ). Trên cơ s đó, tác gi đã
đưa ra mơ hình cây đ u tương có năng su t cao là: Kh i lư ng 1000 h t l n,
t l qu 2 – 3 h t cao, di n tích lá th i kỳ qu m y l n, kh i lư ng ch t khô
th i kỳ hoa r cao và s lư ng n t s n trên cây nhi u.
Theo Ph m Th ðào (1998) [6] cho r ng: ch t lư ng h t gi ng ho c kh
năng b o qu n h t gi ng không b

nh hư ng b i các giai ño n sinh trư ng

dinh dư ng c a cây. Ch t lư ng h t sau thu ho ch có tương quan thu n v i
kh i lư ng riêng c a h t, ñ nhăn v h t tương quan ch t v i kích thư c h t,
v t nhăn trên v h t và ñ c ng c a v h t. ð ng th i, năng su t h t có tương
quan thu n v i chi u cao cây, s qu trên cây và s đ t trên thân chính.
Cơng tác ch n t o gi ng ñ u tương

nư c ta ñư c ti n hành theo các

phương pháp cơ b n như: lai t o, t o gi ng ñ t bi n, ch n l c t các gi ng ñ a
phương và các gi ng nh p n i.
Như v y, công tác nghiên c u, ch n t o gi ng ñ u tương

nư c ta trong

th i gian qua ñã thu ñư c nhi u thành t u ñáng k . B gi ng ñ u tương ngày
càng phong phú v i nhi u gi ng m i có năng su t và ch t lư ng h t ngày
càng ñư c nâng cao, thích nghi t t v i đi u ki n t nhiên t ng vùng sinh thái.
Tuy nhiên, b gi ng đ u tương hi n có chưa th đáp ng đ y đ nh ng địi
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 14

h i c a th c ti n s n xu t. M t trong nh ng hư ng s n xu t nông nghi p c a
chúng ta hi n nay là luân canh tăng v . Cây ñ u tương đơng đã đư c nhi u
đ a phương quan tâm phát tri n, tr thành m t v cây tr ng quan tr ng, có tác
d ng t o vi c làm, tăng thu nh p cho ngư i dân và c i t o đ t. Vì v y, c n
nghiên c u ch n t o các gi ng đ u tương có th i gian sinh trư ng ng n, năng
su t cao, kh năng thích ng r ng, cũng như ch ra trong các gi ng hi n có,
gi ng nào thích nghi t t v i đi u ki n v đơng đ b sung cho b gi ng đ u
tương v đơng, ñáp ng yêu c u m r ng di n tích, thâm canh tăng v cũng
như tác d ng c i t o ñ t, ñ c bi t các vùng ñ t b c màu.
2.4. CÁC YÊU C U K THU T
2.4.1. Yêu c u nhi t ñ
Trong m i giai ño n sinh trư ng phát tri n, cây ñ u tương yêu c u m t
nhi t ñ khác nhau. H t ñ u tương thư ng n y m m trong kho ng nhi t ñ t
100C ñ n 400C. Nh ng gi ng ñ u tương ch u l nh có th n y m m

nhi t đ

6 – 80C. Nhi t đ thích h p nh t cho h t n y m m là 25 – 300C. Nhi t ñ th p
cây m c ch m, d b nhi m sâu b nh, gi m kh năng cây con vư t s c nén
c a ñ t do nh hư ng t i t c ñ vươn dài c a tr c dư i lá m m [5].
Nhi t đ thích h p cho cây ñ u tương sinh trư ng phát tri n là 25 –
270C. S sinh trư ng c a cây trong giai ño n trư c lúc ra hoa tương quan ch t
ch v i nhi t ñ , th i kỳ cây con ñ u tương ch u rét t t, th i kỳ lá đơn có th
ch u ñư c nhi t ñ dư i 00C, lá kép có th phát tri n

nhi t đ 120C, ch s

di n tích lá tăng theo nhi t đ trong kho ng nhi t ñ 13 – 180C. Nhi t ñ cao

trên 400C nh hư ng sâu s c ñ n vi c hình thành đ t, sinh trư ng c a lóng và
phân hóa hoa. Nhi t đ th p nh hư ng đ n q trình ra hoa k t qu . Nhi t ñ
100C ngăn c n s phân hố hoa, nhi t đ dư i 180C đã có kh năng làm cho
qu khơng đ u.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 15