Hướng dẫn giải toán bằng sơ đồ đoạn thẳng cho học sinh khá giỏi lớp 4 (Khóa luận tốt nghiệp)

TRUONG DAI HQC SU PHAM HA NOI 2
KHOA GIAO DUC TIEU HOC

VI THI THUY

HUONG DAN GIAI TOAN
BANG SO DO DOAN THANG
CHO HOC SINH KHA - GIOI LOP 4
KHOA LUAN TOT NGHIEP DAI HOC
Chuyén nganh: Phuong phap day hoc Toan

Người hướng dẫn khoa học
ThS. LÊ THU PHƯƠNG

HÀ NỘI - 2014


LOI CAM ON
Trong q trình thực hiện khố luận, ngoải sự cỗ gắng nỗ lực của bản
thân, tơi cịn nhận được

sự động viên, hướng

dẫn, chỉ bảo tận tình của

ThS. Lê Thu Phương và những ý kiến đóng góp của thầy cơ trong tổ phương
pháp.

Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành và sâu sắc đến các thầy cô giáo
trong khoa Giáo dục Tiểu học, các thầy, cô giáo trong tổ phương pháp dạy
học Toán, đặc biệt là sự hướng dẫn chỉ bảo tận tình của ThS. Lê Thu Phương

- piảng viên khoa Giáo dục Tiểu học trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã
giúp đỡ tơi hồn thành khố luận này.
Do

điều kiện thời gian, năng

lực cịn hạn chế nên khố luận khơng

tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tơi rất mong nhận được sự đóng góp ý
kiến của các thầy cơ và các bạn đề khố luận của tơi được hồn chỉnh hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!

Ha Noi, thang 5 nam 2014
Sinh vién

Vi Thi Thuy


LOI CAM DOAN
Tôi xin cam đoan dưới sự hướng dẫn của ThS. Lê Thu Phương, khoá
luận tốt nghiệp “Hướng dẫn giải toán bằng sơ đồ đoạn thắng cho học sinh
khá - giỏi lớp 4” được hồn thành khơng trùng với bất kì khố luận nào khác.
Trong q trình làm khố luận, tôi đã kế thừa những thành tựu của các
nhà khoa học với sự tran trọng và biệt ơn.
Hà Nói, tháng 5 năm 2014
Sinh viên

Vi Thị Thuỳ

MUC LUC
MO DAU... cesessssssssssssssstsessessnsccssssscenececceceeeeeeesstssssennenssssneesceeseeeeeeeeeeeesstustinneenseneete 1
1. Lý đo chon dé tai ccecccescccssscsssssssssscssssscssssssssssesssssesssssessssscsssussssscsssaseessssessssecssssvessaee 1
2. Muc dich nghi€n CUU..........csccsssssssssssecssssssesssssecseseseesssesecseseenessseseseeseseeseseseseeseseeees 2
3. Đối tượng nghiên cỨU...........................-2se ©EE+x#EEEEEEEEEEEEEEEE724E77111771133272E 2722.
2
ly

¿2c

n6

...................... 2

5. Giả thuyết khoa hỌC........................... 2-©seS++eEEEEEEEEEEEEEE1EE11E271377111771133272E 2721. 2
05) Ìn 90(02)8/2i1-i00ii 0 ........................... 2
(9®. 000029:

03 (4)si

......................

3

8. Cấu trúc của khố luận............................---cccccccvccrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrirrrrriririririrrrrrrrid 3
(0) 00) 00)6 U44...,...........,ƠỎ

4

CHƯƠNG 1. TÌM HIẾU CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA PHƯƠNG PHÁP GIẢI
TỐN BẰNG SƠ ĐỒ ĐOẠN THĂNG....................................25--22csEcveeeerkeerrrrerrre 4
1.1. Đặc điểm nhận thức của học sinh LOD 4 ..............

4

B1".

4

na ~........................

I8...

4

L.1.3, CHU

5

IF

..............

Xa...

IV

5
áo

—...........................,Ô 5

1.2. Phương pháp giải toán bằng sơ đồ đoạn thăng ở Tiểu học.................... 6

IPĐN

6i na ................................ 6

1.2.2. Vai trị của việc dạy học tốn băng phương pháp dùng sơ đồ đoạn thăng.......Ó
1.2.3. Thực trạng của việc dạy học “giải toản băng sơ đồ đoạn thăng” ở Tiểu học...7

CHUONG 2. HUONG DAN HỌC SINH KHÁ - GIỎI GIẢI MOT SO BAI
TOAN CU THE BANG PHUONG PHAP SO BO DOAN THANG.................. 9
2.1. Nội đung giải toán băng sơ đồ đoạn thăng cho học sinh lớp 4............................. 9


2.2. Các bước giải bài toán......................---cc
S222 1112. ...arrrrrreee 9
2.3. Các dạng todnr cu thé oiescceccccsescscssecsssssessssssecssssesessssscssssssesssssecssssseesssseeesssesecsssees 11
2.3.1. Dang toan: “Tim hai số khi biết tơng và hiệu của hai số đó”.......................... 11
2.3.2. Dạng tốn: “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ số của hai số đó”.......................... 17

2.3.3. Dạng tốn: '“Tìm hai số khi biết hiệu và tỉ số của hai số đó”.......................... 26
CHUONG 3. MOT SO GIAI PHAP, BIEN PHAP NHAM NANG CAO
HIEU QUA BOI DUONG GIAI TOAN BANG SO BO DOAN THANG CHO
HỌC SINH KHÁ - GIỎI LỚP 4....................................22-2 ©EE+EEEEEEEEEEEeeEvEererrreerre 35
3.1. Boi dưỡng niềm say mê, hứng thú học Toán ở học sinh ..............................
. --- -- 36
3.2. Rèn cho học sinh một số kĩ năng trong việc giải bài toán băng phương pháp

dùng sơ đồ đoạn thăng. . . . . . . . . . . . .

--- 2% + ©2EEx9EETkEEEE11E22112711512211112711127212172erxeed 37

3.2.1. Kĩ năng tóm tắt bài tốn bằng sơ đồ đoạn thắng..............................-----ccceccrceee 38
3.2.2. Kĩ năng dùng sơ đồ đoạn thắng đề lập luận cho bài toán.............................. 39
3.2.3. Rèn luyện học sinh trình bày bài g1ải............................
55 5< sSs+eseeeesrseesrsrssee 39

KẾT LUẬN ................................----22-©22©2e+2EEAE+EEEEE15E2271127111E7171127111127711227111
1.1m... 41


MO DAU
1. Ly do chon dé tai
Tiểu học là cấp học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và
phát triển nhân cách của con người, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục
phố thơng và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dan. Dé dat duoc mục tiêu
trên, nhà trường Tiểu học đã duy trì dạy học tốn, việc giúp các em học tốt

mơn học, học có phương pháp là mục tiêu hàng đầu được đặt ra trong mọi tiết
hoc. Dé làm được việc đó, người giáo viên cần giúp học sinh phân tích bải
tốn nhằm nhận biết được đặc điểm, bản chất bài toán, từ đó lựa chọn được
giải pháp thích hợp.
Giải tốn là mức độ cao nhất của tư duy. Nó địi hỏi mỗi học sinh phải
huy động gần hết những vấn đề kiến thức logic được thể hiện bằng những
ngơn ngữ tốn học. Mỗi bài tốn, mỗi dạng tốn đều có mỗi quan hệ chặt chế
với nhau. Việc tổ chức hướng dẫn cho học sinh năm được kiến thức trừu
tượng, khái quát của bài toán, dạng toán phải dựa trên những cái cụ thể,

gần

gũi với học sinh sau đó học sinh vận dụng những nguyên tắc, khái niệm trừu

tượng để giải quyết những vấn đề cụ thể theo đúng con đường của nhận thức
là: Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, rồi từ tư duy trừu tượng trở

về thực tiễn.
Ở lớp 4, các em đã được học giải các bài tốn điển hình bằng phương
pháp sơ đồ đoạn thắng như: “7m hai số khi biết tổng và biệu của hai số đó ”,
“Tìm hai số khi biết tổng và tỉ số của hai số đó”,

“Tìm hai số khi biết hiệu và

tỉ của hai số đó”. Trong q trình đạy giải toán nâng cao cho học sinh khá giỏi lớp 4, người giáo viên cần sử dụng triệt để ưu điểm của phương pháp giải
toán bằng sơ đồ đoạn thăng để giúp các em năm chắc bản chất của mỗi dạng
toán, phát triển tư duy và khả năng giải toán các bài tốn khó cho học sinh

khá - giỏi.


Từ những lý do trên cùng với định hướng của ThS. Lê Thu Phương, tôi
chọn đề tài “Hướng dẫn giải toán bằng sơ đồ đoạn thẳng cho học sinh khá giới lớp 4” đề tìm hiểu và nghiên cứu nhăm nâng cao sự hiểu biết về toán học,
nâng cao khả năng giải các bài tốn khó cho học sinh.
2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu cách giải ba dạng tốn “Tìm hai số khi biết tổng
và hiệu của hai số đó”,

“Tìm hai số khi biết tổng và tỉ số của hai số đó”,

“Tìm hai số khi biết hiệu và tỉ số của hai số đó ” và hướng dẫn học sinh giải
một số bài toán cơ bản và nâng cao điển hình của ba dạng tốn trên, đề tài
nhằm giúp các em học sinh nắm chắc bản chất các đạng tốn, nâng cao và
phát huy tính chủ động sáng tạo cho học sinh khá - giỏi lớp 4.
3. Đối tượng nghiên cứu
Các bải tốn khó ở ba đạng tốn “Tìm hai số khi biết tổng và hiệu của
hai số đó”,

“Tìm hai số khi biêt tổng và tỉ số của hai số đó”,

“Tìm hai số khi

biết hiệu và tỉ số của hai số đỏ” bằng sơ đồ đoạn thăng cho học sinh khá giỏi lớp 4.
4. Phạm vi nghiên cứu
Học sinh khá - giỏi lớp 4.
5. Giả thuyết khoa học
Đề tài thành công sẽ là cơ sở cho giáo viên chủ động trong việc hướng
dẫn bồi đưỡng giải toán cho học sinh khá - giỏi lớp 4, ngoài ra còn giúp cho

học sinh biết cách lập kế hoạch giải các bài tốn khó, nâng cao hiệu quả đạy
học vả bồi dưỡng học sinh giỏi toán.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu cơ sở lý luận của phương phương pháp giải tốn bằng sơ đồ
đoạn thăng trong chương trình Tốn lớp 4.
- Hướng dẫn giải một số bài tốn khó ở dạng “7ìm hai số khi biết tổng
và hiệu của hai số đó”,

“Tìm hai số khi biết tổng và tỉ số của hai số đó”,

“Tìm hai số khi biết hiệu và tỉ số của hai số đó ”.


- Đề ra một số giải pháp, biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng
giải toán bằng sơ đồ đoạn thắng cho học sinh khá - giỏi lớp 4.
7. Các phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết;
- Phương pháp đàm thoại;
- Phương pháp quan sát;
- Phương pháp luyện tập - thực hành;
- Phương pháp đánh giá tơng hợp.
8. Cấu trúc của khố luận
Ngồi phần Mở đầu, Kết luận, Phụ lục, Tài liệu tham khảo, Khố luận
gồm ba chương:
Chương 1: Tìm hiểu cơ sở lí luận của phương pháp giải tốn bằng sơ đồ
đoạn thắng
Chương 2: Hướng dẫn học sinh khá - giỏi giải một số bài toán cụ thể
bằng phương pháp sơ đồ đoạn thắng
Chương 3: Một số giải pháp, biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả bồi
dưỡng giải toán bằng sơ đồ đoạn thắng cho học sinh khá - giỏi lớp 4.


Khóa day đủ ở file: Khóa luận full