Xã hội Việt nam tong cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp

SOẠN DẠY
Ngày 12 tháng 4 năm 2009 Ngày 13 tháng 4 năm 2009
Bài 22 Tiết PPCT: 31
Chương II
VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX
ĐẾN HẾT CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1918)
-------------------------------------------------------------
Bài 22
XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA
LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Những điếm mới trong nề kinh tế - xã hộiViệt nam đầu thế kỷ XX.
- Những chuyển biến về kinh tế đã tạo ra những chuyển biến về xã hội như thế nào.
- Nguyên nhân của những biến đổi trong nề kinh tế - xã hội Việt Nam là do sự tác động
của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp.
2. Kỹ năng
Bồi dưỡng kĩ năng so sánh các nội dung, kiến thức lịch sử.
3. Thái độ
- Hiểu được bản chất bóc lột của thực dân Pháp
II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ
- Giáo viên:
+ Bản đồ hành chính Đông Dương thời thuộc Pháp
+ Sơ đồ Bộ máy thống trị của Pháp ở Đông Dương.
- Học sinh:
+ Sưu tầm tranh, ảnh phản ánh những điểm mới trong nền kinh tế - xã hội Việt Nam.
+ Sưu tầm một số tài liệu văn học, sử học có liên quan đến nội dung bài học
III. HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC.
1. Ổn định lớp (1phút)
2. Kiểm tra bài cũ: (4 phút)
Câu 1: Lập bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương.

Câu 2: Tại sao cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong
trào Cần vương?
3. Dẫn dắt vào bài mới GV đưa ra một số tranh, ảnh phản ánh tình hình kinh tế - xã hội
Việt Nam đầu thế kỷ XX. Từ đó đặt vấn đề: Tại sao đầu thế kỷ XX đã xuất hiện những điếm mới
trong nền kinh tế - xã hội Việt Nam? Điểm mới được thể hiện như thế nào?
Trong tiết học này, chúng ta tìm hiểu cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất
để thấy được những biến đổi về kinh tế - xã hội ở nước ta hồi đầu thế kỉ XX.
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA
THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG
15’ Hoạt động 1: Cả lớp 1. NHỮNG CHUYỂN BIẾN
VỀ KINH TẾ
- Giới thiệu thời điểm
thực dân Pháp tiến hành
khai thác thuộc địa lần
- Mục đích: Vơ vét sức
người, sức của nhân dân
Đông Dương đến tối đa.
Năm 1897, thực dân Pháp tiến
hành khai thác thuộc địa lần
thứ nhất
thứ nhất. - Mục đích
khai thác?
- Tổ chức cho cả lớp
thảo luận: “Những điểm
mới trong nông nghiệp,
công nghiệp, giao thông
vận tải, thương nghiệp
đầu thế kỷ XX?”

- Sự biến đổi đó có lợi
cho Pháp hay nhân dân
Việt Nam?
- So sánh sự khác nhau của
kinh tế Việt Nam ở hai
thời điểm: cuối thế kỷ XIX
với đầu thế kỷ XX.
- Rút ra bản chất bóc lột
thuộc địa của thực dân
Pháp.
- Nông nghiệp: Đẩy mạnh việc
cướp đoạt ruộng đất để lập đồn
điền.
- Công nghiệp: Khai thác mỏ
và công nghiệp phục vụ đời
sống (xi măng, điện, nước…)
- Giao thông: đường sắt,
đường bộ, cầu, cảng được xây
dựng.
- Thương nghiệp do người
Pháp độc chiếm
=> Phương thức sản xuất
TBCN từng bước du nhập vào
Việt Nam. Tuy vậy, phương
thúc bóc lột phong kiến vẫn
được duy trì.
10’ Hoạt động 2: Cá nhân 2. NHỮNG CHUYỂN BIẾN
VỀ XÃ HỘI
- Trong xã hội Việt Nam
đầu thế kỷ XX còn tồn

tại các giai cấp cũ
không? Đó là những giai
cấp nào? Thân phận của
họ có gì khác trước?
HS đọc SGK và xem một
số tranh ảnh (sưu tầm
thêm)
Xã hội Việt Nam phân hóa sâu
sắc. Giai cấp cũ tiếp tục tồn tại
và phân hóa, giai cấp mới ra
đời
- Giai cấp địa chủ phong
kiến
Một bộ phân nhỏ dựa vào
Pháp trở nên giàu có. Một số
địa chủ vừa và nhỏ có tinh
thần chống Pháp.
- Nông dân
+ Chịu thuế khóa, địa tô, phu
phen, tạp dịch… nạn cướp đất.
+ Bị mất đất, một bộ phận phải
tìm đường ra thành phố, hầm
mỏ, đồn điền, công trường,
nhà máy để kiếm việc làm.
+ Là lực lượng hùng hậu trong
phong trào chống Pháp.
10’ Hoạt động 3: Thảo
luận nhóm
- Giai cấp công nhân
+ Làm việc trong các hầm mỏ,

- Cho HS thảo luận theo
tổ: “Cuộc khai thác
thuộc địa của thực dân
Pháp làm nảy sinh
những lực lượng xã hội
mới nào?”
- Kết luận:
+ mau thuẫn dân tộc và
giai cấp gay gắt.
+ Tạo những điều kiện
bên trong cho cuộc vận
động giải phóng dân tộc
theo hướng mới.
- Xác định các lực lượng xã
hội mới: Công nhân, tư
sản, tiểu tư sản và nguyên
nhân nảy sinh các lực
lượng xã hội đó.
- Thái độ đối với vấn đề
giải phóng dân tộc của từng
giai cấp và tầng lớp
đồn điền, các xí nghiệp công
nghiệp, công trường, các
ngành giao thông …
+ Số lượng ngày càng đông,
sống tập trung (Năm 1914 có
khoảng 10 vạn công nhân
chuyên nghiệp)
+ Đầu thế kỷ XX còn non trẻ,
mục tiêu đấu tranh chủ yếu là

vì quyền lợi kinh tế và tham
gia phong trào chống Pháp do
các tầng lớp khác lãnh đạo.
- Tầng lớp Tư sản
Những người làm đại lý cho
Pháp, thầu khoán, chủ xưởng,
hiệu buôn, một số sĩ phu tiến
bộ lập hiệu buôn, cơ sở sản
xuất…
- Tầng lớp tiểu tư sản
Gồm tiểu thương, tiểu chủ,
viên chức, thầy giáo, nhà báo,
học sinh, sinh viên…
Ga Hà Nội đầu thế kỷ XX
Kết luận:
Tác động của cuộc khai thác
và bóc lột thuộc địa:
- Ít nhiều làm thay đổi nền
kinh tế Việt Nam.
- Mâu thuẫn dân tộc và giai
cấp trong lòng xã hội Việt
Nam trở nên gay gắt.
- Nảy sinh các tầng lớp, giai
cấp mới, tạo ra những điều
kiện bên trong cho cuộc vận
động giải phóng dân tộc theo
hướng mới.
4. Củng cố: (4 phút)
- Hướng dẫn HS lập bảng so sánh cơ cấu kinh tế - xã hội Việt Nam trước và trong cuộc
khai thác thuộc địa lần thứ nhất

Thời gian
Nội dung
Trước cuộc khai thác thuộc địa Sau cuộc khai thác thuộc địa
Cơ cấu kinh tế - Kinh tế chủ yếu là nông nghiệp
- Công nghiệp, thương nghiệp kém
- Nông nghiệp là chủ yếu
- Công nghiệp, thương nghiệp, giao
phát triển thông vận tải phát triển
Cơ cấu xã hội - Hai giai cấp chính là phong kiến
và nông dân
- Hai gai cấp chính là phong kiến và
nông dân.
- Xuất hiện giai cấp, tầng lớp công
nhân, tư sản, tiểu tư sản.
- Gợi ý trả lời các câu hỏi và bài tập cuối bài
5. Dặn dò: (1 phút)
- Sưu tầm tranh ảnh thời Pháp thuộc; trả lời các câu hỏi sgk.
- Tìm hiểu phong trào Đông Du do Phan Bội Châu Khởi xướng và phong trào duy tân do
Phan Chu Trinh khởi xướng.
IV – RÚT KINH NGHIỆM