skkn một số kinh nghiệm rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 3 4 tuổi

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Như Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã dạy: “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tuỳ
theo sức của mình” Đúng vậy, chúng ta cần phải rèn kỹ năng sống (đặc biệt là
kỹ năng tự phục vụ ) cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ và bắt đầu từ việc nhỏ nhất
như: quét nhà, quét lớp học, kê bàn ghế, tự xúc cơm, tự vệ sinh cá nhân,...Kỹ
năng tự phục vụ là một yếu tố quan trọng có thể giúp trẻ tăng cường tính độc lập
và cảm giác về sự thành công. Dạy cho trẻ biết những kỹ năng tự phục vụ giúp
trẻ ý thức được bản thân, đây là cơ hội tốt nhất giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn
và trưởng thành trong cuộc sống, trẻ sống có trách nhiệm hơn với chính mình,
dạy trẻ biết quan sát và làm theo hướng dẫn của người lớn trong các công việc
nhỏ hàng ngày. Chính những việc làm của người lớn thường ngày sẽ được trẻ
chú ý quan sát và ghi nhớ để thực hiện lại. Vì vậy, ngoài việc nâng cao tính tự
tính tự giác, tự lập, trẻ còn tạo dựng được tinh thần tập thể, biết quan tâm và
giúp đỡ những người xung quanh…Nhưng trong thực tế hiện nay, trong nhiều
gia đình, các bậc cha mẹ thường không để cho các cháu nhỏ phải làm gì cả,
ngoài việc học tập và vui chơi. Đến trường các cháu cũng vậy. Do đó, việc rèn
kỹ năng tự phục vụ bản thân cho trẻ trong trường mầm non là việc làm vô cùng
cần thiết. Sự tự tin, cách ứmg xử của trẻ và hiểu biết của chúng về thế giới xung
quanh phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng môi trường giáo dục mầm non và mối
quan hệ tương hỗ giữa giáo viên và trẻ.
Là một giáo viên mầm non công tác chăm sóc giáo dục trẻ cũng là một
nghề như bao nghề khác trong xã hội hiện nay.
Để đạt được hiệu quả công tác cao ở bất cứ nghề nào mỗi giáo viên đều
cần có tấm lòng yêu nghề, mến trẻ tận tâm với nghề. Đặc biệt ở lĩnh vực giáo
dục, liên quan đến hàng vạn con người, những chủ nhân tương lai của đất nước
thì trách nhiệm của người giáo viên càng nặng nề và cao cả. Nói đến nghề
nghiệp tất phải có chuyên môn, muốn làm nghề giỏi phải nắm vững chuyên
môn và nghiệp vụ sư phạm, điều mà mỗi cán bộ, giáo viên ai ai cũng biết.
Đối với trẻ mầm non, mà đặc biệt là lứa tuổi mẫu giáo bé “điểm khởi đầu”
của quá trình hình thành nhân cách con người thì việc giáo dục kỹ năng sống

cho trẻ là quan trọng và rất cần thiết. Bởi trẻ đang chập chững bước những bước
đầu tiên vào đời, đang từng bước “học làm người”. Nếu các kỹ năng sớm được
hình thành thì trẻ sẽ có nhân cách phát triển toàn diện và bền vững.
“Trẻ em hôm nay - Thế giới ngày mai”, trẻ em là nguồn hạnh phúc của
mỗi gia đình, là tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp của cha
anh, gánh vác mọi công việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc - xã hội chủ nghĩa. Mọi
trẻ em sinh ra đều có quyền được chăm sóc, nuôi dưỡng, tồn tại và phát triển.
Khi xã hội ngày càng phát triển thì giá trị con người ngày càng được nhận thức
đúng đắn và được đánh giá toàn diện. Vì một tương lai tươi sáng, trẻ em sẽ trở
thành chủ nhân hữu ích của tương lai, thì ngay từ tuổi ấu thơ trẻ phải được
hưởng nền giáo dục phù hợp, hiện đại và toàn diện về mọi mặt: Đức, Trí, Thể,
Mỹ.

1


Chính vì vậy tôi luôn quan tâm tới những biện pháp dạy kỹ năng tự phục
vụ cho trẻ đặc biệt là ở lứa tuổi tôi đang giảng dạy: Lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi. Trẻ
lớp tôi, ở lứa tuổi này trẻ đã hình thành được một số kỹ năng tự phục vụ nhưng
đa số trẻ con dựa dẫm vào người lớn.
Qua tìm tòi nghiên cứu, nhận thức sâu sắc ý nghĩa vai trò quan trọng của
các kỹ năng tự phục vụ đối với sự phát triển của trẻ và dựa vào khả năng tự phục
vụ của trẻ tại lớp nên tôi mạnh dạn chon đề tài “Một số kinh nghiệm rèn luyện
kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi trường mầm non trung thượng”
nhằm phát huy tính tự lập cho trẻ mẫu giáo3 - 4 tuổi khu chính trường mầm non
Trung Thượng.
Là một giáo viên có nhiều năm công tác trong ngành sư phạm mầm non,
có lòng say mê nhiệt huyết với nghề, với mong muốn làm sao để giúp cho trẻ có
được sự trải nghiệm những kinh nghiệm sống của người lớn từ đó có những kỹ
năng cần thiết để có thể vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Trẻ biết vận

dụng, biến những kiến thức của mình để giải quyết những khó khăn trong cuộc
sống sao cho phù hợp.
1.2. Mục đích nghiên cứu đề tài
+ Đánh giá thực trạng sự phát triển của trẻ về các mặt như:
- Về mặt thể chất.
- Về mặt tâm lý.
- Về mặt trí tuệ.
- Về mặt Các kỹ năng cơ bản cần thiết cho việc tự phục vụ bản thân mình.
- Tìm ra các biện pháp giúp trẻ lớp mẫu giáo bé luôn chủ động trong mọi
công việc của mình.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Trẻ 3- 4 lớp mẫu giáo bé khu chính Trường Mầm Non Trung Thượng.
- Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ.
1.4. Phương pháp nghiên cứa:
Các phương pháp giúp trẻ lớp mẫu giáo bé rèn luyện kỹ năng tự phục vụ.
* Phương pháp nghiên cứu lí luận: Đọc nghiên cứu tổng hợp các tài liệu
có liên quan đến vấn đề cần nghiên cứu.
* Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Phương pháp quan sát trẻ hoạt động.
- Phương pháp khảo sát theo phiếu điều tra.
- Phương pháp đàm thoại.
- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp trải nghiệm thực hành.

2. NỘI DUNG THỰC HIỆN

2


2.1. Cơ sở lý luận về việc thực hiện “Một số kinh nghiệm rèn luyện kỹ

năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi trường mầm non Trung Thượng”
Tạo tính tự lập cho trẻ không phải chỉ có hướng dẫn trẻ tự lo liệu cho bản
thân mà con giúp cho trẻ tự quyết định các vấn đề của mình. Đó cũng là cách
giúp trẻ vận động suy nghĩ, sáng tạo và tự tin.
Tính tự lập được hình thành rất sớm và là một biểu hiện tâm lí có ảnh
hưởng trực tiếp đến quá trình hình thành các phẩm chất nhân cách của trẻ. Một
số dấu hiệu đáng tin cậy của bắt đầu sự hình thành tính tự lập, đó là nhu cầu tự
khẳng định mình xuất hiện. Trẻ muốn tự làm một số việc trong sinh hoạt hằng
ngày. Giáo dục tính tự lập trong sinh hoạt hằng ngày mà còn là một trong những
điều kiện quan trọng để hình thành tính tự tin, năng động, sáng tạo, làm cơ sở
hình thành các kỹ năng sống sau này cho trẻ.
Tuy nhiên hiện nay vẫn còn nhiều phụ huynh chưa nhận thức rõ ràng về
việc cần dạy kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như kỹ năng tự bảo vệ bản thân,
tính tự lập, tự tin cho trẻ. Trên thực tế có rất nhiều trẻ thiếu kỹ năng bảo tự vệ
bản thân và sự mạnh dạn tự tin, tính tự lập: Trẻ sống thụ động, không biết ứng
phó trong những hoàn cảnh nguy cấp, không biết cách tự chăm sóc, tự bảo vệ
bản thân trước nguy hiểm, luôn tìm kiếm sự giúp đỡ của người lớn, hay ỉ lại tất
cả các việc lớn, nhỏ cho bố mẹ, cô giáo. Hơn thế nữa ở lứa tuổi mầm non trẻ
đang phát triển nhanh và mạnh mẽ cả về thể lực và trí lực cũng như toàn bộ cơ
thể. Đó là giai đoạn khám phá, trải nghiệm và hình thành những kỹ năng cần
thiết cho cả cuộc đời và luôn có sự mày mò tìm hiểu trong cuộc sống hàng ngày.
Trong khi đó trẻ chưa có kinh nghiệm trong việc phòng tránh tai nạn và đảm bảo
an toàn cho chính mình dẫn tới trẻ có thể bị mất an toàn bất cứ lúc nào.
Vì vậy để hình thành và phát triển tính tự phục vụ cho trẻ nói chung và trẻ
mẫu giáo 3 - 4 tuổi nói riêng, tôi phối kết hợp với cha mẹ trẻ có những biện pháp
giáo dục phù hợp nhằm phát huy khả năng tự phục vụ, làm cơ sở cho sự hình
thành nhân cách cho trẻ sau này như: thể chất, trí tuệ, tình cảm – kỹ năng xã hội,
ngôn ngữ, một số kỹ năng cần thiết cho tính tự phục vụ.
2.2. Thực trạng vấn đề khi sử dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Tình hình địa phương:

Xã Trung Thượng là một xã miền núi đặc biệt khó khăn thuộc xã vùng
135, điều kiện kinh tế, cơ sở vật chất còn nhiều khó khăn, địa bàn của xã rộng
nằm rải rác ở các vùng sâu, vùng xa, đa số là người dân tộc thiểu số, xã có 6
chòm bản chiếm 99% là người nông dân, 1% là dân buôn bán. Trình độ dân trí,
mức sống về vật chất lẫn tinh thần còn hạn chế. Mới mấy năm gần đây đời sống
và dân trí dần dần phát triển hơn.
Tuy xã Trung Thượng còn nhiều khó khăn nhưng các cấp ủy Đảng chính
quyền trong xã luôn quan tâm đúng mức đến công tác giáo dục, đặc biệt là giáo
dục mầm non. Bên cạnh đó còn có các tổ chức xã hội và tổ chức Tầm nhìn thế
giới cùng Ban giám hiệu nhà trường cũng luôn sát cánh để ủng hộ nhóm lớp
chúng tôi trong mọi hoạt động, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên chúng
tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

3


2.2.2. Tình hình nhóm lớp.
* Thuận lợi:
Trường mầm non Trung Thượng nằm trên địa bàn Bản Ngàm, xã Trung
Thượng, Huyện Quan Sơn,Tỉnh Thanh hóa. Được sự quan tâm giúp đỡ của
Phòng Giáo dục & Đào tạo Quan Sơn, Đảng ủy UBND xã Trung Thượng, ban
lãnh đạo các chòm bản, các đoàn thể xã hội, tổ chức tầm nhìn thế giới, các bậc
phụ huynh trong toàn xã, trường được công nhận trường Mầm non đạt chuẩn
Quốc gia mức độ 1. Ngôi trường có khung cảnh sư phạm đẹp, sân chơi rộng rãi,
sạch sẽ. Trường được đầu tư nhiều đồ dùng, đồ chơi, các trang thiết bị và cơ sở
vật chất phục vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ, được đầu tư tương đối đầy
đủ.
Năm học 2017 - 2018, tôi được Ban giám hiệu trường mầm non Trung
Thượng phân công phụ trách lớp mẫu giáo bé (3 - 4 tuổi) tại khu chính. Lớp có 2
cô đều tốt nghiệp bằng đạt chuẩn và trên chuẩn.

- Lớp mẫu giáo bé tổng số có 32 cháu, trong đó có 17cháu gái và 15 cháu
trai. 100% trẻ đúng độ tuổi 3-4 tuổi, 100% trẻ đã học qua lớp nhà trẻ.
- Được sự quan tâm của các cấp các ban ngành đoàn thể nhà trường được
cấp một số đồ dùng, đồ chơi ngoài trời cho các cháu vui chơi.
- Trường lớp đã được sửa sang, trang trí phù hợp, đẹp mắt và thuận lợi
cho các cháu hoạt động.
- Ban giám hiệu trường luôn sát cánh cùng giáo viên khuyến khích, động
viên chị em phát huy khả năng tìm tòi, sáng tạo, nâng cao chất lượng chăm sóc
giáo dục.
- Bản thân tôi là một giáo viên trẻ luôn nhiệt tình tâm huyết với nghề, ham
học hỏi, trau dồi kiến thức, có trình độ nghiệp vụ, chuyên môn vững vàng.
- Lớp rộng rãi, thoáng mát, đầy đủ cơ sở vật chất. Nhà trường đầu tư đồ
dùng, đồ chơi, các trang thiết bị và cơ sở vật chất phục vụ chăm sóc giáo dục trẻ
tương đối đầy đủ.
- Nhiều phụ huynh trẻ rất nhiệt tình quan tâm tới việc học tập của các
con. Quan tâm ủng hộ và kết hợp chặt chẽ với giáo viên trong việc chăm sóc và
giáo dục trẻ.
* Khó khăn:
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy, chăm sóc giáo dục
trẻ được đầu tư đầy đủ tuy nhiên nhiều nhiều loại đồ dùng, đồ chơi đã cũ, mẫu
mã chưa phong phú nên cũng ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động giáo dục của
trẻ.
- Sĩ số trẻ của lớp rất đông 32 cháu nên còn gặp khó khăn khi tổ chức các
hoạt động. Khả năng nhận thức của các cháu không đồng đều nhiều cháu khả
năng tự phục vụ còn rất yếu, rụt rè, lúng túng, nhút nhát. Bên cạnh đó lớp có
nhiều trẻ trai rất hiếu động nên việc đưa trẻ vào nề nếp còn rất khó khăn. Nhiều
trẻ là con em của các gia đình ở các huyện khác đến tạm trú làm ăn sinh sống
nên mức độ nhận thức của trẻ không đồng đều.

4

- Một số phụ huynh trẻ làm nghề tự do, buôn bán, bận nhiều công việc
nên nhiều khi còn chưa quan tâm chú trọng đến trẻ. Sự phối hợp cùng cô giáo
rèn nề nếp cho trẻ ở nhà còn hạn chế.
- Trẻ bị hưởng bởi cuộc sống phát triển hiện đại như: Internet, tivi, các trò
chơi điện tử.....
Xuất phát từ những thuận lợi và khó khăn trên, bản thân tôi đã trăn trở suy
nghĩ để tìm ra những biện pháp giúp trẻ lớp mình rèn luyện kỹ năng tự phục vụ.
Vào đầu năm học tôi khảo sát chất lượng kỹ năng tự phục vụ.
TT
1
2
3
4
5
6
7

BẢNG KHẢO SÁT KHẢ NĂNG TỰ PHỤC VỤ TRẺ ĐẦU NĂM
SÔ
TỶ LỆ CHƯA TỶ LỆ
NỘI DUNG
ĐẠT
TRẺ
%
ĐẠT
%
Kỹ năng tự cầm ca lấy
nước uống.

32
18/32
56,2
14
43,8
Kỹ năng trẻ tự dọn bát
mỗi khi ăn xong.
32
10/32
31,2
22
68,8
Lau mặt, rửa tay trước và
sau khi ăn xong.
32
10/32
31,2
22
68,8
Tự lấy gối, chăn trước và
sau khi ngủ dậy.
32
15/32
46,8
17
53,2
Kỹ năng tự đi giầy, dép.
32
15/32
46,8

17
53,2
Kỹ năng tự cởi, mặc, xếp
quần áo.
32
9/32
28,1
23
71,9
Khả năng trẻ tự làm mà
32
không cần gv nhắc nhở.
0
0
32
100
Bảng 1: kết quả kháo sát khả năng tự phục vụ của các cháu mẫu giáo bé

Với kết quả khảo sát như trên tôi nhận thấy khả năng tự phục vụ của trẻ là một
vấn đề mà người giáo viên phải chú trọng. Vì thế tôi luôn trăn trở làm thế nào để
tìm ra những biện pháp hữu hiệu để giờ học của trẻ đạt kết quả tốt.
Là giáo viên mầm non người trực tiếp giảng dạy trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi,
bản than tôi thấy việc rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ là rất cần thiết và
quan trọng, xong kết quả kết quả rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ phụ thuộc
rất nhiều vào các yếu tố và nhiều các hoạt động. Vì vậy tôi đã nghiên cứu và đưa
ra một số giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả của việc rèn luyện kỹ năng
tự phục vụ cho trẻ.
2.3. Giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề:
2.3.1. Giải pháp 1: Khảo sát khả năng tự lập của trẻ.
Khi tiến hành thực hiện bất cứ hoạt động nào với trẻ, muốn trẻ của lớp

mình đạt được kếtquả tốt nhất, như ý muốn thì người giáo viên cần phải hiểu trẻ,
nắm được những đặc điểm cụ thể của từng trẻ. Từ đó mới đưa ra được những
giải pháp hữu hiệu để giáo dục trẻ có hiệu quả.

5


* Cách làm: Ngay từ đầu năm học tôi và các giáo viên cùng lớp đã chia
số trẻ trên lớp thành 2 tổ. Mỗi cô phụ trách 1 tổ và tiến hành đánh giá trẻ về các
mặt như: Tâm lý, thể chất, các kỹ năng cơ bản cần thiết cho việc tự phục vụ:
- Về tâm lý: Thường xuyên trò chuyện, vui chơi, tâm sự với trẻ, trao đổi
với phụ huynh của trẻ để hiểu được tính cách cũng như tâm lý của trẻ.
- Về thể chất: Phối hợp cùng nhân viên ý tế cân, đo cho 100% trẻ của lớp
mình và vào biểu đồ tăng trưởng của từng trẻ.
- Các kỹ năng cơ bản cần thiết chuẩn bị cho việc rèn luyện khả năng tự
phục vụ: Đánh giá trẻ thông qua các hoạt động học tập, vui chơi, vệ sinh cá
nhân....
2.3.2. Giải pháp 2: Đưa ra những kỹ năng cơ bản, cụ thể phù hợp với
lứa tuổi để dạy trẻ.
* Rèn cho trẻ kỹ năng tự phục vụ:
Giúp trẻ có những kỹ năng đơn giản như: Biết tự cất đồ dùng cá nhân khi
đến lớp, tự biết lấy và cất đồ dùng đồ chơi khi muốn chơi, tự rửa tay trước và
sau khi ăn cơm, kê bàn ghế chuẩn bị bàn ăn, chuẩn bị khăn lau, tự xúc cơm ăn,
biết giữ gìn vệ sinh trong khi ăn (không nói chuyện trong khi ăn, ăn không rơi
vãi, không vứt bỏ thức ăn) khi ăn xong biết lau, dọn bàn ăn, để bát thìa đúng quy
định, biết vệ sinh cá nhân,…Khi trẻ đến lớp mầm non thì các trẻ vẫn đang học
cách tự chăm sóc mình vì vậy giáo viên cần theo dõi sát sao từng hoạt động của
trẻ để kịp thời khuyến khích và chỉ dạy. Bất cứ lúc nào trẻ thử làm một việc gì,
cho dù trẻ có làm được hay không, giáo viên cũng nên biểu dương sự cố gắng
của trẻ và khuyên cháu thử làm lại một lần nữa. Giáo viên không nên vội giúp

trẻ mà điều cần thiết là hướng dẫn trẻ tự làm và cho trẻ có đủ thời gian để tự
mình làm những điều này, việc nhanh hay chậm tuỳ thuộc vào mỗi đứa trẻ.Vì
thế đừng tạo áp lực với trẻ mà hãy cử xử khéo léo và rèn kỹ năng tự phục vụ bản
thân cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi thời điểm, hình thành cả hành động
và thói quen cho trẻ trong sinh hoạt.
* Rèn trẻ kỹ năng hợp tác:
Cô tổ chức và khuyến khích trẻ cùng tham gia các công việc ở lớp theo
từng nhóm hoặc theo nhóm đôi như: 4 bạn cùng kê bàn ăn, 3cùng phơi khăn
giúp cô giáo, cùng xếp tủ dép…Việc hợp tác trong công việc này, giúp hình
thành ở trẻ tinh thần đồng đội, trẻ đoàn kết với nhau để hoàn thành tốt công việc
của mình.
* Rèn trẻ kỹ năng thể hiện bản thân:
Một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo viên cần chú tâm là phát triển
sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ tự thể hiện bản thân, luôn luôn
tự tin trong công việc và có suy nghĩ mình sẽ làm được việc. Kỹ năng sống này
giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống và ở mọi lúc mọi nơi.
Khi trẻ thấy rằng mình có thể tự làm việc nào đó, trẻ sẽ trở nên tin tưởng
vào khả năng của mình hơn, sẽ cố gắng vượt mọi khó khăn ở mức độ cao nhất
có thể hoàn thành nhiệm vụ mà không cần sự can thiệp của người lớn.

6


Trẻ ở độ tuổi nay rất hiếu động, người ta thường nói trẻ lên 3 thời kỳ
khủng hoảng về mặt tâm lý. Chính vì vậy trẻ rất thích thể hiện bản thân, khả
năng bản thân mình.
* Cách làm:
- Qua các giờ đón trẻ, giờ học, giờ ăn, giờ ngủ,vệ sinh, trả trẻ... tôi đưa ra
các tình huống, các đoạn clip ngắn, các hình ảnh đúng, sai (sưu tầm trên mạng)
yêu cầu trẻ nhận xét đưa ra các phương án trả lời hay, đúng nhất.

- Ngoài ra trong các hoạt động khác (hoạt động ngoài trời, hoạt động
chiều ) tôi cho trẻ tự lựa chọn và tham gia các hoạt động chơi nhằm phát triển
tính tự lập tự tin và khả năng sáng tạo tự phục vụ bản thân của trẻ. Qua sự hướng
dẫn làm mẫu của cô.
- Ngay từ đầu năm học, tôi luôn nhắc nhở, tạo cho trẻ có thói quen biết
nói ra những điều mình mong muốn. Gần gũi động viên khen ngợi trẻ kịp thời
khi cháu có những hành động mang tính tự lập, tự phục vụ bản thân mình để nêu
gương cho các bạn cùng lớp, tạo sự hứng thú tìm tòi.. và muốn khẳng định mình.
- Việc rèn khả năng lao động tự phục vụ. Từ những việc như tự cất dép,
cất ghế, cất sách vở, đồ dùng cá nhân…tôi đều hướng dẫn trẻ, để trẻ tự làm.
Hàng ngày, hàng tuần đều có lịch trực nhật, lao động để trẻ có ý thức hoạt động
tập thể.
- Vào các hoạt động chiều, tôi chú ý rèn trẻ các kỹ năng lao động vệ sinh
như gấp chăn, gấp quần áo, rửa tay, lau mặt. Thông qua các giờ dạy trẻ lau mặt,
hương dẫn trẻ gấp chăn, gấp quần áo...
- Cho trẻ tự nhận xét về một ngày của trẻ. Trẻ kể lại công việc mình làm
một ngày cho cô và các bạn nghe….
* Kết quả:
- Trẻ lớp tôi rất mạnh dạn tự tin. Tích cực, chủ động tham gia các hoạt
động. Có ý thức trong mọi hoạt động của trường của lớp:
+ Trẻ chủ động hơn khi tham gia các hoạt động, trò chơi, biết rủ nhau
cùng chơi, phân vai chơi trong nhóm, sáng tạo các hình thức chơi theo cá tính
của trẻ.
+ Trẻ có ý thức tự phục vụ bản thân cũng như chấp hành tốt các nội qui,
qui định của lớp.
+ Trẻ biết tự cất, lấy các đồ dùng cá nhân đúng nơi qui định.
+ Trẻ mạnh dạn, tự tin, hay trò chuyện cùng cô và các bạn, nói được suy
nghĩ của mình.
2.3.3. Giải pháp 3: Tổ chức lồng ghép trong các hoạt động và ở mọi
lúc mọi nơi (đặc biệt trong hoạt động vui chơi, hoạt động lao động, hoạt

động vệ sinh, hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong lớp học, nhà
trường) rèn luyện khả năng tự phục vụ của của bản thân trẻ.
Như chúng ta đã biết tâm lý của trẻ mầm non là rất thích nghe hát, kể
chuyện, đọc thơ. Nội dung các câu chuyện, bài hát thường có nội dung giáo dục
trẻ rất cụ thể. Chính vì vậy, tôi thường kể chuyện, hát, đọc thơ cho trẻ nghe và
thông qua nội dung các câu chuyện, bài hát, đọc thơ để rèn kỹ năng sống cho trẻ

7


( Đặc biệt là kỹ năng tự phục vụ cho trẻ). Giúp trẻ tiếp nhận một cách hứng thú,
tự nguyện làm công việc mà cô yêu cầu.
* Cách làm:
- Ví dụ như tôi dạy trẻ hát: “Rửa mặt như mèo” giảng giải cho trẻ hiểu
nội dung bài hát và đặt câu hỏi trẻ trả lời: bài hát kể về bạn nào? Vì sao bạn bị
đau mắt? Để không bị đau mắt các con phải làm gì?...cô giáo dục trẻ thông qua
bài hát và hướng dẫn trẻ cách rửa mặt thông qua việc lồng ghép trò chơi “bé tập
rửa mặt”

(Hình ảnh trò chơi bé tập rửa mặt)
- Ví dụ khi kể chuyện: “Gấu con bị sâu răng” giáo viên có thể gợi mở hỏi
trẻ như: vì sao gấu con bị sâu răng? Gấu đã làm gì?...thông qua truyện giáo dục
trẻ biết giữ gìn vệ sinh, đánh răng hàng ngày. Tôi thường kể chuyện cho bé nghe
những câu chuyện trong “tủ sách bé rèn luyện kỹ năng sống”. Qua những câu
chuyện giáo dục đạo đức cho trẻ, giáo dục tình yêu thương gia đình, yêu quê
hương đất nước…
- Hưởng ứng tích cực phong trào (xây dựng trường học thân thiện - học
sinh tích cực và chuyên đề xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm) với
yêu cầu tăng cường sự tham gia một cách hứng thú của trẻ trong các hoạt động
của nhà trường.

8


(Hình ảnh cô và trẻ chào mừng ban giám khảo về với hội thi
“lấy trẻ làm trung tâm”)
- Hưởng ứng các cuộc thi, chương trình tuyên truyền vệ sinh cá nhân tại
trường, các trò chơi giải trí tích cực khác phù hợp với lứa tuổi của trẻ mầm non.
Huy động và tạo điều kiện để có sự tham gia hoạt động đa dạng và phong phú
của cha mẹ trẻ, các tổ chức, cá nhân trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống,
giáo dục lòng yêu nước cho trẻ.

(Hình ảnh cô giáo đang tuyên truyền cách vệ sinh cá nhân cho trẻ)

9


- Tổ chức các hoạt động có sự tham gia trực tiếp của cha mẹ trẻ cùng hoạt
động với trẻ sắp đặt đồ, làm một số đồ dùng đồ chơi qua đó rèn luyện cho trẻ kỹ
năng làm và sử dụng các đồ dùng.
- Giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ thông qua hoạt động vệ sinh và
hoạt động lao động (ngày thứ 4 hàng tuần lớp mẫu giáo bé trực tuần) trẻ tham ra
nhặt lá cây, lấy chổi, bản hót rác.... sau khi làm xong cô cùng trẻ rửa tay bằng xà
phòng. Chiều đến cô cùng một số trẻ tưới hoa…
- Thông qua hoạt động cho trẻ rửa tay cô kết hợp cho trẻ cùng đọc bài thơ.
Rửa tay
Miếng xà phòng nho nhỏ
Em xát lên bàn tay
Nước máy đây trong vắt
Em rửa đôi bàn tay

Khăn lau đây thơ phức
Em lau khô bàn tay
Đôi bàn tay be bé
Nay rửa sạch bàn tay
Tất cả lớp chúng mình
Cùng giơ tay vỗ vỗ

10


(Hình ảnh cô và trẻ đang rửa tay kết hợp đọc bài thơ “rửa tay”)
* Kết quả:
- Trẻ rất hứng thú cùng cô tham ra mọi hoạt động.
- Thích được cô tuyên dương trước cả lớp về việc làm tốt của mình về
việc tự phục vụ bản thân mình.
- Muốn được cô và các bạn chú ý và khẳng định mình sẽ làm tốt.
2.3.4. Giải pháp 4: Tuyên truyền và phối hợp với cha mẹ trẻ để rèn
luyện kỹ năng tự phục vụ bản thân cho trẻ.
Như chúng ta đã biết thời gian trẻ ở trên lớp, trên trường còn nhiều hơn trẻ
ở nhà. Những bài học trẻ được học ở trường giúp trẻ phát triển đúng theo đúng
độ tuổi, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện cá về thể chất lẫn tinh thần và
nhận thức, giúp trẻ tự tin, mạnh dạn, tích cực và chủ động khi tham gia các hoạt
động cùng cô và các bạn.
Để đạt được kết quả chăm sóc và giáo dục trẻ tốt nhất. Tạo mọi điều kiện
tốt nhất cho trẻ được vui chơi, học tập. Cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng
tự phục vụ bằng cách tạo cơ hội cho trẻ được thực hành nhiều, khuyến khích và
luôn động viên trẻ làm những công việc vừa sức giúp cha mẹ như (nhặt rau, quét
nhà, tự vệ sinh cá nhân) trẻ được làm quen với những đồ dùng, vật dụng khác
nhau (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn, bộ đồ uống). Sự sạch sẽ gọn gàng, một số thói quen
nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ ăn

uống từ tốn, không vội vã, không khí cởi mở, thoải mái và đầm ấm, những cuộc
trao đổi nhẹ nhàng dễ chịu, cung cấp cho trẻ những mẫu hành vi văn hoá, những
hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và những người xung quanh trẻ.
Tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ thói quen tốt để hình thành những kỷ năng
tự phục vụ bản thân cho trẻ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này.
Cha mẹ cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý. Cha mẹ
nên tham gia các buổi trao đổi với giáo viên, tham gia các buổi họp của nhà
trường. và tập huấn kỹ năng kỹ luật tích cực cho bậc phụ huynh.
* Cách làm:
- Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về một ngày hoạt động của trẻ ở
lớp, những gì trẻ làm được và chưa làm được tôi trao đổi với phụ huynh để cùng
nhau đưa ra những biện pháp khắc phục kịp thời. Cũng như lắng nghe phụ
huynh trao đổi tình hình của trẻ ở nhà.
- Nhà trường đã mở lớp tập huấn kỹ năng kỷ luật tích cực cho bậc phụ
huynh.
- Tôi luôn tìm tòi trên sách báo về kỹ năng dạy trẻ tự phục vụ theo đúng
độ tuổi làm tài liệu tuyên truyền cho các bậc phụ huynh. Và ở góc tuyên truyền
của lớp tôi luôn có hình ảnh trẻ đang tự phục vụ như: trẻ lau mặt, rửa tay, đi dép,
nhặt rác.... để phụ huynh biết được con mình đã biết làm những công việc để
phục vụ bản thân mà không cần sự giúp đỡ của người lớn.
* Kết quả:
- Đa số phụ huynh đã nhận thấy vai trò của việc giáo dục tính tự phục vụ
cho trẻ. Trong đó có 20/32 = 62,5% phụ huynh cho rằng vấn đề dạy trẻ tự phục

11


vụ là rất quan trọng, 10/32 = 31,2% phụ huynh cho rằng việc này bình thường.
Và có 2/32= 6,3% phụ huynh không hề để ý tới và cho rằng trẻ lớn lên trẻ tự
biết.

2.3.5. Giải pháp 5: Tạo môi trường trong và ngoài nhóm lớp luôn
sạch sẽ an toàn nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho
trẻ.
- Thực hiện kế hoạch giáo dục, kế hoạch đánh giá trẻ bằng bảng đánh giá
trẻ mỗi trẻ có mỗi biểu mẫu đánh giá riêng nhằm giúp giáo viên quan sát ghi
chép hàng ngày từng chi tiết về sự tiến bộ của trẻ, các mối quan hệ với cô, với
bạn, ghi chép những kỹ năng mà trẻ đạt được trong ngày. Tôi đã trang bị các
bảng thông tin dành cho phụ huynh, xây dựng thư viện cho bé tại nhóm, lớp.
Khuyến khích giáo viên, các bậc cha mẹ tăng cường đọc sách cho trẻ nghe.
- Thực hiện nghiêm túc các buổi hoạt động vệ sinh và hoạt động lao động
(ngày thứ 4 hàng tuần), tổ chức các buổi cho bé cùng cô chăm sóc vườn rau, cây
xanh của nhóm lớp.

12


(Hình ảnh trẻ cùng cô dọn vệ sinh môi trường)
2.3.6. Giải pháp 6: Phối hợp với đồng nghiệp nhận thức sâu sắc về
việc rèn trẻ kỹ năng tự phục vụ cho trẻ.
- Giáo viên cần tạo cơ hội để trẻ được tương tác với bạn bè, người lớn,
được trải nghiệm thực hành và luyện tập thường xuyên ở trường cũng như ở gia
đình thông qua các hoạt động phong phú, đa dạng như học tập, vui chơi, lao
động, sáng tạo nghệ thuật,…
- Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến
khích sự chuyên cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy
năng khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc
biệt, phải giáo dục trẻ như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình
huống của cuộc sống.
- Việc rèn kỹ năng tự phục vụ bản thân cho trẻ nên bắt đầu từ khi còn nhỏ,
ngay từ tuổi mầm non, rèn kỹ năng tự phục vụ bản thân giúp trẻ tự lập, tự tin,

tích cực, sáng tạo trong cuộc sống.
- Giáo viên thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình
của trẻ, trao đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo
dục trẻ tại nhà, bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải.
*Cách làm:
- Tôi cùng các đồng nghiệp luôn học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau để đưa ra
nững biện phát phù hợp với độ tuổi.
- Tham khảo trên sách báo điện tử về cách dạy trẻ tự phục vụ theo đúng
độ tuổi
- Thông qua buổi sinh hoạt tổ, khối, nhà trường cùng đưa ra ý kiến, thảo
luận dạy trẻ tự phục vụ bản thân....
- Giáo viên cần tích cực tham gia các lớp học bồi dưỡng chuyên môn
nghiệp vụ về giáo dục mầm non. Giáo viên tích cực dạy dự giờ, hội giảng, trao
đổi chuyên môn với bạn bè, đồng nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ. Giáo viên không ngừng tự học tập, tự bồi dưỡng, đọc tạp chí chuyên
san, tài liệu về giáo dục mầm non để có biện pháp, kỹ năng tốt nhất chăm sóc
giáo dục trẻ, có những hiểu biết cần thiết để rèn kỹ năng sống nói chung và kỹ
năng tự phục vụ nói riêng cho trẻ.
2.4. Hiệu quả đề tài đối với khả năng tự phục vụ
Qua quá trình nghiên cứu đề tài tôi đã đặt ra cho mình những mục tiêu
cũng như kế hoạch để đạt được kết quả đối với lớp mẫu giáo 3 - 4 tuổi do tôi
phụ trách.
Với một năm học tôi kiên kiên trì thực hiện “Một số kinh nghiệm rèn
luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi trường mầm non Trung
Thượng” đến nay cơ bản trẻ đã biết tự phục vụ bản thân, hàng ngày trẻ có tác
phong mạnh dạn và tự tin hơn được thể hiện qua quá trình khảo sát đánh giá khả
năng tự phục vụ của trẻ chất lượng giờ học đã được nâng lên rõ rệt, so với kết
quả ban đầu trẻ mới đến lớp được thể hiện qua bảng khảo sát sau:

13

BẢNG KHẢO SÁT KHẢ NĂNG TỰ PHỤC VỤ TRẺ CUÔI NĂM
SÔ
TỶ LỆ CHƯA TỶ LỆ
TT
NỘI DUNG
ĐẠT
TRẺ
%
ĐẠT
%
Kỹ năng tự cầm ca lấy
1
32
32/32
100
0
0
nước uống.
Kỹ năng trẻ tự dọn bát
2
32
25/32
78,1
7
21,9
mỗi khi ăn xong.
Lau mặt, rửa tay trước và
3

32
32/32
100
0
0
sau khi ăn xong.
Tự lấy gối, chăn trước và
4
32
29/32
90,6
3
9,4
sau khi ngủ dậy.
5 Kỹ năng tự đi giầy, dép
32
29/32
90,6
3
9,4
Kỹ năng tự cởi, mặc, xếp
6
32
27/32
84,4
5
15,6
quần áo.
Khả năng trẻ tự làm mà
7

32
20/32
62,5
12
37,5
không cần gv nhắc nhở.
Bảng 2: kết quả kháo sát khả năng tự phục vụ của các cháu mẫu giáo bé
Như vậy sau khi áp dụng những giải pháp, kinh nghiệm rèn luyện kỹ năng
tự phục vụ cho trẻ thông qua các hoạt động giáo dục chúng ta thấy mức độ đạt
được trên trẻ đã tăng lên rõ rệt. Điều đó khẳng định một điều rằng các giải pháp
được sử dụng là đúng đắn và đem lại hiệu quả tốt trong quá trình giáo dục, đây
là một kết quả rất đáng mừng.
Kết quả như trên tuy chưa thực sự toàn diện những cũng là niềm khích lệ
rất lớn với tôi, là kết quả thu được sau một năm thực hiện “Một số kinh nghiệm
rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 3 - 4 tuổi trường mầm non
Trung Thượng”. Qua một năm thực hiện rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ
mẫu giáo 3 - 4 tuổi tôi đã đạt được kết quả đáng mừng. Không riêng gì bản thân
tôi mà việc rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ còn là công việc thường ngày
của các đồng nghiệp và trường mầm non Trung Thượng chúng tôi. Từ đó bản
thân tôi rút ra một số kinh nghiệm về việc rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ
mẫu giáo 3 - 4 tuổi đạt kết quả tốt.
* Về phía trẻ: Trải qua một quá trình rèn luyện, bằng các biện pháp khác
nhau trẻ được thực hành, trải nghiệm, được tự thỏa mãn nhu cầu tự phục vụ bản
thân trẻ, tôi thấy học sinh lớp tôi rất hứng thú tham gia các hoạt động của lớp và
đặc biệt trẻ mạnh dạn, tự tin hơn rất nhiều, không cần cô giáo phải nhắc nhở
nhiều mà trẻ tự phục vụ mình một cách thiết yếu ( bảng 2).
* Về phía cô giáo: Sau quá trình cùng trẻ học tập rèn luyện kỹ năng cơ bản
để phục vụ bản thân trẻ. Tôi thấy trẻ của lớp mình rất tự lập đã có những kỹ
năng cần thiết nhất cho bản thân trẻ. Chính vì vậy trẻ hứng thú, tự tin và mạnh
dan hơn rất nhiều khi tham gia các phong trào của lớp cũng như của nhà trường.

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHI

14


3.1. Kết luận:
Qua việc rèn luyện một số kỹ năng tự phục vụ bản thân trẻ, sẽ giúp trẻ
hình thành một số thói quen và thái độ tốt với công việc, dạy bé các bài học có
giá trị về cuộc sống, không phải mọi thứ đều có sẵn mà phải do con người lao
động làm nên.
Hình thành cho trẻ kỹ năng tự phục vụ bản thân một cách tốt nhất, cha mẹ
và giáo viên cần luôn bên cạnh để khuyến khích động viên trẻ, tránh để mất thói
quen tự phục vụ ở trẻ. Người lớn không làm hộ trẻ mà cần tạo cơ hội cho bé làm
để hình thành ở bé ý thức và suy nghĩ “con có thể tự làm được”, tin tưởng bé và
cho bé tự làm, dù lúc đầu có thể là chưa đúng, có sai sót nhưng dần bé sẽ tự
phục vụ được bản thân.
Trong quá trình rèn luyện một năm học thực hiện theo các hình thức đó tôi
thấy đã đạt được hiệu quả rõ rệt. Đặc biệt, với những hình thức tôi đã nghiên cứa
và đưa ra, trẻ nhận thức rất nhanh và biết ứng dụng trong cuộc sống thông qua
việc trẻ được trải nghiệm trong hoạt động học tập, vui chơi, lao động và vệ sinh.
Từ đó, tạo cho trẻ sự mạnh dạn, tự tin. Thông qua việc trẻ được thảo luận, suy
nghĩ tìm ra cách giải quyết đã giúp trẻ phát triển ở nhiều mặt: Trẻ phát triển
được các kỹ năng phán đoán, suy luận, biết đưa ra quyết định của mình. Bên
cạnh đó, ở các lĩnh vực trẻ cũng có những tiến bộ rõ rệt.
3.2. Kiến Nghị :
- Qua quá trình nghiên cứu tôi xin có những kiến nghị sau:
- Tạo điều kiện bổ sung những tài liệu tham khảo, trang thiết bị mầm
non và đồ dùng phục vụ trong công tác rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ
- Mở các lớp tập huấn về kỹ năng tự phục vụ cho trẻ ở mọi lứa tuổi.
Trên đây là toàn bộ những hiểu biết của tôi về đề tài này, rất mong được

sự ủng hộ góp ý một cách chân thành của hội đồng khoa học sáng kiến kinh
nghiệm các cấp để tôi hoàn thiện hơn những hiểu biết của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA
Trung Thượng, ngày 20 tháng 04 năm 2018
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VI
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác.
Người viết sáng kiến kinh nghiệm

Mạc Thị Duyến

15