Giáo án 5 hoạt động tác giả Tố Hữu

Tiết 23

VIỆT BẮC ( PHẦN I – TÁC GIẢ)

I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức:
- Nắm được những nét chính trong đường đời, đường cách mạng và đường thơ của Tố
Hữu, nhà hoạt động cách mạng ưu tú, lá cờ đầu của nền văn học nghệ thuật cách mạng
Việt Nam.
- Cảm nhận sâu sắc tính chất trữ tình chính trị về nội dung và tính dân tộc trong nghệ
thuật biểu hiện của thơ Tố Hữu.
2. Về kĩ năng:
- Kỹ năng đọc hiểu văn bản văn học sử.
- Kỹ năng đánh giá vấn đề: thấy được vẻ đẹp tư tưởng và phong cách thơ Tố Hữu.
- Kỹ năng trình bày vấn đề: trình bày kiến thức về một giai đoạn văn học.
3. Về thái độ:
- Hình thành thói quen: đọc hiểu văn bản về tác giả văn học
- Hình thành tính cách: tự tin khi trình bày kiến thức về tác gia, tác phẩm văn học
- Hình thành nhân cách: có tinh thần lạc quan, yêu đời , say mê lí tưởng, có ước mơ, khát
vọng cao đẹp của tuổi trẻ;
4. Định hướng phát triển năng lực:
- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản.
- Năng lực giải quyết những tình huống đặt ra trong văn bản.
- Năng lực đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.
- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về đặc điểm thơ ca, phong cách
nghệ thuật trong thơ Tố Hữu.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về nội dung và nghệ thuật thơ Tố Hữu.
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Thiết bị dạy học: SGK, SGV Ngữ văn 12 (tập 1); Tài liệu chuẩn kiến thức – kĩ năng
Ngữ văn 12; Bài soạn; Bài giảng Powerpoit; phiếu học tập

- Tư liệu tham khảo: Tố Hữu thơ và đời (NXB Giáo dục), Thi pháp thơ tố Hữu – Trần
Đình Sử (NXB Văn học)
2. Chuẩn bị của học sinh:
SGK, SBT Ngữ văn 12 (tập 1), soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
Tìm hiểu phiếu học tập số 1
III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
1. Kiểm tra bài cũ: (kiểm tra kết hợp trong phần khởi động)
2. Bài mới:
a. Hoạt động 1: Khởi động ( 5 phút)
* Phương pháp/Kĩ thuật dạy học
- Mục tiêu: Nhớ lại bài thơ Từ ấy của Tố Hữu tạo tâm thế cho HS tiếp cận bài mới.
1


- Phương pháp: Đố vui
* Hình thức tổ chức hoạt động:
- Ông là ai? (Ông là nhà thơ đông anh em nhất Việt Nam) Hãy đọc những câu thơ trong
bài thơ Từ ấy để lí giải điều này.
" Tôi đã là con của vạn nhà
Là em của vạn kiếp phôi pha
Là anh của vạn đầu em nhỏ
Không áo cơm, cù bất cù bơ...
GV: chuyển bài mới: Ông là nhà thơ đông anh em nhất Việt Nam chỉ là cách đùa vui
nhưng quả thật Tố Hữu là nhà thơ của lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn của con
người Cách mạng và của dân tộc. Hôm nay ...
b. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức. ( 32 phút)
* Mục tiêu/Phương pháp/Kĩ thuật dạy học
- Mục tiêu: Nắm được những nét chính trong đường đời, đường cách mạng và đường thơ
những đặc điểm chính trong phong cách nghệ thuật của Tố Hữu.
- Phương pháp: Sử dụng nhóm phương pháp đọc sáng tạo, nêu vấn đề, chơi trò chơi, Thảo

luận nhóm với kỹ thuật Trình bày một phút.
* Hình thức tổ chức hoạt động:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung chính
1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu
I. Vài nét về tiểu sử:
vài nét về tiểu sử tác giả.
Dựa vào SGK và những hiểu biết cá nhân, anh chị
Trò chơi:
hãy ghi lại các thông tin mà những câu thơ trên gợi
Phần 1: Đọc thơ đoán sự kiện
nhắc đến về cuộc đời Tố Hữu.
Chia lớp thành 2 đội chơi. GV
đưa ra đoạn thơ, trong vòng 10S,
các đội phải đoán được sự kiện
nếu không phần trả lời sẽ
nhường cho đội bạn. Mỗi SK
được 10 điểm.
Thơ Tố Hữu

1. Năm 20 của thế kỉ 20
Tôi sinh ra. Nhưng chưa được làm người
Nước đã mất. Cha đã làm nô lệ
[....] Ngẩng đầu lên, không thấy mặt trời
Đất lai láng những là nước mắt.... (Một nhành
xuân – một tiếng đờn)
2. Huế ơi, quê mẹ của ta ơi!
Nhớ tự ngày xưa, tuổi chín mười
Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng

Những thông tin được
gợi nhắc về cuộc đời
Tố Hữu, về sự kiện
của đất nước.

Tố Hữu sinh năm 1920 khi
đất nước chìm trong đêm
đen nô lệ.

Quê hương của Tố Hữu:
Huế - mảnh đất thơ mộng,
trữ tình còn lưu giữ nhiều
2


Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi ... (Quê mẹ
- Gió lộng)
3. Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim... (Từ ấy)
4. Cô đơn thay là cảnh thân tù
Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực
Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức
Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu (Tâm tư
trong tù – Từ ấy)
5. Chừ đây Huế, Huế ơi! Xiềng gông xưa đã
gãy
Hãy bay lên! Sông núi của ta rồi!
Nước mắt ta trào, húp mí, tràn môi

Cổ ta ré trăm trận cười, trận khóc!
[...] Ngực lép bốn nghìn năm, trưa nay cơn gió
mạnh
(Huế tháng Tám – Từ ấy)
6. Kháng chiến ba ngàn ngày
Không đêm nào vui bằng đêm nay
Đêm lịch sử, Điện Biên sáng rực
Trên đất nước, như huân chương trên ngực
Dân tộc ta, dân tộc anh hùng
(Hoan hô chiến sĩ Điện Biên – Việt Bắc)
6. Ồ thích thật, bài thơ Miền Bắc
Rất tự do nên tươi nhạc tươi vần
Cả không gian như xích lại gần
Thời gian cũng quên tuần quên tháng
… Đi ta đi khai phá rừng hoang
Hỏi núi non cao đâu sắt đâu vàng … (Bài ca
xuân 61)
7. Tôi lại nhìn, như đôi mắt trẻ thơ
Tổ quốc tôi, chưa đẹp thế bao giờ!
Xanh núi xanh sông, xanh đồng, xanh biển
Xanh trời, xanh của những giấc mơ..
Tôi bay giữa màu xanh giải phóng
Tầng thấp, tầng cao, chiều dài chiều rộng
Ôi Việt Nam! Yêu suốt một đời
Nay mới được ôm Người trọn vẹn, Người ơi!
(Vui thế hôm nay – Máu và hoa)
8. Xin tạm biệt đời yêu quý nhất
Còn mấy vần thơ, một nắm tro

nét văn hoá dân gian

1938 Tố Hữu được kết nạp
Đảng Công sản Đông
Dương
1939 - 1942 Tố Hữu bị thực
dân Pháp bắt giam.

Niềm vui khi Cách mạng
Tháng Tám thành công.

Niềm vui trước chiến thắng
Điện Biên - 1954

1961 - Ngợi ca cuộc sống
mới trên miền Bắc

Niềm tự hào niềm vui phơi
phới khi "toàn thắng về ta"

2002 - Bài thơ cuối cùng
của Tố Hữu
3


Thơ gửi bạn đường, tro bón đất
Sống là cho và chết cũng là cho.
Nhìn vào các đoạn thơ trích trong phiếu học tập em có nhận xét gì về đường thơ và đường
cách mạng của Tố Hữu ?
- Các đoạn thơ đều gợi ra những sự kiện quan trọng của đất nước. Có thể thấy đường thơ
và song hành gắn bó với những chặng đường CM đầy gian khổ hi sinh nhưng cũng nhiều
thắng lợi và vinh quang.

2. Hướng dẫn HS tìm hiểu về
II. Đường cách mạng, đường thơ:
đường Cách mạng, đường thơ
của Tố Hữu
Phần 2: Số nào đúng? Có nhiều
con số xuất hiện, hãy chọn con số
mà mình cho là đúng. Sau đó hãy
gắn những con số vừa chọn với
một tập thơ. Con số đúng được 10
điểm.
Trình chiếu slide 13
- GV trình chiếu slide 14 sơ đồ
grap các tập thơ và năm sáng tác

HS thảo luận nhóm lớn (5 nhóm)
- Thời gian: 5 phút
- Chọn ngẫu nhiên các tập thơ –
Tên nhóm tương ứng với các tập
thơ đã chọn.
- Nội dung thực hiện:
Tập thơ:
- Hoàn cảnh sáng tác:
- Nội dung cơ bản:
HS lần lượt trình bày, các nhóm
nhận xét, GV chuẩn kiến thức
Tập thơ
HCST

Tập thơ:
- Hoàn cảnh sáng tác:

- Nội dung cơ bản:

Nội dung

Tác phẩm tiêu
4


TỪ ẤY

VIỆT
BẮC

GIÓ
LỘNG

RA
TRẬN;
MÁU VÀ
HOA

Phong trào mặt trận
Dân chủ và cuộc
vận động tiến tới
Cách mạng tháng
Tám năm 1945

Cuộc kháng chiến
chống Pháp, gian
khổ, anh dũng của

dân tộc

Miền Bắc đi lên xây
dựng chủ nghĩa xã
hội và đấu tranh
thống nhất đất nước.

- Cảm thông sâu sắc với cuộc
sống cơ cực của những người
nghèo khổ trong xã hội.
- Ý chí kiên cường, yêu đời,
khao khát tự do của người
chiến sĩ trẻ
- Ca ngợi thắng lợi cách mạng,
khẳng định niềm tin của nhân
dân vào chế độ mới
- Là bản hùng ca về cuộc kháng
chiến chống Pháp gian khổ mà
anh hùng.
+ Ca ngợi những con người
kháng chiến: Đảng và Bác Hồ,
anh vệ quốc quân, bà mẹ nông
dân, chị phụ nữ, em liên lạc…
+ Nhiều tình cảm sâu đậm được
thể hiện: tình quân dân, miền
xuôi và miền ngược, tình yêu
đất nước, tình cảm quốc tế vô
sản,….
+ Phản ánh khí thế chiến thắng
hào hùng.

+ Hướng về quá khứ để thấm
thía nối đau khổ của cha ông,
công lao của thế hệ đi trước
+ Niềm tin vào cuộc sống mới
XHCN

+ Tình cảm thiết tha, sâu nặng
với miền Nam và quốc tế vô
sản.
Cuộc kháng chiến
- Ra trận: bản hùng ca về miền
chống Mĩ cứu nước Nam, những hình ảnh tiêu biểu
gian khổ, anh dũng cho dũng khí kiên cường của
và toàn thắng
dân tộc (anh giải phóng quân,
ngươờithợ điện, em thơ hoá anh
hùng, anh công nhân, cô dân
quân…)
- Máu và hoa:

biểu
- Tiếng hát
sông Hương.
- Tâm tư trong
tù
- Huế tháng
Tám

- Lượm, Bầm
ơi; Bà mẹ Việt

Bắc
- Việt Bắc;
Sáng tháng
năm
- Hoan hô
chiến sĩ Điện
Biên
- Ba mươi năm
đời ta có Đảng
- Trên miền Bắc
mùa xuân;
Tiếng chổi tre;
Mùa thu mới.
Mẹ Tơm;Quê
mẹ
- Miền Nam;
Mẹ Suốt; Hãy
nhớ lấy lời tôi..

- Việt Nam,
máu và hoa;
5


+ Ghi lại chặng đường cách
Nước non ngàn
mạng đầy gian khổ
dặm; Toàn
+ Niềm tin sâu sắc vào sức
thắng về ta

mạnh của quê hương, con
người Việt Nam.
+ Cổ vũ, ca ngợi chiến đấu,
mang đậm tính thời sự.
MỘT
Đất nước bắt đầu
- Giọng thơ trầm lắng, đượm
- Một khúc ca
TIẾNG
bước vào thời kì
chất suy tư, chiêm nghiệm về
xuân
ĐỜN; TA hàn gắn vết thương cuộc đời và con người.
VỚI TA
chiến tranh, xây
- Niềm tin vào lí tưởng và con - Có một ngày;
dựng, đổi mới
đường cách mạng, tin vào chữ
Chân lí vẫn
nhân luôn toả sáng ở mỗi hồn
xanh tươi
người.
- Em có nhận xét gì về chặng đường thơ của Tố Hữu và chặng đường cách mạng của
dân tộc ta?
GV kết luận: Nhìn vào chặng đường thơ Tố Hữu có thể thấy rất rõ chặng đường CM. Với
Tố Hữu, thơ và CM là một. Tố Hữu sáng tác thơ ca để phục vụ CM và chính CM cũng làm
cho thơ Tố Hữu không ngừng phát triển. Tố Hữu rất xứng đáng với danh hiệu “Con chim
sơn ca của CM” như nhiều người đã nói về ông.
3. Hướng dẫn HS tìm hiểu về phong cách thơ III. Phong cách thơ Tố Hữu:
Tố Hữu.

Phần 3: Ai nhanh hơn
- Tổ chức cho HS chơi trò chơi: Điền nhanh vào
dấu...
- Luật chơi: Hai đội cử người lên điền từ, cụm từ
còn thiếu vào ... có thể lần lượt thay nhau lên
điền. Mỗi đáp án đúng được 10 điểm
Phiếu số 2:
1. Thơ Tố Hữu mang tính chất trữ tình ... (chính trị).
2. Niềm vui trong thơ Tố Hữu không nhỏ bé tầm thường mà là ...(niềm vui lớn)
3. Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang tính ... (dân tộc) rất đậm đà.
4. Tố Hữu đặc biệt thành công khi vận dụng thể thơ ... (truyền thống)
5. Hồn thơ Tố Hữu luôn hướng đến cái ... (ta chung) với những lẽ sống lớn, tình cảm lớn,
niềm vui lớn
6. Tố Hữu thường sử dụng từ ngữ cách nói quen thuộc với ... (dân tộc)
Phiếu số 3:
1. Cảm hứng trong thơ Tố Hữu là cảm hứng ... (lịch sử - dân tộc)
2. Thơ Tố Hữu phát huy cao độ ...(tính nhạc) phong phú của tiếng Việt
3. Nổi bật trong thơ Tố Hữu là vấn đề vận mệnh ... (cộng đồng)
4. Giọng thơ mang tính chất ... (tâm tình)
5. Nhà thơ luôn đề cập đến những vấn đề có ý nghĩa ...(lịch sử)
6. Nhân vật trữ tình trong thơ Tố Hữu thường mang phẩm chất tiêu biểu cho ...(dân tộc)
6


GV chuẩn xác kiến thức bằng slide
22 . Yêu cầu HS đối chiếu với
phiếu học tập, bổ sung, sửa chữa.

c. Hoạt động 3: Thực hành. ( 3 phút )
* Mục tiêu/Phương pháp/Kĩ thuật dạy học

- Mục tiêu: Nắm được một số vấn đề cơ bản về tác giả Tố Hữu
- Phương pháp: Nêu vấn đề
* Hình thức tổ chức hoạt động: Trình chiếu câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Dòng nào chưa đúng với phong cách nghệ thuật thơ Tố Hữu:
A. Trữ tình chính trị
B. Trữ tình đạo đức
C. Giọng điệu tâm tình ngọt ngào và đậm đà tính dân tộc
D. Khuynh hướng sử thi
Câu 2: Ý nào chưa đúng với đặc điểm nội dung trong thơ Tố Hữu:
A. Tình cảm lớn
B. Lẽ sống lớn.
C. Niềm vui lớn.
D. Nỗi buồn to lớn.
Câu 3: Con đường thơ của Tố Hữu được đánh dấu bằng 5 tập thơ chính. Sắp xếp nào
sau đây đúng trình tự thời gian sáng tác của các tập thơ ?
A. Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận, Gió lộng, Máu và Hoa
B. Việt Bắc, Từ ấy, Gió lộng, Ra trận, Máu và Hoa.
C. Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Máu và Hoa
D. Ra trận, Từ ấy, Việt Bắc, Máu và Hoa, Gió lộng.
Câu 4: Thông tin nào sau đây về tác giả Tố Hữu là chưa chính xác
A. Trong giai đoạn 1930 – 1935, ông từng là thành viên của phong trào Thơ Mới.
B. Năm 1938 ông trở thành Đảng viên của Đảng Cộng sản và năm 1939 bị bắt giam ở
nhiều nhà tù miền Trung.
C. Nhiều năm liền ông phụ trách công tác văn hóa nghệ thuật của Đảng và từng là Ủy
viên của Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam.
D. Ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
d. Hoạt động 4: Vận dụng, mở rộng ( 4 phút )
* Mục tiêu/Phương pháp/Kĩ thuật dạy học
- Mục tiêu: Đạt những yêu cầu về kĩ năng đọc hiểu văn bản, nắm được nội dung của bài,
có sự vận dụng và mở rộng kiến thức

- Phương pháp: Đọc sáng tạo, kĩ năng trình bày, năng lực tự học.
7


* Hình thức tổ chức hoạt động: HS làm ở nhà, nộp sản phẩm vào tiết sau:
- Vẽ sơ đồ tư duy hoặc sơ đồ grap bài học : Việt Bắc - Phần I. Tác giả
- Sưu tầm thêm mỗi chặng đường thơ gồm 2 bài thơ của Tố Hữu.
3. Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà: ( 1 phút )
- Hoàn thành bài thu hoạch theo yêu cầu
- Chuẩn bị bài Việt Bắc - Phần I. Tác phẩm: Đọc văn bản, trả lời câu hỏi phần hướng dẫn
học bài, tìm hiểu thêm về hoàn cảnh lịch sử khi bài thơ ra đời (tranh ảnh, thơ ...)
Phụ lục:
TIẾT 23 VIỆT BẮC – PHẦN I TÁC GIẢ
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Họ tên HS/Nhóm ...............................................Lớp 11B2
Dựa vào SGK và những hiểu biết cá nhân, anh chị hãy ghi lại các thông tin mà những câu
thơ trên gợi nhắc đến về cuộc đời Tố Hữu.
Nhà thơ Tố Hữu (1920 - 2002)
Thơ Tố Hữu

Những thông tin
được gợi nhắc về
cuộc đời Tố Hữu, về
sự kiện của đất
nước.

1. Năm 20 của thế kỉ 20
Tôi sinh ra. Nhưng chưa được làm người
Nước đã mất. Cha đã làm nô lệ
[....] Ngẩng đầu lên, không thấy mặt trời

Đất lai láng những là nước mắt.... (Một nhành
xuân – một tiếng đờn)
2. Huế ơi, quê mẹ của ta ơi!
Nhớ tự ngày xưa, tuổi chín mười
Mây núi hiu hiu, chiều lặng lặng
Mưa nguồn gió biển, nắng xa khơi ... (Quê mẹ
- Gió lộng)
3. Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Tâm hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim... (Từ ấy)
4. Cô đơn thay là cảnh thân tù
Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực
Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức
Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu (Tâm tư
trong tù – Từ ấy
8


5. Chừ đây Huế, Huế ơi! Xiềng gông xưa đã
gãy
Hãy bay lên! Sông núi của ta rồi!
Nước mắt ta trào, húp mí, tràn môi
Cổ ta ré trăm trận cười, trận khóc!
[...] Ngực lép bốn nghìn năm, trưa nay cơn gió
mạnh
(Huế tháng Tám – Từ ấy)
6. Kháng chiến ba ngàn ngày
Không đêm nào vui bằng đêm nay
Đêm lịch sử, Điện Biên sáng rực

Trên đất nước, như huân chương trên ngực
Dân tộc ta, dân tộc anh hùng
(Hoan hô chiến sĩ Điện Biên – Việt Bắc)
6. Ồ thích thật, bài thơ Miền Bắc
Rất tự do nên tươi nhạc tươi vần
Cả không gian như xích lại gần
Thời gian cũng quên tuần quên tháng
… Đi ta đi khai phá rừng hoang
Hỏi núi non cao đâu sắt đâu vàng … (Bài ca
xuân 61)
7. Tôi lại nhìn, như đôi mắt trẻ thơ
Tổ quốc tôi, chưa đẹp thế bao giờ!
Xanh núi xanh sông, xanh đồng, xanh biển
Xanh trời, xanh của những giấc mơ..
Tôi bay giữa màu xanh giải phóng
Tầng thấp, tầng cao, chiều dài chiều rộng
Ôi Việt Nam! Yêu suốt một đời
Nay mới được ôm Người trọn vẹn, Người ơi!
(Vui thế hôm nay – Máu và hoa)
TIẾT 23 VIỆT BẮC – PHẦN I TÁC GIẢ
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
Họ tên HS/Nhóm ...............................................Lớp 11B2
Điền từ còn thiếu vào ...................
1. Thơ Tố Hữu mang tính chất trữ tình ...
. Niềm vui trong thơ Tố Hữu không nhỏ bé tầm thường mà là ...
3. Nghệ thuật biểu hiện trong thơ Tố Hữu mang tính ... rất đậm đà.
4. Tố Hữu đặc biệt thành công khi vận dụng thể thơ ...
5. Hồn thơ Tố Hữu luôn hướng đến cái ... với những lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui
lớn
6. Tố Hữu thường sử dụng từ ngữ cách nói quen thuộc với ...

9


TIẾT 23 VIỆT BẮC – PHẦN I TÁC GIẢ
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
Họ tên HS/Nhóm ...............................................Lớp 11B2
Điền từ còn thiếu vào ...................
1. Cảm hứng trong thơ Tố Hữu là cảm hứng ...
2. Thơ Tố Hữu phát huy cao độ ... phong phú của tiếng Việt
3. Nổi bật trong thơ Tố Hữu là vấn đề vận mệnh
4. Giọng thơ mang tính chất ...
5. Nhà thơ luôn đề cập đến những vấn đề có ý nghĩa
6. Nhân vật trữ tình trong thơ Tố Hữu thường mang phẩm chất tiêu biểu cho ...

10