Phân tích tác động của tỷ giá hối đoái tới cán cân thương mại ở Việt Nam giai đoạn 20042014

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
KHOA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ


BÀI THẢO LUẬN
MÔN KINH TẾ VĨ MÔ

ĐỀ TÀI:
“phân tích tác động của tỷ giá hối đoái tới cán cân thương mại ở Việt
Nam giai đoạn 2004-2014”.

Nhóm

:9

Lớp

: 1508MAEC0111

Giảng viên

: ThS. HÀ THỊ CẨM VÂN


Mục Lục

BIÊN BẢN HỌP NHÓM(1)..........................................................................3
BIÊN BẢN HỌP NHÓM (2).........................................................................4
Đóng góp / tham gia quá trình thảo luận.................................................5
PHIẾU ĐÁNH GIÁ ĐIỂM CÁC THÀNH VIÊN................................................6
NỘI DUNG...............................................................................................7

I, Cơ sở lý thuyết mối quan hệ tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại....7
1, Tỷ giá hối đoái..........................................................................................................................................7
2, Chính sách tỷ giá hối đoái........................................................................................................................9
a, Khái niệm:............................................................................................................................................9
b, Mục tiêu................................................................................................................................................9
c, Công cụ...............................................................................................................................................10
3, Cán cân thương mại...............................................................................................................................10
4, Tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thương mại..........................................................................13

II, Thực trạng tại Việt Nam.....................................................................14
1,Tình hình cán cân thương mại................................................................................................................14
2, Diễn biến tỷ giá hối đoái........................................................................................................................17
3, Tác động của tỷ giá tới cán cân thương mại ở VN giai đoạn 2004-2014:............................................20
a, Giai đoạn từ năm 2004-2006:............................................................................................................20
b, Giai đoạn từ năm 2007 -2014:...........................................................................................................21
c, Kết luận chung :.................................................................................................................................26
4. Biểu đồ đường cột kết hợp của tỷ giá và cán cân thương mại..............................................................27

III, Tổng Kết...........................................................................................28
1, Quan điểm của chính phủ về điều tiết tỷ giá.........................................................................................28
2, Một số đề xuất của cá nhân thông qua tài liệu và tư liệu.....................................................................31

KẾT LUẬN................................................................................................32

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 2


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
*****
BIÊN BẢN HỌP NHÓM(1)
Môn: Kinh tế vĩ mô
(Lần 1)
1. Thời gian: ....................................................................................................
2. Địa điểm: .....................................................................................................
3. Số thành viên tham gia: ................................. Vắng: ..................................
4. Nội dung buổi
họp: .............................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.........
5. Kết quả buổi họp nhóm:
.......................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2015
Thư kí

Nhóm trưởng

(Kí, ghi rõ họ tên)

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

(Kí, ghi rõ họ tên)

Page 3


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
*****
BIÊN BẢN HỌP NHÓM (2)
Môn: Kinh tế vĩ mô

1. Thời gian: ....................................................................................................
2. Địa điểm: .....................................................................................................
3. Số thành viên tham gia: ................................. Vắng: ..................................
4. Nội dung buổi
họp: .............................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.........
5. Kết quả buổi họp nhóm:
.......................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
...
Hà Nội, ngày ... tháng ... năm 2015
Thư kí

Nhóm trưởng

(Kí, ghi rõ họ tên)

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

(Kí, ghi rõ họ tên)

Page 4


Đóng góp / tham gia quá trình thảo luận
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

...............................................................................................................................

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 5


PHIẾU ĐÁNH GIÁ ĐIỂM CÁC THÀNH VIÊN

Môn: Kinh tế vĩ mô
Lớp học phần:

STT

Họ và tên sinh viên

Mã SV

Nhóm:

Lớp
HC

Số buổi
tham gia
họp
nhóm

Điểm cá
nhân tự

nhận

Chữ kí

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
HàNội, ngày ... tháng ... năm 2015
Xác nhận của thư kí

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Xác nhận của nhóm trưởng

Page 6

Điểm cả
nhóm chấm


NỘI DUNG
I, Cơ sở lý thuyết mối quan hệ tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại
1, Tỷ giá hối đoái

a, Khái niệm : Tỷ giá hối đoái là giá của một đơn vị tiền tệ của một nước tính bằng
tiền tệ của nước khác.
b, Phân loại
*Tỷ giá hối đoái danh nghĩa: là tỷ giá hối đoái được công bố trên các
phương tiện thông tin đại chúng. Mức tỷ giá hối đoái này được xác định dựa trên
mức tỷ giá hối đoái do NHTW xác định.Tỷ giá hối đoái danh nghĩa có 2 ký hiệu:
+Gọi e là tỷ giá của đồng nội tệ tính theo đồng tiền nước ngoài.
+Gọi E là tỷ giá của đồng ngoại tệ tính theo đồng nội tệ.
Ví dụ: e = 1USD/19.500VND hay E = 19.500VND/1USD
*Tỷ giá hối đoái thực tế: Là tỷ lệ trao đổi hàng hóa giữa hai quốc gia, là loại tỷ
giá hối đoái được sử dụng để điều hành chính sách của chính phủ trong việc kiểm
soát tiền tệ và điều hành thị trường ngoại hối, được xác định dựa trên mức tỷ giá
hối đoái danh nghĩa và mức chỉ số giá trong nước và chỉ số giá quốc tế. Nó cho
biết sức cạnh tranh của hàng hóa trong nước so với hàng hóa nước ngoài về mặt
giá cả. Được ký hiệu là
TGHĐ TT= TGHĐ danh nghĩa × chỉ số giá quốc tế : tỷ số giá trong nước

c, Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
 Cán cân thương mại:
+Khi IM của một nước tăng sẽ dẫn tới cung nội tệ của nước đó trên thị trường
ngoại hối tăng lên. Đường cung tiền lúc này dịch chuyển sang phải, với đường cầu
tiền không đổi, dẫn tới tỷ giá hối đoái e giảm (tương tự với IM giảm)
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 7


+Khi X tăng sẽ dẫn tới cầu nội tệ của nước đó trên thị trường ngoại hối tăng lên.
Đường cầu tiền lúc này dịch chuyển qua phải, với đường cung không đổi, dẫn tới
tỷ giá hối đoái e tăng (tương tự với X giảm)

 Tỷ lệ lạm phát tương đối giữa các quốc gia
Giả sử các yếu tố khác không thay đổi, nếu mức lạm phát trong nước có xu
hướng cao hơn mức lạm phát của nước ngoài thì xét về mặt thực tế và việc so sánh
ngang giá sức mua thì đồng nội tệ có xu hướng giảm so với đồng ngoai tệ. Do
lượng tiền tăng thêm để mua được một lượng hàng hoa tính bằng đồng nội tệ cao
hơn so với tính bằng đồng ngoại tệ. Hay nói cách khác, mức độ mất giá của đồng
nội tệ cao hơn so với đồng ngoại tệ. Trong trường hợp ngược lại, khi tỷ giá lạm
phát trong nước thấp hơn dẫn đến TGHD giảm, nội tệ tăng giá.
 Mức chênh lệch lãi suất giữa các nước (Ảnh hưởng dòng vận động vốn):
Giả sử như mức lãi suất ngắn hạn của một nước tăng lên tương đối so với
nước khác, trong điều kiện các nhân tố khác không đổi, thì vốn ngắn hạn từ nước
ngoài sẽ chảy vào nước đó tăng lên nhằm thu mức chênh lệch lãi suất. Điều này
làm cho Cầu nội tệ trên thị trường ngoại hối tăng lên dẫn đến sự thay đổi tỷ giá.
 Những dự đoán về TGHĐ – Nhu cầu đầu cơ, tích trữ ngoại tệ:
Là dự đoán của những người tham gia vào thị trường ngoại hối về triển vọng
lên giá hay xuống giá của đồng tiền nào đó, có thể là một nhân tố quan trọng có thể
là một nhân tố quan trọng quyết định đến sự biến động của tỷ giá. VD nếu nhu cầu
đầu cơ USD tăng sẽ dẫn tới giá USD tăng làm cho e giảm
 Ngoài ra, TGHD còn chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khác như: sự can
thiệp của chính phủ, khủng hoảng kinh tế, ngoại hối, chiến tranh, thiên tai,….
d, các hệ thống tỷ giá hối đoái
 Tỷ giá hối đoái cố định
 Tỷ giá hối đoái thả nổi
 Tỷ giá hổi đoái cố định có điều chỉnh & thả nổi có quản lý

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 8

2, Chính sách tỷ giá hối đoái
a, Khái niệm:
Chính sách tỷ giá là những hoạt động của chính phủ( mà đại diện thường là
NHTW) thông qua một chế độ tỷ giá nhất định( hay cơ chế điều hành tỷ giá) và hệ
thống các công cụ can thiệp nhằm duy trì một mức tỷ giá cố định hay tác động để
tỷ giá biến động đến một mức cần thiết phù hợp với mục tiêu chính sách tiền tệ
quốc gia. Vì là một bộ phận của chính sách tiền tệ nên mục tiêu của chính sách tỷ
giá theo nghĩa rộng cũng phải phù hợp với mục tiêu của chính sách tiền tệ.
b, Mục tiêu
-Về mục tiêu ổn định giá cả:Với các yếu tố khác không đổi, khi tỷ giá tăng
làm cho giá hàng hoá nhập khẩu tính bằng nội tệ tăng. Giá hàng hoá nhập khẩu
tăng làm cho mặt bằng giá cả chung cảu nền kinh tế tăng, tức gây lạm phát. Tỷ giá
tăng càng mạnh và tỷ trọng hàng hoá nhập khẩu càng lớn thì tỷ lệ lạm phát càng
cao. Ngược lại, khi tỷ giá giảm làm cho giá hàng hoá nhập khẩu tính bằng nội tệ
giảm, tạo áp lực giảm lạm phát. Muốn duy trì giá cả ổn định NHTW phải sử dụng
chính sách tỷ giá ổn định và cân bằng.
-Về mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và công ăn việc làm:Khi các yếu
khác không đổi, tỷ giá tăng sẽ kích thích tăng xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu, trực
tiếp làm tăng thu nhập quốc dân và tăng công ăn việc làm. Ngược lại, với các yếu
tố khác không đổi, khi tỷ giá giảm sẽ tác động làm giảm tăng trưởng kinh tế và gia
tăng thất nghiệp.
-Về mục tiêu cân bằng cán cân vãng lai: Có thể nói chính sách tỷ giá tác
động trực tiếp đến cán cân vãng lai. Với chính sách tỷ giá định giá thấp nội tệ sẽ có
tác dụng thúc đẩy xuất khẩu và hạn chế nhập khẩu, giúp cải thiện được cán cân
vãng lai từ trạng thái thâm hụt trở về trạng thái cân bằng hay thặng dư. Với chính
sách tỷ giá định giá cao nội tệ sẽ có tác dụng kìm hãm xuất khẩu và kích thích nhập
khẩu, giúp điều chỉnh cán cân vãng lai từ trạng thái thặng dư về trạng thái cân bằng
hay thâm hụt. Với chính sách tỷ giá cân bằng sẽ có tác dụng làm cân bằng xuất
khẩu và nhập khẩu, giúp cán cân vãng lai tự động cân bằng.

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 9


c, Công cụ

Phương pháp lãi suất chiết khấu:
Đây là phương pháp thường sử dụng để điều chỉnh tỷ giá hối đoái trên thị
trường.Khi tỷ giá hối đoái đạt đến mức báo động cần phải can thiệp thì NHTW
nâng cao lãi suất chiết khấu. Do lãi suất chiết khấu tăng nên lãi suất trên thị trường
cũng tăng lên. Kết quả là vốn vay ngắn hạn trên thị trường thế giới sẽ dồn vào để
thu lãi suất cao hơn. Nhờ thế mà sự căng thẳng về nhu cầu về ngoại tệ sẽ bớt đi,
làm cho tỷ giá không có cơ hội tăng nữa. Lãi suất do quan hệ cung cầu của vốn vay
quyết định. Còn tỷ giá thì do quan hệ cung cầu về ngoại tệ quyết định. Điều này có
nghĩa là những yếu tố để hình thành tỷ giá và lãi suất là không giống nhau, do vậy
mà biến động của lãi suất không nhất thiết kéo theo sự biến động của tỷ giá.

Các nghiệp vụ của thị trường hối đoái:
Thông qua các nghiệp vụ mua bán ngoại tệ điều chỉnh tỷ giá hối đoái là một
trong những biện pháp quan trọng nhất của nhà nước để giữ vững ổn định sức mua
của đồng tiền quốc gia. Đây là biện pháp trực tiếp tác động vào tỷ giá hối đoái.
Việc mua bán ngoại tệ được thực hiện trên nguyên tắc diễn biến giá cả ngoại tệ trên
thị trường và ý đồ can thiệp mang tính chất chủ quan của nhà nước. Việc can thiệp
này phải là hành động có cân nhắc, tính toán những nhân tố thực tại cũng như
chiều hướng phát triển trong tương lai của kinh tế, thị trường tiền tệ và giá cả.

Quỹ dự trữ bình ổn hối đoái :
Nguồn vốn để hình thành quỹ dự trữ bình ổn hối đoái thường là: phát hành
trái khoán kho bạc bằng tiền quốc gia . Khi ngoại tệ vào nhiều, thì sử dụng quỹ này

để mua nhằm hạn chế mức độ mất giá của đồng ngoại tệ. Ngược lại, trong trường
hợp vốn vay chạy ra nước ngoài quỹ bình ổn hối đoái tung ngoại tệ ra bán và tiếp
tục mua các trái khoán đã phát hành để ngăn chặn giá ngoại tệ tăng. Theo phương
pháp này, khi cán cân thanh toán quốc tế bị thâm hụt, quỹ bình ổn hối đoái sẽ đưa
vàng ra bán thu ngoại tệ về để cân bằng cán cân thanh toán, khi ngoại tệ và nhiều,
quỹ sẽ tung vàng ra bán thu về đồng tiền quốc gia để thu ngoại tệ nhằm duy trì sự
ổn định tỷ giá hối đoái.
3, Cán cân thương mại
a, Khái niệm
Cán cân thương mại là thành phần chủ yếu của cán cân vãng lai. Cán cân
thương mại ghi lại các hoạt động xuất nhập khẩu của một quốc gia trong một thời
kỳ nhất định. Khi xuất khẩu ghi dấu (+), khi nhập khẩu ghi dấu (-).
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 10


 Chênh lệnh giữa xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa gọi là giá trị xuất khẩu
ròng. Cán cân thương mại thặng dư khi xuất khẩu ròng mang dấu (+), thể hiện giá
trị xuất khẩu lớn hơn giá trị nhập khẩu, ngược lại là thâm hụt thương mại. Ta có:
TB = X – IM
Trong đó:
TB là cán cân thương mại.
X là giá trị xuất khẩu.
IM là giá trị nhập khẩu.
 Cán cân thương mại thăng dư khi (X – IM) > 0; ngược lại, cán cân thương
mại thâm hụt khi (X – IM) < 0.
 Sự thặng dư hay thâm hụt tài khoản vãng lai có quan hệ chặt chẽ với thâm hụt
hay thặng dư cán cân thương mại.
 Khi mức thâm hụt tài khoản vãng lai lớn một quốc gia sẽ phải tìm nguồn tài

trợ cho mức thâm hụt này, có thể là vay mượn nước ngoài để bù đắp làm tăng thêm
số nợ ròng nước ngoài. Hoặc quốc gia cũng có thể bù đắp thâm hụt tài khoản vãng
lai bằng cách sử dụng của cải nước ngoài đã được tích lũy từ các năm trước.
 Một nước có tài khoản vãng lai thâm hụt là nước nhập khẩu tiêu dùng hiện tại
và phải xuất khẩu tiêu dùng trong tương lai (nước đi vay sẽ phải trả nợ); ngược lại
quốc gia có thặng dư tài khoản vãng lai là nước xuất khẩu tiêu dùng hiện tại và
nhập khẩu tiêu dùng trong tương lai (vị thế nước cho vay sẽ thu hồi nợ sau).
b, Các nhân tố ảnh hưởng đến cán cân thương mại
 Ảnh hưởng của thu nhập (GDP ) :
Thu nhập thực tế (đã điều chỉnh theo lạm phát) tăng làm gia tăng mức tiêu thụ
hàng hóa. Một sự gia tăng trong chi tiêu hầu như phản ánh một mức cầu gia tăng
đối với hàng hóa nước ngoài. Vì vậy, GDP tăng đã làm nhập khẩu có xu hướng
tăng. Sự gia tăng của nhập khẩu khi GDP tăng phụ thuộc xu hướng nhập khẩu biên
(MPM). MPM là phần của GDP tăng thêm mà người dân muốn chi cho nhập khẩu.
 Ảnh hưởng của tỷ giá đối hoái:

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 11


Nếu các yếu tố không đổi, một sự gia tăng trong giá trị đồng nội tệ có thể làm
cán cân thương mại xấu đi. Đồng nội tệ tăng giá làm giá hàng hóa trong nước trở
nên đắt tương đối so với hàng nước ngoài, điều này gây bất lợi cho hoạt động xuất
khẩu và thuận lợi cho nhập khẩu dẫn đến kết quả là xuất khẩu ròng giảm. Đồng nội
tệ mất giá (đồng nội tệ được định giá thấp) có thể giúp cải thiện cán cân thương
mại. Đứng trên khía cạnh của nhà xuất khẩu, đồng nội tệ giảm giá làm hàng nội rẻ
tương đối so với hàng ngoại. Ngược lại, đối với nhà nhập khẩu, nội tệ giảm giá làm
giá cả hàng hóa nhập khẩu đắt tương đối so với hàng nội. Điều này gây khó khăn
cho hàng hoá nước ngoài trên thị trường nội địa và là lợi thế cho hàng xuất khẩu

trên thị trường thế giới, dẫn đến kết quả là xuất khẩu ròng tăng. Từ những lý lẽ
trên, chúng ta thấy rằng tỷ giá hối đoái (đã được điều chỉnh theo chênh lệnh lạm
phát giữa hai quốc gia) có mối quan hệ nghịch biến với cán cân thương mại, hay
nói cách khác xuất khẩu ròng là một hàm của tỷ giá hối đoái thực.
 Lạm phát cũng ảnh hưởng đến cán cân thương mại:
Thông qua việc làm tăng hay giảm giá trị đồng tiền của một quốc gia. Khi lạm
phát một nước tăng cao so với đối tác, trước tiên do giá hàng hóa trong nước tăng
nên người tiêu dùng trong nước sẽ chuyển sang sử dụng hàng hóa nước ngoài làm
nhập khẩu tăng, kéo theo nhu cầu đối với ngoại tệ tăng làm đồng ngoại tệ tăng giá.
Thứ hai, giá cao cũng làm giảm sút nhu cầu hàng hóa của nước ngoài đối hàng
trong nước (giảm xuất khẩu), từ đó làm ngoại tệ tăng giá do nguồn cung giảm. Hai
lực thị trường này sẽ làm tăng giá trị đồng ngoại tệ hay nói cách khác là đồng tiền
của nước có lạm phát cao đã bị giảm giá để bù lại mức chênh lệch lạm phát, từ đó
không làm tăng nhu cầu đối với hàng hoá nhập khẩu và làm cho lạm phát của một
nước sẽ ít có tác động lên nước khác. Tuy nhiên, nếu các lực thị trường này đủ lớn
và nếu có sự can thiệp của chính phủ làm tỷ giá nội tệ/ngoại tệ tăng cao hơn tốc độ
tăng giá hàng hóa trong nước so với nước ngoài thì hàng hóa trong nước sẽ có giá
rẻ hơn giá nước ngoài và khi đó ta gọi đồng nội tệ được định giá thấp, cán cân
thương mại được cải thiện. Ngược lại, nếu tỷ giá tăng không đủ bù lạm phát thì
đồng nội tệ sẽ bị định giá cao và cán cân thương mại bị xấu đi.
 Cán cân thương mại còn chịu ảnh hưởng của các biện pháp của chính phủ
như chính sách bảo hộ mậu dịch. Nhằm bảo vệ hàng hóa trong nước trước sự cạnh
tranh của hàng ngoại, chính phủ có thể tăng thuế hàng nhập khẩu. Động thái này

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 12


làm tăng giá hàng ngoại nhập, hạn chế nhập khẩu một số mặt hàng, từ đó cán cân

thương mại cũng có thể được cải thiện (nếu các điều kiện khác không thay đổi).
4, Tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thương mại
Khi tỷgiá tăng , giá xuất khẩu rẻ đi khi tính bằng ngoại tệ, giá nhập khẩu tính
theo đồng nội tệ tăng. Khi tỷ giá giảm làm giá hàng xuất khẩu rẻ hơn đã làm tăng
khối lượng xuất khẩu trong khi hạn chế khối lượng nhập khẩu. Cán cân thương mại
xấu đi hay được cải thiện tùy thuộc sự thay đổi của tỷ giá
Trong ngắn hạn, khi tỷ giá tăng trong lúc giá cả và tiền lương trong nước
tương đối cứng nhắc sẽ làm giá hàng hóa xuất khẩu rẻ hơn, nhập khẩu trở nên đắt
hơn: các hợp đồng xuất khẩu đã được ký kết với tỷ giá cũ, các doanh nghiệp trong
nước chưa huy động đủ nguồn lực để sẳn sàng tiến hành sản xuất nhiều hơn trước
nhằm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu tăng lên, cũng như nhu cầu trong nước tăng lên.
Ngoài ra, trong ngắn hạn, cầu hàng nhập khẩu không nhanh chóng giảm còn do
tâm lý người tiêu dùng. Khi tỷ giá tăng, giá hàng nhập khẩu tăng lên, tuy nhiên,
người tiêu dùng có thể lo ngại về chất lượng hàng nội hay trong nước chưa có hàng
thay thế xứng đáng hàng nhập làm cho cầu hàng nhập khẩu chưa thể giảm ngay.Do
đó, số lượng hàng xuất khẩu trong ngắn hạn không tăng lên nhanh chóng và số
lượng hàng nhập cũng không giảm mạnh. Vì vậy, trong ngắn hạn cho cán cân
thương mại xấu đi.
Trong dài hạn, giá hàng nội địa giảm đã kích thích sản xuất trong nước và
người tiêu dùng trong nước cũng đủ thời gian tiếp cận và so sánh chất lượng hàng
trong nước với hàng nhập. Mặt khác, trong dài hạn, doanh nghiệp có thời gian tập
hợp đủcác nguồn lực đểtăng khối lượng sản xuất. Lúc này sản lượng bắt đầu co
giãn, làm cán cân thương mại được cải thiện
-Trong nền kinh tế thị trường tự do, với hệ thống tỷ giá thả nổi thì cán cân thanh
toán luôn cân bằng.
+Thặng dư hay thâm hụt cán cân thanh toán sẽ làm thay đổi tỷ giá hối đoái.
+Sau đó, sự thay đổi của tỷ giá hoái đoái lại có tác dụng đưa cán cân thanh
toán về trạng thái cân bằng.
-Tuy nhiên với hệ thống tỷ giá cố định cán cân thanh toán có thể không cân bằng.
+Thâm hụt hay thặng dư cán cân thanh toán có thể dẫn đến sự thay đổi cung

cầu trên thị trường ngoại hối.
+Để giữ TGHĐ không đổi NHTW buộc phải can thiệp bằng cách mua hoặc
bán ngoại tệ trên thị trường ngoại hối.
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 13


II, Thực trạng tại Việt Nam
1,Tình hình cán cân thương mại

Chi tiết:
Giai đoạn 2004-2006: Trước khi gia nhập WTO
Năm
2004
2005
2006

xuất khẩu

tăng

nhập khẩu

tăng

26.500
32.447
39.826

28,9
22,4
22,7

31.516
6.761
44.891

24,9
16,6
22,1

Cán cân
-5.116
-4.314
-5.065

Nguồn: tổng cục thống kê
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 14










Giai đoạn 2007 – 2009: Sau 3 năm gia nhập WTO
Năm 2007
 Xuất khẩu: kinh tế toàn cầu chịu nhiều ảnh hưởng bởi những biến động
lớn về giá hàng hoá, chủ yếu là do giá nguyên, nhiên liệu, nông sản, thực
phẩm tăng cao liên tục. Kim ngạch xuất khẩu cả năm đạt 48,4 tỷ USD
tăng 21,5 % so với năm 2006
 Nhập khẩu: Kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam là 60,8 tỷ USD tăng
35,5% so với năm 2006
 Như vậy tình hình nhập siêu lên tới 12,45 tỷ USD
Năm 2008:
 Xuất khẩu: kim ngạch xuất khẩu hàng hoá ước đạt 62,9 tỷ USD, tăng
29,5% so với năm 2007
 Nhập khẩu: kim ngạch hàng hoá nhập khẩu ước tính 80,4 tỷ USD, tăng
28,3% so với năm 2007.
 Trong năm này cán cân thương mại thâm hụt 17,5 tỷ đô
Năm 2009:
 Xuất khẩu: Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá năm 2009 đạt khoảng
56,6 tỷ USD, giảm 9,7% so với năm 2008.
 Nhập khẩu: kim ngạch nhập khẩu hàng hoá năm 2009 khoảng 68,8 tỷ
USD, giảm 14,7% so với năm.
 Cán cân: thâm hụt 12,2 tỷ đô
Giai đoạn 2010-2014:
Năm 2010:
 Xuất khẩu: Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá năm 2010 đạt khoảng
71,6 tỷ USD, tăng 25,5% so với năm 2009 và tăng 18% so với kế hoạch là
60,54 tỷ USD
 Nhập khẩu: Nhập khẩu từ thị trường Châu Á vẫn chiếm tỉ trọng lớn nhất
là 78% KNNK cả nước. Trong đó, từ ASEAN chiếm hơn 19%, các nước
Đông Á chiếm 55%, riêng Trung Quốc chiếm hơn 23%.

 Cán cân thương mại: Nhập siêu năm 2010 ước tính là 12,37 tỷ USD, bằng
17,27% kim ngạch xuất khẩu.

 Năm 2012 – 2013:

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 15


Biểu đồ : Diễn biến xuất khẩu, nhập khẩu và cán cân thương mại
từ tháng 1/2012 đến hết tháng 8/2013. (Tổng cục thống kê)
 Tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam trong cả năm 2013 đạt
132,135 tỷ USD, tăng 15,4% so với năm 2012, trong khi tổng kim ngạch nhậpkhẩu
hàng hóa đạt 132,126 tỷ USD, tăng 15,4%.
Cán cân thương mại gần như cân bằng
 Năm 2014:
 Theo số liệu công bố của Tổng Cục Hải quan Việt Nam, chúng ta đã có thặng
dư thương mại 2 tỷ USD trong năm 2014

Năm
2004
2005
2006
2007
2, Diễn
2008
giá hối
2009
2010

2011
Tỷ giá hối đoái và cán cân th
ương mại
2012
2013
2014

Tỷ giá hối đoái với đồng đô
la Mỹ
(VND/USD)
15.788
15.915
16.055
16.025
17.489
18.479
19.500
21.036
Page 16
20.865
21.115
21.405

biến tỷ
đoái


Bảng số liệu tỷ giá hối đoái của VN 2004-2014: thống kê ngân hàng nhà nước

Tỷ giá E

25,000
20,000
15,000
10,000
5,000

2

0
4
00

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

Tỷ giá E

Biểu diễn tỷ giá giai đoạn 2004-2014 Tổng kết bởi nhóm 9
 Nhận xét: Tỷ giá hối đoái ở Việt Nam so với đồng Đô-la Mỹ trong giai đoạn
2004 – 2014 luôn tăng. Cụ thể:
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 17

- Năm 2004: Giá Đô-la Mỹ trong các tháng trong năm biến động không đáng kể
so với các tháng trước
- Năm 2005: Giá Đô-la Mỹ tương đối ổn định, giá các tháng sau so với tháng
trước chỉ tăng ở mức 0% đến 0,2%; bình quân 12 tháng tăng 0,6%
- Năm 2006: Bình quân giá USD tăng 0,9% và không chênh lệch giữa các quý,
mức dao động chỉ từ 0,9% tới 1,1%. Như vậy, nếu quan sát từ năm, giá Đô-la
Mỹ tăng thấp đáng kể so so với mức tăng giá tiêu dùng.
- Năm 2007: Giá Đô-la Mỹ tương đối ổn định, trung bình cả năm tăng chỉ khoảng
0,64%. Ngoài ra, giá đồng Đô-la Mỹ trên thị trường thế giới sụt giảm so với một
số ngoại tệ mạnh.
- Năm 2008: Kinh tế rơi vào tình trạng khủng hoảng, nền kinh tế Việt Nam cũng
ảnh hưởng từ cuộc khủng hoảng kinh tế tác động tới tình hình sản xuất, xuất
khẩu trong nước.
Giai đoạn 1: Từ 1/1/2008 tới 10/03/2008, tỷ giá VND/USD trên thị trường
giảm mạnh từ 16.112 đồng xuống 15.960 đồng.
Giai đoạn 2: Từ 10/3/2008 tới 27/06/2008, ở giai đoạn này, sự mất giá tiền
VND so với USD là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ giá ngược chiều so với
giai đoạn 1. Tỷ giá liên ngân hàng công bố từ 15.960đ – 15.946đ, đặc biệt
trong tháng 6/2008, tỷ giá trên thị trường liên ngân hàng có lúc lên tới
19.400đ.
Giai đoạn 3: Từ 27/06/2008 tới 07/11/2008, từ tháng 09/2008 cuộc khủng
hoảng tài chính tại Mỹ hiện rõ gây sức ép đến VND làm cho đồng nội tệ ngày
càng bị mất giá. Xuất khẩu yếu đi do sự yếu đi nhanh chóng của cac thị
trường xuất khẩu chủ yếu như Mỹ, Nhật, khối EU do ảnh hưởng của cuộc
khủng hoảng tài chính tiền tệ đến Mỹ.
Giai đoạn 4: từ 07/11/2008 đến 01/01/2009, sau khi ngân hàng nhà nước tăng
biên độ tỷ giá, tình hình có vẻ được cải thiện. Cho đến những ngày đầu năm
2009,tỷ giá giao dịch USD của các ngân hàng vẫn đứng ở mức cao: 17.370đ –

17.480đ.
- Năm 2009: Tình hình tỷ giá hối đoái biến động lớn nhất là vào cuối năm. Trong
năm tỷ giá tăng 1092 VND/USD. Từ tháng 1 đến tháng 4, tỷ giá hối đoái tăng
chậm ở mức độ tăng giá không cao. Từ tháng 5 đến tháng 11 thì tỷ giá có xu
hướng bình ổn, không tăng nhiều so với các tháng trước. Biến động xung quanh
mức 17.800 VND/USD. Trong tháng 12, tỷ giá mới thực sự tăng đột biến từ
17.862 VND/USD lên 18.630 VND/USD tăng hơn 630 VND/USD, một tốc độ
tăng tỷ giá chóng mặt trong nền kinh tế.
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 18


- Năm 2010: Mức độ tăng tỷ giá có chiều hướng giảm so với năm 2009. Giá Đô-la
Mỹ tăng 8,85% so với năm 2009 cũng là dấu hiệu thể hiện sự hiệu quả trong các
chính sách của Nhà nước.
- Năm 2011: Chỉ số đồng Đô-la Mỹ lại tăng với tốc độ cao hơn, cụ thể là tăng
10,57% so với năm 2010.
- Năm 2012: Vào năm 2012, mức chênh lệch giá có xu hướng giảm rõ rệt. Từ năm
2011 tăng 10,57% so với năm trước thì tới năm 2012 chỉ tăng 0,24% so với năm
trước đó. Đó hoàn toàn là nhờ chính sách của chính phủ và nền kinh tế thế giới
đã có dấu hiệu phục hồi.
- Năm 2013 và 2014: Vần là chỉ số đồng Đô-la Mỹ tăng nhưng mức tăng đã được
kiểm soát tốt hơn. Cụ thể, bình quân giá Đô-la Mỹ trong các năm 2013, 2014 lần
lượt tăng 0,9% và 0,68% so với các năm trước đó. Nền kinh tế đã ở mức phục
hồi và trong tầm kiểm soát.

Kết luận:

Xu hướng ổn định của tỷ giá trong năm 2012 và 2013 tương phản hoàn toàn

so với diễn biến các năm trước (tỷ giá thị trường tự do năm 2009 tăng 10,8%, năm
2010 tăng 8,3%). Sự ổn định tương đối vững chắc của tỷ giá trong nước cũng đã
làm tăng niềm tin của giới đầu tư nước ngoài, do đó, tỷ giá NDF (tỷ giá giao dịch
kỳ hạn không chuyển tiền) của USD/VND tại thị trường Singapore từ chỗ tăng liên
tục đã giảm dần và kết thúc năm 2012 với mức giảm tới 4%. Cung cầu ngoại tệ
trên thị trường tương đối cân bằng. Doanh số mua bán ngoại tệ với khách hàng của
các TCTD diễn biến tương đối tích cực, trung bình tổng lượng mua bán với khách
hàng khoảng 700 triệu USD/ngày. Nhu cầu ngoại tệ hợp lý, hợp pháp của doanh
nghiệp và cá nhân được các TCTD đáp ứng đầy đủ do các nguồn ngoại tệ được tập
trung vào hệ thống các TCTD. Tình trạng Đô- la hóa được khắc phục căn bản,
quan hệ huy động - cho vay ngoại tệ được chuyển hóa dần sang quan hệ mua - bán
ngoại tệ, lòng tin vào đồng Việt Nam được nâng cao.

Trong 9 tháng đầu năm 2013, trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô và
xu hướng lạm phát tăng ở mức thấp, đánh giá về sự ổn định của thị trường ngoại
hối và tỷ giá, NHNN nhận định dư địa để giảm mặt bằng lãi suất trong năm 2013 là
không còn nhiều. Thực tế, NHNN thực hiện giảm 2%/năm các mức lãi suất điều
hành; chỉ điều chỉnh giảm 0,5%/năm lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi dưới
12 tháng từ cuối tháng 3/2013. Trong công tác điều hành tỷ giá, tiếp theo thành
công năm trước, NHNN đã đưa ra cam kết biến động tỷ giá trong khoảng 2 – 3%
trong năm 2013, kết hợp với triển khai đồng bộ các giải pháp thông tin, truyền
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 19


thông, điều hành linh hoạt tỷ giá và hoạt động mua bán của NHNN phù hợp với
diễn biến lãi suất để duy trì sự ổn định trên thị trường ngoại hối góp phần đảm bảo
ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát. Ngày 28/6/2013, NHNN đã điều chỉnh
tỷ giá bình quân liên ngân hàng từ mức 20.828 VND/USD tăng 1% lên mức 21.036

VND/USD và đồng thời thực hiện một loạt các giải pháp hỗ trợ khác trong đó có
việc quy định lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn
dưới 6 tháng với mức trần là 7%/năm; kết hợp với điều chỉnh giảm lãi suất tối đa
đối với tiền gửi bằng USD của tổ chức (từ 2%/năm xuống 0,25%/năm), cá nhân (từ
2%/năm xuống 1,25%/năm) tại TCTD để hỗ trợ duy trì được mức chênh lệch lợi
tức giữa việc nắm giữa VND và USD trong điều kiện mức chênh lệch này đã giảm
xuống mức thấp nhằm đảm bảo việc điều chỉnh tỷ giá không gây biến động trên thị
trường. Từ đó đến nay, tỷ giá và thị trường ngoại hối đã ổn định trở lại và NHNN
tiếp tục mua ngoại tệ tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước.
3, Tác động của tỷ giá tới cán cân thương mại ở VN giai đoạn 2004-2014:
a, Giai đoạn từ năm 2004-2006:
- Giai đoạn này được đánh dấu bằng việc đồng EUR được lưu hành thống nhất
trên tất cả các quốc gia EU và trở thành đối thủ nặng ký của USD. Trong bối cảnh
này,Việt Nam đã áp dụng cơ chế neo tỷ giá có điều chỉnh, đồng thời tỷ giá Việt
Nam được gắn với một “rổ tiền tệ” trong đó tỷ trọng của EUR được nâng lên.
- Trong giai đoạn này, biên độ tỷ giá được nới rộng. Tỷ giá nội tệ bị ép cao hơn giá
trị thực khiến đồng Việt Nam bị định giá cao hơn USD từ 10-20%.
- Xuất khẩu Việt Nam thời kỳ này gặp nhiều khó khăn do không cạnh tranh được
với hàng hoá Trung Quốc. Kim ngạch xuất khẩu tăng chậm (thấp nhất là hơn 2%
năm 2004), đồng thời tốc độ tăng xuất khẩu luôn nhỏ hơn tốc độ tăng nhập khẩu,
dẫn đến tình trạng nhập siêu ở mức cao: đến tháng 10/2004, mức nhập siêu là
4,48994 tỷ USD. Bên cạnh đó, việc định giá cao đồng Việt Nam cũng dẫn đến tình
trạng nhập khẩu hàng loạt, kể cả những mặt hàng trong nước có thể sản xuất được
do mức giá nhập khẩu rẻ hơn mức giá hàng hoá trong nước.

 Kết luận :
Diễn biến tỷ giá và cán cân thương mại Việt Nam giai đoạn 2004 –2006
cho thấy ảnh hưởng của tỷ giá tới cán cân thương mại là tương đối rõ ràng, biến
động của tỷ giá và cán cân thương mại có xu hướng bám sát nhau: tỷ giá có xu
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 20


hướng tăng, trong khi cán cân thương mại giai đoạn đầu có chiều hướng tăng thâm
hụt nhưng sau đó lại được cải thiện dần. Tuy vậy nhưng trong giai đoạn này, cùng
với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam
được cải thiện rõ rệt, kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đều tăng mạnh, góp phần
không nhỏ cho quá trình xây dựng và đổi mới đất nước. Tuy nhiên, trên danh nghĩa
Việt Nam áp đặt cơ chế tỷ giá thả nổi có sự điều tiết của nhà nước nhưng trên thực
tế đồng Việt Nam bị neo giữ một cách cứng nhắc gây ra những tổn thất cho cán cân
thương mại Việt Nam.
b, Giai đoạn từ năm 2007 -2014:
- Ngày 7/11/2006, Việt Nam đã được kết nạp vào Tổ chức Thương mại Thế
giới (WTO). Đối với nước ta, sự kiện này có một ý nghĩa đặc biệt. Đây là kết quả
của quá trình đổi mới nhằm mục tiêu xây dựng nền kinh tế thị trường XHCN và
hội nhập kinh tế quốc tế. Gia nhập WTO với những cơ hội và thách thức mới cho
Việt Nam khi hội nhập kinh tế quốc tế. Trước những cơ hội và thách thức đó, lựa
chọn những bước đi đúng đắn và phù hợp trong cơ chế điều hành tỷ giá là điều trăn
trở của các nhà hoạch định chính sách.
- Thời gian này, chính phủ tiếp tục thực hiện chính sách tỷ giá theo hướng
khuyến khích xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu. Tuy nhiên, trong bối cảnh đồng
USD đang giảm giá so với các ngoại tệ mạnh và các dòng vốn lớn đang vào Việt
Nam làm phức tạp thêm nỗ lực ngăn cản VND lên giá.
- So với cuối năm 2007, tỷ giá USD/VND năm 2008 đã tăng khoảng 9%, vượt
xa mức thay đổi quanh 1% những năm gần đây, trong khi đồng USD vẫn chiếm tỷ
trọng chi phối thanh toán quốc tế (70%). Mức tăng vượt trội này đẩy chi phí nhập
khẩu, chi phí sản xuất kinh doanh của những ngành hàng có đầu vào lớn từ nguyên
liệu nhập khẩu, chi phí vay nợ ngoại tệ tăng cao. Đây cũng là năm nổi bật khi trong
báo cáo tài chính của nhiều doanh nghiệp chi phí của tỷ giá tăng đột biến.

- Biến động khó lường của tỷ giá còn thể hiện ở sự trái chiều trong nửa đầu
năm 2008 (giảm mạnh những tháng đầu năm, tăng đột biến ngay sau đó), gây xáo
trộn kế hoạch sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Năm tháng đầu năm
2008, nhập siêu đạt mức quá cao (14,4 tỷ USD), cao hơn mức nhập siêu cả năm
2007 (14 tỷ USD). Nửa đầu năm 2008 lạm phát và nhập siêu gia tăng đã khiến
nhiều người dân và doanh nghiệp chuyển tài sản từ VND sang USD. Tỷ giá hối
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 21


đoái trên thị trường tự do có lúc đã lên đến mức 19.000 VND/USD, thậm chí
20.000VND, trong khi đó giá USD trong các ngân hàng thương mại vẫn là trong
khoảng 16.000–17.000 VND.


Trên thực tế, có doanh nghiệp nhập khẩu đầu tháng vay USD của ngân hàng để
nhập nguyên liệu được tính tỷ giá 16.243 đồng/USD, cuối tháng, doanh nghiệp
mua USD để trả nợ vay chỉ với tỷ giá 16.015 đồng/USD, nhờ tỷ giá giảm
doanh nghiệp được lãi. Trong khi đó, có doanh nghiệp xuất khẩu thu về
100.000 USD, nếu doanh nghiệp thu tiền xuất khẩu trong tháng 8/2007 thì sẽ
được chuyển ra VND với tỷ giá 16.245 đồng/USD, nhưng xuất khẩu tại thời
điểm tháng 1/2008 thì chỉ còn 15.599 đồng/USD, doanh nghiệp sẽ thất thu 26
triệu đồng. Với sự biến động mạnh mẽ của tỷ giá trong năm 2008 đã ảnh hưởng
rất lớn đối với nền kinh tế, trước nhất là hoạt động xuất nhập khẩu.

- Năm 2009 có thể coi là năm “tiền tệ” tại Việt Nam. Tỷ giá USD/VND tăng
mạnh, nhập siêu cao, lạm phát đứng trước áp lực tăng trở lại vào năm 2010, khan
hiếm cục bộ USD, giá vàng sốt nóng, lãi suất ngân hàng lên kịch trần. Tỷ giá chính
thức giữa USD và VND trong năm 2009 đã trải qua hai lần điều chỉnh, một lần vào

tháng 3 (+2%) do tăng biên độ giao dịch từ 3% lên 5% và lần gần nhất là vào tháng
11 (+3,4%). Mặc dù sau mỗi lần điều chỉnh, tỷ giá chính thức đều lên kịch trần
nhưng tỷ giá trên thị trường không chính thức (tỷ giá thị trường tự do) vẫn luôn
nằm ngoài biên độ cho phép của Ngân hàng Nhà nước.Trên thực tế, điều này đã
xảy ra từ đầu năm tới nay, cho thấy thị trường ngoại hối luôn căng thẳng.
 Giai đoạn 2008-2009 càng về cuối năm tỷ giá càng biến động và mất giá mạnh,
thị trường ngoại hối luôn có biểu hiện căng thẳng, đồng thời USD tín dụng thì
thừa, USD thương mại thì thiếu. Các ngân hàng không có ngoại tệ để bán cho
doanh nghiệp và nếu có bán thì mức tỷ giá cũng cao hơn mức tỷ giá trần do
NHNN quy định. Những bất ổn trên thị trường ngoại hối và tỷ giá hối đoái đã
tiếp tục gây ra những khó khăn cho hoạt động xuất nhập khẩu. Hơn nữa, đồng
tiền mất giá còn ảnh hưởng đến lạm phát trong nước do giá hàng nhập khẩu
tăng mạnh.
- Đến năm 2010,Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã có quyết định nâng tỷ giá giữa
USD/VNDthêm 2.1%, từ 18,544 lên 18,932, với biên độ được giữ nguyên ở mức
+/-3%, áp dụng từ ngày 18/08/2010. Với sự nới rộng tỷ giá này, tỷ giá trần
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 22


USD/VND có thể giao dịch sẽ tăng lên ở mức 19,500. Đây là đợt điều chỉnh thứ 2
trong năm 2010 và là đợt thứ 3 kể từ ngày 25/11/2009 NHNN điều chỉnh tỷ giá liên
ngân hàng.
 Mặc dù tỷ giá USD/VND vẫn tăng cao nhưng Việt Nam vẫn trong tình trạng
nhập siêu còn khá lớn. Mặc dù theo lý thuyết, tỷ giá USD/VND tăng (USD lên
giá còn VND giảm giá) sẽ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu gia tăng, hạn chế nhập
khẩu. Nhưng trên thực tế khi tỷ giá USD/VND tăng, không những xuất khẩu
tăng mà nhập khẩu cũng tăng, đáng chú ý mức tăng của nhập khẩu mạnh hơn
mức tăng của xuất khẩu, nghĩa là cán cân thương mại vẫn thâm hụt. Đó là do ở

Việt Nam có sự phụ thuộc quá cao giữa xuất khẩu và nhập khẩu. Chính vì có sự
phụ thuộc quá nhiều của xuất khẩu vào nhập khẩu nên khi tỷ giá tăng xuất khẩu
tăng thì nhập khẩu cũng tăng theo và tăng nhiều hơn mức tăng của xuất khẩu,
điều này lý giải tại sao cán cân thương mại vẫn thâm hụt mặc dù xuất khẩu có
gia tăng khi VND giảm giá.
- Bước sang năm 2011, là một năm tương đối thành công của chính sách quản lý
ngoại hối với tỷ giá diễn biến tương đối ổn định, giá vàng trong nước tuy vẫn tiếp
tục tăng nóng nhưng đã bám sát hơn với giá vàng thế giới. Ngay từ đầu năm 2011,
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều chỉnh mạnh tỷ giá bình quân liên ngân hàng
với quyết định số 230/2011/QĐ-NHNN ngày 11/2/2011: tỷ giá USD/VND tăng
(giảm giá VND) 9,3% từ 18.932 lên 20.693 VND/USD; biên độ giao dịch giảm từ
+/-3% xuống +/-1%. Mức tỷ giá mới phản ánh sát hơn cung – cầu ngoại tệ trên thị
trường ngoại hối. Nhờ đó, tỷ giá thực hiệu quả REER tiến sát với trục gốc 100% và
tỷ giá trên thị trường tự do giảm nhiệt, chênh lệch thu hẹp dần từ 1.500VND/
1USD thời điểm đầu năm xuống còn 500VND/1USD vào tuần đầu tháng 3/2011.
Do vậy mà cán cân thương mại năm 2011 được cải thiện hơn đáng kể so với năm
2010, cán cân thương mại từ mức thâm hụt 12.602 triệu USD giảm xuống còn
9.844 triệu USD.
- Mặc dù kinh tế thế giới năm 2012 vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, thị trường
tài chính toàn cầu vẫn tiềm ẩn rủi ro do khủng hoảng nợ công khu vực đồng tiền
chung Châu Âu chưa được giải quyết, nhiều ngân hàng trong khu vực Châu Âu bị
hạ bậc tín nhiệm; kinh tế Việt Nam đang phải đối mặt với rủi ro tăng trưởng kinh tế
chậm lại, hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp gặp nhiều khó
khăn... nhưng về cơ bản, diễn biến thị trường ngoại hối trong và ngoài nước không
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 23


có nhiều biến động. Tỷ giá hối đoái đã giữ được ổn định, sau thời kỳ điều chỉnh

mạnh mấy năm trước đó, thậm chí điều chỉnh quá mạnh đầu năm 2011.Kiều hối
tăng mạnh (lên tới 9 tỷ USD trong 9 tháng và cả năm khoảng 11-12 tỷ USD), tạo
điều kiện để NHNN mua được số lượng lớn ngoại tệ. Trên cơ sở ổn định tỷ giá,
Việt Nam cũng đã tăng cường được nguồn dự trữ ngoại tệ một cách ổn định: dự trữ
ngoại tệ năm 2012 đã đạt 23 tỷ USD, đạt mức cao nhất trong ba năm qua. Xuất
khẩu cũng được tăng trưởng mạnh. Trong những tháng đầu năm 2012, nhập siêu
của cả nước có thể nói là rất thấp, có một vài tháng Việt Nam đã cân bằng được
cán cân thương mại. Điển hình nhất là trong 2 tháng liên tiếp 6 và 7, Việt nam đã
xuất siêu (tháng 6 xuất siêu 360 triệu USD, tháng 7 là 579 triệu USD). Tính đến
cuối năm 2012, Việt Nam đạt mức thặng dư thương mại 749 triệu USD.
- Bước sang năm 2013, trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô, NHNN tiếp
tục cam kết điều hành giữ biến động tỷ giá khoảng 2-3% trong cả năm. Để thực
hiện cam kết này, công tác điều hành tỷ giá tiếp tục được thực hiện linh hoạt kết
hợp với hoạt động mua bán của NHNN. Để phù hợp với tình hình lãi suất, duy trì
ổn định thị trường ngoại hối, ngày 28/6/2013, NHNN đã điều chỉnh tỷ giá bình
quân liên ngân hàng từ mức 20.828 VND/USD tăng 1% lên mức 21.036
VND/USD; đồng thời thực hiện một loạt các giải pháp hỗ trợ khác, trong đó có
việc quy định lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn
dưới 6 tháng với mức trần là 7%/năm; điều chỉnh giảm lãi suất tối đa đối với tiền
gửi bằng USD của tổ chức từ 2%/năm xuống 0,25%/năm, cá nhân từ 2%/năm
xuống 1,25%/năm tại các tổ chức tín dụng để hỗ trợ duy trì chênh lệch lợi tức giữa
việc nắm giữ VND và USD nhằm đảm bảo việc điều chỉnh tỷ giá không gây biến
động trên thị trường. Nhờ vậy, tỷ giá và thị trường ngoại hối năm 2013 vẫn duy trì
được ổn định, NHNN tiếp tục thực hiện mua ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối Nhà
nước. Nhờ vậy mà cán cân thương mại Việt Nam năm 2013 tiếp tục duy trì thặng
dư của năm 2012, ước tính cán cân thương mại thặng dư 900 triệu USD.
 Cán cân thương mại chuyển sang xuất siêu không chỉ thể hiện sự chuyển đổi về
vị thế của Việt Nam trong quan hệ buôn bán với nước ngoài mà còn góp phần
quan trọng cải thiện cán cân thanh toán tổng thể, tăng khả năng dự trữ ngoại
hối, góp phần ổn định tỷ giá giữa ngoại tệ và VND. Xuất siêu cũng có nghĩa là

hoạt động xuất khẩu hàng hóa được gia tăng, trong bối cảnh nền kinh tế trong
nước còn khó khăn, thị trường vẫn chưa khởi sắc, tỷ lệ hàng tồn kho của doanh
nghiệp còn khá cao. Đây thực sự là tín hiệu đáng mừng. Tuy nhiên, đánh giá ở
Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 24


góc độ khác là xuất siêu đạt được trong bối cảnh hiện tại rất có thể còn do nền
kinh tế vẫn khó khăn, nhu cầu đầu tư sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và
tiêu dùng của thị trường còn hạn chế kéo theo nhu cầu nhập khẩu nguyên liệu,
máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất và hàng tiêu dùng giảm.
- Bước sang năm 2014, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tiếp tục điều
hành tỉ giá theo hướng linh hoạt, kết hợp chặt chẽ với chính sách lãi suất, góp phần
nâng cao vị thế của VND và giảm dần tình trạng đô la hóa trong nền kinh tế. Ngay
từ đầu năm, NHNN đã đề ra mục tiêu là tiếp tục ổn định tỉ giá với biên độ tăng
không quá 2% trong năm 2014 nhằm kiểm soát kỳ vọng về sự mất giá của VND.
 Để góp phần hỗ trợ xuất khẩu, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu Quốc
hội và Chính phủ đề ra, chiều 18/6, NHNN đã quyết định nâng tỉ giá chính thức
thêm 1% lên 21.246 VND/USD, có hiệu lực từ ngày 19/6/2014. Đây là lần điều
chỉnh tỉ giá đầu tiên trong vòng 1 năm qua (sau quyết định nâng tỉ giá thêm 1%
lên 21.036 VND/USD vào chiều 27/6/2013) và là lần thứ 2 trong gần 3 năm trở
lại đây. Quyết định điều chỉnh tỉ giá được ban hành trong bối cảnh giá mua bán
USD được duy trì ở mức cao trong thời gian trước đó, chủ yếu do kỳ vọng về
khả năng NHNN sẽ điều chỉnh tỉ giá sau những thông điệp của Thống đốc và
định hướng chính sách tỉ giá trong năm 2014.
 Nhờ các giải pháp điều hành nhất quán, kết hợp đồng bộ giữa chính sách tỉ giá,
lãi suất và các công cụ chính sách tiền tệ, quản lý ngoại hối và hoạt động thông
tin, tuyên truyền, tỉ giá và thị trường ngoại tệ về cơ bản tiếp tục ổn định. Sau
quyết định điều chỉnh tỉ giá của NHNN, tỉ giá giao dịch trên thị trường liên

ngân hàng và tại các NHTM tuy nhích nhẹ, nhưng vẫn thấp hơn mức trần quy
định và đã nhanh chóng giảm xuống ngay sau đó, thanh khoản thị trường tiếp
tục được duy trì như trong những tháng đầu năm. Tỉ giá ổn định cũng giúp
NHNN mua thêm ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối quốc gia lên tới 35 tỉ USD,
mức cao nhất từ trước đến nay, tình trạng đô la hóa tiếp tục giảm. Đến cuối
tháng 6/2014, tỉ lệ tiền gửi ngoại tệ/tổng phương tiện thanh toán khoảng 11,4%,
giảm so với mức khoảng 12,4% vào cuối năm 2012-2013.
c, Kết luận chung :
 Ưu điểm :

Tỷ giá hối đoái và cán cân thương mại

Page 25