Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh tại công ty TNHH nhà nước một thành viên diesel sông công ( Luận văn thạc sĩ)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––

TRẦN THỊ TRANG

NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH
TẠI CÔNG TY TNHH NHÀ NƢỚC MTV DIESEL
SÔNG CÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
––––––––––––––––––––

TRẦN THỊ TRANG

NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH
TẠI CÔNG TY TNHH NHÀ NƢỚC MTV DIESEL
SÔNG CÔNG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN QUỐC TIẾN

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Bản luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu thật sự
của cá nhân tôi, đƣợc thực hiện trên cơ sở nghiên cứu lý thuyết chung về sản xuất kinh
doanh, nghiên cứu khảo sát tình hình thực tế tại Công ty TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel
Sông Công và dƣới sự hƣớng dẫn của Tiến sĩ: Nguyễn Quốc Tiến.
Các số liệu và những kết quả trong luận văn là trung thực. Các giải pháp đƣa
ra xuất phát từ thực tiễn và kinh nghiệm, chƣa từng đƣợc công bố dƣới bất cứ hình
thức nào trƣớc khi trình, bảo vệ và công nhận bởi Hội đồng đánh giá luận văn tốt
nghiệp thạc sĩ chuyên ngành quản lý kinh tế Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị
Kinh doanh Thái Nguyên.
Một lần nữa tôi xin khẳng định về sự trung thực của lời cam kết trên.
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2014
Học viên

Trần Thị Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii
LỜI CẢM ƠN
Trƣớc hết tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy TS. Nguyễn Quốc Tiến

ngƣời hƣớng dẫn tận tình, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo Phòng Quản lý Đào tạo sau Đại học,
Trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên, các nhà quản lý cùng
các bạn đồng nghiệp về những ý kiến đóng góp xác đáng và hết sức quý báu để tôi
hoàn thành luận văn.
Tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn đến Công ty TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel
Sông Công đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong thời gian nghiên cứu để hoàn
thành chƣơng trình đào tạo thạc sĩ kinh tế.

.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời kính chúc sức khỏe, hạnh phúc, thành đạt tới các
thầy cô cùng toàn thể quý vị và các bạn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 5 năm 2014
Học viên

Trần Thị Trang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ............................................................................ viii

MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ............................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 2
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn ........................................................ 2
5. Những đóng góp mới của luận văn ...................................................................... 3
6. Bố cục luận văn.................................................................................................... 3
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAO
HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP ..................... 4
1.1. Hiệu quả sản xuất kinh doanh và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp .......................................................................... 4
1.1.1. Khái niệm hiệu quả sản xuất kinh doanh ................................................... 4
1.1.2. Phân loại hiệu quả kinh doanh ................................................................... 6
1.1.3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ............. 10
1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh ............................................. 11
1.2.1. Những yếu tố chủ quan của doanh nghiệp ............................................... 14
1.2.2. Những yếu tố khách quan ......................................................................... 18
1.3. Cơ hội và thách thức đối với nền Công nghiệp cơ khí Việt Nam trong
quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. ........................................................................ 22
1.3.1.Cơ hội đối với ngành Công nghiệp cơ khí Việt Nam................................ 22
1.3.2.Thách thức đối với ngành công nghiệp cơ khí Việt Nam ......................... 23
1.4.Thực tiễn nâng cao hiệu quả SXKD ở một số doanh nghiệp cơ khí Việt
Nam và những bài học kinh nghiệm ...................................................................... 23
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iv
1.4.1. Hiệu quả sản xuất kinh doanh ở một số doanh nghiệp tiêu biểu.............. 23
1.4.2. Những bài học kinh nghiệm rút ra cho Công ty TNHH NN MTV

Diesel Sông Công ............................................................................................... 25
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 28
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ......................................................................................... 28
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................ 28
2.2.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ............................................................... 28
2.2.2. Phƣơng pháp xử lý thông tin .................................................................... 28
2.2.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin.............................................................. 28
2.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp ............... 34
2.3.1. Phƣơng pháp tính hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp....................... 34
2.3.2. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả SXKD của doanh nghiệp ......... 35
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH
VÀ HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH NHÀ
NƢỚC MTV DIESEL SÔNG CÔNG ................................................................... 43
3.1. Khái quát chung về Công ty TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công ...... 43
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty ....................................... 43
3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và ngành nghề kinh doanh của Công ty ................ 45
3.1.3. Đặc điểm hoạt động kinh doanh của Công ty TNHH NN MTV
DIESEL Sông Công (DISOCO) ......................................................................... 45
3.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ở Công ty ............................................... 47
3.2. Thực trạng hiệu quả sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH NN MTV
Diesel Sông Công. ................................................................................................. 55
3.2.1. Kết quả hoạt động SXKD tại Công ty trong giai đoạn 2010 - 2013 ........ 55
3.2.2. Phân tích hiệu quả sản xuất kinh doanh của Công ty TNHH NN
MTV DIESEL Sông Công giai đoạn 2010 - 2013 ............................................. 65
3.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của Công ty .......... 82
3.3.1. Yếu tố chủ quan ........................................................................................ 82
3.3.2.Yếu tố khách quan ..................................................................................... 85
3.4. Đánh giá chung về hiệu quả sản xuất kinh doanh của Công ty ...................... 90
3.4.1. Đánh giá việc thực hiện mục tiêu của Công ty ........................................ 91
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v
3.4.2. Các kết quả đạt đƣợc ................................................................................ 96
3.4.3. Những tồn tại hạn chế cần phải khắc phục và nguyên nhân .................... 99
Chƣơng 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT
KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH NHÀ NƢỚC MTV DIESEL
SÔNG CÔNG ........................................................................................................ 104
4.1. Định hƣớng phát triển của ngành cơ khí đến năm 2020 và tầm nhìn đến
năm 2025.............................................................................................................. 104
4.2. Mục tiêu và định hƣớng phát triển của Công ty trong thời gian tới ............. 105
4.2.1. Mục tiêu chủ yếu của Công ty ................................................................ 105
4.2.2. Các định hƣớng chiến lƣợc của Công ty ................................................ 106
4.3. Quan điểm chung và những căn cứ để nâng cao hiệu quả sản xuất
kinh doanh .......................................................................................................... 107
4.3.1. Quan điểm chung.................................................................................... 107
4.3.2. Những căn cứ chung xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt
động kinh doanh .............................................................................................. 109
4.4. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH
NN MTV Diesel Sông Công................................................................................ 109
4.4.1.Giải pháp 1: Nâng cao chất lƣợng sản phẩm........................................... 109
4.4.2. Giải pháp 2: Đẩy mạnh hoạt động Marketing ........................................ 111
4.4.3.Giải pháp 3: Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ......................................... 113
4.4.4. Một số giải pháp khác ............................................................................ 120
4.4. Kiến nghị....................................................................................................... 122
4.4.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc ......................................................................... 122
4.4.2. Kiến nghị với Công ty ............................................................................ 123
KẾT LUẬN ............................................................................................................ 125
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 127

PHẦN PHỤ LỤC................................................................................................... 129

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT

TÊN ĐẦY ĐỦ

CKĐA

Cơ khí Đông Anh

BH & CCDV

Bán hàng và cung cấp dịch vụ

DN

Doanh nghiệp

ĐH

Đại học

R&D

Research & development - Nghiên cứu và phát triển

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

MTV

Một thành viên

LNST

Lợi nhuận sau thuế

QLCL

Quản lý chất lƣợng

QLMT

Quản lý môi trƣờng

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TNHH NN MTV

Trách nhiệm hữu hạn Nhà nƣớc một thành viên

TNDN

Thu nhập doanh nghiệp

TSCĐ

Tài sản cố định

TSDH

Tài sản dài hạn

TSNH

Tài sản ngắn hạn

VCĐ

Vốn cố định

VCSH

Vốn chủ sở hữu

VKD

Vốn kinh doanh

VEAM

Tổng công ty máy động lực và máy nông nghiệp Việt Nam

WTO

World Trade Organization- Tổ chức thƣơng mại thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1.Giá trị tổng sản lƣợng sản xuất của Công ty từ năm 2010-2013 ............... 56
Bảng 3.2. Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty giai đoạn từ năm
2010 - 2013 ............................................................................................. 60
Bảng 3.3.Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng lao động năm 2010-2013 ............ 65
Bảng 3.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ và vốn cố định năm
2010-2013 ............................................................................................... 67
Bảng 3.5. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSLĐ và VLĐ của Công ty....... 69
Bảng 3.6. Các chỉ tiêu đánh giá khả năng thanh toán của Công ty từ năm 20102013 ........................................................................................................ 71
Bảng 3.7. Các chỉ tiêu quản trị nợ của Công ty từ năm 2010 - 2013 ........................ 73
Bảng 3.8. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tổng hợp của Công ty từ năm 2010 2013 ........................................................................................................ 76
Bảng 3.9. Các chỉ tiêu cấu thành nên ROE ............................................................... 80
Bảng 3.10. Các sản phẩm mới tiêu biểu.................................................................... 84
Bảng 3.11. Tình hình thực hiện kế hoạch doanh thu tiêu thụ sản phẩm năm 2013
của Công ty ............................................................................................. 92
Bảng 3.12. Tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất của Công ty giai đoạn từ năm
2010 - 2013 ............................................................................................. 94
Bảng 3.13. Doanh thu hàng FDI của Công ty năm 2013 .......................................... 97
Bảng 3.14. Doanh thu hàng xuất khẩu của Công ty năm 2013 ................................. 98

Bảng 4.1. Kế hoạch kinh doanh của Công ty giai đoạn 2014 - 2015...................... 106

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
1. Sơ đồ
Sơ đồ 1.1. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả kinh doanh của DN ........................ 12
Sơ đồ 2.1: Mối quan hệ giữa các chỉ tiêu phản ánh hiệu suất sinh lời theo
phƣơng pháp phân tích Dupont ................................................................... 33
Sơ đồ 3.1. Khái quát quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm tại Công ty
Disoco .......................................................................................................... 46
Sơ đồ 3.2. Bộ máy quản lý của Công ty TNHH NN 1TV Diesel Sông Công .......... 49
2. Biểu đồ
Biểu đồ 3.1: Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ của Công ty ............. 59
Biểu đồ 3.2. Thể hiện các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng lao động ................... 66
Biểu đồ 3.3.Tỷ suất lao động tiền lƣơng của Công ty............................................... 66
Biểu đồ 3.4. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ và VCĐ của Công ty........ 68
Biểu đồ 3.5. Các chỉ tiêu phản ánh khả năng thanh toán của Công ty ...................... 72
Biểu đồ 3.6. Các chỉ tiêu quản trị nợ của Công ty .................................................... 74
Biểu đồ 3.7. VCSH, Nợ phải trả, Tổng tài sản của Công ty ..................................... 74
Biểu đồ 3.8. Doanh thu hàng bán trong nƣớc và xuất khẩu của Công ty giai
đoạn 2010 - 2013 ......................................................................................... 93
Sơ đồ 4.1: Mô hình tổng quát để ra quyết định áp dụng chính sách bán chịu ........ 116

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Xu thế hội nhập kinh tế quốc tế đã đặt nền kinh tế Việt Nam trƣớc những cơ
hội và thách thức mới. Để tồn tại và phát triển trong môi trƣờng cạnh tranh và hội
nhập quốc tế, mỗi doanh nghiệp phải không ngừng hoàn thiện chính mình nhằm
nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh là mục tiêu vô cùng quan trọng và
cần thiết đối với các doanh nghiệp. Thông qua việc phân tích hiệu quả sản xuất kinh
doanh, doanh nghiệp sẽ đánh giá đƣợc tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của
mình, xác định đƣợc nguyên nhân, nguồn gốc của vấn đề phát sinh, tìm kiếm các
nguồn lực tiềm năng và có biện pháp để khắc phục những hạn chế, khó khăn, đồng
thời đề ra chiến lƣợc kinh doanh phù hợp giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sản
xuất kinh doanh và tiếp tục phát triển. Thực tế đã chỉ ra rằng nếu các doanh nghiệp
không chú trọng đến việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh (hiệu quả kinh
doanh), tất yếu sẽ dẫn đến sự thất bại, bất kể đó là doanh nghiệp vừa, nhỏ hay các
tập đoàn lớn.
Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nƣớc ta, sản xuất cơ khí và
các doanh nghiệp cơ khí luôn đƣợc đánh giá là một lực lƣợng chủ lực, có vai trò to
lớn, quan trọng của nền kinh tế, nên việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của
những đơn vị này để tạo ra sự thay đổi nhanh chóng cơ cấu kinh tế là rất cấp thiết.
Là một doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong ngành cơ khí, Công ty TNHH Nhà
nƣớc MTV Diesel Sông Công (gọi tắt là Công ty) đã có nhiều cố gắng cải tiến công
nghệ, kỹ thuật sản xuất, nâng cao năng suất lao động, chất lƣợng sản phẩm, tiết
kiệm chi phí sản xuất để nâng cao hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, hiệu quả sản
xuất kinh doanh của Công ty vẫn còn nhiều hạn chế.
Xuất phát từ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả sản xuất
kinh doanh của doanh nghiệp và thực tế của Công ty, tác giả chọn nghiên cứu đề tài
“Nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh tại công ty TNHH Nhà nước MTV

Diesel Sông Công” làm luận văn tốt nghiệp cao học của mình, với hy vọng thông
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2
qua luận văn đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh
của Công ty.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đề tài tập trung nghiên cứu một cách hệ thống những vấn đề lý luận và thực
tiễn về hiệu quả kinh doanh và nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp sản
xuất cơ khí, phân tích thực trạng hiệu quả sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH
Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công và nguyên nhân của tình hình, từ đó đề xuất các
giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả SXKD của Công ty.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa lý luận về hiệu quả kinh doanh và nâng cao hiệu quả kinh
doanh của doanh nghiệp.
- Phân tích thực trạng hiệu quả kinh doanh của Công ty TNHH Nhà nƣớc
MTV Diesel Sông Công và nguyên nhân của tình hình.
- Đề xuất các giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của
Công ty.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là lý luận về hiệu quả kinh doanh của DN và
thực trạng hiệu quả hoạt động kinh doanh của Công ty TNHH Nhà nƣớc MTV
Diesel Sông Công.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài giới hạn trong việc phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất
kinh doanh của Công ty TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công trong giai đoạn

2010-2013.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn
Đề tài đƣợc nghiên cứu sẽ góp phần hệ thống hoá lý luận về hiệu quả sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp cơ khí nói riêng.
Phân tích thực trạng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty
TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công, tìm ra các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu
quả sản xuất kinh doanh của Công ty.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3
Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả SXKD tại Công
ty TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công. Những giải pháp, kiến nghị đƣa ra có
cơ sở khoa học và thực tiễn, có tính khả thi không những góp phần nâng cao hiệu
quả SXKD của đơn vị nghiên cứu mà còn có thể làm tài liệu tham khảo cho các
doanh nghiệp sản xuất cơ khí khác có điều kiện và hoàn cảnh tƣơng tự.
5. Những đóng góp mới của luận văn
- Làm rõ cơ sở lý luận về hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp, sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
- Phân tích, đánh giá thực trạng về hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh
của công ty TNHH NN MTV Diesel Sông Công, từ đó tìm ra nguyên nhân dẫn đến
thực trạng này.
- Trên cơ sở lý luận về hiệu quả kinh doanh và thực trạng tại đơn vị nghiên
cứu, tác giả đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của công ty TNHH NN MTV Diesel Sông Công.
6. Bố cục luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao hiệu quả SXKD của
doanh nghiệp.

Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng hoạt động và hiệu quả sản xuất kinh doanh tại công ty
TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công.
Chương 4: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh tại công
ty TNHH Nhà nƣớc MTV Diesel Sông Công.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAO
HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
1.1. Hiệu quả sản xuất kinh doanh và sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp
1.1.1. Khái niệm hiệu quả sản xuất kinh doanh
Hiệu quả sản xuất kinh doanh (hiệu quả kinh doanh) là một phạm trù kinh tế
phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất kinh doanh
trong doanh nghiệp nhằm thu đƣợc kết quả cao nhất với một chi phí thấp nhất. Hiệu
quả kinh doanh không chỉ là thƣớc đo trình độ tổ chức quản lý kinh doanh mà còn
là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với mỗi doanh nghiệp.
Hiện nay, có rất nhiều quan điểm khác nhau về hiệu quả kinh doanh. Tuỳ
theo từng lĩnh vực nghiên cứu mà ngƣời ta đƣa ra các quan điểm khác nhau về hiệu
quả kinh doanh. Dƣới đây là một số quan điểm về hiệu quả kinh doanh:
Quan điểm thứ nhất: Nhà kinh tế học ngƣời Anh là Adam Smith cho rằng
"Hiệu quả là kết quả đạt được trong hoạt động kinh tế, doanh thu tiêu thụ hàng
hoá" [8]. Theo quan điểm này, Adam Smith đã đồng nhất hiệu quả với chỉ tiêu phản
ánh kết quả sản xuất kinh doanh. Hạn chế của quan điểm này là kết quả hay hiệu
quả sản xuất kinh doanh có thể tăng lên do chi phí sản xuất tăng hay do mở rộng sử

dụng các nguồn lực sản xuất. Nếu với cùng một kết quả sản xuất kinh doanh nhƣng
có hai mức chi phí khác nhau, thì theo quan điểm này chúng có cùng hiệu quả.
Quan điểm này chỉ đúng khi kết quả sản xuất kinh doanh tăng với tốc độ nhanh hơn
tốc độ tăng của chi phí đầu vào của sản xuất
Quan điểm thứ hai: "Hiệu quả kinh doanh là quan hệ tỉ lệ giữa phần tăng
thêm của phần kết quả và phần tăng thêm của chi phí” [8]. Quan điểm này đã xác
định hiệu quả trên cơ sở so sánh tƣơng đối giữa kết quả đạt đƣợc với phần chi phí
bỏ ra để có đƣợc kết quả đó. Nhƣng xét trên quan niệm của triết học Mác-Lênin thì
sự vật hiện tƣợng đều có quan hệ ràng buộc, có tác động qua lại lẫn nhau chứ không
tồn tại một cách riêng lẻ. Hơn nữa, sản xuất kinh doanh là một quá trình tăng thêm
có sự liên hệ mật thiết với các yếu tố có sẵn. Chúng trực tiếp hoặc gián tiếp tác động
làm kết quả sản xuất kinh doanh thay đổi. Hạn chế của quan điểm này là nó chỉ xem
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5
xét hiệu quả trên cơ sở so sánh phần tăng thêm của kết quả và phần tăng thêm của
chi phí mà không xem xét đến phần chi phí và phần kết quả ban đầu.
Quan điểm thứ ba: "Hiệu quả kinh doanh là mức độ thoả mãn yêu cầu quy
luật cơ bản của chủ nghĩa xã hội, cho rằng quỹ tiêu dùng với tư cách là chỉ tiêu đại
diện cho mức sống của mọi người trong doanh nghiệp" [8] Quan điểm này có ƣu
điểm là bám sát mục tiêu, động viên tinh thần của nhân dân. Nhƣng khó khăn ở đây
là phƣơng tiện đo nói chung và mức sống nói riêng rất đa dạng và phong phú, nhiều
hình nhiều vẻ đƣợc phản ánh trong nhiều chỉ tiêu mức độ thoả mãn nhu cầu hay
mức độ nâng cao đời sống nhân dân.
Quan điểm thứ tƣ: “Hiệu quả sản xuất kinh doanh đó là một phạm trù kinh tế
nó phản ánh trình độ lợi dụng và cung cấp các nguồn lực như thiết bị máy móc nhằm
đạt mục tiêu mà doanh nghiệp đề ra” [8]. Theo ông, “tính hiệu quả được xác định
bằng cách lấy kết quả tính được theo đơn vị giá trị chia cho chi phí kinh doanh”.

Quan điểm thứ năm: "Hiệu quả kinh doanh được đo bằng hiệu số giữa kết
quả và chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó" [8]. Quan niệm này có ƣu điểm là
phản ánh đƣợc mối quan hệ bản chất của hiệu quả kinh tế. Nó gắn đƣợc kết quả với
toàn bộ chi phí, coi hiệu quả là sự phản ánh trình độ sử dụng các yếu tố sản xuất
kinh doanh. Ở góc độ tài chính thì đây cũng chính là lợi nhuận của doanh nghiệp.
Trong cơ chế thị trƣờng nhƣ hiện nay, mọi doanh nghiệp hoạt động kinh
doanh đều có mục tiêu nhằm tối đa hoá lợi nhuận. Lợi nhuận là yếu tố quyết định
đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Để đạt mức lợi nhuận cao, các doanh
nghiệp cần phải hợp lý hoá quá trình sản xuất kinh doanh, từ khâu chọn yếu tố đầu
vào đến khâu thực hiện quá trình nghiệp vụ kỹ thuật sản xuất kinh doanh và tiêu thụ
sản phẩm. Mức độ hợp lý hoá của quá trình đó đƣợc phản ánh qua một phạm trù
kinh tế cơ bản gọi là hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Hiệu quả kinh doanh là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ doanh nghiệp
sử dụng hợp lý các yếu tố đầu vào của quá trình sản xuất nhằm thu đƣợc kết quả cao
nhất với mức chi phí thấp nhất. Hiệu quả kinh doanh là thƣớc đo chất lƣợng, phản
ánh trình độ tổ chức, quản lý của doanh nghiệp.
Mặt khác, hiệu quả kinh doanh còn là chỉ tiêu đánh giá kết quả kinh doanh
của các doanh nghiệp, góp phần tăng thêm sức cạnh tranh cho các doanh nghiệp
trên thị trƣờng.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6
Thực chất của việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp là việc nâng cao năng suất lao động xã hội và tiết kiệm lao động xã hội. Nếu
doanh nghiệp nào có hiệu quả kinh doanh thấp sẽ bị loại khỏi thị trƣờng, doanh
nghiệp nào có hiệu quả kinh doanh cao sẽ tồn tại và phát triển.
Khi phân tích hiệu quả kinh doanh các chỉ tiêu cần xem xét gắn với thời gian,
không gian và môi trƣờng của các chỉ tiêu nghiên cứu. Mặt khác, hiệu quả kinh

doanh của doanh nghiệp còn đặt trong mối quan hệ với hiệu quả xã hội và trách
nhiệm bảo vệ môi trƣờng và nguồn tài nguyên đất nƣớc.
Từ các quan điểm trên có thể hiểu một cách khái quát: Hiệu quả kinh doanh
là phạm trù phản ánh mặt chất lượng các hoạt động kinh doanh, trình độ sử dụng
các nguồn lực (nhân tài, vật lực, tiền vốn...) trong quá trình kinh doanh để đạt được
mục tiêu xác định. Nó được đo bằng các chỉ tiêu so sánh giữa kết quả đạt được và
chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó.
1.1.2. Phân loại hiệu quả kinh doanh
Phân loại hiệu quả kinh doanh là một việc làm hết sức thiết thực, là phƣơng
thức để các doanh nghiệp xem xét đánh giá những kết quả mà mình đạt đƣợc và là cơ
sở để xây dựng các chính sách, chiến lƣợc, kế hoạch hoạt động của doanh nghiệp.
Trong công tác quản lý, phạm trù hiệu quả đƣợc biểu hiện ở nhiều dạng khác nhau,
mỗi dạng thể hiện những đặc trƣng và ý nghĩa cụ thể của nó. Việc phân loại hiệu quả
kinh doanh theo những tiêu thức khác nhau có tác dụng thiết thực trong việc trong
việc điều hành tổ chức quản lý và hoạt động của doanh nghiệp.
1.1.2.1 Phân loại theo phạm vi tính toán: Hiệu quả tài chính của doanh nghiệp và
hiệu quả kinh tế của quốc gia
a. Hiệu quả tài chính:
Hiệu quả tài chính của doanh nghiệp là hiệu quả xem xét trong phạm vi doanh
nghiệp. Hiệu quả kinh tế phản ánh mối quan hệ lợi ích kinh tế mà doanh nghiệp nhận
đƣợc và chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để thu đƣợc lợi ích kinh tế đó. Hiệu quả
kinh tế là mối quan tâm hàng đầu của mỗi doanh nghiệp, các nhà đầu tƣ. Biểu hiện
chung của hiệu quả doanh nghiệp là lợi nhuận mà mỗi doanh nghiệp đạt đƣợc. Tiêu
chuẩn cơ bản của hiệu quả này là đạt lợi nhuận cao và ổn định.
b. Hiệu quả kinh tế của quốc gia:
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

Luận án đầy đủ ở file: Luận án Full