ĐỀ TÀI Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................2
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
2
II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI

4

III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

4

IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

4

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

4

B. PHẦN NỘI DUNG......................................................................5
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
5
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN

7

Đặc điểm chung....................................................................7
III. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN ÂM NHẠC KHỐI LỚP 5

8
IV. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN

9

1. Tìm hiểu tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học và vị trí,
chức năng của việc giáo dục âm nhạc trong trường tiểu học
(chung) và đối tượng là học sinh lớp 5..................................9
2. Phân loại đối tượng học sinh:............................................9
3. Sưu tầm, tìm hiểu, vận dụng triệt để các tư liệu, đồ dùng
dạy học và giáo cụ trực quan..............................................10
4. Vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát.....................11
5. Kích thích trí lực của học sinh khi dạy Tập đọc nhạc......20
6. Phát huy sáng tạo của giáo viên khi dạy âm nhạc thường
thức.....................................................................................22
7. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:.............................24
V. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
25
C. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC...........................................................27
I. KẾT LUẬN
27
II.BÀI HỌC

28

III. KHUYẾN NGHỊ

29

1/29

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Âm nhạc là vốn văn hóa lâu đời mang đậm đà bản sắc dân tộc, khi âm
nhạc tồn tại thì nhu cầu thưởng thức âm nhạc là động lực thúc đẩy khả năng
sáng tạo của mỗi con người. Yếu tố đó đã tạo điều kiện cho sự phát triển âm
nhạc dân gian đa dạng và phong phú. Âm nhạc còn là phương tiện giáo dục tích
cực góp phần hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng, thị hiếu âm nhạc
lành mạnh, tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm luôn tự tin và
có cái nhìn đẹp hơn, hoàn thiện hơn nhằm giúp các em giảm bớt căng thẳng cho
những tiết học sau.
Thông qua việc học âm nhạc ở trường Tiểu học nói chung và khối lớp 5
nói riêng, môn Âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực
hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh nhằm góp phần giáo dục
toàn diện cho học sinh theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách
con người mới. Tuy nhiên âm nhạc trong nhà trường Tiểu học với tư cách là một
môn học có mức độ nhất định về mục đích và nội dung, song mục đích của việc
dạy và học môn âm nhạc trong nhà trường phổ thông là giáo dục văn hoá âm
nhạc cho học sinh nhằm trang bị cho các em những kiến thức sơ giản các kỹ
năng nhằm tạo điều kiện cho khả năng cảm thụ, hiểu và thể hiện nghệ thuật âm
nhạc, khơi dậy ở các em những khả năng sáng tạo trong hoạt động âm nhạc,
củng cố thêm về tình cảm đạo đức, về niềm tin thị hiếu nghệ thuật và nhu cầu
âm nhạc.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả
năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác
phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật,
đẩy mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho không khí của nhà trường

thêm vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn
học Âm nhạc nói trên, bản thân tôi nhận thấy đó là một hướng đi và là một
phương pháp giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái
đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình
thành nhân cách toàn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ
thuật âm nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trò cực kì quan trọng. Sáng

2/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

tạo có nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi
hệ thống nguyên tắc.
Yêu cầu “ Coi trọng đúng mức” giáo dục thẩm mĩ, giáo dục âm nhạc là
mặt giáo dục đến nay vẫn còn yếu và thiếu, đòi hỏi chúng ta hơn lúc nào hết, lúc
này phải đặt mạnh vấn đề không chỉ là triển khai rộng khắp mà là tổ chức học
tập môn âm nhạc một cách có kết quả ở trường phổ thông, nhất là ở trường Tiểu
học làm cho âm nhạc đích thực đi vào các em, làm cho các em yêu thích, và hơn
nữa, còn tham gia tích cực vào việc sáng tạo nên những cái hay, cái đẹp trong
âm nhạc, bằng âm nhạc và qua âm nhạc.
Hiện nay, bên cạnh những tiến bộ ở ngoài xã hội và trong nhà trường,
cũng còn kèm theo những cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp. Chúng đan xen, tồn
tại, đấu tranh va chạm hàng ngày. Có lúc cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp còn có
nhiều lấn lướt. Riêng mặt thẩm mĩ, cũng có không ít những biểu hiện về thị hiếu
thấp kém, lố lăng, thiếu văn hoá, phản thẩm mĩ, không hay, không đẹp. Điều đó,
nếu không quan tâm, có nguy cơ dẫn đến một hiện tượng tâm lí là sự thờ ơ, tê
liệt những tình cảm thẩm mĩ, đạo đức, quen và không còn có khả năng phản ứng
nhạy bén trước cái hay, cái dở, và dần dần không còn thấy chính cái đó là cái
không hay, là cái dở nữa.

Học sinh khối lớp 5 ở trường Tiểu học đang trong thời kì phát triển nhanh
về thể chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các em đã có nhiều ước mơ, suy nghĩ về
cuộc sống. Trong quá trình học âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát
huy tính sáng tạo của học sinh.
Mục đích giáo dục âm nhạc, bao gồm những mục tiêu yêu cầu giáo dục cụ
thể, là sự phản ảnh kết quả mong muốn sau một quá trình giáo dục - dạy học.
Kết quả ấy cũng chính là mô hình hay kiểu nhân cách cần hình thành, kiểu tập
thể cần xây dựng ở học sinh, thông qua môn học âm nhạc. Có ba mức độ từ thấp
lên cao biểu hiện của học tập tích cực là: bắt chước - tìm tòi - sáng tạo. Sẽ thiệt
thòi cho các em về nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện để
học sinh học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Môn âm nhạc ở
Tiểu nói chung và khối lớp 5 nói riêng gồm 3 phân môn là: Học hát, tập đọc
nhạc và âm nhạc thường thức. Vậy phải dạy như thế nào để phát huy được
tính sáng tạo của học sinh?

3/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Xuất phát từ những lý do và niềm hứng thú đó cá nhân tôi đi vào
nghiên cứu một đề tài hết sức lý thú đó là: “Một số biện pháp giúp học sinh
lớp 5 học tốt môn Âm nhạc”.
II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Nhằm tìm ra giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc, để từ đó
nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Đối tượng: một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc
- Phạm vi nghiên cứu: học sinh lớp 5 trường tiểu học
- Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2013 đến 2015

IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng để giúp học sinh lớp 5 học tốt
môn âm nhạc
- Làm rõ cơ sở dạy học trong việc giảng dạy cho học sinh lớp 5
- Đề xuất một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc, nâng
cao hiệu quả giáo dục.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp quan sát.
- Theo dõi và kiểm tra việc tiếp thu bài của học sinh trên lớp.
- Dự giờ các bạn đồng nghiệp ở một số trường tiểu học.

4/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Âm nhạc là một nhu cầu trong đời sống tinh thần của trẻ em. trẻ em được
tham gia ca hát là được hoạt động để nhận thức thế giới xung quanh, và bản thân
mình. Những hình tượng âm thanh của bài hát bản nhạc tác động vào cảm xúc
của các em, giúp các em phát triển trí tuệ, óc tưởng tượng và có tác dụng giáo
dục tình cảm đạo đức trong sáng cho các em.
Trong trường Tiểu học hiện nay việc dạy và học giáo dục đã thực sự đảm
bảo yêu cầu toàn diện. Giáo viên cũng như học sinh thấy được tầm quan trọng
của tất cả các môn học, giờ học, song mỗi môn học lại có đặc điểm riêng. Đối
với môn âm nhạc các em chỉ được nghe và cảm nhận được cái hay, cái đẹp,
được nhìn và bắt trước giáo viên làm mẫu chứ nó không có phép tính cụ thể, đây
là môn học mang tính trìu tượng nhằm phát triển trí tuệ của học sinh. Trong

những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế những đòi hỏi của phát triển xã
hội, Bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong
nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả
nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biệt là ở bậc Tiểu
học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng
thông qua môn học này đã hình thành cho các em kiến thức ban đầu, đặc biệt là
trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát
triển toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn khác.
Đối với âm nhạc trong môn nghệ thuật 1, 2, 3 đây là môn học thực hành,
lấy thực hành để chuyền tải các kiến thức cơ bản về âm nhạc. Việc học âm nhạc
ở các khối 1, 2, 3 chủ yếu là học thuộc các bài hát.
Đối với học sinh lớp 1 lại càng chú trọng thực hành nên cách dạy và học
có những đặc thù nhất định. Các em học sinh lớp 1 còn rất nhỏ việc tiếp thu và
nhận thức chủ yếu theo bản năng và cảm tính, vì thế dạy âm nhạc cho học sinh
lớp 1 phải coi trọng việc luyện tập lặp đi lặp lại nhiều lần bằng nhiều hình thức
khác nhau và thông qua các trò chơi âm nhạc, vận động phụ học, múa đơn giản
để bồi dưỡng khả năng hoạt động và năng lực biểu hiện âm nhạc của các em.
Đối với học sinh lớp 2 là sự nối tiếp củng cố nâng cao thêm một bước khả
năng ca hát và năng lực cho các em, củng cố và dèn luyện để hình thành một số
kỹ năng hát và đặt ta một bước đầu như hát đồng đều, hát hòa giọng chính xác
và thể hiện diễn cảm.
5/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Đối với học sinh lớp 3 Âm nhạc vẫn là học hát qua đó để phát triển giọng
hát rèn luyện tai nghe và phát triển thẩm mỹ cho học sinh, giúp các em củng cố
kỹ năng hát, kết hợp với các hoạt động phụ họa, thông qua học hát các em được
rèn luyện về tai nghe, trí nhớ, phát triển nhạc cảm và làm quen với việc thể hiện

chính xác cao độ, trường độ của âm thanh trên cơ sở giai điệu bài hát. Trung
tuần âm nhạc lớp 3, các em mới bắt đầu được làm quen, tiếp cận với các ký hiệu
âm nhạc như các hình nốt cơ bản. Hình nốt trắng, hình nốt đơn, hình nốt móc
kép và ký hiệu dấu, dấu lặng đen, dấu lặng đơn.
Lên lớp 4, âm nhạc được tách riêng thành một môn học, có sách âm nhạc
và hướng dẫn riêng. Từ đây ngoài việc học các bài hát, các em còn được học các
kiến thức ban đầu về âm nhạc, được làm quen với các nốt nhạc, được đọc, được
ghép lời ca và được làm bài tập nhạc.
Bước lên lớp 5 ngoài việc ôn luyện các kiến thức đã học ở lớp 4 chương
trình Âm nhạc ở lớp 5 giúp các em củng cố các kỹ năng hát, tư thế hát cách lấy
hơi giữ hơi, tập hát rõ lời, phát âm gọn tiếng, tập hát những câu dài liền mạch,
tập hát đúng những chỗ có luyến 2 nốt, 3 nốt nhạc, hơn thế nữa ở lớp 5 việc thể
hiện tình cảm, sắc thái những bài hát cũng đòi hỏi cao hơn. Một bài hát không
chỉ đòi hỏi các em hát đúng mà khi thể hiện ít nhiều các em gửi gắm được
những tình cảm của mình cũng như tình cảm của tác giả sáng tác qua giai điệu,
lời ca bài hát đó. Tuy nhiên việc thể hiện tình cảm đó không yêu cầu các em phải
làm được như ca sỹ chuyên nghiệp. Như vậy sang lớp 5, chương trình âm nhạc
đã mở rộng thêm vốn kiến thức của các em. Tiếp tục bồi dưỡng tình cảm phong
phú, lành mạnh, tự tin khi tham gia các hoạt động âm nhạc. Đặc biệt giúp các
em có một nền tảng kiến thức cơ bản sơ đẳng vững chắc khi kết thúc một cấp
học, bước vào một cấp học mới với khối lượng kiến thức cao hơn. Bản thân tôi
là giáo viên được đào tạo và được phân công trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm
nhạc tôi nhận thấy đại đa số các em rất thích bộ môn này. Qua thực tế giảng dạy
từ những năm trước đây, đặc biệ là năm 2014 - 2015. Tôi thấy rằng trước một
bài hát, một bài tập đọc nhạc hoặc ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và
thực hiện tốt nhất, đơn giản nhất nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm
bắt được kiến thức bài học.

6/29

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Đặc điểm chung.
a. Về phía nhà trường.
* Thuận lợi:
- Âm nhạc là một môn học độc lập trong chương trình Tiểu học. Dạy và
học nghiêm túc, có kiểm tra, thi đánh giá cuối năm và kết quả là một trong
những tiêu chuẩn để xét lên lớp hay tốt nghiệp bậc học.
- Nhà trường và Ban giám hiệu quan tâm thường xuyên.
- Nhà trường có kết nối mạng internet thuận lợi cho việc tìm kiếm thông
tin phục vụ giảng dạy.
- Giáo viên nắm chắc về chuyên môn, tích cực tìm tòi, nghiên cứu những
phương pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy.
- Được sự ủng hộ của các cấp, ban ngành, phụ huynh toàn trường....hỗ trợ
cơ sở vật chất cho nhà trường đặc biệt là sự quan tâm đầu tư các trang thiết bị
hiện đại của BGH nhà trường trong những năm vừa qua.
- Có máy chiếu Projector, máy ảnh kĩ thuật số, hệ thống máy vi tính hiện
đại được nối mạng Internet...
* Khó khăn:
- Tranh ảnh để phục vụ cho việc dạy học bộ môn âm nhạc còn thiếu nhiều.
- Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự
tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học. Trong khi đó yêu cầu của bộ môn lại cần
phải có những trang thiết bị hiện đại (video, đài đĩa,…) để phục vụ cho việc dạy
và học.
b. Về phía học sinh.
*. Thuận lợi:
Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích môn Âm nhạc. Đặc biệt là
phân môn hát. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt. Thực hiện các

bài hát với đàn hoặc đĩa tương đối tốt.
* Khó khăn:
Đối với học sinh trường Tiểu học trên địa bàn tôi đang giảng dạy đa phần
các em là con em nông thôn, điều kiện chưa được đầy đủ, học sinh ít được quan
tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang còn hạn chế, chưa sâu rộng, không kích
thích các em học tập. Nhiều học sinh bị chi phối, ảnh hưởng về các môn Toán –
Tiếng Việt, phần nào sao nhãng việc học môn âm nhạc. Một nguyên nhân khách
7/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

quan khác cũng không kém phần quan trọng liên quan đến hiệu quả và chất lượng
bộ môn đó là thời gian dành cho bộ môn quá ít (1tiết/ tuần).
Mặt khác, đa số các bậc Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các môn học
chính như Toán, Tiếng Việt ... mà chưa quan tâm đến bộ môn Âm nhạc bởi họ cứ
nghĩ rằng đây chỉ là môn học phụ.
III. THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC MÔN ÂM NHẠC KHỐI LỚP 5
Trường tiểu học của chúng tôi là ngôi trường nằm ven đô thành phố, do vậy
môn học này là môn học khó đối với các em, không có nhiều thuận lợi như học
sinh ở Thành phố. Nhìn chung các em chỉ biết hát thuộc lời ca, hát đúng giai điệu
bài hát, nhưng các em hát chưa thể hiện đúng về tiết tấu, nhịp phách, chưa thể
hiện diễn cảm của bài hát chỉ biết hát truyền khẩu từ giáo viên. Về cao độ, trường
độ của các bài tập đọc nhạc các em còn đọc sai sót nhiều. Đại bộ phận các em do
ít được tiếp xúc với các loại hình nghệ thuật nên các em còn nhược điểm hát tự
do, ngân nghỉ tự do, vì vậy người giáo viên phải từng bước giúp các em có được
sự tự tin, nắm được các kiến thức, kỹ năng cơ bản của ca hát, từ đó giúp các em
phát triển về tai nghe và khả năng thể hiện các tính chất âm nhạc.
Đồng thời những năm trước đây do nền kinh tế đáp ứng nên việc đầu tư
trang thiết bị cho môn học còn hạn chế, hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập

của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc tạo điều kiện của gia đình. Do đó việc
truyền đạt và giúp các em tiếp thu kiến thức âm nhạc là hết sức khó khăn thậm chí
những kiến thức đó đến với các em hết sức trừu tượng ít phát triển tư duy khả
năng của các em vì thế không gây được hứng thú học tập của các em. Vì là một
giáo viên được đào tạo chuyên nghành âm nhạc bản thân tôi đã rất trăn trở và tôi
đã tự đặt ra cho mình một câu hỏi tự tìm tòi cách giải quyết đó là: Làm sao để
giúp các em học sinh thích môn Âm nhạc và học tốt môn này.
Qua thực tế giảng dạy tại trường Tiểu học tôi đã tìm hiểu khả năng học tập
của các em học sinh trong nhà trường nói chung và các em học sinh lớp 5A, 5B
nói riêng. Tuy rằng các em đã được học hát và làm quen từ những lớp dưới nhưng
khi vào tiết học thực tế, còn rất nhiều em lúng túng hát sai giai điệu và hát chưa
đúng cao độ, trường độ của bài hát.

8/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

IV. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Như đã nêu ở phần trên, môn Âm nhạc ở trường tiểu học không nhằm
giúp các em trở thành những người hát hay, đàn giỏi mà tiết Âm nhạc ở trường
tiểu học nhằm giúp các em cân bằng nội dung học tập với mục tiêu học mà chơi,
chơi mà học. Giúp các em đoàn kết, gắn bó với nhau hơn.
Các hoạt động mà giáo viên hướng dẫn các em vừa học vừa chơi cũng
giúp cho người giáo viên củng cố kiến thêm kiến thức về âm nhạc, từ những
việc tìm tòi tư liệu âm nhạc để đưa vào giáo án như tranh ảnh, băng đĩa
nhạc....Mặt khác giúp người giáo viên có thêm thời gian gần gũi với các em hơn,
hiểu các em hơn.
Từ những cơ sở lí luận và thực tiễn nêu trên cũng như từ thực tế giảng dạy
của bản thân và của đơn vị mình đang công tác tôi đã thực hiện một số giải pháp

sau:
1. Tìm hiểu tâm sinh lí lứa tuổi học sinh tiểu học và vị trí, chức năng
của việc giáo dục âm nhạc trong trường tiểu học (chung) và đối tượng là
học sinh lớp 5
Học sinh tiểu học nói chung học sinh lớp 5 nói riêng nhìn chung rất hiếu
động, hồn nhiên, sức tập trung tư tưởng còn hạn chế, thích phát hiện những điều
mới lạ. Chính vì vậy những hình thức hoạt động sinh động trong giờ học sẽ gây
cho các em sự hào hứng, làm tăng lòng say mê học tập của các em. Người giáo
viên âm nhạc trong trường tiểu học chính là người mang đến cho các em những
nét nhạc hay, những lời ca đẹp, mang đến luồng gió ngọt ngào của văn hóa âm
nhạc đưa các em bay cao hơn, xa hơn trên con đường trinh phục tri thức.
2. Phân loại đối tượng học sinh:
Dạy học theo đối tượng học sinh là một nội dung quan trọng trong thực
hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”.
Trong giảng dạy Âm nhạc việc phân loại học sinh cũng rất quan trọng nhằm
phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Vì thế, ngay từ đầu năm học, giáo
viên đã phải tìm hiểu thực lực của từng học sinh, phân loại từng nhóm đối tượng
và có kế hoạch giàng dạy, bồi dưỡng cho phù hợp bằng cách quan sát qua giờ
dạy trên lớp, tăng cường kiểm tra cá nhân để nắm bắt khả năng của từng học
sinh….
- Học sinh có năng khiếu: là những học sinh có khả năng ca hát và nhạy
cảm tốt với âm nhạc (Nhạc cảm, điệu thức..). Giáo viên cần tạo phương tiện tốt
9/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

nhất có thể cho trẻ học tập và rèn luyện để trẻ phát triển năng khiếu ngày một tốt
hơn, góp phần phát triển phong trào Văn – Thể - Mỹ của nhà trường.
- Học sinh không có năng khiếu: là những học sinh có khả năng ca hát và

nhạy cảm với âm nhạc ở mức độ không cao. Giáo viên cần lôi cuốn để hình
thành cho học sinh một số kĩ năng ca hát cơ bản nhằm đáp ứng yêu cầu chung
của họat động ca hát.
3. Sưu tầm, tìm hiểu, vận dụng triệt để các tư liệu, đồ dùng dạy học
và giáo cụ trực quan.
Theo tôi, trong một giờ học âm nhạc thì việc sử dụng tư liệu và đồ dùng
dạy học chiếm một vị trí rất quan trọng. Nó giúp cho học sinh hứng thú, từ đó
tiết học đạt hiệu quả hơn. Chính vì vậy tôi thường có sự chuẩn bị kĩ cho mỗi tiết
học. Tôi thường sưu tầm, tìm hiểu, chắt lọc các tư liệu sao cho học sinh dễ hiểu
nhất vào mỗi bài học của mình.
Ví dụ: Bài 19. Học hát Hát mừng – dân ca Hrê (Tây Nguyên)
Để học sinh hiểu rõ hơn về bài hát này, tôi đã sưu tầm một số tranh ảnh về
nét văn hóa dân tộc Tây Nguyên và một số nhạc cụ như cồng, chiêng, …
Bài 4. Học hát Hãy giữ cho em bầu trời xanh – Nhạc và lời: Huy Trân
Tôi thường sưu tầm ảnh chân dung các nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, Hàn
Ngọc Bích, Lê Minh Châu, Phan Huỳnh Điểu, Hoàng Long, nghệ sĩ Cao Văn
Lầu hay nhạc sĩ Bét–to-ven...
Bài 15: Kể chuyện Nghệ sĩ Cao Văn Lầu
Bài 28: Kể chuyện khúc nhạc dưới trăng
Tôi sưu tầm tranh vẽ nội dung các câu chuyện thường thức âm nhạc, đồng
thời tôi cũng luôn khuyến khích học sinh sưu tầm các tư liệu và tranh ảnh về các
nhạc cụ cũng như chân dung của các nhạc sĩ để từ đó các em tự lĩnh hội được
nhiều kiến thức. Và trong mỗi giờ học, tôi chỉ là người gợi mở để các em tự phát
huy khả năng nhận thức của mình. Tôi cũng thường xuyên khen ngợi những học
sinh tích cực sưu tầm tư liệu, từ đó giúp các em phấn khởi hơn trong học tập.
Chính vì vậy, trong quá trình dạy, tôi áp dụng nguyên tắc: sử dung triệt để
các đồ dùng dạy học và giáo cụ trực quan, cụ thể là chiếc đàn phím điện tử đối
với đồ dùng dành cho giáo viên. Đây là một công cụ hữu hiệu nhất để các em
tiếp nhận văn hóa âm nhạc. Việc nhìn thấy chiếc đàn phím đã phần nào kích
thích trí tò mò ở các em, việc nghe thấy trực tiếp từng nét bổng, thanh trầm có

tác dụng kích thích lớn về nội dung bài học tới các em. Tuy nhiên, để những âm
10/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

thanh phát ra thực sự đem lại hiệu quả, tôi đã cố gắng và hết sức chú ý đặt hòa
thanh sao cho hay nhất, chọn điệu nhạc sao cho phù hợp nhất với tính chất
của từng bài hát.. Điều đó đem lại hiệu quả rất cao cho việc cảm nhận cái hay,
cái đẹp với các em trong từng bài hát.
Bên cạnh đó, đồ dùng không thể thiếu đối với học sinh là những nhạc cụ
gõ, từ những chiếc song loan xinh xắn, những thanh phách đơn giản và đáng
yêu, những chiếc trống trung thu đầy lôi cuốn, và những chiếc mõ với âm thanh
thật vui tai, tất cả những đồ vật đó đã là cho giờ học của cô trò tôi sáng bừng lên
với những âm thanh thật sống động.
Tôi thấy sau khi sử dụng triệt để tư liệu, đồ dùng dạy học và giáo cụ trực
quan, giờ học âm nhạc của tôi đã trở nên sinh động và hiệu quả. Một bài hát, bài
kể chuyện âm nhạc hay bài tập đọc nhac đến với các em qua việc “tai nghe”,
“mắt nhìn” “toàn thân tiếp nhận” , trái tim các em sẽ rung động, kích thích óc
suy nghĩ, sáng tạo và trí tưởng tượng của các em sẽ cất cánh. Kiến thức âm nhạc
đến với các em ngọt ngào như dòng sữa mẹ, thắp bừng lên ngọn lửa của lòng
say mê âm nhạc. Những giờ học như thế đã thu hút sự hoạt động nhiệt tình
100% học sinh trong lớp. Các em thêm yêu và luôn mong chờ được học những
giờ Âm nhạc kế tiếp. Và đây cũng là một kinh nghiệm nhỏ giúp cô trò chúng tôi
gần nhau hơn, giúp tôi có được niềm tin khi đứng trên bục giảng.
4. Vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát
Muốn tiết học sinh động, hấp dẫn, lại mang tính nghệ thuật thì người giáo
viên phải lấy học sinh làm trung tâm, lôi cuốn học sinh vào các hoạt động xây
dựng bài. Giáo viên cần chuẩn bị tốt mọi phương tiện dạy học, đa dạng hóa
không gian, hình thức các hoạt động dạy - học như thực hành trong và ngoài lớp,

tập biểu diễn. Và đặc biệt cần vận dụng linh hoạt các bước dạy - học hát:
* Giới thiệu bài: Giáo viên có thể cung cấp cho các em một số nét về tác
giả, nội dung, xuất xứ của bài hát….thông qua tranh ảnh hoặc các phương tiện
dạy học phù hợp.
* Cho học sinh nghe hát mẫu: Có thể giáo viên đàn, hát bài hát cho học
sinh nghe hoặc cho học sinh nghe bài hát qua băng, đĩa nhạc. Sau khi học sinh
nghe xong bài hát giáo viên có thể cho các em cảm nhận về giai điệu, nội dung
hoặc ý nghĩa của bài hát mà các em vừa được nghe.

11/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

* Luyện thanh (Khởi động giọng): Giáo viên nên dùng khoảng thời gian
ngắn chừng 2 phút để cho các em luyện thở, luyện âm như một hoạt động khởi
động giọng và luyện tai nghe để chuẩn bị vào bài.

+ Để tránh sự nhàm chán, rập khuôn cũng như cho tiết học thêm sinh
động, tôi cho các em luyện thanh bằng nhiều mẫu luyện thanh đơn giản khác
hoặc giả tiếng các loài vật như tiếng gà, tiếng chim……hoặc đôi khi có thể dùng
lời hát mẫu để khơi gợi sự tò mò của học sinh từ đó giới thiệu bài hát.
* Dạy học sinh hát từng câu theo lối móc xích: Giáo viên cần kết hợp
linh hoạt giữa “hát mẫu – đàn” cho học sinh khi dạy từng câu. Với những câu
hát dễ hoặc có giai điệu giống các câu đã dạy, giáo viên có thể chỉ cần đàn cho
các em nghe giai điệu rồi yêu cầu các em nghe và nhận biết để các em hát – giáo
viên nghe và sửa sai nếu có. Chú ý: Khi dạy hát giáo viên cần chú ý hướng dẫn
và nhắc nhở học sinh hát chính xác, rõ lời, gọn tiếng, biết cách xử lí hơi, tổ chức
âm thanh và tư thế hát…. sao cho hợp lí.
Sau khi dạy xong bài hát, giáo viên cho học sinh ôn tập bài hát nhiều lượt

dưới nhiều thể loại như: Đơn ca, song ca, tốp ca…. Hướng dẫn các em cách hát
kết hợp với gõ đệm theo các kiểu: Theo nhịp, theo phách, theo tiết tấu.
* Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác
nhau.
- Sau mỗi tiết dạy hát, giáo viên cần khắc sâu cho học sinh thấy được nội
dung, ý nghĩa giáo dục của mỗi bài hát để từ đó giáo dục tình cảm đạo đức học
sinh.
- Mặc dù thời gian để dành cho hoạt động này không nhiều nhưng đây lại
là nội dung không thể thiếu trong một tiết học âm nhạc vì: “Nếu Âm nhạc chỉ
dừng lại ở góc để giải trí thôi thì bạn đã làm mất đi một nửa giá trị rất lớn của
Âm nhạc”.
- Hơn nữa, việc lồng ghép giáo dục tình cảm đạo đức qua mỗi bài hát bên
cạnh tác dụng giáo dục là hình thành tình cảm đạo đức, hướng các em học sinh
tới những cái hay, cái đẹp của cuộc sống thì nó cũng giúp cho học sinh thấy
12/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

được vẻ đẹp thực sự của Âm nhạc, các em sẽ hiểu, sẽ thích - có tình cảm với các
bài hát từ đó các em diễn cảm bài hát tốt hơn.
- Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tòi sáng tạo là hình thức cao nhất
thể hiện tính tích cực học tập của học sinh, hãy bắt đầu khuyến khích các em
mạnh dạn nói lên những cảm nhận của mình về môn học, về bài hát. Học sinh có
thể không ủng hộ ý kiến của giáo viên, của bạn bè, có thể trình bày những ý
kiến, tư tưởng của mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. Giáo viên
cần tạo điều kiện để học sinh tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể
điều chỉnh cách học theo hướng tích cực.
*Ví dụ:
Cách 1:

- Sau khi cho học sinh nghe hát mẫu và đọc lời ca, giáo viên đặt câu hỏi:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát Hãy giữ cho em bầu trời
xanh?
Học sinh sẽ trả lời qua phần gợi mở của giáo viên. VD: Nội dung bài hát
nói lên điều gì? Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học
tập được gì? Em sẽ phải làm gì để xứng với những điều mà nội dung bài hát
muốn chuyển tải tới…?
Có thể học sinh trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc
song qua nhận xét và khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung
bài hát còn mơ hồ sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong
việc học tập cũng như rèn luyện
Cách 2:
- Học xong bài hát, giáo viên chia lớp thành 2, 3 nhóm. Lần lượt từng
nhóm viết lời giới thiệu cho bài hát. Giáo viên nhận xét, chấm điểm.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình yêu
thương của cha mẹ, thầy cô và bạn bè - một cuộc sống yên vui, hòa bình, hữu
nghị đoàn kết và đầy tình thân ái giữa các dân tộc trên toàn thề giới. Chúng em
mong sao trên trái đất sẽ không còn chiến tranh, không còn tiếng đạn bom đau
thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ tràn ngập màu xanh của hoà bình và
hạnh phúc.

13/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Hôm nay chúng em xin được gửi đến thầy giáo và các bạn ca khúc Hãy
giữ cho em bầu trời xanh (Nhạc và lời: Huy Trân) đó là tất cả những gì mà tuổi
thơ trên toàn thế giới của chúng em hằng mong ước!

+ Lời giới thiệu nhóm 2:
Bác Hồ đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành - biết ăn ngủ, biết học
hành là ngoan”. Vậy mà nay trên thế giới vẫn đang còn hàng triệu trẻ em còn
phải chịu nhiều vất vả khổ cực, không đủ ăn đủ mặc không được đến trường do
chiến tranh gây nên. Chúng ta cần phải làm gì để giúp đỡ những bạn ấy, làm gì
để không còn cảnh chiến tranh chia lìa? Các bạn ơi chúng ta hãy hát vang bài ca
Hãy giữ cho em bầu trời xanh (Nhạc và lời: Huy Trân) cầu mong cho mọi
người trên thế giới được sống trong hoà bình hữu nghị và đầy tình nhân ái!
- Ở mỗi bài hát, nội dung bài hát là phương tiện hữu hiệu nhất để giáo dục
tình cảm học sinh, tuy nhiên tùy vào điều kiện nhà trường, tùy từng giáo viên…
mà giáo viên sẽ lựa chọn một cách lồng ghép giáo dục tình cảm đạo đức, giáo
dục về môi trường, về tình yêu quê hương đất nước…. thông qua một số hình
thức: Xem phim, tranh ảnh, trò chơi…
Tên bài hát
Công cụ hỗ trợ
Hãy giữ cho em Học sinh xem clip về chiến tranh
bầu trời xanh

Nội dung giáo dục
- Cảm nhận được nỗi
đau, sự mất mát do
chiến tranh từ đó giáo
dục các em tình cảm
yêu chuộng hòa bình

Màu xanh quê Cho học sinh xem 1 số hình ảnh
hương
về môi trường và hình ảnh các bạn
học sinh của trường đang lao động
– trồng cây…. – bảo vệ môi

trường.

Yêu quê đất nước thanh
bình nơi có những cánh
đồng lúa, hàng cây
xanh bên đường, có đàn
em thơ cắp sách tới
trường.

14/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Dàn đồng ca mùa Trò chơi: “Đoán ý bạn bè”
hạ
- Gv chuẩn bị 1 số câu hỏi :
+ VD: Mai xa trường bạn sẽ nhớ ai
nhất? Thầy cô nào trong trường để
lại cho bạn nhiều ấn tượng
nhất?......
- Gọi 1 hs lên viết đáp án ra 1
mảnh giấy.
- Dưới lớp lần lượt đặt ra 3 câu hỏi
dưới dạng đúng sai để tìm ra đáp
án của bạn mình

- Tình cảm gắn bó với
thầy cô, mái trường và
các bạn bè trước khi

các em chia tay với mái
trường mến yêu

* Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát.
Để có một tiết học Âm nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước
tiên người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên. Cụ
thể như xác định thái độ, ý thức học tập với môn Âm nhạc. Các động tác vận
động cơ bản như nhún nhịp nhàng theo nhịp, theo phách, bước sang trái, sang
phải, cách dàn dựng một bài hát có múa phụ họa, xếp đội hình khi hát tốp ca,
song cam tam ca, lĩnh xướng ở đâu? Động tác tay đưa theo nội dung lời ca như
thế nào?...Vì vậy, giáo viên phải nắm vững các phương pháp và các bước tiến
hành để truyền thụ lại cho các em những kiến thức của bài học một cách dễ hiểu
nhất, trong đó việc sáng tác các động tác múa phụ họa để biểu diễn cho học sinh
quan sát là việc quan trọng nhất.
Thông thường, trong chương trình học hát ở Tiểu học, việc dạy một bài
hát từ đầu đến khi hoàn chỉnh phải thông qua 2 tiết học. Trong đó, tiết đầu dạy
lời ca mới, tiết 2 củng cố, sửa chữa lời của tiết trước, dạy tiếp lời ca còn lại (lời
2 nếu có), luyện tập củng cố cách gõ đệm theo phách, theo nhịp, theo tiết tấu lời
ca (tùy từng bài), tập vận động phụ họa và trình bày bài hát.
Lưu ý:
- Khi tập vận động theo bài hát, giáo viên cần làm mẫu hoặc gợi ý để học
sinh tự nghĩ ra động tác, không đưa những động tác không phù hợp hoặc thái
quá.
- Cho từng nhóm học sinh tự sáng tạo các động tác khi biểu diễn bài hát,
không nên để học sinh các nhóm làm các động tác hoàn toàn giống nhau.
15/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

- Động viên tất cả các học sinh cùng tham gia sáng tạo động tác vận động
phụ họa, một số bài hát khó học sinh đưa các động tác không phù hợp thì giáo
viên hướng dẫn các em.
- Với mỗi động tác giáo viên cần làm mẫu các động tác từ tại chỗ đến di
động, từ chậm đến nhanh, quay trái quay phải...
Trong thực tế giảng dạy, tôi đã thực hiện đầy đủ các bước trên và thấy các
em rất say mê hứng thú học tập do đó kết quả đã nâng lên rõ rệt.
* Ví dụ
Múa vận động phụ họa bài: Những bông hoa những bài ca
(Hoàng Long, Hoàng Lân)
Cùng nhau cầm tay đi đến thăm các thầy các cô
Lời hát rộn rã bao bé em bước trên đường phố.

Hai bạn cầm tay nhau nhảy chân sáo quay vòng tròn và quay ngược lại ở câu 2
Ngàn hoa nở tươi khoe sắc hương dưới ánh mặt trời.

Hai tay dang hai bên xoay tròn cổ tay, chân nhún theo
Náo nức tiếng cười, say sưa yêu đời.

Vỗ tay theo nhịp 4 lần sang bên trái, phải, chân nhún nhịp nhàng
Những đóa hoa tươi màu đẹp nhất

Hai tay chụm lại hình bông hoa nở đưa dần lên cao, chân nhún theo.
16/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Chúng em xin tặng các thầy, các cô.

Hai tay nghiêng trái, phải theo phách (nhanh), hai tay vẫy ở tiếng cuối.
Lời 2 giống lời 1
* Múa vận động phụ họa bài Ước mơ (Nhạc Trung Quốc, Lời Việt: An Hòa)
Gió vờn cánh hoa bay dưới trời, đàn bướm xinh dạo chơi.

Hai tay đưa uyển chuyển ngang hông từ trái sang phải và ngược lại, thân hình
đưa theo tay.
Trên canh cây chim ca líu lo.

Hai tay đưa lên miệng tượng trưng hình con chim hót
Như hát lên bao lời mong chờ.

Hai tay đưa lên cao, từ từ đưa sang hai bên, chân nhún nhịp nhàng.
Em khao khát ước mơ khắp nơi bình yên.

Hai tay đan chéo trước ngực
Cuộc sống tươi đẹp hơn.
17/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Từ từ đưa lên cao
Cho đàn em tung tăng múa ca.

Hai bàn tay giơ lên cao xoay tròn cổ tay, đứng quay tại chỗ.
Trong nắng xuân tô đẹp muôn nhà.

Hai tay đưa từ dưới lên cao và vẫy nhanh ở tiếng cuối.
- Cuối cùng giáo viên cần cho các em được biểu diễn trước lớp với nhiều

hình thức khác nhau để các em được thể hiện khả năng của chính mình.
Thông qua những tiết học như vậy học sinh sẽ có những áp dụng sáng tạo
trong những lần hội diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khóa,
biết cách dàn dựng và sử dụng những động tác múa phụ họa phù hợp với thể loại
bài hát....
Thực tế trong tiết dạy tôi đưa ra yêu cầu học sinh tự chọn nhóm 4-5 em và
biểu diễn bài hát có động tác phụ họa. Tôi không áp đặt các em vào từng nhóm,
để các em tự chọn các bạn phù hợp với mình vào một nhóm làm cho các em rất
phấn khởi, các em vui thích khi được làm việc với các bạn có chung sở thích,
chất giọng và đồng cảm về sự sáng tạo....
- Tôi cho các em tự chọn cách trình bày bài hát: Các em có thể trình bày
bài một hoặc hai lần, có mở đầu, có kết thúc, mỗi câu hát do bạn nào trong nhóm
đảm nhiệm lĩnh xướng hay cả nhóm hát (có gợi ý của giáo viên) . Ngoài ra, các
em có thể chọn các cách hát khác nhau như, hòa giọng, đối đáp hay canon (hát
18/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

đuổi)....để phù hợp với nội dung hay cấu trúc của bài hát. Như vậy hình thức trình
bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
- Học sinh tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: học sinh có thể nghĩ ra
động tác phù hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp
vận động hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, giáo viên cần tạo điều kiện về
thời gian cho học sinh chuẩn bị. Thông thường giáo viên thông báo trước một
tuần để học sinh chọn nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát. (Không thể
vừa luyện tập vùa thể hiện trong 1 tiết học)
* Chơi trò chơi.
Nếu như “Múa phụ họa” mang đến cho các em sự tinh tế, khéo léo, niềm

say mê với âm nhạc thì “ Trò chơi” dưới nhiều hình thức khác nhau chính là
cách tổng hợp kiến thức và mở rộng kiến thức một cách hiệu quả nhất. Quá trình
thực hiện đã cho tôi thấy rất rõ điều đó. Hoạt động trò chơi trong các giờ học hát
giúp các em nắm bắt được bài học một cách nhanh nhất, các em đoàn kết, gắn
bó với nhau hơn, tuy một số trò chơi đó chỉ diễn ra trong ít phút ở phần củng cố
bài hoặc đầu giờ lên lớp.
Bên cạnh một số trò chơi mà giáo viên hướng dẫn các em vừa học vừa chơi
cũng giúp cho người giáo viên có thêm thời gian gần gũi với các em hơn, hiểu
các em hơn.
- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát giáo viên hướng dẫn học sinh
chơi trò chơi: Giáo viên làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi giáo viên đưa
tay theo kí hiệu, học sinh hát giai điệu chỉ với các chữ cái theo đúng kí hiệu giáo viên
hướng dẫn trước lớp.
*Ví dụ 1:
Bài hát: Những bông hoa những bài ca
Câu 1: giáo viên đưa tay kí hiệu chữ A, học sinh hát "A" theo giai điệu của
câu 1. “À a, à a a á a á à á a”
Câu 2: giáo viên đưa tay kí hiệu chữ U, học sinh hát "U" theo giai điệu của
câu 2.
“Ù u ù ú u ú u u u ù u”
Giáo viên tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trò chơi này giúp các em thay đổi không khí học tập, đồng thời để kiểm
tra việc ghi nhớ giai điệu của học sinh .
19/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

- Trò chơi "Ai nhanh tai hơn”
Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một

tiết nhạc bất kì cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp
học sinh mau thuộc lời ca, phát triển tai nghe
Trò chơi “Cùng làm ca sĩ” (Đồ dùng chỉ là một bông hoa được chuyền
tay học sinh theo lời bài hát) hoặc trò chơi “Mình cùng chơi nhạc” (Học sinh
mô phỏng cách chơi của tưng loại nhạc cụ trong tiết học giới thiệu nhạc cụ dân
tộc và thế giới).
Bên cạnh đó, giáo viên có thể khai thác các trò chơi bằng ứng dụng công
nghệ thông tin, với nhiều màu sắc và nhiều chuyển động của hình ảnh, khai thác
và vận dụng phù hợp trong từng tiết học đều gây hứng thú và sự yêu thích cho
học sinh.
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh
nắm kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra không khí sôi nổi cho
học sinh, tạo hứng thú cho học sinh học môn Âm nhạc cũng như học các môn
học khác.
5. Kích thích trí lực của học sinh khi dạy Tập đọc nhạc
Phân môn Tập đọc nhạc trong trường Tiểu học đã được giảm nhẹ và
không đặt thành vấn đề dạy Nhạc lí – Xướng âm như ở các trường nghệ thuật.
Các tác giả đã dùng những trích đoạn âm nhạc ở các tác phẩm hay, đơn giản,
quen thuộc như: Bài Tập đọc nhạc số 4 “Nhớ ơn Bác” (trích), Tập đọc nhạc số 5
“Năm cánh sao vui” (trích), Tập đọc nhạc số 7“Em tập lái ô tô” hay bài Tập
đọc nhạc số 6 “Chú bộ đội” (trích)....để cung cấp cho các em những giai điệu
đẹp với nhiều cung bậc tình cảm khác nhau nhằm nâng cao thẩm mĩ chung.
Để học sinh Tập đọc một bài nhạc có hiệu quả. Trước hết giáo viên cần
cho học sinh quan sát bài Tập đọc nhạc và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận xét
cấu trúc của bài.
Ví dụ :
- Bài tập đọc nhạc được viết ở thể loại nhịp gì ?
- Về trường độ trong bài có những hình nốt gì ?
- Về cao độ trong bài có những tên nốt gì ?
- Ngoài ra trong bài còn có sử dụng những dấu hiệu gì khác (đã học)?

Trong tiết học Tập đọc nhạc, tiến trình tập tiết tấu của bài Tập đọc nhạc là
rất quan trọng. Việc các em gõ tiết tấu đúng sẽ làm cho các đọc bài đúng hơn về
20/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

giai điệu. Trước kia việc tập tiết tấu chỉ đơn thuần là dùng thanh phách hoặc tay
không để gõ rất dễ gây sự nhàm chán và đơn điệu. Tôi đưa phần tập tiết tấu này
vào bài học một cách sinh động hơn, các em sẽ được nghe tiết tấu bằng nhiều
âm thanh phong phú khác nhau như tiếng trống, tiếng mõ, tiếng chuông... các
em gõ và kết hợp đọc lại âm hình tiết tấu sẽ nhanh hơn và hứng thú hơn.
Giáo viên đàn giai điệu bài tập đọc nhạc sắp đọc cho học sinh nghe từ 2-3
lần. Phân chia bài tập đọc nhạc thành những câu nhạc hoặc những tiết nhạc nhỏ
và đàn giai iệu từ 3-4 lần. Sau đó cho học sinh đọc theo đàn và ghép lại từng câu
theo lối móc xích cho đến khi hết bài.
Sau khi học sinh đọc đúng giai điệu cả bài, tổ chức cho học sinh đọc nhạc
kết hợp với đánh nhịp và ghép lời ca có trong bài để hát.
Tổ chức cho học sinh đọc nhạc thi với nhau giữa các tổ, nhóm hoặc cá
nhân. Từ đó giáo viên nhận xét và giúp học sinh sửa chữa những chỗ chưa thể
hiện được (nếu có ).
Tổ chức trò chơi qua bài tập đọc nhạc: Để học sinh hào hứng với phân
môn này và tiếp thu bài một cách chủ động tích cực thì việc đưa trò chơi vào sẽ
giúp các em nhanh thuộc bài và thuộc lâu hơn. Trong các tiết học bài Tập đọc
nhạc hay các giờ ôn tập bài tập đọc nhạc tôi đưa các trò chơi như Nốt nhạc của
em để giúp các em nhớ bài lâu hơn. Trò chơi được tổ chức ở phần củng cố bài
học, tôi chia lớp thành 2 đội, mỗi đội cử ra 3 đến 4 em lên thực hiện trò chơi.
Giáo viên chuẩn bị 2 chiếc bảng phụ viết các câu nhạc còn thiếu một số nốt
nhạc, và trong một thời gian được qui định trước, các đội phải tìm ra những nốt
nhạc bị thiếu và điền vào bảng phụ. Khi các đội làm việc thì cả lớp sẽ đọc bài

Tập đọc nhạc. Sau khi kết thúc trò chơi, giáo viên đưa kết quả để học sinh kiểm
tra bài của đội mình đúng hay sai.
Tương tự như vậy để làm phong phú hoạt động trò chơi ở phần học này,
thay vì các em điền các nốt nhạc còn thiếu vào bảng và cả lớp đọc bài tập đọc
nhạc, tôi sử dụng công nghệ thông tin thay các dấu chấm hỏi vào vị trí các nốt
nhạc bị thiếu và yêu cầu các em vận dụng trí nhớ để tìm ra nốt nhạc bị thiếu đó.
Các dấu chấm hỏi lần lượt nhấp nháy, các em sẽ đoán nốt nhạc còn thiếu sau dấu
chấm hỏi đó là gì. Sau khi các em đoán đúng thì dấu chấm hỏi bên cạnh tự động
lại nhấp nháy như muốn yêu cầu các em tiếp tục tìm điều bí ẩn đằng sau nó. Trò
chơi này khó hơn vì các em phải thuộc bài Tập đọc nhạc và được sử dụng với
lớp có sĩ số đông. Các em ngồi tại chỗ cùng nhau thảo luận, tuy nhiên tôi vẫn
21/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

thấy các em rất hào hứng và thích thú tìm tòi, tran luận để tìm ra nốt nhạc đúng.
Và mỗi khi một đáp án được đưa ra thì lại có những tiếng vỗ tay thích thú của
những em tìm ra đáp án đúng. Các em rất sôi nổi và tiết học trở nên sinh động
hơn.
6. Phát huy sáng tạo của giáo viên khi dạy âm nhạc thường thức
Trong dạy học, giáo viên nói chung và đặc biết giáo viên âm nhạc nói
riêng, việc dạy đúng, hát đúng, hát hay đóng một vai trò then chốt.
Ngoài ra, để góp phần nâng cao chất lượng dạy học cũng như phát huy
tính hiệu quả của giờ dạy để thu hút học sinh thì việc sáng tạo của giáo viên khi
dạy âm nhạc là một điều không thể không nói đến.
Trong chương trình âm nhạc lớp 5, ngoài việc học hát, tập đọc nhạc học
sinh còn được giới thiệu một số nhạc cụ nước ngoài, được nghe kể chuyện về
một số nghệ sĩ, nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới và ở Việt Nam như nghệ sĩ Cao
Văn Lầu hay nhạc sĩ Bét – tô – ven...

- Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh
ảnh, vật dụng minh hoạ, đàn. Tìm đọc các loại sách nói về lịch sử âm nhạc Việt
Nam và của thế giới để làm tư liệu phục vụ cho việc giảng dạy phân môn.
- Khi dạy giới thiệu về nhạc sĩ, tôi thường cho học sinh nghe các bài hát
tiêu biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội dung
bài học để tìm hiểu và biết thêm về tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp của các
nhạc sĩ.
- Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ, về hình dáng của các loại nhạc cụ, tôi
thường sưu tầm nhạc cụ thật để học sinh thấy được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính
năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật thì tôi dùng tranh ảnh phóng to và mô
phỏng âm sắc, tính năng của các nhạc cụ đó trên đàn phím điện tử, trên băng đĩa
để học sinh hiểu biết sâu hơn.
Tuy nhiên với dạng bài này nếu tôi chỉ sử dụng một vài bức tranh minh
họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không cao, học sinh sẽ có ấn tượng mờ nhạt sau
tiết học. Vì thế đây là một dạng bài cần tôi phải khai thác, tìm tòi và sử dung
triệt để tư liệu, đồ dùng dạy học và giáo cụ trực quan để đem đến hiệu quả và
gậy được sự hứng thú cao trong học tập của học sinh.
Ví dụ: Bài giới thiệu các nhạc cụ thế giới
Ngoài hình ảnh của các loại nhạc cụ sẽ có hình ảnh minh họa cách chơi
các loại nhạc cụ và âm thanh thực minh họa thông qua các video clip biểu diễn.
22/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

Với cách giới thiệu này học sinh ngoài việc được quan sát, giới thiệu còn có thể
ghi nhớ được ngay âm sắc cụ thể của từng loại nhạc cụ.
Tên nhạc cụ

Hình dáng

Tư thế biểu diễn

Saxophone

Clarinet

Trumpet

Flute

Quan trọng hơn, việc đưa trò chơi sau khi giới thiệu cho các em các loại
nhạc cụ đó sẽ làm cho tiết học thêm phong phú và giúp các em nhớ chi tiết hơn
về các loại nhạc cụ. Tôi cho học sinh quan sát và nghe âm thanh của từng loại
nhạc cụ qua các đoạn video clip sau đó tôi yêu cầu các em thảo luận theo nhóm
23/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

để nhận biết và đoán âm thanh của từng loại nhạc cụ. Sau đó tôi đưa đáp án để
các em so sánh câu trả lời của mình, sự nhận biết đó sẽ giúp các em nhớ nhanh
hơn các loại nhạc cụ và thích thú tìm hiểu về lịch sử ra đời và cấu tạo cụ thể của
từng loại. Điều mà người giáo viên chỉ dạy học sinh ở mức độ mang tính giới
thiệu vì với học sinh tiểu học chưa thể ghi nhớ một cách cụ thể những kiến thức
đó.
Hay đối với những bài Kể chuyện Âm nhạc giới thiệu về các nhạc sĩ,
nghệ sĩ nổi tiếng. Sau khi nghe kể những câu chuyện gắn liền với tên tuổi của
các nhạc sĩ bằng tranh minh họa thì việc cho học sinh nghe nhạc, hoặc giới thiệu
các tác phẩm nổi tiếng của các nhạc sĩ, nghệ sĩ là vô cùng có ý nghĩa. Điều đó

yêu cầu tôi phải có sự tìm tòi các tác phẩm âm nhạc trên cổng thông tin đại
chúng thông qua các trang web về âm nhạc của Thế giới và Việt Nam. Trong bất
kì thời gian sau này, hễ cứ nghe thấy nét nhạc nào đã được nghe, học sinh đều có
thể trả lời được tên nhạc sĩ sáng tác, hay khi nhìn thấy chân dung nhạc sĩ nào thì
các em cũng nói được tên nhạc sĩ đó, bởi trong tâm trí các em đã có một ấn
tượng sâu sắc nhờ những kiến thức đã được thay đổi cách thức truyền đạt.
7. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Môn học âm nhạc ở trường tiểu học mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi
nhưng các em được làm quen với: Học hát, Tập đọc nhạc, Âm nhạc thường thức
là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Đặc biệt với đối tượng
học sinh lớp 5, đây là năm cuối cấp 1 và là giai đoạn phát triển mạnh về tâm lý,
"tính cách học đường" đang dần ổn định và bền vững. Nhân cách của các em lúc
này mang tính chỉnh thể và hồn nhiên, trong quá trình phát triển các em luôn
bộc lộ những nhận thức, tư tưởng, tình cảm, ý nghĩ của mình một cách vô tư,
hồn nhiên, thật thà và ngay thẳng; nhân cách của các em lúc này còn mang tính
tiềm ẩn, chính vì thế mà cha mẹ hay thầy cô giáo tuyệt đối không được "chụp
mũ" nhân cách của trẻ, trái lại phải dùng những lời lẽ nhẹ nhàng mang tính gợi
mở và chờ đợi, phải hướng trẻ đến với những hình mẫu nhân cách tốt đẹp mà
không đâu xa, chính cha mẹ và thầy cô là những hình mẫu nhân cách ấy.
Nắm bắt được điều đó, trong những năm qua tôi đã áp dụng các phương
pháp trên đối với việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết quả chất lượng được
nâng lên rõ rệt, tiết học Âm nhạc đã trở thành một sân chơi âm nhạc thực sự.
Học sinh học bài say sưa, tích cực, chủ động, sáng tạo trước bài học. Kiến thức
âm nhạc đến với các em một cách hết sức nhẹ nhàng. Giờ học được bắt đầu bằng
24/29


Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn âm nhạc

sự háo hức chờ đợi và kết thúc trong tiếng cười hồn nhiên, đáng yêu của tuổi

học trò. Các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một bài hát (hát kết hợp vận động
nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát. Bởi được hướng dẫn tận tình
gợi mở và gần gũi luyện tập của giáo viên, kết hợp giữa nhạc cụ, bảng phụ, đài,
băng nhạc và làm mẫu chính xác của giáo viên đã động viên cổ vũ các em kịp
thời. Nhắc nhở các em sau khi học bài mới thì các em phải có sự ôn luyện ở nhà
để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức, do đó trong giờ học rất sôi nổi và thoải mái,
các em thi đua nhau trả lời câu hỏi của giáo viên đưa ra, tự giác xung phong lên
trình bày bài trước lớp, đem lại cho các em lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong
học tập, tình cảm thầy - trò luôn gần gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ học chính
khoá đã giúp học sinh hoạt động tốt trong các hoạt động ngoại khoá.
Bằng vốn kiến thức của bản thân, được lĩnh hội từ trường Cao đẳng sư
phạm Hà Nội, được học các lớp bồi dưỡng âm nhạc nâng cao ở trường bồi
dưỡng Cán bộ giáo dục Hà Nội. Tôi đã truyền thụ tới các em học sinh những
kiến thức âm nhạc bằng tâm huyết, sự tìm tòi, say mê nghề nghiệp và lòng yêu
mến trẻ. Có thể nói: Để tạo một không khí vui tươi, hào hứng, đem đến cho giờ
học Âm nhạc đạt tới “sinh động – hiệu quả”, người giáo viên phải vận dụng kiến
thức một cách linh hoạt, biết chắt lọc những gì tinh túy nhất của nghệ thuật giáo
dục âm nhạc, kết hợp cả khoa học hiện đại và nghệ thuật, truyền thụ tới học sinh
bằng cả trái tim mình.
Riêng bản thân tôi, một giờ học đem đến cho các em những kiến thức âm
nhạc, được các em chào đón trong niềm vui, trong tiếng cười trong sáng, hồn
nhiên. Đó là điều không gì vui hơn trong cuộc đời nhà giáo, và đó sẽ là niềm
động viên lớn giúp tôi yêu nghề hơn, tự tin hơn khi đứng trên bục giảng.

V. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Qua một thời gian thực hiện thường xuyên các biện pháp nói trên vào các
giờ học âm nhạc tại trường, bằng cách làm này hiệu quả các giờ học âm nhạc
được nâng lên rõ rệt, học sinh rất hứng thú học tập và tiếp thu bài một cách chủ
động, nhanh chóng. Các em hứng thú, say mê, trí thông minh, óc sáng tạo được
25/29