Giải pháp hoàn thiện và phát triển hệ thống niêm yết chứng khoán trên thị trường giao dịch tập trung

Dowload tai website: www.freebook.vn
DANH MụC Ký HIệU CáC CHữ VIếT TắT

4

Mở ĐầU

5

CHƯƠNG I: Tổng quan về Hệ THốNG niêm yết trên thị trờng
chứng khoán

1. Tổng quan về hệ thống niêm yết
7
1.1 Khái niệm
7
1.2 Mục tiêu niêm yết
8
1.3 Phân loại niêm yết
9
1.3.1 Phân theo thị trờng
9
1.3.2 Phân theo loại chứng khoán niêm yết:
10
1.4 Tiêu chuẩn niêm yết
14
1.5.1 Tiêu chuẩn định lợng
14
1.5.2 Tiêu chuẩn định tính
15
1.5 Những thuận lợi và bất lợi của việc niêm yết

17
1.5.1 Thuận lợi
17
1.5.2 Bất lợi
19
1.6 Niêm yết trên thị trờng chứng khoán nớc ngoài và niêm yết của tổ
chức nớc ngoài trên thị trờng chứng khoán Việt Nam
20
1.6.1 Sự cần thiết
20
1.6.2 Điều kiện thực hiện hội nhập với thị trờng chứng khoán quốc tế22
1.6.3 Quản lý mã niêm yết theo tiêu chuẩn quốc tế ISIN
25
2. Hệ thống quản lý niêm yết
2.1 Nghiệp vụ niêm yết chứng khoán
2.1.1 Hồ sơ niêm yết
2.1.2 Quy trình xét duyệt và cấp phép niêm yết
2.2 Nghiệp vụ quản lý sau niêm yết
2.2.1 Giám sát tình hình quản trị công ty
2.2.2 Giám sát việc duy trì tiêu chuẩn niêm yết
2.2.3 Giám sát việc thực hiện quy định về công bố thông tin

26
27
27
29
31
31
34
36

3. Hoạt động quản lý niêm yết tại một số thị trờng chứng khoán trong khu
vực và bài học kinh nghiệm cho thị trờng Việt Nam
40
3.1 Thị trờng chứng khoán Thái Lan
40

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro1


Dowload tai website: www.freebook.vn
3.1.1 Cấu trúc thị trờng
40
3.1.2 Các quy định về niêm yết chứng khoán trên SET
41
3.1.3 Quy trình niêm yết cổ phiếu phổ thông trên SET
43
3.2 Thị trờng chứng khoán Hàn Quốc
44
3.2.1 Cấu trúc thị trờng
44
3.2.2 Các quy định về niêm yết chứng khoán
45
3.2.3 Quy trình niêm yết chứng khoán
47
3.3 Thị trờng chứng khoán Trung Quốc
50
3.3.1 Căn cứ pháp lý của việc quản lý, giám sát phát hành và niêm yết

chứng khoán
50
3.3.2 Tiêu chuẩn niêm yết
51
3.3.3 Hồ sơ niêm yết
51
3.3.4 Công tác thẩm định phát hành/ niêm yết chứng khoán
52
3.3.5 Quản lý, giám sát niêm yết tại SGDCK
54
3.4

Bài học kinh nghiệm

56

CHƯƠNG II: Thực trạng Hệ THốNG QUảN Lý niêm yết trên thị
trờng chứng KHOáN việt nam

1. Tổng quan về thị trờng chứng khoán Việt Nam và hệ thống quản lý
niêm yết chứng khoán
1.1 Tổng quan về thị trờng chứng khoán Việt Nam
1.2 Tổng quan về hệ thống niêm yết
1.2.1 Khung pháp lý
1.2.2 Cấp phép niêm yết
1.2.3 Nghiệp vụ quản lý niêm yết
2. Đánh giá hệ thống quản lý niêm yết
1.1 Khung pháp lý điều chỉnh hệ thống niêm yết chứng khoán
1.2 Các qui định liên quan đến tiêu chuẩn niêm yết và CBTT
1.3 Đánh giá công tác quản lý niêm yết trên TTGDCK Tp. HCM

2.3.1 Xây dựng và áp dụng quy trình nghiệp vụ
2.3.2 Đánh giá việc thực hiện các nội dung quản lý niêm yết
1.4 Đánh giá thực trạng hoạt động của các tổ chức niêm yết
1.5 Vai trò của cơ quan quản lý nhà nớc

www.freebook.vn

59
59
64
64
66
70
93
93
96
103
103
104
111
118

HoTro: yh! freebook_hotro2


Dowload tai website: www.freebook.vn
3. Bài học kinh nghiệm

120

CHƯƠNG III: GIảI PHáP HOàN THIệN Và PHáT TRIểN Hệ THốNG NIÊM
YếT CHứNG KHOáN trên thị trờng GIAO DịCH TậP TRUNG
1.

Định hớng phát triển của thị trờng chứng khoán Việt Nam
1.1
Về quy mô thị trờng chứng khoán
1.2
Về mô hình thị trờng chứng khoán

123
123
124

2.

Những yêu cầu đặt ra đối với hệ thống quản lý niêm yết
2.1
Đối với Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP.HCM
2.2
Đối với Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội

125
125
126

3.

Các giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý niêm yết trong giai đoạn trớc mắt
3.1

Đề xuất mô hình giám sát niêm yết trên TTGDCK Tp. HCM
126
3.2
Đề xuất mô hình hoạt động cho TTGDCK Hà Nội
130
3.3
Đề xuất hoàn thiện và phát triển mô hình công bố thông tin
131
3.4
Các đề xuất nhằm hoàn thiện cơ chế quản trị công ty
133
3.5
Các đề xuất liên quan đến chính sách đối với công ty niêm yết
134
3.6
Đề xuất nhằm xây dựng hệ thống tiêu chí giám sát các công ty niêm yết
nhằm cảnh báo thị trờng
136
3.7
Đề xuất thực hiện niêm yết chéo và liên kết giao dịch
137
3.8

Các kiến nghị khác

139

4.

Các giải pháp lâu dài (đến năm 2020)

4.1
Mô hình niêm yết
4.2
Tiêu chuẩn niêm yết

140
140
142

5.

Điều kiện để thực thi các giải pháp
145
5.1
Hoàn chỉnh mô hình thị trờng
145
5.2
Hoàn chỉnh và nâng cao hiệu lực của khung pháp lý về chứng khoán và thị
trờng chứng khoán
147
5.3
Công nghệ tin học trong quản lý niêm yết
148
5.4
Thành lập Trung tâm Lu ký độc lập
149

KếT LUậN

152

TàI LIệU THAM KHảO

153

PHụ LụC

www.freebook.vn

Error! Bookmark not defined.

HoTro: yh! freebook_hotro3


Dowload tai website: www.freebook.vn
DANH MụC Ký HIệU CáC CHữ VIếT TắT

1. Thị trờng chứng khoán

TTCK

2. ủy ban Chứng khoán

UBCK

3. ủy ban Chứng khoán Nhà nớc
4. Sở Giao dịch Chứng khoán
5. Trung tâm Giao dịch Chứng khoán
6. Thành phố Hồ Chí Minh
7. Công ty chứng khoán

8. Doanh nghiệp nhà nớc
9. Công bố thông tin
10. Hội đồng quản trị
11. Đại hội đồng cổ đông
12. Trung tâm lu ký

UBCKNN
SGDCK
TTGDCK
Tp. HCM
CTCK
DNNN
CBTT
HĐQT
ĐHCĐ
TTLK

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro4


Dowload tai website: www.freebook.vn
Mở ĐầU

Thị trờng chứng khoán là một thị trờng tài chính bậc cao, là kênh huy
động và phân phối vốn hiệu quả cho nền kinh tế, góp phần tạo tính thanh khoản
cho các loại chứng khoán niêm yết trên thị trờng. Trên thực tế, thị trờng
chứng khoán Việt Nam mới ra đời và đi vào hoạt động hơn 4 năm, qui mô thị
trờng còn nhỏ hẹp, số lợng, chủng loại chứng khoán niêm yết vẫn cha có sự

đột biến đáng kể, hệ thống các qui định liên quan đến hoạt động niêm yết
chứng khoán vẫn cha đáp ứng đợc nhu cầu mở rộng và phát triển thị trờng.
Trong thời gian tới, để phục vụ cho các công ty cổ phần vừa và nhỏ, Trung tâm
Giao dịch Chứng khoán Hà Nội sẽ chính thức mở cửa hoạt động và theo sau sẽ
là hàng loạt vấn đề liên quan đến hệ thống niêm yết/ đăng ký giao dịch và giám
sát sau niêm yết.
Trớc những thách thức và nhu cầu phát triển thị trờng, việc duy trì một
hệ thống niêm yết với các tiêu chí và qui định niêm yết chặt chẽ, đầy đủ giúp
cho các công ty thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm một cách nghiêm túc hơn đối
với ngời đầu t, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý và giám sát các tổ chức
niêm yết/ công ty quản lý quỹ là một nhiệm vụ hết sức quan trọng, có ý nghĩa
then chốt trong việc củng cố lòng tin của ngời đầu t và góp phần thúc đẩy thị
trờng phát triển bền vững. Đây cũng là động lực cho chúng tôi tiến hành
nghiên cứu, tổng kết các mặt hoạt động của hệ thống quản lý chứng khoán niêm
yết trên thị trờng Việt Nam và mô hình các nớc có thị trờng chứng khoán
phát triển ổn định. Đây cũng là cơ sở để xây dựng luận cứ khoa học cho đề tài
Hoàn thiện và phát triển hệ thống niêm yết chứng khoán trên thị trờng
chứng khoán Việt Nam.
Nội dung đề tài tập trung vào 3 phần chính bao gồm: giới thiệu tổng quan
về hệ thống niêm yết chứng khoán trên thị trờng giao dịch tập trung, thực
trạng hệ thống quản lý chứng khoán niêm yết trên Trung tâm Giao dịch Chứng
khoán Tp. HCM hiện nay, từ đó đa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện và phát
triển hệ thống niêm yết chứng khoán cho thị trờng giao dịch tập trung trong
thời gian tới. Bằng việc sử dụng các phơng pháp thống kê đối với các số liệu
thực tế, phân tích và tổng hợp các hoạt động cụ thể trên thị trờng từ khi mới đi

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro5

Dowload tai website: www.freebook.vn
vào hoạt động đến hết tháng 11/2004, toàn bộ hiện trạng của hệ thống niêm yết
sẽ đợc hệ thống hóa và phân tích theo từng nội dung và mảng nghiệp vụ. Trên
cơ sở đó, chúng tôi đa ra các giải pháp chủ yếu tập trung vào những vấn đề
sau:
- Hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động của hệ thống quản lý niêm yết;
- Hoàn thiện các nghiệp vụ niêm yết đang thực hiện và xây dựng các quy
trình thực hiện đối với các nghiệp vụ mới phát sinh;
- Các giải pháp liên quan đến hoạt động thu hút hàng hóa niêm yết trên thị
trờng.
Với hệ thống các giải pháp nêu trên, chúng tôi hy vọng đề tài này sẽ đóng
góp một số nội dung thiết thực cho việc hoàn thiện và phát triển thị trờng
chứng khoán Việt Nam trong thời gian sắp tới.

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro6


Dowload tai website: www.freebook.vn
CHƯƠNG I
Tổng quan về Hệ THốNG niêm yết
trên thị trờng chứng khoán
1.

Tổng quan về hệ thống niêm yết

1.1 Khái niệm
Niêm yết chứng khoán là thủ tục cho phép một chứng khoán nhất định

đợc phép giao dịch trên thị trờng giao dịch chứng khoán tập trung. Cụ thể,
đây là quá trình mà SGDCK (hoặc UBCK) chấp thuận cho chứng khoán đợc
phép niêm yết và giao dịch trên SGDCK nếu tổ chức phát hành chứng khoán đó
đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về định lợng cũng nh định tính mà SGDCK
(hoặc UBCK) đề ra. Thông thờng, việc cấp phép niêm yết do SGDCK quyết
định. Tuy nhiên, ở những thị trờng mới thành lập thì UBCK thờng là cơ quan
có thẩm quyền cấp phép niêm yết.
Nhìn chung, các loại chứng khoán đợc niêm yết gồm cổ phiếu, trái phiếu,
chứng chỉ quỹ đầu t, chứng quyền, quyền mua cổ phiếu và các loại chứng
khoán khác (chứng khoán có tài sản đảm bảo1, chứng khoán phái sinh...). Tại
một số thị trờng, do khác biệt về cách thức giao dịch, trái phiếu và các loại
chứng khoán nợ khác có thể đợc tách ra giao dịch theo hệ thống riêng biệt so
với cổ phiếu và các chứng khoán vốn khác.
Để tạo lòng tin và bảo vệ quyền lợi cho ngời đầu t, các chứng khoán
đăng ký niêm yết phải đáp ứng các điều kiện niêm yết đợc quy định cụ thể
trong quy chế về niêm yết chứng khoán do SGDCK (hoặc UBCK) ban hành.
Thông thờng các điều kiện này đợc đặt ra nhằm thỏa mãn hai yêu cầu về duy
trì hoạt động liên tục của công ty niêm yết và đảm bảo tính thanh khoản của
chứng khoán. Yêu cầu về duy trì hoạt động liên tục của công ty niêm yết đợc
thực hiện thông qua cơ chế công bố thông tin, đảm bảo công chúng đầu t có cơ
hội ngang nhau trong việc nắm bắt thông tin. Yêu cầu về tính khả mại thể hiện
1

Chứng khoán có tài sản đảm bảo (ABS asset-backed securities): các chứng khoán là sản
phẩm của quá trình chứng khoán hóa

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro7

Dowload tai website: www.freebook.vn
qua việc chọn lọc các chứng khoán có số lợng lu hành cao do các công ty có
quy mô và hoạt động tốt để có thể đợc mua bán dễ dàng trên thị trờng.
Nhằm bảo vệ quyền lợi cho các nhà đầu t, SGDCK có trách nhiệm quản
lý các chứng khoán đợc niêm yết để tạo ra một thị trờng hoạt động có trật tự
và công bằng. Chức năng quản lý chứng khoán niêm yết đợc thể hiện trên các
phơng diện:
- Giám sát việc duy trì điều kiện niêm yết;
- Giám sát việc thực hiện chế độ công bố thông tin, các quy định về
chứng khoán và thị trờng chứng khoán; và
- Giám sát việc thực hiện chế độ quản trị công ty.
Tóm lại, niêm yết chứng khoán là một quá trình bắt đầu từ khâu thẩm định
cấp phép niêm yết và tiếp theo là quá trình giám sát chứng khoán niêm yết kéo
dài liên tục cho đến khi chứng khoán không còn đợc niêm yết trên thị trờng.
1.2 Mục tiêu niêm yết
Niêm yết là khâu chọn lọc hàng hoá cho thị trờng chứng khoán, là một
phần quan trọng trong các quy định về chứng khoán và thị trờng chứng khoán
nhằm hỗ trợ thị trờng hoạt động ổn định và xây dựng lòng tin trong công
chúng đầu t đối với thị trờng chứng khoán. Hoạt động niêm yết nhằm những
mục tiêu sau:
- Lựa chọn hàng hoá có khả năng sinh lời ổn định: khả năng sinh lời là mục
tiêu mà nhà đầu t hớng tới khi đầu t vào một loại chứng khoán. Khả năng
sinh lời của công ty phản ánh qua hiệu quả hoạt động kinh doanh cao, cơ
cấu tổ chức hợp lý, ban lãnh đạo quản trị tốt và có tầm nhìn chiến lợc, đề ra
kế hoạch kinh doanh phù hợp, đội ngũ nhân viên làm việc tích cực, sáng tạo,
công ty có nhiều cơ hội phát triển trong tơng lai Những hàng hoá có khả
năng sinh lời sẽ thu hút nhà đầu t đến với thị trờng tạo nên một thị trờng
sôi động, chất lợng và từ đó tác động trở lại công ty giúp công ty huy động
vốn đầu t vào phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh.

- Lựa chọn hàng hoá có tính thanh khoản: một loại hàng hoá có tính thanh
khoản nghĩa là dễ dàng đợc giao dịch trên thị trờng. Tính thanh khoản của
hàng hoá tạo sự an tâm cho ngời đầu t bởi vì khi muốn đầu t vào công ty

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro8


Dowload tai website: www.freebook.vn
thì có thể mua và khi cần rút vốn có thể bán hàng hoá đó đi nhanh chóng.
Ngoài ra, hoạt động giao dịch của những hàng hoá có tính thanh khoản diễn
ra thờng xuyên tạo điều kiện cho nhà đầu t kiếm đợc nhiều lợi nhuận từ
sự chênh lệch giá. Chính điều này tạo nên u thế, sức hấp dẫn của thị trờng
chứng khoán để thu hút đông đảo nhà đầu t đến với thị trờng. Tính thanh
khoản của một loại hàng hoá phụ thuộc vào nhiều yếu tố nh khối lợng
chứng khoán đang lu hành trên thị trờng, tỷ lệ nắm giữ của cổ đông đại
chúng, các hạn chế giao dịch, khả năng sinh lời, quy mô và quá trình phát
triển lâu dài của công ty, triển vọng phát triển trong tơng lai, hoạt động
công bố thông tin chính xác, kịp thời
- Lựa chọn công ty có hoạt động minh bạch: minh bạch là một trong những
yêu cầu hàng đầu của thị trờng chứng khoán. đối với công ty, hoạt động
minh bạch giúp cho ban lãnh đạo đánh giá tình hình hoạt động một cách
đúng đắn từ đó đề ra chiến lợc kinh doanh phù hợp với tình hình thực tế và
có sự phân phối nguồn lực hợp lý cho mục tiêu phát triển của công ty. đối
với thị trờng, hoạt động minh bạch đảm bảo công chúng đầu t nhận đợc
những thông tin chính xác của công ty về tình hình tài chính, hoạt động kinh
doanh, kế hoạch phát triển Đây chính là những cơ sở để ra quyết định đầu
t. Tóm lại, hoạt động minh bạch tạo nên hình ảnh tốt đẹp cho công ty từ đó
góp phần làm tăng giá trị nội tại và khả năng thu hút vốn từ công chúng đầu

t. Việc lựa chọn đợc những công ty có hoạt động minh bạch sẽ làm tăng
chất lợng và góp phần đảm bảo tính minh bạch cho thị trờng chứng
khoán.
1.3 Phân loại niêm yết
1.3.1 Phân theo thị trờng
- Thị trờng giao dịch tập trung: các chứng khoán niêm yết đợc giao dịch
mua bán tại một địa điểm tập trung gọi là sàn giao dịch hoặc thông qua hệ
thống máy tính của SGDCK. Các chứng khoán đợc niêm yết trên SGDCK
thông thờng là chứng khoán của những công ty lớn, có danh tiếng, hoạt
động sản xuất kinh doanh tốt, uy tín, có tiềm lực về tài chính và nhiều triển
vọng phát triển trong tơng lai. Các công ty này phải đáp ứng đợc một số

www.freebook.vn

HoTro: yh! freebook_hotro9