hóa hữu cơ dẫn xuất hợp chất chứa nitrogen

HỢP CHẤT MUỐI DIAZONI
[Ar-NN]+

Muối diazoni của aren bền ở to < 50C và có nhiều ứng dụng
Cấu tạo:

3.1.1. Danh pháp:
Tên hydrocarbon (gốc HC) + diazoni + halid (hydrosulfat, sulfat)

1


3.3.2. Các phản ứng
• Phản ứng giải phóng nitơ
• Phản ứng ngưng tụ không giải phóng nitơ
a. Phản ứng giải phóng nitơ: loại 1 phân tử N2 thay thế bằng 1ngtử/
nhóm thế khác.
❖ Phản ứng thủy phân khi có nhiệt độ:

Cơ chế SN1:

2


❖ Phản ứng Sandmayer

Muối đồng (I) có vai trò xúc tác.

p-tolunitril
3

❖ Phản ứng thế nhóm diazo bằng ng/tử H:

4


b. Phản ứng ngưng tụ không giải phóng nitơ
Ion aryldiazoni ArN2+ là tác nhân ái e yếu nên nó chỉ tác kích được
với các chất có tính ái nhân như phenol, amin thơm (nhân thơm
mang nhóm tăng hoạt mạnh) tạo sp AZO.

5


Nếu nhân thơm của muối diazo gắn thêm nhóm hút e thì nó sẽ trở
thành tác nhân ái e mạnh hơn và có thể ghép đôi với nhân thơm ít
được tăng hoạt hơn

6


7


Metyl da cam (Vàng cam)

Đỏ

Phenol dễ p/ứ với ion diazoni trong môi trường base :
- Phenolat dễ tan trong nướcc.

- ion phenolat làm nhân thơm giàu e dễ tham gia p/ứ SE.

8


❖ Sử dụng muối diazoni trong tổng hợp hữu cơ
Điều chế m-chlorotoluen từ toluen

Điều chế 2,4,6-tribromobenzoic từ acid benzoic:

9


HỢP CHẤT AZOIC
Ar-N=N-Ar
1. Điều chế:
1.1. Điều chế azoic có nhân thơm không hoạt hóa
• Điều chế azoic đối xứng: khử hóa nitroaren trong mt kiềm
Hỗn hống Na+alcol

• Điều chế azoic bất đối xứng: ngưng tụ nitrosoaren với arylamin
trong mt acid acetic

10


1.2. Điều chế azoic có nhân thơm hoạt hóa:
Thường dùng p/ứ ngưng tụ muối diazoni với phenol hoặc amin
thơm.
Ở nhân thơm azoic thường thêm nhóm –SO3H để dễ hòa tan phẩm

màu tạo thành

11


2. Tính chất:
2.1. Phản ứng hydro hóa

2.2. Phản ứng oxy hóa
* Oxy hóa nhẹ : H2O2/HO-.

* Oxy hóa mạnh: KMnO4
12


CẤU TẠO CHẤT MÀU
1. Nhóm mang màu (chromophore): phân tử chứa nối đôi
O
-N=O;

N

;

N N

;

O

2. Nhóm trợ màu (auxochrome)
-COOH, -OH, -SO3H
- NH2, NHR, NR2.

3. Nhóm hòa tan (muối hóa)
-SO3H.

13


HỢP CHẤT CÓ LƯU HUỲNH
1. Thiol :

Thioalcol :

R-SH

Thiophenol : Ar-SH

Nhóm chức SH gọi là chức THIOL hay MERCAPTAN
• Danh pháp:
*Đối với thioalcol:
-Tên hydrocarbon tương ứng + thiol
-Tên gốc hydrocarbon tương ứng + mercaptan

*Đối với thiophenol:

-Thio + tên phenol
- Mercaptoaren
14

2. Sulfid:

R-S-R

Xem sulfid như hợp chất ete trong đó ngtử O được thay bởi S
Gọi tên :

Tên hydrocarbon tương ứng + Sulfid

15


3. Acid Sulfonic:
Acid sulfonic chứa nhóm chức SO3H
Các loại acid sulfonic : R-SO3H

Ar-SO3H

*Danh pháp : Tên hydrocarbon tương ứng + sulfonic

*Điều chế:

Sulfon hóa hydrocarbon tương ứng

Điều chế các dẫn xuất:

16

Các phản ứng của cid sulfonic được ứng dụng trong tổng hợp hóa
dược.
Tổng hợp sulfamid :

sulfathiazol

17


Saccarin

18