Quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã từ thực tiễn tỉnh quảng nam ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HỒ HOÀNG HẠNH

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG
KHAI SINH, KHAI TỬ Ở CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, năm 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HỒ HOÀNG HẠNH

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG
KHAI SINH, KHAI TỬ Ở CẤP XÃ TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật hành chính
Mã số: 838.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS. NGUYỄN HOÀNG ANH

HÀ NỘI, năm 2018


LỜI CẢM ƠN
Luận văn “Quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã từ
thực tiễn tỉnh Quảng Nam” đã được hoàn thành thể hiện kết quả tổng hợp, cô
đọng của hai năm học cao học tại Học viện khoa học xã hội.
Tôi xin được trân trọng bày tỏ lòng biết ơn các thầy, cô là các giáo sư,
phó giáo sư, tiến sĩ đã tham gia giảng dạy lớp cao học khoá VII đợt 1 năm
2016, đặc biệt xin cảm ơn PGS.TS Nguyễn Hoàng Anh – Khoa luật ĐHQG
Hà Nội, cô đã nhiệt tình, nghiêm túc, trực tiếp hướng dẫn, chỉ đạo tôi hoàn
thành luận văn này.
Nhân dịp này tôi xin được chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong
Hội đồng phản biện, chấm luận văn; cảm ơn Học viện khoa học xã hội đã
giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất
kỳ công trình nào khác.

Học viên thực hiện

Hồ Hoàng Hạnh


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ QUẢN
LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI SINH, KHAI TỬ Ở CẤP XÃ .... 7
1.1. Khái niệm khai sinh, khai tử và quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh,
khai tử ............................................................................................................... 7
1.2. Vai trò quản lý nhà nước về hoạt động đăng ký khai sinh, khai tử. ....... 19
1.3. Các đặc điểm quản lý nhà nước về khai sinh, khai tử ở cấp xã ............... 22
1.4. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động khai sinh, khai tử ........... 26
1.5. Các yếu tố bảo đảm quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh khai tử ở
cấp xã .............................................................................................................. 29
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG
KHAI SINH, KHAI TỬ Ở CẤP XÃ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG
NAM .............................................................................................................. 35
2.1. Những đặc điểm của tỉnh Quảng Nam liên quan đến quản lý nhà nước về
khai sinh, khai tử ở cấp xã .............................................................................. 35
2.2. Thực tiễn thực hiện các nội dung quản lý nhà nước về hoạt động khai
sinh, khai tử ở cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng nam ....................................... 38
2.3. Đánh giá việc thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử
ở cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ............................................................ 49
CHƯƠNG 3. MỤC TIÊU YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM QUẢN
LÝ NHÀ NƯỚC VỀ HOẠT ĐỘNG KHAI SINH KHAI TỬ Ở CẤP XÃ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM ..................................................... 55
3.1. Mục tiêu, yêu cầu đối với quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai
tử ..................................................................................................................... 55
3.2. Giải pháp bảo đảm quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở
cấp xã .............................................................................................................. 59
KẾT LUẬN ................................................................................................... 75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BHXH

: Bảo hiểm xã hội

CBCC

: Cán bộ, công chức

CNTT

: Công nghệ thông tin

CMND

: Chứng minh nhân dân

DS-KHHGĐ

: Dân số kế hoạch hóa gia đình

ĐKHT

: Đăng kí hộ tịch

ĐKKS

: Đăng kí khai sinh

ĐKKT

: Đăng kí khai tử

UBND

: Ủy ban nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
bảng
2.1.

2.2.

2.3.

Tên bảng
Thống kê số lượng công chức TPHT cấp xã năm
2017 trên địa bàn tinh Quảng Nam
Thống kê số liệu đăng ký khai sinh giai đoạn 20132017 của tỉnh Quảng Nam
Thống kê số liệu đăng ký khai tử giai đoạn 20132017 của tỉnh Quảng Nam

Trang

44

47

48

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Mỗi công dân từ khi sinh ra đến khi chết đi đều phải thực hiện nhiều thủ
tục với các cơ quan Nhà nước để thực hiện quyền nhân thân của mình. Khi
sinh ra, công dân phải thực hiện thủ tục đăng ký khai sinh và khi chết đi, thân
nhân của người chết hoặc người có nghĩa vụ theo quy định của pháp luật phải
đi đăng ký khai tử. Hoạt động này cần được thực hiện nhằm xác định tình
trạng nhân thân của cá nhân, tạo mối quan hệ giữa Nhà nước và công dân,tạo
cơ sở pháp lý để Nhà nước bảo hộ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, đồng
thời có biện pháp quản lý dân cư một cách khoa học, phục vụ thiết thực cho
việc xây dựng hoạch định chính sách phát triển kinh tế, xã hội, quốc phòng,
an ninh của đất nước. Ở mỗi thời kỳ, tùy thuộc vào điều kiện hoàn cảnh của
đất nước, tùy thuộc vào mong muốn của nhà quản lý, việc đăng ký khai sinh,
khai tử có một ý nghĩa nhất định. Cùng với sự phát triển của đất nước, ngày
nay việc đăng ký khai sinh, khai tử được hoàn thiện dần cùng với công tác
đăng ký hộ tịch qua các văn bản về hộ tịch mà Nhà nước đã ban hành. Ngày
20/11/2014, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII
kỳ họp thứ 8 đã thông qua Luật Hộ tịch và Luật chính thức có hiệu lực từ
ngày 01/01/2016. Luật Hộ tịch được ban hành nhằm luật hóa các quy định về
đăng ký, quản lý hộ tịch trong các Nghị định của Chính phủ đã được thực tiễn
kiểm nghiệm, bảo đảm tính kế thừa và phát triển, cụ thể hóa thẩm quyền và
quy trình thực hiện công tác hộ tịch. Trên cơ sở quy định của Luật, Chính phủ
đã ban hành Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 quy định một số
điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch; Thông tư số 15/2015/TTBTP ngày
16/11/2015 của Bộ Tư pháp quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật
Hộ tịch và Nghị định số 123/2015/NĐ-CP ngày 15/11/2015 của Chính

1

phủ quy định một số điều và biện pháp thi hành Luật Hộ tịch để bảo đảm các
nội dung của Luật được triển khai thực hiện có hiệu quả. Trong thời gian qua
các cấp chính quyền địa phương đã có nhiều biện pháp thực hiện tốt công tác
quản lý hoạt động khai sinh, khai tử. Vì vậy, quản lý hoạt động khai sinh, khai
tử dần đi vào nề nếp và đạt được những kết quả nhất định.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được quản lý nhà nước về hoạt
động khai sinh, khai tử cấp xã ở tỉnh Quảng Nam còn có nhiều hạn chế như:
thủ tục quản lý đăng kí khai sinh, khai tử chưa khoa học, chưa phù hợp thực
tế, trình độ, năng lực của đội ngũ công chức Tư pháp – Hộ tịch ở cấp xã chưa
đáp ứng được yêu cầu; việc tuyên truyền, giáo dục pháp luật về hộ tịch chưa
được quan tâm đúng mức... Những hạn chế này đã làm giảm đi hiệu lực, hiệu
quả quản lý nhà nước về hộ tịch nói chung và hoạt động khai sinh, khai tử nói
riêng. Vì vậy, nghiên cứu về quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử
cấp xã ở tỉnh Quảng Nam nhằm làm rõ hơn nữa cơ sở lý luận, thực tiễn của
quản lý hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã, chỉ ra những nguyên nhân của
các hạn chế, trên cơ sở đó, đưa ra những kiến nghị góp phần nâng cao hơn
nữa hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử cấp
xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam là một điều cấp thiết hiện nay. Đây là lý do
để đề tài “Quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã từ thực
tiễn tỉnh Quảng Nam” được lựa chọn để nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Quản lý hoạt động khai sinh, khai tử là hoạt động khó khăn và phức tạp
đòi hỏi nhà quản lý phải có tầm hiểu biết sâu rộng về lĩnh vực chuyên môn, sự
thông thạo về đặc điểm dân cư, tập quán, truyền thống, văn hóa, trình độ phát
triển của địa phương. Có như vậy nhà quản lý mới có thể áp dụng một cách
linh hoạt pháp luật của nhà nước, từ đó đưa ra các quyết định quản lý phù
hợp, mang lại hiệu quả cao.

2


Đã có nhiều công trình nghiên cứu, các luận án, luận văn, bài báo
tạp chí đề cập đến lĩnh vực quản lý hoạt động khai sinh, khai tử và các
chính sách thực hiện quản lý hoạt động nà y , trong thời gian qua:
- “Hướng dẫn đăng ký và quản lý hộ tịch” / B.soạn: Nguyễn Quốc
Cường, Lương Thị Lanh, Trần Thị Thu Hằng... - H: Tư pháp, 2006;
- Viện nghiên cứu khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp: Bảo vệ quyền trẻ em
trong pháp luật về quốc tịch và đăng ký hộ tịch ở Việt Nam, Nxb Chính trị
quốc gia, 2000;
- Viện nghiên cứu khoa học pháp lý – Bộ tư pháp: Chuyên đề thông tin
khoa học pháp lý về hộ tịch;
- Phạm Trọng Cường: Về quản lý hộ tịch, NXB. Chính trị quốc gia,
2004; Từ quản lý đinh đến quản lý hộ tịch, Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2007;
- Bài “Kỳ vọng về một nề nếp mới trong công tác hộ tịch”, tác giả Phạm
Trọng Cường, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, tháng 6 năm 2006;
-Bài “Nâng cao năng lực đội ngũ công chức tư pháp – hộ tịch trong giai
đoạn hiện nay”, Tác giả Trần Văn Quảng, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật tháng
9 năm 2006;
- Nguyễn Thị Thu Trang (2013), Quyền khai sinh, khai tử theo quy định
của pháp luật dân sự Việt Nam và thực tiễn áp dụng quyền khai sinh khai tử
trên địa bàn huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sĩ luật học.
Ngoài ra còn rất nhiều các bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa
học, các đề tài đã được nghiệm thu về vấn đề hộ tịch và đăng ký hộ tịch.
Các công trình khoa học kể trên đã đi sâu nghiên cứu khá sâu sắc đầy
đủ các vấn đề về quản lý hộ tịch cấp xã như khái niệm, lịch sử quản lý hộ
tịch, các sự kiện, phương thức quản lý và đăng ký hộ tịch, thực trạng và
giải pháp quản lý nhà nước về hộ tịch. Đó là các tài liệu tham khảo cần
thiết cho các học viên thực hiện đề tài này. Tuy nhiên, còn có nhiều vấn đề

3


chưa rõ hoặc chưa đầy đủ, chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu nào
đề cập đến việc quản lý nhà nước về lĩnh vực khai sinh, khai tử ở cấp xã từ
thực tiễn tỉnh Quảng Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn của quản lý nhà nước về hoạt động khai
sinh, khai tử ở cấp xã từ thực tiễn tỉnh Quảng Nam. Từ đó, đề xuất các giải
pháp góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước về lĩnh vực
khai sinh, khai tử nói chung, trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói riêng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ hơn nữa cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về hoạt động khai
sinh, khai tử ở cấp xã; đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về hoạt động
khai sinh, khai tử ở cấp xã thông qua thực tiễn ở tỉnh Quảng Nam trong thời
gian qua nêu ra những kết quả đạt được và những mặt hạn chế còn tồn tại.
Trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp hoàn thiện góp phần nâng cao hiệu lực,
hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã nói chung
và trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nói riêng trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước về hoạt động khai
sinh, khai tử ở cấp xã.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về mặt không gian được giới hạn ở cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam,
về mặt thời gian được giới hạn từ năm 2013 đến năm 2017
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận

Những luận điểm trong học thuyết Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí

4


Minh về quản lý hành chính nhà nước; các quan điểm của Đảng cộng sản Việt
Nam về quản lý hộ tịch. Đồng thời tác giả có tham khảo, và kế thừa một cách
có chọn lọc một số công trình nghiên cứu của các nhà khoa học.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Các phương pháp được sử dụng trong luận văn gồm: phương pháp phân
tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, phương pháp lịch sử, phương pháp hệ
thống, phương pháp so sánh...
Trong Chương 1, để làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về quản lý hành
chính nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử, luận văn sử dụng phương
pháp hệ thống, so sánh,phân tích nhằm làm rõ thêm quan niệm, nội dung quản
lý hành chính nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử.
Chương 2 của luận văn sử dụng phương pháp thống kê, phân tích đã
đánh giá những ưu điểm, hạn chế của thực trạng quản lý nhà nước về hoạt
động khai sinh, khai tử ở cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam trong những
năm qua.
Chương 3, phương pháp phân tích tổng hợp được sử dụng để đưa ra giải
pháp hoàn thiện quản lý hành chính nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử
ở cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Hệ thống hóa những lý luận chung về khai sinh, khai tử và quản lý nhà
nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã. Đánh giá thực trạng quản lý
nhà nước về hoạt động khai sinh, khai tử ở cấp xã trên địa bàn tỉnh Quảng
Nam từ đó nêu ra những giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về hoạt động
khai sinh, khai tử ở cấp xã.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Các kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm cơ sở để các cấp chính

5


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full