Nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn quận 7, thành phố hồ chí minh ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Trần Thị Thủy

NHÂN THÂN NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 7, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

Trần Thị Thủy

NHÂN THÂN NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 7, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm
Mã số: 8.38.01.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. HOÀNG XUÂN CHÂU

HÀ NỘI - 2018


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ NHÂN THÂNNGƯỜI DƯỚI 18
TUỔI PHẠM TỘI .....................................................................................................9
1.1. Khái niệm nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội .......................................9
1.2. Các đặc điểm của nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội ..........................11
1.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội ........19
1.4. Những yếu tố tác động đến việc hình thành nhân thân người dưới 18 tuổi
phạm tội ..............................................................................................................22
Chương 2: THỰC TRẠNG NHÂN THÂN NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM
TỘI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 7, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN
2012 - 2016 ...............................................................................................................31
2.1. Khái quát tình hình người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7 giai
đoạn 2012 - 2016 ................................................................................................31
2.2. Thực trạng các đặc điểm của nhân thân người dưới 18 tuổi trên địa bàn
Quận 7.................................................................................................................33
2.3. Thực trạng những yếu tố tác động đến sự hình thành nhân thân người dưới
18 tuổi trên địa bàn Quận 7 giai đoạn từ năm 2012 - 2016 ................................39
Chương 3: HOÀN THIỆN CÁC GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA TÌNH
HÌNHNGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI PHẠM TỘI TỪ KHÍA CẠNHNHÂN THÂN
NGƯỜI PHẠM TỘI ...............................................................................................54
3.1. Dự báo tình hình người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7 ...........54
3.2. Giải pháp phòng ngừa tình hình người dưới 18 tuổi phạm tội từ khía cạnh
nhân thân.............................................................................................................58
KẾT LUẬN ..............................................................................................................71
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BLHS

: Bộ luật Hình sự

HSST

: Hình sự sơ thẩm

TAND

: Tòa án nhân dân

TP HCM

: Thành phố Hồ Chí Minh


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Thống kê số vụ phạm tội và số người dưới 18 tuổi phạm tội so với tình
hình tội phạm chung trên địa bàn Quận 7 giai đoạn 2012 - 2016 .............................31
Bảng 2.2. Thống kê so sánh tình hình người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn
Quận 7 so với địa bàn toàn TP HCM giai đoạn 2012 – 2016 ...................................32
Bảng 2.3. Thực trạng theo giới tính, độ tuổi của nhân thân người dưới 18 tuổi phạm
tội trên địa bàn Quận 7 giai đoạn 2012-2016 ............................................................34
Bảng 2.4. Thực trạng trình độ học vấn của nhân thân người phạm tội dưới 18 tuổi
trên địa bàn Quận 7, giai đoạn 2012 – 2016 .............................................................37
Bảng 2.5. Cơ cấu theo mục đích phạm tội ................................................................37
Bảng 2.6: Cơ cấu theo tiền án, tiền sự ......................................................................38

Bảng 2.7: Cơ cấu theo hình thức phạm tội ...............................................................38
Biểu đồ 2.1. Số vụ phạm tội và số người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7
...................................................................................................................................32
Biểu đồ 2.2. Diễn biến số vụ, số bị cáo là người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn
Quận 7 giai đoạn 2012 - 2016 ...................................................................................33
Biểu đồ 2.3. Cơ cấu theo hình thức phạm tội ...........................................................39


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
Quận 7 là một trong các quận nội thành, từng là một phần của huyện Nhà Bè
trước kia, nằm ở phía Nam Thành phố Hồ Chí Minh (viết tắt là TP HCM).
Địa giới hành chính của Quận 7: Phía Bắc giáp Quận 4 và Quận 2, ranh giới
là kinh Tẻ và sông Sài Gòn; phía Nam giáp huyện Nhà Bè, ranh giới là rạch Đĩa và
sông Phú Xuân; phía Đông giáp Quận 2 và tỉnh Đồng Nai, ranh giới là sông Sài
Gòn và sông Nhà Bè; phía Tây giáp Quận 8 và Bình Chánh, ranh giới là rạch Ông
Lớn.
Quận 7 có 10 đơn vị hành chính cấp phường: Bình Thuận, Phú Mỹ, Phú
Thuận, Tân Hưng, Tân Kiểng, Tân Phong, Tân Phú, Tân Quy, Tân Thuận Đông,
Tân Thuận Tây. Trong đó, phường Tân Phú là trung tâm của quận.
Diện tích toàn quận là 36 km2, với tổng số dân là 274 828 người, mật độ dân
số là 7.700 người/km2.Quận 7 được coi là cầu nối mở hướng phát triển của thành
phố với Biển Đông và thế giới. Với vị trí địa lí thuận lợi, Quận 7 có điều kiện thu
hút đầu tư trong và ngoài nước. Khu chế xuất Tân Thuận trên địa bàn quận là một
trong những khu chế xuất lớn và hiệu quả nhất thành phố. Hiện nay trên địa bàn
Quận 7 đã và đang hình thành một số khu đô thị mới như khu đô thị Phú Mỹ Hưng,
khu đô thị Cityland Riverside, khu đô thị Nam Phú Villas, khu đô thị Him Lam Kênh Tẻ…
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của TP HCM và cả nước.
Quận 7 là một trong những đô thị có tốc độ phát triển nhanh, trở thành một khu dân

cư được các cộng đồng ngoại kiều Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan…chọn làm nơi
sinh sống. Gắn liền với sự phát triển của các khu dân cư đó là các công trình phục
vụ dân sinh: khu vui chơi, siêu thị, trường học... Đời sống vật chất tinh thần của
người dân cũng được nâng lên.
1.2. Lý do thực tế chọn đề tài

1


Tuy nhiên bên cạnh đó, vấn đề an ninh trật tự xã hội ở Quận 7 cũng diễn biến
phức tạp, vi phạm pháp luật hình sự không chỉ gia tăng về cả tính chất mức độ nguy
hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm, đặc biệt trong đó tội phạm là người dưới 18
tuổi trên địa bàn Quận 7 mức độ ngày càng nghiêm trọng hơn. Trong thời gian qua,
người dưới 18 tuổi đã gây ra nhiều vụ án thương tâm, làm nhức nhối trong dư luận
xã hội. Theo thống kê của Tòa án nhân dân Quận 7, từ năm 2012 đến năm 2016 đã
xảy ra135 vụ do người dưới 18 tuổi thực hiện. Nguyên nhân phạm tội ở những đối
tượng này thường xuất phát với những lí do bình thường, nhỏ nhặt trong đời sống
xã hội, nhưng những đối tượng này lại có cách thức và hành động thiếu suy nghĩ,
bồng bột, dẫn tới hậu quả mà bản thân đối tượng không lường trước được. Đứng
trước diễn biến tội phạm như vậy, các cấp uỷ Đảng và chính quyền địa phương đã
chỉ đạo các ban ngành, tổ chức xã hội công dân tăng cường công tác đấu tranh
phòng, chống tội phạm. Để đấu tranh phòng, chống tội phạm có hiệu quả đối với
tình hình người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM, một trong
những vấn đề quan trọng là phải nắm rõ nhân thân người phạm tội dưới 18 tuổi bởi
vì nhân thân người phạm tội giữ vai trò quan trọng trong cơ chế thực hiện hành vi
phạm tội. Từ đó tác giả đã chọn đề tài: “Nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội
trên địa bàn Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn thạc sĩ luật học đáp
ứng nhu cầu bức thiết hiện nay.
Nhân thân người phạm tội giữ vai trò quan trọng trong cơ chế hành vi phạm
tội. Do đó, để đấu tranh phòng, chống có hiệu quả với tình hình người dưới 18 tuổi

phạm tội trên địa bàn Quận 7, cần nhận thức một cách đúng đắn, sâu sắc, nghiên
cứu làm rõ các đặc điểm nhân thân của người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn,
trên cơ sở đó xác định các yếu tố nguy cơ dẫn con người đến việc thực hiện tội
phạm, làm tiền đề xây dựng các biện pháp phòng ngừa hữu hiệu tình hình người
dưới 18 tuổi phạm tội. Các biện pháp phòng ngừa được đưa ra theo hướng nghiên
cứu này sẽ nhắm đến các đối tượng cụ thể, do vậy sẽ khả thi và dễ dàng tổ chức
thực hiện hơn so với các biện pháp khác.

2


2. Tình hình nghiên cứu đề tài
2.1. Nhóm các công trình nghiên cứu lý luận cơ bản về nhân thân người
phạm tội
Thuộc về nhóm này, có thể kể đến các nghiên cứu tiêu biểu sau đây:
- Giáo trình tội phạm học, do GS.TS Võ Khánh Vinh chủ biên, Đại học Huế
- Trung tâm đào tạo từ xa, năm 2011;
- Giáo trình tội phạm học của tập thể tác giả, Trường Đại học Luật Hà Nội,
năm 2012, tái bản năm 2013, 2015;
- Tội phạm học Việt Nam một số vấn đề lý luận và thực tiễn, của Tập thể tác
giả, Viện nghiên cứu nhà nước và pháp luật, năm 2000;
- Một số vấn đề tội phạm học Việt Nam, do GS.TS Nguyễn Văn Cảnh và
PGS.TS Phạm Văn Tỉnh chủ biên, Học viện cảnh sát nhân dân, năm 2013;
- Bài viết: “Nhân thân người phạm tội: Một số vấn đề lý luận cơ bản” của tác
giả GS.TS. Lê Cảm, Tạp chí Toà án, số 10/2001, tr.7-11 và Số 11/2001, tr.5-8;
- Bài viết: “Nhân thân bị can và một số khái niệm kề cận”, của tác giả TS.
Bùi Kiên Điện, Tạp chí Luật học, số 6/2001, tr.14-18;
- Luận văn Thạc sĩ luật học: “Nhân thân người phạm tội trong tội phạm học”
của Nguyễn Thị Thanh Thủy, Trường ĐH Luật Hà Nội năm 1996;
- Luận án Tiến sĩ Luật học: “Nhân thân người phạm tội trong luật hình sự

Việt Nam” của Nguyễn Thị Thanh Thủy, năm 2005;
- Bài viết: “Một số vấn đề về nhân thân người phạm tội” của tác giả Nguyễn
Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 5/2001, tr.46-53;
- Bài viết: “Nhân thân người phạm tội với việc quy trách nhiệm hình sự” của
tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí Toà án, số 8/2001, tr.2-7;
Các công trình nghiên cứu trên đã tập trung làm rõ những vấn đề lý luận cơ
bản về nhân thân người phạm tội, bao gồm khái niệm nhân thân người phạm tội,
phân biệt khái niệm nhân thân người phạm tội với một số khái niệm khác có liên
quan, các đặc điểm của nhân thân người phạm tội, vai trò của nhân thân người

3


phạm tội trong cơ chế hành vi phạm tội… Đây là những cơ sở lý luận quan trọng
mà luận văn sẽ kế thừa làm nền tảng lý luận trong luận văn của mình.
2.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về các khía cạnh đặc thù của nhân
thân người phạm tội
Thuộc nhóm này có các công trình nghiên cứu như:
- Bài viết: “Nhân thân người phạm tội một căn cứ để quyết định hình phạt”
của tác giả Trần Văn Sơn, Tạp chí Luật học, số 1/1997, tr.41-43;
- Bài viết: “Nhân thân người phạm tội một căn cứ cần cân nhắc khi quyết
định hình phạt” của tác giả Trịnh Tiến Việt, Tạp chí kiểm sát, số 1/2003, tr.21-23;
- Bài viết: “Cần có biện pháp để thống nhất khi áp dụng tình tiết đã bị xử
phạt hành chính trong BLHS” của tác giả Lê Đức Tùng, Tạp chí Kiểm Sát, số
5/2005, tr.34-36;
- Bài viết: “Vấn đề nhân thân người phạm tội trong thực tiễn quyết định hình
phạt” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí Toà án nhân dân, số 19/2005,
tr.3- 9;
- Bài viết: “Vấn đề nhân thân người phạm tội trong thực tiễn truy cứu trách
nhiệm hình sự” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thuỷ, Tạp chí kiểm sát, số 17/2005,

tr.32- 35;
- Bài viết: “Một số đặc điểm chú ý về nhân thân của người phạm tội về ma
tuý ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Tuyết Mai, Tạp chí Luật học, số 11/2006, tr.3237;
- Bài viết: “Các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự liên quan đến nhân
thân người phạm tội” của tác giả Đinh Văn Quế, Tạp chí Toà án, số 13/2009, tr.2327 và số 14,tr.19-28;
- Bài viết: “Một số vấn đề nhân thân người phạm tội” của tác giả Nguyễn
Quang Hạnh, Tạp chí Nghề luật, số 1/2013, tr.52- 57;
- Bài viết: “Đặc điểm nhân thân người phạm tội và phương thức thực hiện
tội trộm cắp tài sản trên địa bàn tỉnh Gia Lai” của tác giả Lê Văn Định, Tạp chí
kiểm sát, số 6/2015, tr.47- 53;
4


- Luận văn Thạc sĩ luật học:“Nhân thân người phạm tội xâm phạm sở hữu
trên địa bàn tỉnh Bình Dương”của Phạm Thị Triều Mến (2016),Học viện khoa học
xã hội;
-Luận văn Thạc sĩ luật học:“Phòng ngừa tội phạm cướp tài sản trên địa bàn
tỉnh Vĩnh Long từ góc độ nhân thân người phạm tội” củaNguyễn Chí Công (2013),
Đại học Luật TP HCM;
-Luận văn Thạc sĩ luật học:“Nhân thân người phạm tội trên địa bàn quận 7,
TP HCM” của Phạm Uyên Thy (2015), Học viện khoa học xã hội;
- Luận văn Thạc sĩ luật học:“Đặc điểm nhân thân người phạm tội hiếp dâm
trẻ em trên địa bàn tỉnh Đồng Nai dưới góc độ tội phạm học” củaNgô Minh Hải
(2015), Đại học Luật TP HCM;
Các công trình nghiên cứu trên đã tập trung phân tích làm rõ vai trò của nhân
thân người phạm tội trong quyết định hình phạt, trong định tội hoặc trong việc áp
dụng các quy định có liên quan đến các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự.
Một số tác giả đã tập trung phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về nhân thân
người phạm tội, bao gồm khái niệm nhân thân người phạm tội, phân biệt khái niệm
nhân thân người phạm tội với một số khái niệm khác có liên quan, các đặc điểm của

nhân thân người phạm tội, vai trò của nhân thân người phạm tội trong cơ chế hành
vi phạm tội... Một số công trình cũng đã có những nghiên cứu có hệ thống về nhân
thân người phạm tội trên một địa bàn nhất định, như địa bàn tỉnh Bình Dương hay
trên địa bàn Quận 7, TP HCM. Kết quả của các công trình nghiên cứu này là những
tri thức, hiểu biết quan trọng mà tác giả sẽ kế thừa có chọn lọc trong quá trình
nghiên cứu đề tài của mình.
Tuy nhiên, giai đoạn vừa qua chưa có một công trình nghiên cứu nào chuyên
sâu nghiên cứu về nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP
HCM. Vì vậy, trên cơ sở kế thừa những tri thức lý luận nền tảng về nhân thân người
phạm tội cũng như những tri thức nghiên cứu về nhân thân người phạm tội trong
các loại tội, nhóm tội ở các địa phương nhất định trong các công trình của các tác
giả kể trên, tác giả sẽ vận dụng đi sâu nghiên cứu về nhân thân người dưới 18 tuổi
5


phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM. Từ thực tiễn tình hình người dưới 18 tuổi
phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM giai đoạn 2012 - 2016, tác giả sẽ đi sâu
phân tích làm rõ lý luận về nhân thân người phạm tội gắn với đặc điểm của địa bàn
Quận 7, TP HCM. Từ đó, kiến nghị các giải pháp phòng ngừa trên địa bàn Quận 7,
TP HCM từ khía cạnh nhân thân người phạm tội.Đây chính là hướng nghiên cứu
của luận văn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận
7, TP HCM hướng đến mục đích đề xuất các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình
hình người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM thông qua việc làm
rõ những đặc điểm nhân thân người phạm tội và xác định được các yếu tố tác động
đến quá trình hình thành nhân thân người dưới 18 phạm tội tuổi trên địa bàn Quận
7, TP HCM.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện mục đích trên, luận văn cần thực hiện các nhiệm vụ sau:
Một là, nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về nhân thân người dưới 18
tuổi phạm tội;
Hai là, nghiên cứu thực tế nhằm làm rõ thực tiễn các đặc điểm nhân thân
người dưới 18 tuổi phạm tội và các yếu tố tác động đến sự hình thành nhân thân
người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM giai đoạn 2012 - 2016;
Ba là, kiến nghị việc hoàn thiện các giải pháp tăng cường phòng ngừa tình
hình người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM từ khía cạnh nhân
thân người phạm tội.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vấn đề nhân thân người dưới 18 tuổi
phạm tội ở cả góc độ lí luận và thực tiễn.Phần thực tiễn là nhân thân người dưới 18
tuổi phạm tội trên địa bàn Quận 7, TP HCM.
6


4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về không gian: đề tài nghiên cứu nhân thân người dưới 18 tuổi
phạm tội góc độ tội phạm học thuộc chuyên ngành tội phạm học và phòng ngừa tội
phạm trên địa bàn Quận 7,TP HCM.
- Phạm vi về thời gian: Các số liệu thống kê được tác giả thu thập trong giai
đoạn từ 2012 đến năm 2016.
- Phạm vi về tội danh: đề tài nghiên cứu về người dưới 18 tuổi phạm tội theo
quy định tại chương X - Những quy định đối với người chưa thành niên phạm tội
của BLHS năm 1999 và chương XII - Những quy định đối với người dưới 18 tuổi
phạm tội của BLHS 2015.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa

Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng, chính sách pháp
luật của Nhà nước về đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và chính sách đối
với người dưới 18 tuổi phạm tội.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình thực hiện đề tài, Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên
cứu chung của lĩnh vực khoa học xã hội và các phương pháp nghiên cứu đặc thù của
Tội phạm học, cụ thể:
- Phương pháp nghiên cứu lí luận, nghiên cứu tài liệu, hệ thống hóa, khái
quát hóa và cụ thể hóa được sử dụng để làm rõ những vấn đề lý luận chung về nhân
thân người dưới 18 tuổi phạm tội.
- Phương pháp nghiên cứu lý luận, thống kê, phân tích, tổng hợp, so sánh,
quy nạp, hệ thống, biểu đồ, diễn dịch, đối chiếu, suy luận, phương pháp lịch sử
logic, phương pháp nghiên cứu tổng hợp bản án, nghiên cứu hồ sơ vụ án... được sử
dụng để làm rõ các đặc điểm nhân thân người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn
Quận 7, TP HCM và các yếu tố tác động đến sự hình thành nhân thân người dưới 18
phạm tội tuổi trên địa bàn Quận 7,TP HCM giai đoạn 2012 - 2016.
7


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full