Chương 3 văn hóa kinh doanh việt nam

Chương 3
VĂN HÓA KINH DOANH VIỆT NAM

GV: Tran Duc Dung
FBM – NEU
DT: 0912313229
E.mail:

1


Mục tiêu






Tìm hiểu mối liên hệ giữa lợi ích mà doanh
nghiệp có được với những giá trị Chân –
Thiện – Mỹ trong kinh doanh
Phân tích thực trạng văn hóa kinh doanh
Việt nam để thấy được sự bất cập và sự cần
thiết xây dựng văn hóa kinh doanh hiện nay
Nâng cao nhận thức của người học về trách
nhiệm xây dựng và phát triển nền văn hóa
kinh daonh Việt Nam
2


Nội dung cơ bản

1.

2.

3.

4.

Nhận diện văn hóa kinh doanh Việt
nam thời kỳ trước năm 1986
Nhận diện văn hóa kinh doanh Việt
Nam trong quá trình đổi mới
Văn hóa kinh doanh một số vấn đề
đặt ra
Một số lưu ý văn hóa khi kinh doanh
ở Việt Nam
3


1. Nhận diện văn hóa kinh doanh Việt
nam thời kỳ trước năm 1986
1.1. Văn hóa kinh doanh thời kỳ phong kiến
1.2. Văn hóa kinh doanh thời kỳ Pháp thuộc
(1859 – 1945) và thời kỳ kháng chiến
chống Pháp (1945 – 1954)
1.3. Văn hóa kinh doanh giai đoạn 1954 –
1975
1.4. Văn hóa kinh doanh giai đoạn 1975 1986
4

1.1. Văn hóa kinh doanh thời kỳ phong kiến
-

Một số đặc điểm kinh tế - xã hội ảnh hưởng
đến hoạt động kinh doanh

•

Người Việt cư trú theo địa bàn làng xã => trọng tĩnh, ưa ổn
định, không thích mạo hiểm
Nghề nông là nghề chính, nghề gốc của người Việt => quy
mô nhỏ, thủ công, kinh tế hộ gia đình, tự cung tự cấp, các
nghành nghề khác là phụ là nghề tay trái => Kinh doanh
không được tôn trọng
Bị ảnh hưởng bởi các dòng tư tưởng không coi trọng, không
cổ vũ các hoạt động kinh doanh, hoạt động kinh tế: Đạo
Phật coi trọng lòng nhân ái, giản dị vị tha; không coi trọng
của cải vật chất => khinh miệt làm giàu bằng con đường
buôn bán, vì đó là lừa gạt, là bất nhân “vi phú bất nhân, vi
nhân bất phú” => nhà buôn thành “con buôn, con phe”

•

•

5


Một số đặc điểm kinh tế - xã hội ảnh

hưởng đến hoạt động kinh doanh
•

“Phi thương bất phú” không kinh doanh
thì không giàu, nhưng giàu bằng con
đường buôn bán kinh doanh thì bị miệt
thị. Người giàu kèm với ki kiệt, tham lam,
độc ác,..

•

Kho tàng truyện cổ tích VN đều miêu tả và
không thiện cảm với nhà giàu. Cùng với
hình ảnh quan tham

=> Nghề kinh doanh không được ủng hộ và
có cơ hội phát triển
6


1.1. Văn hóa kinh doanh thời kỳ phong kiến
-

•

•

•

•

Hoạt động kinh doanh thời kỳ
phong kiến
Tư tưởng trọng nông, ức
thương
Xã hội chỉ xác định bốn nghề
với thứ tự ưu tiên “sĩ, nông,
công, thương”
“Nhất sĩ nhì nông, hết gạo cạy
rông lại nhất nông nhì sĩ” =>
không đề cao công thương
“Thật thà cũng thể lái trâu, yêu
nhau cũng thể nàng dâu mẹ
chồng”
7


1.1. Văn hóa kinh doanh thời kỳ phong kiến
-

-













Thế kỷ XVI – XVIII: công thương tương đối phát triển, hình thành
các khu vực làng nghề và khu buôn bán: Gốm Bát tràng (HN), Thổ
Hà (Bắc Giang), Phú Xuân (T.T Huế), phố Hiến (H.Yên), Thành
Thăng Long, Hội an,…
Hình thành các quan hệ buôn bán giữa VN với nhiều nước như Bồ
Đào Nha, Hà lan, Tây Ban Nha, Trung Quốc, Pháp,…
Những biểu hiện của văn hóa kinh doanh
Kinh doanh buôn bán ở chợ làng, “cây nhà lá vườn” dư thừa
mang đi bán =>dung dị, hiền hậu, tươi tắn sôi động
Ăn lãi tùy chốn, bán vốn tùy nơi
Thuận mua vừa bán
Quen mặt đắt hàng
Ăn xổi ở thì
Treo đầu dê bán thịt chó
Bán mướp đắng giả làm bầu
Bán mạt cưa giả làm cám
Bán hàng nói thách, làm khách trả rẻ

8


1.2. Văn hóa kinh doanh thời kỳ Pháp thuộc
-

Vài nét về hoạt động kinh doanh

•

Bắt đầu tách công thương không phu thuộc vào nông nghiệp.
Xuất khẩu một số sản phẩm: cao su, than, kẽm,..; nhập khẩu
hàng công nghiệp từ Pháp, TQ, Nhật,..

•

Triết lý “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ” và xuất
hiện “đạo làm giàu”

•

Lương Văn Can (1854 – 1927) lãnh đạo phong trào Duy Tân,
lập trường Đông Kinh Nghĩa Thục truyền bá tinh thần yêu
nước và đạo làm giàu với cuốn Thương học phương châm
cuốn sách đầu viết về kinh doanh. Và Kim cổ cách ngôn đề cập
đến vấn đề đạo đức trong kinh doanh, văn hóa trong kinh
doanh. Kinh doanh không chỉ “vinh thân phì gia” ma còn làm
giàu và giúp ích cho đất nước có kinh tế chống ngoại xâm
9


1.2. Văn hóa kinh doanh thời kỳ Pháp thuộc
•

•

Xuất hiện một số nhà kinh doanh Việt: xà
phòng “cô Ba” của thương gia Trương Văn
Bền; sơn Gecko của Nguyễn Sơn Hà

Bạch Thái Bưởi: Giám đốc công trình cầu
Long biên, kinh doanh vận tải đường sông với
khẩu hiệu “Người Việt Nam đi tàu thủy
Việt Nam” cạnh tranh với TQ, Pháp: với 40
chiếc tàu có khi công ty có hơn 2500 nhân
viên với tên “Chúa sông miền Bắc”. Hoạt
động cả lĩnh vực hầm mỏ “Vua mỏ nước
Việt”
10


1.2. Văn hóa kinh doanh thời kỳ Pháp thuộc
-

•

•

•

•

Thời kỳ kháng chiến chống pháp 1945 –
1954
Tinh thần đoàn kết dân tộc lập & góp quỹ ủng hộ
giải phóng dân tộc
Hồ chủ tich gửi thư giới công thương cảm ơn và
động viên tinh thần nỗ lực đem tài năng làm giàu
ích quốc lợi dân
Tinh thần gắn bó chặt chẽ tinh thần yêu nước,

vận dung giá trị văn hóa dân tộc vào kinh doanh
làm giàu cứu quốc
…
11


1.3. Văn hóa kinh doanh giai đoạn 1954 - 1975
Văn hóa kinh doanh miền Nam VN
Nhập khẩu và phân phối hàng của Hoa kỳ
Chất lượng tốt, mặt hàng phong phú,..
1955 – 1963 chính quyền Ngô Đình Diệm
Chế độ Nguyễn Văn Thiệu
Chế độ Mỹ - Ngụy:
=> Kiến thức kinh doanh hiện đại, phong
phú, chất lượng dịch vụ, việc làm, hưởng
thụ,.. theo “Kiểu Mỹ” => ảnh hưởng văn
hóa kinh doanh của miền Nam


12


1.3. Văn hóa kinh doanh giai đoạn 1954 - 1975

-

-

-

-

Văn hóa kinh doanh miền Bắc VN
Mô hình XHCN, sở hữu tập thể,
Viện trợ trong nước và nhận viện trợ nước ngoài
Hợp tác xã, quốc hữu hóa
Vô trách nhiệm
Buôn bán tư thương không được hoạt động, bi
khinh rẻ kỳ thị, bất chính,..
Tâm lý vào công chức để ổn định, nhàn hạ
Cồng kềnh, quan liêu, cứng nhắc, không hiệu quả,
dần dần xuất hiện tư tưởng “Cha chung không ai
khóc”,..
Chi viện cho chiến tranh miềm Nam, yêu chủ nghĩa
xã hội của đại đa số người dân miền Bắc
…
13


1.4. Văn hóa kinh doanh giai đoạn 1975 -1986


Vài nét về hoạt động kinh doanh

-

Thống nhất đất nước
Kế hoạch hóa tập trung trên cả hai miền
Cơ chế quản lý tâph trung quan liêu bao cấp
Quốc hữu hóa tư liệu sản xuất

Doanh nghiệp NN làm ăn không hiệu quả “cha
chung không ai khóc” “lãi Nhà nước hưởng, lỗ Nhà
nước chịu”
Năng suất thấp, chất lượng kém, phân phối hàng
hóa
Hàng hóa khan hiếm, xếp hàng mua mậu dịch
“Người xếp hàng cùng đá, gạch, sỏi, xô, chậu,..”
Quan hệ ban phát cầu cạnh

-

-

-

-

14


1.4. Văn hóa kinh doanh giai đoạn 1975 -1986

-

-

-

Những biểu hiện văn hóa kinh doanh
Kinh tế chưa phát triển

Văn hóa, triết lý kinh doanh còn mờ nhạt
Hoạt động kinh doanh của các doanh
nghiệp trì trệ
Cán bộ lãnh đạo được bổ nhiệm hoặc được
điều động, điều chuyển theo quyết định của
Nhà nước
Các tư tưởng đổi mới chưa được phát huy
….
15


2. Nhận diện văn hóa kinh doanh Việt
Nam trong quá trình đổi mới
2.1. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp Nhà nước
2.2. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài
2.3. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh
tế tư nhân
2.4. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh của
các hộ kinh doanh cá thể
16


Vấn đề chung












1997: Phong trào hàng Việt Nam chất lượng cao
“Made in VietNam” đã cạnh tranh trên thị trường
trong nước và quốc tế
20/9/2004 Chính phủ quyết định lấy ngày 13/10 là
ngày doanh nhân để đề cao vai trò và tôn vinh đội
ngũ doanh nhân
2006 Việt Nam ra nhập WTO
Chính phủ đưa ra chương trình xây dựng thương hiệu
Việt Nam, xây dựng & phát triển văn hóa kinh doanh
Các hoạt động đề cao văn hóa doanh nghiệp và văn
hóa doanh nhân: Doanh nhân tiêu biểu, Sao vàng đất
Việt, Trí tuệ, Thương hiệu mạnh,…
….
17


2.1. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp Nhà nước
-

Doanh nghiệp NN đóng vai trò chủ đạo then

chốt trong nền kinh tế

-

Từ năm 1992 – Nay tiến hành cổ phần hóa các
doanh nghiệp NN

-

Từ năm 2005: Chính phủ thành lập các tập
đoàn kinh tế mạnh trên cơ sở các tổng công ty
(VNPT, VINATEX, EVN, PVN, Vietell,…)

-

Các tập đoàn đã và đang chú trọng đến xây
dựng văn hóa doanh nghiệp như Vietel, Bảo
Việt, VNPT, PVN (Tập đoàn dầu khí VN),
Vietinbank, Vietcombank, BIDV,EVN,…
18


2.1. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp Nhà nước
-

•
•
•
•

•
•

•

Văn hóa doanh nhân: các giải thưởng đề cao giá trị
đóng góp của giới doanh nhân
Sao đỏ
Cúp vàng doanh nhân văn hóa
Cúp vàng doanh nhân tâm tài
Doanh nhân VN tiêu biểu
….
Triết lý kinh doanh
Hầu như các doanh nghiệp đang hình thành củng cố
triết lý kinh doanh của mình
Các doanh nghiệp đang hoàn thiện bộ quy tắc ứng xử
cho doanh nghiệp mình: PVN, EVN, BIDV,…
19


2.1. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp Nhà nước
-

•

•
•

Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã

hội: vẫn còn nổi cộm nhiều vấn đề nhức
nhối gây bức xúc trong XH và ảnh hưởng
đến hình ảnh quốc gia
Tham nhũng: PMU18, Đại lộ Đông tây, BIDV,
Vinashin,…
Văn hóa “5 C & 5 Đ”
Tâm – tài – trí – Đức: đang còn yếu, thiếu

20


2.2. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước
ngoài
-

Triết lý kinh doanh

•

Honda “ Tôi yêu Việt Nam”
Unilever “Unilever tự hòa lớn mạnh cùng Việt
Nam”
Suzuki “Công ty Suzuki VN hướng tới việc đem lại
những tiêu chuẩn sống tốt đẹp hơn qua việc thỏa mãn
nhu cầu vận chuyển của người tiêu dùng Việt Nam”
Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội
Đại đa số các doanh nghiệp nước ngoài thực hiện khá
tốt trách nhiệm xã hội (đặc biệt các công ty Châu Âu &
Mỹ, Nhât,..)

Các hoạt động từ thiện, xây dựng khu vui chơi công
cộng,… (Unilever,..)
Trách nhiệm với quyền lợi khách hàng.

•
•

•

•
•

21


2.3. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
trong các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh
tế tư nhân


-


-

-

Triết lý kinh doanh: Đã dần dần xuất hiện
những khẩu hiệu slogan, triết lý,
“Khách hàng là thượng đế”

“Nụ cười & sự hài lòng của quý vị là mục tiêu
của chúng tôi”
“Vui lòng khách đến vừa lòng khách đi”
…
Đạo đức kinh doanh & trách nhiệm xã hội
Vi phạm triết lý của Herry Ford “coi trọng đồng
tiền trước mắt..”
Ví dụ:…
22


2.4. Một số biểu hiện văn hóa kinh doanh
của các hộ kinh doanh cá thể






…..
…..
Sinh viên đánh giá nhận xét: ???
6D “De dat – du do – doa dam”!!!!
…

23


3. Văn hóa kinh doanh - một số vấn đề đặt ra
3.1. Sự thiếu tinh thần hợp tác, tương trợ trong

cộng đồng doanh nhân
3.2. Sự thiếu vắng của triết lý kinh doanh và
chiến lược kinh doanh dài hạn
3.3. Thiếu chữ Tín – vấn đề nổi cộm nhất của đạo
đức kinh doanh
3.4. Bảo vệ môi trường tự nhiên – vấn đề nổi cộm
nhất về trách nhiệm xã hội
3.5. Sự thiếu trung thực và văn hóa giao tiếp
kinh doanh của khách hàng
24


4. Một số lưu ý văn hóa khi kinh doanh
ở Việt Nam
4.1. Sắp đặt cuộc hẹn, lần đầu gặp gỡ đối tác
kinh doanh
4.2. Đàm phán
4.3. Các mối quan hệ kinh doanh
4.4. Định hướng thời gian
4.5. Tâm lý tập thể
4.6. Tôn trọng người cao tuổi
4.7. Nghi thức xã giao kinh doanh
25