xây dựng chính quyền đô thị ở đà nẵng thực trạng và giải pháp tiểu luận cao học

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài.
Trước sự phát triển mạnh mẽ đòi hỏi tất yếu phải xây dựng chính quyền
đô thị thì Đà Nẵng còn được đánh giá là thành phố có những điều kiện thuận
lợi nhất để áp dụng chính quyền đô thị. TS Huỳnh Năm, nguyên Chủ tịch ủy
ban nhân dân thành phố cho rằng, để giúp cho Đà Nẵng phát triển nhanh và
bền vững, phục vụ tốt hơn nhu cầu cho người dân, việc xây dựng chính quyền
đô thị là cần thiết, phù hợp và ở Đà Nẵng là thành phố có điều kiện chín muồi
nhất. Hệ thống hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin, hệ thống truyền tải,
cấp điện cấp nước... thuộc diện tốt nhất cả nước. Do đó, Đà Nẵng là địa
phương có điều kiện tốt nhất để xây dựng chính quyền đô thị.
Trong đề án thí điểm chính quyền đô thị Trung ương cho phép 2 thành
phố thực hiện thí điểm đầu tiên là thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà
Nẵng... thành phố Hồ Chí Minh là đô thị đứng đầu trong cả nước về quy mô,
mật độ dân số, đóng góp hơn 1/5 GDP cả nước và gần 1/3 ngân sách quốc gia.
Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kinh tế, tỷ trọng xuất khẩu thu hút FDI của
thành phố đang có xu hướng giảm. Trong khi đó, Đà Nẵng tuy có quy mô nhỏ
nhưng đang có xu hướng gia tăng đầu tư phát triển, và trình độ nguồn nhân
lực cao hơn. Hiện nay, tại Đà Nẵng số lượng công chức, viên chức/100 dân là
0,26 người và 1,8 người, trong khi đó, thành phố Hồ Chí Minh là 0,17 công
chức và 1,3 người viên chức.
Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng khẳng định Đà Nẵng xây dựng mô
hình hội đồng nhân dân mạnh và thực quyền nhằm nâng cao quyền làm chủ
của nhân dân. Chủ tịch hội đồng nhân dân đồng thời là Bí thư Thành ủy nên
vị trí của Chủ tịch hội đồng nhân dân tổng hợp được sức mạnh từ Đảng và từ
dân, đảm bảo gắn kết quyền lực nhân dân và quyền lực chính trị của Đảng
trong việc giám sát quyền lực của bộ máy hành chính trên địa bàn thành phố,
đáp ứng tốt hơn nguyện vọng chính đáng cũng như quyền làm chủ của nhân
dân, gắn lợi ích của nhân dân hòa vào đường lối chủ trương chính sách của
1

Đảng một cách thiết thực. Khi không còn hội đồng nhân dân quận, phường,
Chủ tịch hội đồng nhân dân thành phố đóng vai trò quan trọng trong việc đôn
đốc, nhắc nhở cũng như tăng cường mối quan hệ giữa tổ đại biểu hộ đồng
nhân dân và ủy ban nhân dân, thậm chí chỉ đạo trực tiếp các sở, ngành quận,
huyện trong các cuộc họp giao ban giữa hội đồng nhân dân và ủy ban nhân
dân. Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt này mà không khí dân chủ và tự quản địa
phương đã phát huy tác dụng, dù hội đồng nhân dân cấp quận phường không
còn tồn tại. Nhóm nghiên cứu cũng cho rằng, ngoài nhiệt huyết, niềm tự hào
về thành phố của cán bộ công chức và người dân thì cơ chế chính sách thu hút
nhân tài, khen thưởng hợp lý và xử phạt nghiêm khắc cũng là yếu tố hình
thành nên đội ngũ cán bộ công chức giàu chuyên môn, trong sạch và tận tụy
với công việc hơn.
Từ những kết quả đó, nhóm nghiên cứu đưa ra kết luận với quy mô
nhỏ, dân cư thuần nhất, cơ sở hạ tầng tốt, sự nhiệt huyết dám nghĩ, dám làm,
dám chịu của người đứng đầu và cán bộ công chức, cùng với việc ưu tiên phát
huy dân chủ và đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu, sự minh bạch thông tin
và chính sách phát triển hợp lý, cơ cấu tổ chức và phối hợp hoạt động phù hợp
với quy mô dân cư đã góp phần phát huy hiệu quả chính quyền đô thị Đà
Nẵng trong quá trình thí điểm. Vì vậy, việc chọn Đà Nẵng xây dựng chính
quyền đô thị để làm mô hình nhân rộng trong cả nước là thuận lợi và chín
muồi nhất.
Để minh chứng cho việc xây dựng chính quyền đô thị tại Đà Nẵng là đã
chín muồi thì một bộ chỉ số để đánh giá cũng rất quan trọng đó là bộ “chỉ số
hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh tại Việt Nam (PAPI)” Năm
2012, Đà Nẵng không chỉ xếp trên cả thành phố Hồ Chí Minh, mà còn đứng
đầu cả nước về các chỉ số thành phần như cung ứng dịch vụ công, công khai
minh bạch và kiểm soát tham nhũng trong bộ PAPI do Trung tâm Nghiên cứu
phát triển và Hỗ trợ cộng đồng (CECODES) phối hợp với tạp chí Mặt trận
thuộc Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban dân nguyện thuộc

Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc tại
2


Việt Nam (UNDP) tiến hành xây dựng và đánh giá. Đây là công cụ để người
dân chủ động và tích cực thể hiện nhu cầu bức thiết, mức độ hài lòng và đề
xuất ý kiến về dịch vụ hành chính và dịch vụ công tại địa phương. Theo TS
Đinh Xuân Thảo - Viện trưởng Viện nghiên cứu lập pháp Chỉ số PAPI sẽ có
tác dụng tham khảo tốt cho việc tiến tới xây dựng luật về chính quyền đô thị
của thành phố Đà Nẵng.
Đã đến lúc các đô thị lớn, trong đó có Đà Nẵng, cần phải thay đổi mô
hình quản lý nhà nước. Đây là thời điểm chín muồi để Đà Nẵng có thể “lột
xác”, nếu không thay đổi thì đô thị Đà Nẵng như chiếc áo đã quá chật.
2. Mục đích.
Xây dựng thành phố Đà Nẵng thành chính quyền độ thị hoàn chỉnh,
tiên phong dẫn đầu cho cho việc xây dưng chính quyền đô thị ở nước ta. Góp
phần đổi mới cơ cấu đất nước giúp phát triển xã hội.
Xây dựng thí điểm chính quyền đô thị thành phố Đà Nẵng phải bảo
đảm có lợi hơn cho người dân; tạo điều kiện cho chính Đà Nẵng phát triển tốt
hơn, đồng thời đề cao vai trò của Thành phố với tư cách là trung tâm đô thị
của vùng.
3. Phạm vi nghiên cứu.
Phạm vi cần nghiên cứu để xây dựng chính quyền đô thị tại thành phố
Đà Nẵng.
4. Phương pháp nghiên cứu.
Ở đây chúng ta dùng nhiều phương pháp khách nhau để nghiên cứu
như : phương pháp tìm tài liệu, phương pháp quan sát, phương pháp phân
tích, phương pháp tổng hợp đánh giá...
5. Kết cấu.
I.

Mở đầu
II.
Thân bài
III. Kết bài.
NỘI DUNG
CHƯƠNG I: MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Một số khái niệm.
1.1. Khái niệm chính sách.

3


Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để thực hiện đường lối, nhiệm vụ.
Chính sách được thực hiện trong một thời gian nhất định, trên những lĩnh vực
cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng của chính sách tùy thuộc
vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa…
1.2.

Khái niệm đô thị.
Đô thị là điểm tập trung dân cư tập chung có vai trò thúc đẩy sự phát
triển kinh tế xã hội của một vùng lãnh thổ có cơ sở hạ tầng đô thị thích hợp có
quy mô dân số thành thị tối thiểu là 4000 người ( đối với miền núi tối thiểu là
2800 người) với tỉ lệ lao động phi nông nghiệp tối thiểu là 65%, đô thị gồm
các loại thành phố, thị xã và thị trấn , đô thị gồm các khu chức năng đô thị.

1.3.

Khái niệm chính quyền đô thị.
Chính quyền đô thị là thuật ngữ để chỉ một mô hình chính quyền địa
phương thành lập ở các đô thị, dùng để phân biệt với mô hình chính quyền

nông thôn. Chính quyền đô thị thường có hai đặc điểm khác biệt so với chính
quyền nông thôn. Thứ nhất, được tổ chức rút gọn một số cấp chính quyền,
nhưng vẫn bảo đảm khoảng cách "nhân dân - chính quyền” không quá xa về
mặt không gian. Thứ hai, người đứng đầu chính quyền đô thị do dân bầu trực
tiếp, hay nói cách khác bộ máy chính quyền được tổ chức theo mô hình thị
trưởng, đòi hỏi người đứng đầu chính quyền chịu trách nhiệm trước dân cao
hơn, cũng có thể bị phế truất trực tiếp bởi lá phiếu của người dân.

2. Cơ sở lý luận.
Vì nhiều lý do khác nhau, cơ sở lý luận và pháp lý về chính quyền đô
thị chưa được tập trung nghiên cứu nhiều so với tầm quan trọng và yêu cầu
thực tiễn công tác quản lý. Hiện nay, “chính quyền đô thị” chưa được quy
định cụ thể mà vẫn phải “mặc chung áo” với các quy định chung về tổ chức
và hoạt động của các cấp chính quyền địa phương trong cả nước. Tuy nhiên,
theo tiến trình lịch sử hình thành và phát triển nhà nước, chính quyền của các
đô thị đã từng được phân biệt khá rõ nét so với chính quyền nông thôn. Cùng
với toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, quá trình công nghiệp hoá và đô
thị hoá, các đô thị đều giữ vai trò hạt nhân, đầu tàu và tác động lan toả đến sự
4


phát triển của từng khu vực, từng vùng và phạm vi toàn quốc. Xuất phát từ
đòi hỏi đó, việc xây dựng luận cứ về chính quyền đô thị là yêu cầu hết sức
khách quan đồng thời đóng góp cho việc hoàn thiện thể chế pháp luật về
chính quyền đô thị.
Về mặt lí luận, khi hạ tầng cơ sở thay đổi thì kiến trúc thượng tầng
cũng phải có sự điều chỉnh phù hợp nhằm tạo điều kiện cho đô thị phát triển.
Qua thực tế tại đô thị hiện nay, ngoài những yếu tố nội tại còn nhiều yếu tố
bên ngoài chi phối, là nơi giao lưu rộng rãi với mọi vùng miền trong nước và
quốc tế. Nhiều sự biến động hàng ngày, công tác quản lí nhà nước nhiều phức

tạp, đặc biệt các tình huống xảy ra thường có ảnh hưởng lan tỏa nhanh chóng.
Địa giới hành chính lãnh thổ chỉ mang tính tương đối, trong khi đó mọi hoạt
động bên trong là liên tục, có sự dịch chuyển thường xuyên, mạnh mẽ, đan
xen, cần đến nhiều sự phối hợp, liên kết và được giải quyết kịp thời. Ví dụ
thường dễ nhận thấy, trên một con đường, một góc phố có thể liên quan nhiều
đơn vị hành chính và cũng trên đó các khu dân cư cũng yêu cầu khép kín,
đồng bộ. Cư dân ở địa phương này có thể kinh doanh, sản xuất, học tập, chữa
bệnh ở địa phương khác; tình trạng an ninh, trật tự cũng tương tự. Phát triển
kinh tế - xã hội hàng năm của từng cấp chính quyền địa phương thuộc đô thị
cũng mang tính tương đối, đặc biệt đô thị là nơi có khả năng có tính tự chủ
cao về ngân sách, phát triển kinh tế, quản lý đô thị…
Từ yêu cầu thực tiễn khách quan cũng như qua quan sát nhiều quốc gia
trên thế giới, quản lí đô thị và nông thôn tùy theo mức độ cao thấp đều có sự
khác biệt nhất định. Tại thành phố Đà Nẵng nói riêng và đặc biệt là các thành
phố lớn trực thuộc trung ương hiện nay đang đối diện với nhiều vấn đề về
quản lí đô thị nhưng chưa thể giải quyết được.
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG, Ý KIẾN, NỘI DUNG, KẾT QUẢ QUÁ
TRÌNH XÂY DỰNG CHÍNH QUYỀN ĐÔ THỊ Ở THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
1. Thực trạng của thành phố Đà Nẵng.

5


Quá trình đô thị hóa đang diễn ra mạnh mẽ trong nước đã làm biến đổi
sâu sắc đời sống kinh tế xã hội ở nhiều địa phương và các thành phố lớn. Nhiều
khu đô thị mới mọc lên với điều kiện hạ tầng đồng bộ tạo ra không chỉ một bức
tranh đô thị hiện đại mà còn là động lực to lớn để thúc đẩy nền kinh tế phát
triển. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan như không đủ nguồn lực,
hạn chế về công tác dự báo, thiếu tầm nhìn trong công tác quy hoạch dẫn đến
tình trạng “ xôi đỗ” trong quá trình phát triển đô thị. Hàng ngày trên các

phương tiện thông tin chúng ta đã quá quen thuộc với những hình ảnh đối lập
giữa một bên là những nhà cao tầng chót vót với những tiện nghi đầy đủ với
một bên là những khu đô thị cũ thường xuyên chịu cảnh ngập nước bốn mùa,
giao thông đi lại hết sức khó khăn do lấn chiếm đất công, điều kiện vệ sinh thấp
kém. Sự tồn tại của các đô thi cũ, đặc biệt là đô thị ở các khu vực trung tâm của
các thành phố lớn là một vấn đề khách quan, lâu dài. Làm thế nào để có thể
đảm bảo được điều kiện sống cơ bản cho người dân ở các đô thị cũ là thách
thức thường xuyên của những người làm công tác quản lý.
Đà Nẵng từ khi trở thành Thành phố trực thuộc Trung ương vào năm
1997 cho đến nay đã có 3 lần điều chỉnh quy hoạch vào các năm 2002, 2010
và 2013. Sau mỗi lần quy hoạch được điều chỉnh diện mạo đô thị có những
biến đổi sâu sắc, nhiều khu đô thị mới đã được hình thành trở thành động lực
chính cho sự phát triển, đáp ứng nhu cầu về ở, sinh hoạt và kinh doanh của
người dân. Trong giai đoạn từ năm 2005 đến 2010, thành phố đã phê duyệt
1.200 đồ án quy hoạch mới, chọn 334 địa điểm xây dưng công trình, phủ kín
quy hoạch chi tiết 1/2000 và 1/500 với tổng diện tích là 8000 ha, triển khai
1.300 dự án với diện tích đất phải thu hồi, giao và cho thuê là 17000 ha. Bên
cạnh việc đầu tư các khu đô thị mới theo đúng qui hoạch đã được duyệt, thành
phố cũng đặc biệt quan tâm đến việc quản lý và cải tạo các khu đô thị cũ. Rất
nhiều các tuyến đường trong các khu dân cư được bê tông hóa, hệ thống thoát
nước được cải tạo, đấu nối tương đối đồng bộ. Mạng lưới chiếu sáng kiệt,
hẻm được quan tâm đầu tư. Công tác quản lý lộ giới và cấp phép xây dựng
6


được tiến hành chặt chẽ. Tình trạng tắc nghẽn giao thông, ngập nước, đổ rác
thải bừa bãi, lấn chiếm không gian công cộng trong các khu đô thị cũ từng
bước được cải thiện và giảm đi rõ rệt. Khoảng cách về chất lượng hạ tầng
giữa khu đô thị mới và các khu cũ mặc dù có tồn tại nhưng đã được thu hẹp
đáng kể. Tuy nhiên, sự tồn tại của các khu đô thị cũ là một vấn đề khách quan.

Một mặt các nhà quy hoạch và quản lý đều muốn giữ gìn một di sản, nhưng
mặt khác chúng ta không có đủ nguồn lực để xóa bỏ nó. Những các khu đô thị
cũ , đặc biệt là ở khu vực trung tâm hàng ngày hàng giờ đang chịu một áp lực
rất lớn về điều kiện hạ tầng. Lực hấp dẫn của các khu đô thị cũ ở trung tâm
đang kéo theo sự tăng trưởng rất “nóng” về dân số dẫn đến sự quá tải về hạ
tầng, về chỗ ở, về giáo dục và y tế mà nếu không có giải pháp hiệu quả chúng
ta sẽ phải đối mặt với sự hình thành những khu “ổ chuột” mới ở khu vực
trung tâm. Số liệu thống kê cho thấy trong vòng 10 năm (1997 -2009) dân số
Đà Nẵng đã tăng từ 672,5 nghìn người lên 890,5 nghìn người, mật độ dân cư
ở các quận trung tâm là 18,38 nghìn người/km2. Đây chính là thách thức to
lớn mà chính quyền thành phố Đà Nẵng phải đối mặt giải quyết.
Vào trung tuần cuối tháng 8/2013, Thành phố Đà Nẵng đã công bố kết
quả điều tra dư luận xã hội về “Kết quả thực hiện thí điểm không tổ chức hội
dồng nhân dân quận, huyện, phường trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” với 500
phiếu khảo sát. Kết quả điều tra thu được cho thấy có đến 84% người dân
đồng ý không tổ chức hội đồng nhân dân quận, huyện, phường.68,8% ý kiến
của người dân cho rằng việc thực hiện thí điểm không ảnh hưởng đến việc
đảm bảo quyền đại diện và quyền làm chủ của người dân vì đã có các kênh
giám sát khác. Có đến 60% ý kiến đánh giá việc công khai, minh bạch các chế
độ, chính sách của Đảng và Nhà nước, chính quyền các cấp đến nhân dân khi
thực hiện thí điểm được “tăng cường hơn”.
Đại đa số ý kiến được hỏi đánh giá khá tích cực về hiệu quả các hoạt
động của ủy ban nhân dân các cấp khi thực hiện thí điểm không tổ chức hội
đồng nhân dân quận, huyện, phường...
7


Đà Nẵng là một đô thị có diện tích và quy mô dân số vừa phải, tốc độ
đô thị hoá cao, số lượng đơn vị hành chính tinh gọn, trình độ cán bộ công
chức, mức độ sẵn sàn về ứng dụng CNTT cao... Với các yếu tố thuận lợi đó,

“Đà Nẵng đã sẵn sàng tham gia thí điểm xây dựng mô hình chính quyền đô
thị” - Ông Nguyễn Ngọc Tuấn, phó chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố. phát
biểu trong cuộc họp với Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng năm
2012.
Cốt lõi của chính quyền đô thị không chỉ về bộ máy tổ chức chính
quyền mà còn là cơ chế tự chủ bao gồm tự chủ tài chính đi kèm. Trong khi đó
ngân sách sách Tp. Đà Nẵng vẫn còn bước dài để tiến đến cơ cấu thu bền
vững, đảm bảo ổn định tự chủ tài chính, đáp ứng được nhu cầu phát triển của
thành phố.
Nguồn thu NS chủ yếu dựa vào đất đai, tỷ lệ % phân chia cho ngân
sách địa phương ở là 90% - tức thành phố được giữ lại 90% các khoản thu
phân chia ngân sách cấp tỉnh/thành phố được hưởng theo tỷ lệ. Đồng thời
trong 2 năm trở lại đây, khi thị trường bất động sản gặp khó khăn, nguồn thu
của Đà Nẵng bị ảnh hưởng qua đó đã dẫn đến tình trạng thu không đủ bù chi
ở thành phố này.
Tỷ lệ giữ lại đến 90%, khi chuyển sang tự chủ tài chính, nguồn thu của
Đà Nẵng không có biến động nhiều nếu như cơ cấu nguồn thu của Đà Nẵng
không chuyển dịch nhanh sang hướng bền vững.
Với thực trạng hiện có và điều kiện cơ bản của một chính quyền đô thị
là tự chủ tài chính, để thực hiện được thí điểm xây dựng mô hình chính quyền
đô thị ở Đà Nẵng, lãnh đạo các cấp và người dân tại thành phố này phải nổ
lực rất nhiều trong cải cách kinh tế nhằm hướng đến cải thiện nguồn thu theo
hướng bền vững
2. Quá trình thực hiện và xây dựng chính quyền đô thị ở Đà Nẵng.
2.1. Luật hiến pháp về xây dựng chính quyền đô thị.

8


Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng vừa ký Quyết định số

192/QĐ-TTg về việc thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương xây dựng Đề án thí
điểm mô hình tổ chức chính quyền đô thị do Phó Thủ tướng Chính phủ
Nguyễn Xuân Phúc làm Trưởng ban Ban Chỉ đạo. Trong các đề xuất sửa đổi
Hiến pháp 1992, nhiều địa phương cũng đề nghị cần quy định cụ thể chính
quyền địa phương gồm chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn, Hà Nội,
Đà Nẵng, Tp. Hồ Chí Minh là 3 địa phương “đầu tàu” thể hiện mong muốn
này.
Hiến pháp 1992 và Luật Tổ chức hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân
năm 2003 không xác định, phân biệt sự khác nhau về tính chất, chức năng
giữa các đơn vị hành chính cơ bản (tỉnh, thành phố, xã) với đơn vị hành chính
trung gian (huyện, quận, phường). Chính vì vậy, mô hình tổ chức bộ máy và
phương thức hoạt động của hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân được áp
dụng cho tất cả các cấp hành chính. Tuy nhiên, vì sự khác biệt về điều kiện
kinh tế, địa lý, dân cư, kết cấu hạ tầng, đặc biệt đối với các thành phố trực
thuộc trung ưng giữ vai trò của trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa… nên sự
không phân biệt này lại dẫn đến những khó khăn không nhỏ cho công tác
quản lý. Trên nhiều diễn đàn, đặc biệt là trong quá trình nghiên cứu tổng kết
sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992, lãnh đạo các thành phố Hà Nội, Đà Nẵng,
thành phố. Hồ Chí Minh đều cho rằng, xây dựng chính quyền đô thị với việc
giao chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hợp lý sẽ là động lực để phát triển đô
thị.
Lý do mà Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh đưa ra là các
thành phố lớn trực thuộc trung ương hiện đang đối diện với nhiều vấn đề về
quản lí đô thị nhưng chưa thể giải quyết được. Do đó, bằng nhiều cách, các
thành phố này đã đề nghị trung ương có những chính sách riêng để “cởi trói”
những hạn chế về cơ chế quản lý như Hà Nội muốn có Luật Thủ đô, thành
phố Hồ chí Minh có cơ chế về phân bổ ngân sách, đầu tư và tính tự chủ trên
một số lĩnh vực; các đô thị khác cũng đã được trung ương tạo nhiều cơ chế
9

phân cấp, ủy quyền mạnh hơn các tỉnh. Tuy nhiên, tình trạng trên vẫn còn
thiếu tính nhất quán từ các cơ quan trung ương. Hạn chế này dẫn đến những
lúng túng của chính quyền các đô thị như việc tự chủ về ngân sách và quản lí
đô thị chịu nhiều sự chi phối tại Đà Nẵng, để tạo sự phân biệt giữa chính
quyền nông thôn và chính quyền đô thị, thành phố Đà Nẵng đề xuất mô hình
chính quyền đô thị hành chính, gồm cơ quan quyền lực nhà nước tại địa
phương và cơ quan chấp hành, hành chính tại địa phương. Đà Nẵng đề xuất,
đối với đô thị, chỉ nên tổ chức hội đồng nhân dân ở hai cấp (thành phố và xã),
bỏ các cấp trung gian là huyện, quận. Đối với các cấp hành chính không có
hội đồng nhân dân, vai trò giám sát của hội đồng nhân dân được thay thế bằng
hoạt động giám sát của đại biểu hội đồng nhân dân theo địa bàn; tăng cường
hình thức dân chủ trực tiếp, tự quản, đảm bảo cho nhân dân có thể tham gia
rộng rãi vào quá trình quản lý đô thị. Thành phố Đà Nẵng cũng đề nghị đổi
tên gọi Ủy ban nhân dân thành Ủy ban Hành chính . Ủy ban nhân dân các cấp
hiện nay sẽ đổi thành Ủy ban hành chính các cấp theo mô hình này.
Cùng hướng đến mô hình chính quyền đô thị, Phó Chủ tịch Ủy ban
nhân dân thành phố Hà Nội Vũ Hồng Khanh sau khi dẫn chứng những bất
hợp lý từ thực tế quản lý của chính quyền thành phố hiện nay, cũng đề xuất
nên phân biệt rõ chính quyền nông thôn và đô thị trong lần sửa đổi Hiến pháp
này.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, từ những năm 2006-2007, thành phố Hồ
Chí Minh đã từng lập “Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị”. Đề án
này đã đưa ra các lập luận chứng minh mô hình chính quyền địa phương hiện
nay đã bộc lộ quá nhiều bất cập và không còn phù hợp với thực tiễn. Tuy
nhiên, vì nhiều lý do, đề án này phải tạm gác lại. Đến đầu năm 2012, khi tổng
kết việc thi hành Hiến pháp năm 1992, thành phố Hồ Chí Minh một lần nữa
lại kiến nghị về việc xây dựng chính quyền đô thị.
Chuyên gia cải cách hành chính Diệp Văn Sơn khẳng định: “Mô hình
chính quyền đô thị là vấn đề bức bách và đã được nhận thức rõ là phải tổ chức

10


quản lý đô thị khác với địa bàn nông thôn”. Vấn đề hiện nay chỉ là việc sửa
đổi, bổ sung Hiến pháp 1992 lần này sẽ “gỡ” cho các đô thị đến đâu mà
thôi.ạn chế nên chưa tập trung thỏa đáng cho đô thị phát triển…
2.2.

Các điều kiện cần và đủ để xây dựng chính quyền đô thị Đà Nẵng.
So với các tỉnh thành phố khác, Đà Nẵng có điều kiện thuận lợi hơn để
thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên
gia, Đà Nẵng mới chỉ có các điều kiện “cần” mà thiếu các điều kiện “đủ”. Cốt
lõi của chính quyền đô thị không chỉ về bộ máy tổ chức chính quyền mà còn
là cơ chế tự chủ.
Còn nhớ, tại Hội nghị góp ý Dự thảo Đề án thí điểm mô hình Chính
quyền đô thị thành phố Đà Nẵng tổ chức vào tháng 2/2014, Phó Thủ tướng
Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định: thành phố Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí
Minh là 2 địa phương cả nước chọn thí điểm xây dựng mô hình chính quyền
đô thị. Đây là đòi hỏi thực tiễn và trọng trách của 2 thành phố. “Mục tiêu xây
dựng thí điểm chính quyền đô thị thành phố Đà Nẵng phải bảo đảm 3 vấn đề
lớn là có lợi hơn cho người dân; tạo điều kiện cho Đà Nẵng phát triển tốt hơn
với cơ chế, chính sách mới; đề cao vai trò, trách nhiệm của thành phố trong
việc phát triển của khu vực và cả nước với tư cách là trung tâm đô thị của
vùng”- Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

(ảnh: Khu hành chính tập trung tại Đà Nẵng)

11

Theo dự báo, đến năm 2020, dân số Đà Nẵng đạt mức khoảng 1,6 triệu
người, trong đó dân số đô thị 1,3 triệu người, Đà Nẵng đang dần trở thành
một thành phố có môi trường đô thị văn minh, giàu tính nhân văn, đời sống
văn hóa cao; một thành phố hấp dẫn và đáng sống. Cùng với đó, sự nhiệt
huyết dám nghĩ, dám làm, dám chịu của người đứng đầu và cán bộ công chức,
đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu, sự minh bạch thông tin và chính sách
phát triển hợp lý... Theo nhiều chuyên gia, đây là những tiền đề hết sức cần
thiết và quan trọng cho việc hình thành mô hình chính quyền đô thị
Phát biểu tại Hội nghị góp ý Dự thảo Đề án thí điểm mô hình Chính
quyền đô thị thành phố Đà Nẵng, nguyên Chủ tịch ủy ban nhân dân thàh phố
Đà Nẵng – ông Văn Hữu Chiến nêu những định hướng thiết kế mô hình chính
quyền đô thị của Đà Nẵng. Trong đó, định hướng cụ thể về phát triển kinh tế xã hội với 5 đột phá chiến lược gồm: Phát triển các ngành dịch vụ, nhất là du
lịch và thương mại; phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp công
nghệ thông tin; xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện đại; xây dựng môi
trường văn hóa lành mạnh và thực thi các chính sách xã hội giàu tính nhân
văn; phát triển nhanh nguồn nhân lực chất lượng cao. Theo ông Văn Hữu
Chiến, để các bước thực hiện chính quyền đô thị được thuận lợi, Trung ương
cần phân cấp, ủy quyền cho thành phố về thẩm quyền ban hành văn bản quy
phạm pháp luật; thẩm quyền quy hoạch, kế hoạch và đầu tư; thẩm quyền quản
lý tài chính - ngân sách; phân cấp quản lý bộ máy tổ chức Nhà nước và quản
lý đội ngũ cán bộ, công chức của chính quyền đô thị. Ngoài ra, cho phép
thành phố thành lập thanh tra đô thị gồm các ngành xây dựng, giao thông, môi
trường... “Với những hướng đi đột phá mạnh mẽ này, đề án xây dựng chính
quyền đô thị của Đà Nẵng hướng đến việc nâng cao chất lượng sống của dân
cư đô thị, chất lượng phục vụ của chính quyền đô thị và tạo động lực để phát
triển nhanh kinh tế - xã hội thành phố. Đà Nẵng đã và đang có sẵn những tiền
đề quan trọng cho việc hình thành chính quyền đô thị”- ông Chiến nhấn
mạnh.

12

Nhiều chuyên gia cũng đồng tình với quan điểm này khi cho rằng, Đà
Nẵng đang hội tụ đầy đủ các yếu tố “chín muồi” đề xây dựng mô hình chính
quyền đô thị. Để chứng minh cho lập luận của mình, các chuyên gia đã đưa ra
bộ “chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh tại Việt Nam
(PAPI)”. Theo đó, trong hai năm liên tiếp Đà Nẵng đứng đầu chỉ số cải cách
hành chính (PAPI) và cũng là địa phương đứng đầu về chỉ số công lý. Đặc
biệt, năm 2014, Đà Nẵng không chỉ xếp trên cả thành phố Hò Chí Minh, mà
còn đứng đầu cả nước về các chỉ số thành phần như cung ứng dịch vụ công,
thủ tục hành chính công… Bổ sung cho nhận định này, ông Lý Đình Quân –
Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Đà Nẵng khẳng định: tỷ lệ đô thị hóa cao với
87,16% hiện nay (92% vào năm 2020); việc thí điểm không tổ chức hội đồng
nhân dân quận, huyện, phường từ năm 2009 đến nay, hoạt động của chính
quyền các cấp tại thành phố đang ổn định; người dân và doanh nghiệp hài
lòng với cách thức phục vụ của chính quyền về chất lượng dịch vụ công.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng lưu ý sự thành công không nằm ở
việc có được một “mẫu” chính quyền đô thị hoàn hảo mà ở cách vận hành bộ
máy - một chuyên gia ví von.
Theo nhiều chuyên gia, cốt lõi của chính quyền đô thị không chỉ về bộ
máy tổ chức chính quyền mà còn là cơ chế tự chủ bao gồm tự chủ tài chính đi
kèm. Với riêng Đà Nẵng, không thể phủ nhận một điều là trong những năm
qua, mặc dù đã giảm dần sự lệ thuộc vào nguồn thu từ bất động sản nhưng
ngân sách từ bất động sản vẫn giữ một vai trò rất quan trọng. Do đó, để tiến
đến mô hình bền vững, Đà Nẵng cần phải có nguồn thu bền vững, đảm bảo ổn
định tự chủ tài chính, đáp ứng được nhu cầu phát triển của thành phố.
Cùng với đó, vấn đề đội ngũ cán bộ cũng là một yếu tố cần cân nhắc và
lưu ý bởi con người là yếu tố quyết định, mô hình có đẹp đến đâu, hay tới đâu
mà con người vô cảm, tham nhũng, không có nụ cười với nhân dân thì khó
thành chính quyền đô thị của dân, do dân, vì dân. Trong thời gian vừa ra,

không khó để có thể nhận những thông tin không tốt về “cán bộ” tại địa
phương này. Đó là những ông cán bộ dám “ém” 17.000 lô đất trong khi người
13


dân tái định cư phải đi thuê nhà trọ. Báo cáo chỉ số năng lực cạnh tranh cấp
tỉnh ( PCI ) được VCCI công bố ngày 16/4 cho thấy gánh nặng chi phí không
chính thức ngày càng tăng với doanh nghiệp. Theo đó, Đà Nẵng, thành phố
Hồ chí Minh là hai địa phương có vị trí cao nhất trong bảng xếp hạng PCI vừa
được công bố nhưng doanh nghiệp vẫn e ngại vì có tần suất nhận chi phí
ngoài lề cao trong hoạt động cấp phép kinh doanh.
Vấn đề thứ 3 và có lẽ cũng là “cái vướng” lớn nhất đó là cơ sở pháp lý
của mô hình này khá yếu. Đơn giản là việc hình thành mô hình chính quyền
đô thị “vướng” với 102 văn bản luật hiện hành, đặc biệt là nó không phù hợp
với Hiến pháp hiện hành.
Do đó, theo nhiều chuyên gia, để có thể có được “chiếc áo phù hợp”,
Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh hay các địa phương khác đang hướng đến
mô hình chính quyền đô thị còn nhiều việc phải làm.
Đa số đại biểu hội đồng nhân dân thành phố Đà Nẵng ủng hộ xây dựng
chính quyền đô thị, trong đó có đề xuất dân bầu chủ tịch thành phố và lập quỹ
"dưỡng liêm" cho cán bộ, công chức.
Chiều 4/12, kỳ họp cuối năm của hội đồng nhân dân thành phố Đà
Nẵng đã kết thúc sau 3 ngày làm việc. Phát biểu bế mạc kỳ họp, Bí thư Thành
uỷ, Chủ tịch hội đồng nhân dân thành phố Nguyễn Bá Thanh cho biết, thành
phố sẽ tập trung xây dựng đề án chính quyền đô thị để trong quý I/2009 trình
Trung ương.
Ông Thanh cho hay, qua thảo luận ở các tổ hội đồng nhân dân thành
phố, đại đa số các đại biểu ủng hộ việc xây dựng chính quyền đô thị, trong đó
có đề xuất về thực hiện dân bầu trực tiếp chủ tịch thành phố và thành lập quỹ
hỗ trợ để giữ gìn đạo đức cán bộ, công chức. Khi nào Trung ương cho phép

làm thì sẽ triển khai bàn chi tiết, cụ thể hơn.
“Thành phố sẽ tiến hành rà soát đội ngũ công chức, chỗ nào thiếu thì bổ
sung, chỗ nào làm không đạt thì chuyển qua việc khác, còn đã là công chức
thì phải đảm bảo sức khoẻ, có phẩm chất, năng lực để thi hành chức nghiệp.
Năm 2009 sẽ là năm tập trung nâng cao hiệu lực điều hành của chính quyền
các cấp. Những vấn đề bức xúc, nói đi nói lại nhiều lần thì phải tập trung sức
14


để làm, không để mỗi lần đến kỳ họp hội ddooongf nhân dân thành phố lại
phải nhắc”, ông Nguyễn Bá Thanh cho biết.
Hội đồng nhân dân thành phố cũng yêu cầu ủy ban nhân dân thành phố
và các sở, ngành tập trung trong năm tới vào chương trình “3 có” (có nhà ở,
có việc làm và có nếp sống văn minh đô thị). Riêng về mục tiêu “có nhà ở”,
phải giải quyết khoảng 5.000 căn hộ chung cư nữa mới có thể đáp ứng. Đồng
thời nghiên cứu nâng mục tiêu của chương trình “5 không”, vì đến thời điểm
này, việc đặt mục tiêu “Đà Nẵng không còn hộ đói” là không còn phù hợp
nữa.
Đà Nẵng cũng sẽ tập trung xử lý ô nhiễm môi trường, đẩy mạnh phòng,
chống tham nhũng, lãng phí, đẩy mạnh công tác phòng chống tội phạm, đặc
biệt là tội phạm trộm cướp và buôn bán ma tuý.
Về vấn đề an sinh xã hội, ông Nguyễn Bá Thanh cho biết, qua điều tra
khảo sát, hiện trên địa bàn Đà Nẵng có khoảng 2.500-3.000 hộ thuộc diện đặc
biệt nghèo. Ông yêu cầu các cấp chính quyền có sự quan tâm hơn đối với các
đối tượng này cũng như các đối tượng chính sách. Đồng thời chú trọng công
tác đền bù giải toả và bố trí đất tái định cư; tập trung cho những công trình
xây dựng cơ bản trọng điểm và triển khai dự án cơ sở hạ tầng ưu tiên, hỗ trợ
2.3.

doanh nghiệp vừa và nhỏ…

Góp ý và cho ý kiên về xây dựng chính quyền đô thị tại Đà Nẵng.
Ngày 12-9, ủy ban nhân dân thành phố tổ chức Hội thảo góp ý Đề án
thí điểm mô hình tổ chức chính quyền đô thị thành phố Đà Nẵng, để lắng
nghe ý kiến đóng góp của các thành viên Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án cũng
như ý kiến đóng góp của các chuyên gia, các nhà nghiên cứu và các cơ quan,
đơn vị khác trên địa bàn thành phố, làm cơ sở cho việc hoàn thiện Đề án. Phó
Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Phùng Tấn Viết, Trưởng Ban Tổ chức
Thành uỷ Bùi Văn Tiếng và Giám đốc Sở Nội vụ Đặng Công Ngữ đồng chủ
trì hội thảo.

15


(ảnh: Toàn cảnh hội nghị)
Đề án Chính quyền đô thị thành phố Đà Nẵng, lộ trình xây dựng mô
hình chính quyền đô thị thành phố Đà Nẵng sẽ có 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 từ
khi cho thực hiện thí điểm đến năm 2016 sẽ bỏ hội đồng nhân dân tại 11 xã
thuộc huyện Hoà Vang; tăng số lượng đại biểu chuyên trách. Vai trò của hội
đồng nhân dân thành phố được nâng cao với việc thực hiện chức năng quyết
nghị những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát triển kinh tế, xã hội của
thành phố, những vấn đề quan trọng, tác động trực tiếp đến người; thực hiện
chức năng giám sát việc thực hiện Nghị quyết và các hoạt động của các cơ
quan hành chính trên địa bàn thành phố. Trên cơ sở đó, bổ sung thêm nhiệm
vụ cho hội đồng nhân dân thành phố trong việc chủ động huy động và tổ chức
các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực, khoa học công nghệ để phát triển
kinh tế, xã hội thành phố); hội đông nhân dân thành phố được ban hành một
số chính sách, văn bản quy phạm nhằm điều chỉnh những vấn đề mới hoặc
riêng có của thành phố để thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Đây chính là một
ưu điểm nổi bật của hội đồng nhân dân thành phố trong mô hình Chính quyền
đô thị. Với mô hình hoạt động như trên, hội đồng nhân dân thành phố được đề

cao và xác định rõ vị trí là cơ quan đại diện của nhân dân; thể hiện tính chất tự
chủ của chính quyền đô thị thành phố; việc tiếp nhận ý kiến cử tri sẽ được

16


trực tiếp đến cơ quan có thẩm quyền, thay vì phải qua nhiều tầng lớp trung
gian như trước đây, đồng thời việc giải trình trách nhiệm sẽ được yêu cầu cao
hơn. Trong giai đoạn 1, chính quyền vẫn phân 3 cấp như hiện nay với ủy ban
nhân dân thành phố, ủy ban nhân dân quận, huyện, phường, xã. Thực hiện cơ
chế thủ trưởng hành chính đối với người đứng cầu các cơ quan trên. Các cơ
quan chuyên mô của thành phố sẽ được chuyển từ chức năng tham mưu sang
chức năng quản lý nhà nước, tổ chức sắp xếp lại thành các nhóm chính là
nhóm tổng hợp (thanh tra, kế hoach, tài chính, nội chính, tư pháp, nội vụ),
nhóm quản lý chuyên ngành (đô thị, kinh tế, xã hội); cơ quan hành chính cấp
quận, huyện cũng sẽ được tinh gọn với các công chức chuyên môn trực tuyến
theo dõi ngành, lĩnh vực… Việc sắp xếp, phân công lại một cách hợp lý các
nhiệm vụ thực hiện giữa ủy ban nhân dân các cấp, mỗi công việc do một cấp
thực hiện và chịu trách nhiệm chính, đây là cơ sở quan trọng để tinh gọn bộ
máy.
Trong giai đoạn 1, chính quyền vẫn phân 3 cấp như hiện nay với Ủy
ban Nhân dân thành phố, Ủy ban Nhân dân quận, huyện, phường, xã; thực
hiện cơ chế thủ trưởng hành chính đối với người đứng cầu các cơ quan trên.
Trong giai đoạn 2 (từ 2016-2021), Chính quyền đô thị chỉ còn 2 cấp
với hội đồng nhân dân thành phố, ủy ban nhân dân thành phố và ủy ban nhân
dân phường, xã, giảm bớt ủy ban nhân dân quận, huyện; tăng dần thẩm quyền
quyết định và chịu trách nhiệm cá nhân của Chủ tịch ủy ban nhân dân thành
phố. Giai đoạn 3 được thực hiện từ năm 2021 trở đi với việc thực hiện chuyển
từ chế độ lãnh đạo tập thể của ủy ban nhân dân thành phố sang chế độ lãnh
đạo và chịu trách nhiệm cá nhân của Thị trưởng.

Giai đoạn 3 thực hiện từ năm 2021 trở đi với việc chuyển từ chế độ
lãnh đạo tập thể của Ủy ban Nhân dân thành phố sang chế độ lãnh đạo và chịu
trách nhiệm cá nhân của Thị trưởng thành phố. Đây là bước đột phá mạnh mẽ
của mô hình chính quyền đô thị đối với các đô thị lớn của Việt Nam và hai đô
thị được cho phép thí điểm là Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng nói riêng.
17


Theo ông Đặng Công Ngữ, cơ chế hoạt động của Chính quyền đô thị
hiện hành có nhiều hạn chế, đó là sự đồng nhất giữa Chính quyền đô thị và
Chính quyền nông thôn trong hệ thống pháp luật Việt Nam; bộ máy được xây
dựng với mô hình giống nhau, rập khuôn, máy móc ở tất cả các cấp chính
quyền. Bộ máy nhà nước vẫn cồng kềnh, chưa phát huy được hết chức năng,
nhiệm vị, hoạt động đạt hiệu quả chưa cao. Với yêu cầu phát huy hiệu quả
quản lý đô thị là phải được tập trung, đồng bộ, xuyên suốt các nguồn lực và
biện pháp quản lý, tuy nhiên, cách thức quản lý hiện nay lại bị cắt khúc ra
thành các cấp khác nhau. Mệnh lệnh quản lý từ chính quyền cấp trên xuống
cấp dưới triển khai chậm, dù trong thời gian, phạm vi, cự li hẹp; vai trò, trách
nhiệm cá nhân người đứng đầu dẫn đến hoạt động quản lý nhà nước trên địa
bàn còn rất hạn chế. Ông Đặng Công Ngữ cho rằng, với mô hình Chính quyền
đô thị, tổ chức chính quyền sẽ bảo đảm tính thống nhất và liên thông trên địa
bàn về quy hoạch đô thị, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đất đai, nhà ở, an
ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai,
biến đổi khí hậu...
Nhấn mạnh về sự bất cập trong phân quyền như hiện nay, ông Lê
Hoàng Đức, Phó Bí thư Quận ủy-Chủ tịch ủy ban nhân dân quận Ngũ Hành
Sơn cho rằng: “Thực chất bí thư, chủ tịch ủy ban nhân dân quận, huyện không
tự chủ được về nguồn lực thu, chi mà tất cả đều phải chờ sự phân bổ từ trên
xuống, do vậy không chủ động được trong việc lập kế hoạch phát triển kinh tế
- xã hội của địa phương”.

Với vai trò từng làm Bí thư quận uỷ trong 5 năm, ông Bùi Văn Tiếng,
Trưởng Ban Tổ chức Thành uỷ cũng chia sẻ, việc thực hiện chính quyền 2 cấp
là hợp lý bởi vai trò, quyền lực thật sự của lãnh đạo quận, huyện hết sức mờ
nhạt. Ông Tiếng cũng cho rằng, Chính quyền đô thị đặt ra yêu cầu xây dựng
chính quyền 2 cấp, đây là vấn đề hết sức nhạy cảm, nhất là về nhân sự của ủy
ban nhân dân quận, huyện, nếu chúng ta không quyết tâm vì tương lai phát
triển thì rất khó thực hiện. Cũng theo ông Tiếng, việc thực hiện chính quyền 2
18


cấp cũng không phải là vấn đề xa lạ. Thành phố Đà Nẵng thời điểm trước năm
1997, chính quyền thành phố trực thuộc tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng thực chất
là chính quyền đô thị hai cấp. Tại đơn vị Bộ đội biên phòng thành phố hiện
nay, cũng là đơn vị đang áp dụng mô hình hai cấp gồm: Bộ chỉ huy và các
Đồn Biên phòng cơ sở. Đặc biệt, việc đăng ký và cấp giấy của ngành Tài
nguyên và Môi trường hiện nay đều do cấp thành phố trực tiếp phục vụ, giải
quyết cho người dân thông qua “cánh tay nối dài” là các văn phòng đặt tại
trung tâm hành chính các quận. “Với trình độ quản lý đô thị của đội ngũ cán
bộ công chức và kết cấu hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin tốt cũng như
khả năng sẵn sàng ứng dụng công nghệ thông tin trong công vụ như hiện nay,
tôi tin Đà Nẵng có đủ điều kiện bước vào mô hình chính quyền đô thị chỉ có
hai cấp ngay ở giai đoạn bắt đầu thí điểm. Nếu cần thiết, trong giai đoạn quá
độ, có thể sử dụng “cánh tay nối dài” là văn phòng đại diện của chính quyền
thành phố đặt tại các quận, huyện hiện nay. Người dân thay vì phải đến văn
phòng ủy ban nhân dân thành phố thì có thể đến một văn phòng đại diện của
chính quyền thành phố phù hợp, thuận tiện nhất để được phục vụ” - ông Tiếng
khẳng định.
Ông Bùi Văn Tiếng cũng đưa ra đề xuất quyết liệt: “Không nên để tồn
tại cùng lúc hai mô hình chính quyền đô thị và Chính quyền nông thôn trong
cùng một đô thị. Bên cạnh đó, các xã của Hoà Vang đang trên đường đô thị

hoá, nhiều xã đã phát triển mạnh, đủ điều kiện để chuyển qua cơ chế hành
chính cấp phường. Do vậy, thành phố cần mạnh dạn chuyển các xã qua
phường để thuận tiện trong việc triển khai thí điểm xây dựng chính quyền đô
thị”. Về việc sắp xếp, tổ chức các cơ sở Đảng, ông Tiếng đề nghị chỉ tổ chức
Đảng bộ thành phố với trách nhiệm lãnh đạo toàn diện về mọi mặt và Đảng
bộ phường, có thể thành lập các Đảng bộ theo mô hình Đảng uỷ khối hiện
nay, trực thuộc Đảng bộ thành phố. “Việc xây dựng Chính quyền đô thị phải
bảo đảm được 2 mục đích quan trọng nhất, đó là chính quyền phục vụ người
dân đô thị tốt hơn, thông suốt hơn; hiệu lực quản lý và điều hành xã hội của
19


chính quyền thống nhất hơn, tập trung hơn, giảm bớt các tầng nấc trung gian.
Nếu không đạt được 2 nhiệm vụ trọng tâm trên thì sản phẩm của chúng ta chỉ
là “bình mới rượu cũ”, hiệu quả không tốt hơn bao nhiêu” – ông Tiếng nhấn
mạnh.
Ngày 21/2, tại TP Đà Nẵng, đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ
Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ và Bí thư Thành uỷ Đà Nẵng Trần Thọ
chủ trì Hội nghị cho ý kiến Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị thành
phố Đà Nẵng.

(ảnh: phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị)
Tham dự Hội nghị còn có lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, đại diện
lãnh đạo thành phố Đà Nẵng, lãnh đạo thành phố hồ Chí Minh.
Theo ông Văn Hữu Chiến, Chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Đà
Nẵng, sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 33-NQ/TW năm 2003 của Bộ Chính
trị, Thành phố đã nỗ lực đạt được nhiều thành tựu to lớn về kinh tế-xã hội:
Tăng trưởng GDP bình quân hằng năm đạt 11,5%/năm, giá trị kinh tế năm
2013 tăng gấp 3 lần, GDP bình quân đầu người tăng 5,4 lần so với năm 2003.
Tuy nhiên, hiện nay, thành phố Đà Nẵng đang gặp nhiều khó khăn và

phát sinh nhiều áp lực về chiến lược phát triển kinh tế-xã hội. Đồng thời, mô
hình tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương hiện nay đã bộc lộ

20


nhiều hạn chế trong việc đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước trong thời kỳ
mới.
Thành phố Đà Nẵng đã và đang có sẵn những tiền đề hết sức quan
trọng cho việc hình thành mô hình chính quyền đô thị. Đó là tỷ lệ đô thị hoá
cao với 87,16% hiện nay (92% vào năm 2020); việc thí điểm không tổ chức
hội đồng nhân dân quận, huyện, phường từ năm 2009 đến nay, hoạt động của
chính quyền các cấp tại Thành phố đang ổn định, thông suốt; người dân và
doanh nghiệp hài lòng với cách thức phục vụ của chính quyền về chất lượng
dịch vụ công.
Từ đó, thành phố Đà Nẵng cho rằng, việc xây dựng thí điểm mô hình
chính quyền đô thị là yêu cầu của thực tiễn, nhằm nâng cao năng lực, hiệu
lực, hiệu quả hoạt động, phát huy tính chủ động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự
chịu trách nhiệm của chính quyền đô thị thành phố Đà Nẵng.
Thí điểm xây dựng mô hình chính quyền đô thị cũng nhằm nâng cao
chất lượng của dân cư đô thị, chất lượng phục vụ của chính quyền, tạo động
lực phát triển nhanh, bảo đảm hiệu lực, hiệu quả quản lý của các cơ quan Nhà
nước tại địa bàn.
Tham gia góp ý Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị thành phố
Đà Nẵng, các đại biểu cho rằng việc xây dựng chính quyền đô thị phải bảo
đảm được hai mục đích quan trọng nhất, đó là chính quyền phục vụ người dân
đô thị tốt hơn, thông suốt hơn; hiệu lực quản lý và điều hành xã hội của chính
quyền thống nhất hơn, tập trung hơn, giảm bớt các tầng nấc trung gian. Nếu
không đạt được 2 nhiệm vụ trọng tâm trên thì việc xây dựng chính quyền đô
thị chưa đạt được hiệu quả mà nhân dân và chính quyền mong đợi.

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc
cho rằng, Đề án thí điểm của thành phố Đà Nẵng chuẩn bị công phu, có cơ sở
khoa học và để xuất đột phá, được các đại biểu đánh giá cao và cơ bản tán
thành.
Đặc biệt, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, tinh thần xuyên suốt xây dựng Đề
án là phải tuân thủ các quy định về tổ chức chính quyền địa phương của Hiến
pháp sửa đổi 2013. Mục tiêu xây dựng thí điểm chính quyền đô thị thành phố
21


Đà Nẵng phải bảo đảm 3 vấn đề lớn là có lợi hơn cho người dân; tạo điều kiện
cho Đà Nẵng phát triển tốt hơn với cơ chế, chính sách mới; đề cao vai trò,
trách nhiệm của Thành phố trong việc phát triển của khu vực và cả nước với
tư cách là trung tâm đô thị của vùng.
Phó Thủ tướng lưu ý, việc xây dựng Đề án thí điểm chính quyền đô thị
của thành phố Đà Nẵng cần bảo đảm các quy định của pháp luật, không để
xảy ra “khoảng trống quyền lực”, với sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan
cấp trên, hội đồng nhân dân Thành phố, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể chính trị
xã hội các cấp và nhân dân cùng tham gia trong điều kiện không tổ chức hội
đồng nhân dân quận, huyện, phường hiện nay và quá trình thực thi Đề án sau
này.
Việc phân cấp cho địa phương làm tăng thêm tính chủ động, sáng tạo,
phục vụ nhân dân tốt hơn, bảo đảm quốc phòng an ninh, gắn liền với sự phát
triển mạnh mẽ của Đà Nẵng. Phân cấp thẩm quyền cho Thành phố nhưng
không trái với Hiến pháp và pháp luật trên cơ sở thống nhất quyền và lợi ích
của quốc gia và Thành phố.
Về lộ trình thực hiện, Phó Thủ tướng nhấn mạnh thành phố Đà Nẵng và
các bộ, ngành liên quan cần tiếp thu, hoàn chỉnh ý kiến đóng góp của các Ban,
Bộ, ngành Trung ương đối với Đề án để trình Ban Cán sự Đảng Chính phủ và
2.4.

Bộ Chính trị xem xét, cho ý kiến trong thời gian tới.
Nội dung triển khai xây dựng chính quyền đô thị ở Đà Nẵng.
Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng tổ chức Hội thảo khoa học góp ý
xây dựng Đề án thí điểm mô hình chính quyền đô thị ở Đà Nẵng. Đây là
phiên hội thảo thứ 2 được tổ chức nhằm lấy ý kiến rộng rãi của các tầng lớp
nhân dân trên địa bàn thành phố để hoàn chỉnh Đề án báo cáo với Trung
ương. Đồng chí Phùng Tấn Viết - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố
chủ trì Hội thảo.
Theo dự thảo Đề án, mục tiêu hướng đến của việc thí điểm xây dựng
mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng là hoàn thiện hệ thống chính quyền ở
địa phương với cơ chế hoạt động, tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu quả, đáp ứng

22


yêu cầu phát triển của thành phố và các hoạt động, nhu cầu của công dân
trong điều kiện hội nhập, phát triển ngày một mạnh mẽ.
Đồng thời, việc thí điểm và tổ chức chính quyền đô thị được dựa trên
cơ sở pháp lý và những yêu cầu, điều kiện thực tế phù hợp với địa phương;
tránh chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, bộ máy cồng kềnh, hoạt động kém
hiệu quả…
Lộ trình xây dựng mô hình chính quyền đô thị tại Đà Nẵng gồm 3 giai
đoạn. Trong đó, giai đoạn 1 là từ khi Trung ương đồng ý cho phép thí điểm
đến năm 2016; giai đoạn 2 là từ năm 2016 đến 2021 (nhiệm kỳ hội đồng nhân
dân khóa IX); giai đoạn 3 từ 2021 (nhiệm kỳ hộ đồng nhân dân khóa X trở
đi).
Theo đề xuất của Ban Chỉ đạo biên soạn Đề án, chính quyền đô thị tại
Đà Nẵng ở giai đoạn 1 được xây dựng theo thể chế hiện hành nhưng không tổ
chức hội đồng nhân dân cấp quận, huyện, phường, xã; ủy ban nhân dân quận,

huyện và phường, xã, hoạt động và điều hành theo cơ chế thủ trưởng.
Riêng mô hình và phương thức hoạt động của ủy ban nhân dân thành
phố theo hướng: Chủ tịch, các Phó chủ tịch và Ủy viên thư ký (mô hình hiện
nay các Ủy viên là thủ trưởng cơ quan chuyên môn). Khi đó, nhiệm vụ của
hội đồng nhân dân (chỉ có ở cấp thành phố) có vị trí, vai trò là cơ quan do
nhân dân bầu ra, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân thành phố,
hoạt động theo quy định của pháp luật mang tính chất tự chủ, tự chịu trách
nhiệm cao trước nhân dân thành phố và cơ quan nhà nước cấp trên.
Về chức năng, hội đồng nhân dân thành phố chủ yếu đảm trách 2 chức
năng chính là: Quyết nghị những chủ trương, biện pháp quan trọng để phát
triển kinh tế- xã hội của thành phố, những vấn đề quan trọng, tác động trực
tiếp đến người dân trên cơ sở đảm bảo quyền tự chủ đô thị và quy định pháp
luật; giám sát việc thực hiện Nghị quyết và hoạt động của các cơ quan hành
chính trên địa bàn thành phố.

23


Theo ông Đặng Công Ngữ - Giám đốc Sở Nội vụ - Thành viên Ban Chỉ
đạo biên soạn dự thảo Đề án, hội đồng nhân dân thành phố cần bổ sung thêm
một số nhiệm vụ, quyền hạn nhằm phát huy tính tự quản tại địa phương như:
chủ động huy động và tổ chức các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực, khoa
học công nghệ) để phát triển kinh tế- xã hội thành phố; được ban hành một số
chính sách, văn bản quy phạm nhằm điều chỉnh những vấn đề mới hoặc riêng
có của thành phố để thực hiện chức năng, nhiệm vụ.
Đối với giai đoạn 2, mô hình chính quyền đô thị chỉ có 2 cấp là: ủy ban
nhân dân thành phố và ủy ban nhân dân phường, xã (ủy ban nhân dân phường,
xã hoạt động theo cơ chế thủ trưởng). Riêng hội đồng nhân dân chỉ có ở cấp
thành phố.
Đến giai đoạn 3, mô hình chính quyền thành phố theo hướng Thị

trưởng (cấp thành phố) và Trưởng phường (cấp cơ sở). Khi đó, hội đồng nhân
dân cũng chỉ có ở 1 cấp thành phố mà thôi.
Phát biểu đóng góp vào dự thảo Đề án và các hướng nêu trên, tại Hội
thảo nhiều đại biểu đề nghị Đề án nên tập trung làm rõ các nguyên tắc thiết kế
và so sánh kết quả việc thực hiện thí điểm không tổ chức hội đồng nhân dân
cấp quận, huyện, phường trong thời gian qua.
Đồng thời, chú trọng giải pháp xây dựng bộ máy quản lý hành chính
chuyên nghiệp, có kết cấu gọn, hiệu lực, hiệu quả, thông suốt và đội ngũ công
chức phải mẫn cán với công vụ, mang tính phục vụ cho lợi ích chính đáng của
người dân và doanh nghiệp cao.
Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm, đó chính là dù
hoạt động với mô hình nào cũng không thể thiếu yếu tố đảm bảo quyền lợi
của người dân, thông qua cơ quan đại diện dân cử là hội đồng nhân dân, đồng
thời tăng cường vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận và các tổ chức chính
trị khác.
Ông Lê Văn Hiểu – Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ thành phố Đà Nẵng
đặt vấn đề cần tăng cường thêm đại biểu hội đồng nhân dân, đặc biệt là đại
24


biểu chuyên trách, tránh trường hợp đại biểu chuyên cử kiêm nhiệm như hiện
nay.
Bên cạnh đó, việc tổ chức bầu cử thị trưởng cũng phải được thực hiện
theo phương thức dân chủ. Cùng với những thuận lợi về vị trí địa lý, dân cư,
trình độ nguồn nhân lực, Đà Nẵng cần có sự quan tâm về công nghệ thông tin
trong mô hình chính quyền đô thị.
Ông Lê Văn Hiểu nhấn mạnh, để bộ máy chính quyền hoạt động trơn
tru, hiệu quả thì một trong những yếu tố hàng đầu hiện nay vẫn là sự hỗ trợ
về mặt công nghệ. Do đó, trong Đề án cần chỉ ra cụ thể nền tảng công nghệ để
phát triển.

Phát biểu đóng góp tại phiên Hội thảo lần thứ nhất, ông Bùi Văng
Tiếng- Ủy viên Ban Thường vụ - Trưởng Ban tổ chức Thành ủy - Thành viên
Ban Chỉ đạo biên soạn dự thảo Đề án khẳng định: Việc hình thành chính
quyền đô thị là nhằm vào 2 mục đích chính: Chính quyền địa phương phục vụ
người dân tốt hơn, thuận tiện hơn và hiệu lực quản lý điều hành xã hội cao
hơn, thống nhất hơn, tập trung hơn. Với 2 mục đích đó, thì yêu cầu đầu tiên
của mô hình chính quyền đô thị là giảm tầng nấc trung gian (chỉ có cấp thành
phố và cấp cơ sở, không còn cấp quận, huyện như hiện nay).
Cùng chung ý kiến, ông Đặng Công Ngữ chia sẻ: “Tôi nghĩ rằng vấn đề
dân chủ là vấn đề mấu chốt của bất kỳ chính quyền nào. Người dân thực hiện
vấn đề dân chủ bằng hai hình thức là gián tiếp hay trực tiếp. Gián tiếp là
thông qua đại biểu hội đồng nhân dân các cấp để chuyển tải tâm tư, nguyện
vọng của mình đến với cấp chính quyền. Ở chính quyền đô thị sử dụng quyền
dân chủ trực tiếp, đây là một yếu tố rất hay. Thực hiện dân chủ trực tiếp giúp
phát huy được vao trò của mặt trận, đoàn thể, cá nhân tham gia vào quản lý
nhà nước, tức là họ có những góp ý, có những thông tin trực tiếp đến với cơ
quan có thẩm quyền”.
Với tốc độ đô thị hóa nhanh như hiện nay, bên cạnh những thuận lợi,
Đà Nẵng phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Với mô hình chính
25