PHAT TRIE

Câu 1: Các giai đoạn phát triển của buồng trứng cá Hồi vân (Oncorhynchus
mykiss).
Buồng trứng của cá hồi gồm hai thùy nằm sát thành cơ thể, dọc hai bên sống
lưng kích thước gần bằng nhau, hình thuôn dài và được treo lên vách xoang cơ thể
nhờ màng treo của buồng trứng. Phía cuối của 2 dải đổ chung vào một ống và
thông ra ngoài theo lỗ sinh dục. Kích thước của buồng trứng thay đổi theo mức độ
thành thục. Chia các giai đoạn phát triển của buồng trướng cá Hồi vân
(Oncorhynchus mykiss) được chia thành 6 giai đoạn.

Hình 1.1. Ảnh buồng trứng giai đoạn IV
+ Giai đoạn I
Tuyến sinh dục của cá ở giai đoạn này chỉ là 2 sợi mảnh dài, hẹp nằm ở 2 bên
cột sống, mắt thường chưa phân biệt được tuyến sinh dục đực và cái. Đây là giai
đoạn đặc trưng cho thời kỳ non của tuyến sinh dục cá, tế bào sinh dục là những
noãn nguyên bào đang lớn lên.

Hình 1.2. Noãn bào giai đoạn I


+ Giai đoạn II
Sau khi phân tích tiêu bản cắt lát tế bào trứng và đo kích thước của noãn bào
chúng ta thấy: Noãn bào lớn dần lên và đạt kích thước lớn nhất vào cuối của giai
đoạn này. Đường kính noãn bào nhỏ nhất đo được là 0,28 mm. Đường kính noãn
bào lớn nhất đo được là 0,46 mm. Song song với sự tăng trưởng kích thước của
noãn bào, buồng trứng cũng phát triển to dần lên.

Hình 1.3. Noãn bào giai đoạn II
Kết thúc giai đoạn II của buồng trứng cũng là sự kết thúc quá trình lớn lên
về nguyên sinh chất, tuyến sinh dục phát triển dày thêm hạt trứng nhỏ và trứng
chuyển sang giai đoạn III.
+ Giai đoạn III

Quan sát trên tiêu bản ta thấy: Giai đoạn này tế bào trứng bắt đầu hình thành
và tích lũy noãn hoàng. Noãn hoàng ở dạng hạt xung quanh noãn bào, nhân nhỏ
nằm ở chính giữa. Các không bào cũng xuất hiện xen lẫn với các hạt noãn hoàng.
Đường kính noãn bào nhỏ nhất đo được là 0,35 mm. Đường kính noãn bào lớn
nhất đo được là 1,47 mm.

Hình 1.4. Noãn bào giai đoạn III


+ Giai đoạn IV
Noãn bào có hình tròn, nhân lệch tâm. Các hạt noãn hoàng rất rõ và có màu
đỏ dạng hạt hình cầu, noãn hoàng cùng với không bào chiếm hầu hết tế bào trứng.
Vào cuối giai đoạn IV, buồng trứng đạt cực đại, căng tròn, hạt trứng đều có màu
đỏ hoặc vàng nghệ. Kích thước noãn bào cũng tăng dần, kích thước noãn bào nhỏ
nhất đo được là 1,2 mm. Kích thước noãn bào lớn nhất là 5,5 mm.

Hình 1.5. Noãn bào giai đoạn IV
+ Giai đoạn V:
Giai đoạn trứng chín và tiến hành cho tham gia sinh sản. Ở giai đoạn này
trứng đạt kích thước lớn nhất, mạch máu nở to, các hạt trứng thành thục tách rời ra
tự do. Tế bào trứng ở giai đoạn V chiếm ưu thế và một số ít trứng ở giai đoạn I, II.

Hình 1.6. Noãn bào giai đoạn V
+ Giai đoạn VI:
Buồng trứng sau khi đẻ thể tích noãn sào nhỏ hẳn lại, màng noãn sào mềm, tụ
nhiều máu có mầu đỏ sẫm.
Noãn sào ở giai đoạn này có nhiều follicul rỗng và các hạt trứng chưa đẻ
thoái hóa.

Hình 1.6. Noãn bào giai đoạn VI
Với kết quả thu được về mô học của buồng trứng cá hồi vân chứng tỏ: Cá hồi
vân là cá đẻ 1 lần trong năm.
Câu 2: Vai trò của hormone trong quá trình điều khiển chu kỳ sinh sản của cá
xương và giải thích sơ đồ sau đây?
* Vai trò của hormone trong quá trình điều khiển chu kỳ sinh sản ở cá xương:
Quá trình sinh sản chịu sự chi phối rất nhiều của các tuyến nội tiết. Nói
chung trong thời gian cá hoạt động sinh sản thì các tuyến nội tiết ít nhiều đều có
tác dụng nhất định, nhưng ảnh hưởng trực tiếp vẫn là các loại hormone hướng sinh
dục của não thùy.
- Hormone sinh dục đực và cái của các tuyến sinh dục nội tiết có tác dụng
hình thành và phát triển của cơ quan sinh dục phụ, thúc đẩy tuyến sinh dục phát
triển bình thường và quá trình trao đổi chất của cơ thể.
- Các hormone hướng sinh dục của não thùy (FSH và LH).

+ FSH: cá tác dụng thúc đẩy tế bào trứng phát dục thành thục, kích thích tế
bào follicul hoạt động và sản sinh ra folliculin.


+ LH: làm tăng sự hoạt động của thể vàng, làm vỏ màng follicul, đồng thời
kích thích thể vàng sau khi trứng rụng sinh ra lutein. LH còn có vai trò làm tăng sự
hoạt động của men phospholipaza tồn tai trong tế bào follicul. Men này được hoạt
động hóa sẽ có lợi cho sự hấp thu và chuyển hóa của hormone, từ đó thúc đẩy quá
trình rụng trứng.
* Giải thích sơ đồ sau đây:

- Hormone sinh dục cái của cá là estrogen do lớp màng trong của noãn sào cá
tiết ra. Lượng hormone thay đổi nhiều phụ thuộc vào độ thành thục của tuyến sinh
dục. Trong thời kỳ sinh dục yên tĩnh thì các hormone này tương đối ít, sang thời
kỳ hoạt động sinh dục lượng hormone tăng nên nhanh chóng.

- Các yếu tố môi trường bên ngoài như: nhiệt độ, ánh sáng, dòng chảy và lưu
tốc, hàm lượng chất khí, pH… là các tác nhân kích thích thông qua hệ thần kinh
trung ương, kích thích não thùy (qua vùng dưới đồi) sản sinh ra các hormone
hướng sinh dục GnRH và GRIF.
+ GnRH: có tác dụng kích thích tuyến yên tiết ra kích dục tố GTH IIMaturational Ganadotropin kích thích nên tế bào nang trứng tiết ra C 21 Steroid (17,
20P). Các hormone này kích thích tuyến sinh dục hoạt động làm cho nhân tế bào
phát triển, lệch tâm dịch chuyển dần về phía cực động vật của trứng do đó mà đạt
tới sự rụng trứng và đẻ trứng.
+ GRIF: là hormone gây ức chế tuyến yên tiết ra các loại hormone kích
thích cho quá trình rụng và đẻ trứng.
* Trong sinh sản nhân tạo người ta có thể tiến hành tiêm vào các thời điểm
sau:


+ Tiêm vào thời điểm trứng ở đầu giai đoạn 4: tiến hành tiêm GnRH-A
(LHRH-A, sGnRH-A, Buserelin) có tác dụng kích thích cho tuyến yên tiết ra
hormone sinh dục tác dụng lên tế bào trứng gây chín và rụng trứng, kết hợp với
Dopamine antagonist (Domperidone) có tác dụng ức chế sự tạo thành GRIF
(Dopamin). Sau khoảng 12 - 24 giờ tiêm tùy theo loài thì cá sẽ bắt đầu đẻ trứng.
+ Tiêm kích dục tố (Não thùy thể cá, HCG, PMSG) có tác dụng nên nang
trứng kích thích tiết ra C21 Steroid (17, 20P) gây chín và rụng trứng nhanh hơn.
+ Tiêm hormone Steroid (P, 17P, 17,20P) có tác dụng rất nhanh nó tác dụng
trực tiếp nên noãn bào gây chín và rụng trứng sau 2- 4 giờ tiêm.
Như vậy, trong sinh sản nhân tạo để cho quá trình thành thục chín và rụng
trứng xảy ra nhanh ta nên tiến hành tiêm steroid.