Bai 30. Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ

Ngµy so¹n: 12/3/2018
Tiết 38
Bài 30
CHIẾN TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP CỦA CÁC THUỘC ĐỊA ANH
Ở BẮC MĨ
Lớp dạy
10A4

Tiết(TKB)
4

Ngày dạy
20/3/2018

Sĩ số
..../....

Học sinh vắng

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Trình bày được sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Bắc Mĩ và nêu được
nguyên nhân bùng nổ cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.
- Khái quát được những sự kiện chính về diễn biến cuộc đấu tranh của các thuộc
địa Anh ở Bắc Mĩ và sự thành lập Hợp chúng quốc Mĩ.
- Nhận xét, đánh giá về kết quả và ý nghĩa, tính chất của chiến tranh giành độc
lập. Từ việc so sánh với cuộc cách mạng từ sản Anh thế kỷ XVI, học sinh rút ra được
đặc điểm của cuộc cách mạng tư sản.
2. Kĩ năng
- Rèn luyện cho học sinh kĩ năng sử dụng đồ dùng trực quan, như: xác định trên
bản đồ về vị trí của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ; xác định được nơi diễn ra những sự

kiện chính của bài học,...
- Kĩ năng phân tích, khái quát, tổng hợp, so sánh, đánh giá sự kiện lịch sử liên
quan đến bài học.
3. Tư tưởng: Hình thành nhận thức đúng đắn về vai trò to lớn của quần chúng
trong cách mạng, họ là lực lượng hùng hậu, quyết định sự thắng lợi của các cuộc đấu
tranh.
4. Định hướng các năng lực hình thành
- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực phát
hiện và giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt:
+ Năng lực tái hiện hiện tượng, sự kiện lịch sử về nguyên nhân, diễn biến, kết
quả, ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.
+ Năng lực thực hành bộ môn: khai thác kênh hình, tư liệu, tranh ảnh liên quan
đến nội dung bài học.
+ Năng lực tổng hợp, liên hệ, sâu chuỗi các sự kiện lịch sử, so sánh đối chiếu.
+ Biết thể hiện chính kiến của mình về vấn đề lịch sử như nhận xét, đánh giá về
vai trò to lớn của G. Oa-sinh-tơn trong cuộc chiến tranh giành độc lập của các thuộc
địa Anh ở Bắc Mĩ.
II. Thiết bị, tài liệu dạy học
1. Giáo viên
- SGK, Giáo án; Bản đồ 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ; Máy chiếu, tranh ảnh, tư
liệu lịch sử có liên quan đến nội dung bài học.
- Tư liệu tham khảo: + Giáo trình Lịch sử thế giới cận đại.- Vũ Dương Ninh
+ Tư liệu Lịch sử 10 - NXB Giáo dục
2. Học sinh: SGK, vở ghi, giấy A0, bút dạ; Lập niên biểu những sự kiện chính
về diễn biến chiến tranh và sự thành lập Hợp chúng quốc Mĩ.
III. Tiến trình tổ chức dạy và học
1. Ổn định lớp

1

2. Kiểm tra bài cũ:
GV kiểm tra kiến thức cũ kết hợp với việc tìm hiểu nội dung bài mới vào cuối
tiết học bằng bài tập: So sánh cuộc Cách mạng tư sản Anh với Chiến tranh giành độc
lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ.
3. Tổ chức các hoạt động dạy và học
A. HOẠT ĐỘNG 1: TẠO TÌNH HUỐNG HỌC TẬP
(1). Mục tiêu:
Với việc HS quan sát các hình ảnh liên quan đến cuộc CMTS Anh và Chiến
tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ, các em có thể hình dung sơ lược về những sự kiện diễn
ra ở Anh và Bắc Mĩ. Tuy nhiên, các em chưa có thể biết đầy đủ và chi tiết về sự thiết
lập các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ và sự thành lập Hợp chúng quốc Mĩ, cũng như bản
chất cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở khu vực này. Từ đó kích thích sự tò mò, lòng
khát khao mong muốn tìm hiểu những điều chưa biết ở hoạt động hình thành kiến thức
mới của bài học.
(2). Phương thức:
- GV yêu cầu HS quan sát một số hình ảnh sau:

Lược đồ 13 thuộc địa
Lược đồ diễn biến cuộc
G. Oa-sinh-tơn
Anh ở Bắc Mĩ
cách mạng tư sản Anh
(1732 - 1799)
- GV đặt câu hỏi: Những hình ảnh trên gợi cho em liên tưởng đến sự kiện gì
trong lịch sử thế giới?
- GV phát vấn HS về một số ND của CMTS Anh: Cuộc CMTS Anh do giai cấp
nào lãnh đạo? đã thực hiện được nhiệm vụ gì? Ý nghĩa quan trọng nhất của CMTS
Anh?...Cuộc Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ có phải là

một cuộc CMTS không? Vì sao?
- HS quan sát hình ảnh, thảo luận cặp đôi và phát biểu ý kiến.
- GV nhận xét, nêu mục tiêu của bài học.
(3). Gợi ý sản phẩm:
- GV có thể khái quát lại về đặc điểm CMTS Anh (TKXVII) và kết hợp giới
thiệu bài mới: Hơn 1 TK sau, bên bờ Đại Tây Dương một cuộc chiến tranh giành độc
lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ đã diễn ra. Kết quả, dẫn đến sự ra đời một quốc
gia tư sản đầu tiên ở châu Mĩ. Vậy, tại sao cuộc chiến tranh đó giành được thắng lợi?
Và nó có phải là một cuộc cách mạng tư sản hay không?
B. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Kiến thức cơ bản
(1) Mục tiêu: Trình bày được những nét chính về sự 1. Sự phát triển của chủ
phát triển kinh tế TBCN ở Bắc Mĩ và những chính nghĩa tư bản ở Bắc Mĩ.
sách của Chính phủ Anh đối với sự phát triển kinh tế ở Nguyên nhân bùng nổ
13 thuộc địa = > Rút ra được nguyên nhân chiến tranh.
chiến tranh
(2) Phương thức: Kết hợp các PPDH thuyết trình,
vấn đáp và dạy học nêu vấn đề.

2


- GV giao nhiệm vụ cho HS quan sát bản đồ, đọc
thông tin theo SGK và trả lời câu hỏi do GV đưa ra.
- HS hoạt động cá nhân/toàn lớp để tìm hiểu về sự
phát triển của CNTB ở Bắc Mĩ và xác định được
nguyên nhân bùng nổ chiến tranh.
(3) Gợi ý sản phẩm:
- GV giới thiệu trên bản đồ vị trí của 13 thuộc địa

Anh ở Bắc Mĩ và khái quát sự ra đời của 13 thuộc
địa.
- Sau cuộc phát kiến địa lí của C.Côlômbô (1492)
một làn sóng di dân sang khai phá lục địa mới của
người châu Âu diễn ra mạnh mẽ, ...
Từ năm 1603 - 1732 người Anh đã lập được 13 thuộc
địa ở Bắc Mĩ, ven bờ Đại Tây Dương,..
- HS kết hợp theo dõi SGK và bản đồ để hiểu được
sự ra đời của 13 thuộc địa ở Bắc Mĩ.
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK trả lời câu hỏi:
+ Nền kinh tế TBCN ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ
phát triển như thế nào?
- HS dựa vào SGK để trình bày
+ Miền Bắc: nền kinh thế công – thương nghiệp phát
triển với sự xuất hiện các công trường thủ công,
ngành luyện kim, đóng tàu,...
+ Miền Nam: Kinh tế nông nghiệp phát triển với sự
phát triển của các đồn điền, trang trại,...dựa trên sự
bóc lột sức lao động của nô lệ da đen.
- GV? Sự phát triển kinh tế ở 13 thuộc địa đặt ra
yêu cầu gì?
- HS thảo luận và trả lời: yêu cầu bức thiết của 13
thuộc địa là được tự do phát triển sản xuất, buôn bán,
mở mang kinh tế về phía Tây.
+ Nhưng, những mong muốn chính đáng đó có
được Chính phủ Anh cho phép không?
+ Tại sao chính phủ Anh lại kìm hãm sự phát triển
kinh tế ở thuộc địa?
- Gợi ý: Vì sự phát triển kinh tế của các thuộc địa
làm cho Bắc Mĩ trở thành nơi cạnh tranh đối với

nước Anh.
Mục đích của Anh là muốn kinh tế thuộc địa phải lệ
thuộc vào kinh tế chính quốc.
+ Những chính sách đó đã gây nên hậu quả như
thế nào?
- Gợi ý: Những chính sách đó đã làm tổn hại đến
quyền lợi của nhân dân thuộc địa,...
1.
=> Mâu thuẫn này chính là nguyên nhân sâu xa dẫn
đến cuộc chiến tranh.
- Nhiệm vụ đặt ra cho cuộc chiến tranh lúc này là
gì?
+ Lật đổ ách thống trị của TD Anh => giành độc

- Đến nửa đầu thế kỷ XVIII,
người Anh lập được 13
thuộc địa ở Bắc Mĩ (ven bờ
Đại Tây Dương)

- Kinh tế ở 13 thuộc địa phát
triển nhanh theo hướng
TBCN; thị trường và ngôn
ngữ cũng dần được thống
nhất.

- Nhưng, Chính phủ Anh tìm
mọi cách ngăn cản sự phát
triển của Bắc Mỹ.

=> Mâu thuẫn giữa toàn thể

nhân dân Bắc Mĩ với thực
dân Anh trở nên gay gắt, dẫn
đến bùng nổ chiến tranh.

3


lập…
+ Mở đường cho kinh tế TBCN phát triển.
* Chuyển ý: Vậy, dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư
sản, chủ nô, nhân dân Bắc Mĩ đã đứng lên đấu tranh
để lật đổ ách thống trị của TD Anh như thế nào?
2. Diễn biến chiến tranh và sự thành lập Hợp chúng quốc Mĩ
(1). Mục tiêu: Khái quát được những nét chính về diễn biến chiến tranh và sự
thành lập Hợp chúng quốc Mĩ.
(2). Phương thức: Kết hợp PP dạy học dự án với DH định hướng hành
động và DH nêu vấn đề
GV giao nhiệm vụ học tập ở nhà cho HS đọc thông tin theo SGK và lập niên
biểu những sự kiện chính trên giấy A0
- GV chia lớp thành 6 nhóm và giao nhiệm vụ trước cho các nhóm, mỗi nhóm
chuẩn bị 1 sản phẩm cùng nội dung phiếu học tập.
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
Diễn biến chiến tranh và sự thành lập Hợp chúng quốc Mĩ
Thời gian
Nội dung sự kiện
Tháng 12/1773
Tháng 9/1774
Tháng 4/1775
Tháng 5/1775
Ngày 4/7/1776

Tháng 10/1777
Năm 1781
- Tổ chức hoạt động trên lớp: GV cho HS quan sát, thảo luận, nhận xét chéo về
nội dung sản phẩm của mỗi nhóm
- Sau đó GV đưa thông tin phản hồi tại hộp kiến thức rồi đặt câu hỏi yêu cầu HS
trả lời và làm rõ một số nội dung.
(3). Gợi ý sản phẩm:
HỘP KIẾN THỨC
Thời gian
Nội dung sự kiện
Tháng 12/1773 - Nhân dân cảng Bô-xtơn tấn công 3 tàu chở chè của Anh để phản
đối chế độ thu thuế => Thực dân Anh ra lệnh đóng cửa cảng.
Tháng 9/1774 - Đại hội lục địa lần thứ nhất được triệu tập ở Phi-la-đen-phi-a,
yêu cầu vua Anh bãi bỏ chính sách hạn chế công thương nghiệp ở
Bắc Mĩ, nhưng không đạt kết quả.
Tháng 4/1775 - Chiến tranh bùng nổ.
Tháng 5/1775 - Đại hội lục địa lần thứ hai được triệu tập, quyết định thành lập
“Quân đội thuộc địa” và cử Gioóc-giơ Oa-sinh-tơn làm tổng chỉ
huy.
Ngày 4/7/1776 - Đại hội thông qua bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố thành lập
Hợp chúng quốc Mĩ
Tháng 10/1777 - Nghĩa quân thắng lớn ở Xa-ra-tô-ga, tạo nên bước ngoặt của
chiến tranh.
Năm 1781
- Trận I- oóc- tao giành thắng lợi quyết định, quân Anh đầu hàng.
Một số nội dung cần làm rõ:

4

- HS theo dõi SGK, bảng niên biểu về diễn biến và trả lời câu hỏi:
(1) Sự kiện nào là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bùng nổ cuộc chiến?
+ Sự kiện “chè Bô-xtơn”
(2) Trong giai đoạn đầu nghĩa quân chiến đấu dũng cảm, nhưng do so sánh lực lượng
chênh lệch nên không thắng được quân Anh.
(3) GV cho HS quan sát bức tranh Đại hội lục địa lần hai và chân
dung Washington, nêu câu hỏi: Dựa vào SGK em hãy giới thiệu
vài nét về G. Oasinhtơn?
- HS trả lời, GV chốt ý, khắc họa nhân vật Washington và tài thao
lược quân sự của ông (chỉnh đốn quân đội, thay đổi hình thức tác
chiến…),
(4) Ngày 4/7/1776 bản Tuyên ngôn độc lập được công bố……tuyên bố 13 thuộc
địa thoát li khỏi chính quốc, thành lập một quốc gia độc lập – Hợp chúng quốc Mĩ.
- GV giải thích: Hợp chúng quốc Mĩ.
(5) Về bản Tuyên ngôn Độc lập
- GV cung cấp tư liệu:
…“Chúng tôi khẳng định một chân lý hiển nhiên rằng mọi người sinh ra đều bình
đẳng, rằng tạo hóa đã ban cho họ những quyền tất yếu và bất khả xâm phạm, trong
đó có quyền được sống, quyền được tự do và mưu cầu hạnh phúc....”
- Qua đoạn trích trên, chứng tỏ Tuyên ngôn khẳng định điều gì?
+ Xác định quyền con người và quyền độc lập của các thuộc địa.
- Liên hệ: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích dẫn lời của Tuyên ngôn Độc lập nước
Mỹ năm 1776 trong TNĐL của nước VNDCCH năm 1945.(Mọi người sinh ra....)
* HS quan sát và đọc phần chữ nhỏ SGK trang 149 trả lời câu hỏi:
- Bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mĩ có hạn chế gì không?
+ Hạn chế của tuyên ngôn: Khẳng định quyền lực của tư sản, không xoá bỏ chế độ
nô lệ, duy trì sự bóc lột công nhân làm thuê.
=> Mặc dù còn hạn chế, nhưng đây là một văn kiện có tính chất tiến bộ trong hoàn
cảnh lịch sử lúc bấy giờ. Là kết quả đấu tranh của quần chúng nhân dân và giai cấp
tư sản thuộc địa. Do vậy “TNĐL” được xem như là bản khai sinh của quốc gia dân

tộc tư sản Mĩ, sau này ngày 4/7 trở thành ngày quốc khánh của nước Mĩ.
- Trong bối cảnh ấy, bản Tuyên ngôn sẽ có tác dụng gì đối với cuộc đấu tranh của
nhân dân Bắc Mĩ?
=> Kích thích tinh thần đoàn kết chiến đấu của nhân dân thuộc
địa.
(6) Về những chiến thắng của quân đội Bắc Mĩ...
- Yếu tố nào giúp nghĩa quân Bắc Mĩ chiến thắng quân Anh?
Gợi ý:
+ Do tài chỉ huy thao lược của G. Oa-sinh-tơn, đại diện giai cấp TS và chủ nô Bắc
Mĩ
+ Lực lượng nghĩa quân ngày càng được củng cố.
+ Được sự ủng hộ của nhân dân.
+ Dựa vào địa thế hiểm trở để phát huy lối đánh du kích.
+ Về mặt ngoại giao, quân Mĩ đã tranh thủ được sự ủng hộ của quân Pháp – kẻ đang
mâu thuẫn với Anh do cùng tranh chấp Canađa, tiếp đó lại được sự ủng hộ của nhiều
nước châu Âu: Tây Ban Nha, Hà Lan...cùng tham gia liên minh chống Anh, làm cho
“cán cân” lực lượng nghiêng hẳn về phía quân Mĩ.
3. Kết quả và ý nghĩa của Chiến tranh giành độc lập

5


(1). Mục tiêu: Nêu được kết quả và ý nghĩa của cuộc Chiến tranh giành độc
lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ. Xác định được kết quả và ý nghĩa quan trọng
nhất.
(2). Phương thức: Kết hợp các PPDH thuyết trình và DH vấn đáp
GV tổ chức hoạt động cho HS làm việc cá nhân, yêu cầu HS theo dõi đọc nội
dung phần 3 SGK để nêu kết quả và ý nghĩa của cuộc chiến tranh.
(3). Gợi ý sản phẩm:
- GV yêu cầu 1 HS tóm tắt kết quả cuộc a. Kết quả

chiến tranh theo SGK.
- Theo Hoà ước Vecxai (9/1783) Anh
- GV giải thích: Tam quyền phân lập
công nhận nền độc lập của 13 thuộc
địa ở Bắc Mĩ.
- Năm 1787, thông qua Hiến pháp
củng cố vị trí nhà nước Mĩ.
- GV yêu cầu HS tự tóm tắt ý nghĩa cuộc
chiến tranh theo SGK
- GV? Cuộc chiến tranh giành độc lập của b. Ý nghĩa
các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ đã thực hiện - Lật đổ ách thống trị của thực dân
được mấy nhiệm vụ?
Anh, thành lập quốc gia tư sản, mở
- Gợi ý: 2 nhiệm vụ
đường cho kinh tế
TBCN ở
+ Lật đổ ách thống trị TD Anh
Mĩ phát triển.
+ Mở đường cho CNTB phát triển
- Thúc đẩy cách mạng chống phong
- HS xác định được ý nghĩa quan trọng nhất
kiến ở châu Âu, phong trào đấu
của cuộc chiến tranh giành độc lập.
tranh giành độc lập ở Mĩ La-tinh.
- GV định hướng: Xét từ diễn biến, giai cấp
lãnh đạo, kết quả, ý nghĩa thì cuộc chiến
tranh này mang tính chất gì?
c. Tính chất: Là cuộc CMTS, dưới
* KL. Tuy nhiên, cũng như cuộc CMTS Anh, hình thức là cuộc đấu tranh giành
cuộc chiến tranh này cũng là 1 cuộc CMTS độc lập.

chưa triệt để. Vì: chỉ có giai cấp TS và chủ
nô được hưởng quyền lợi, còn nhân dân LĐ
nói chung không được hưởng gì.
C. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP
(1). Mục tiêu: nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã
được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về: Hoàn cảnh, nguyên nhân, diễn
biến, kết quả, ý nghĩa của cuộc Chiến tranh giành độc lập. Đồng thời so sánh được với
cuộc CMTS Anh để rút ra được kết luận về bản chất của cuộc CMTS.
(2). Phương thức: Kết hợp PP dạy học nhóm và giải quyết vấn đề
GV giao nhiệm vụ cho HS hoàn thiện phiếu học tập, trong quá trình làm việc,
HS có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo:
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
So sánh cuộc cách mạng tư sản Anh với cuộc Chiến tranh giành độc lập của
các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ theo nội dung sau:
Nội dung so sánh
Cách mạng tư sản Anh
Chiến tranh giành độc lập của
các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ
Nhiệm vụ, mục
tiêu
Động lực
Giai cấp lãnh đạo
Hình thức

6


Hướng phát triển
(3). Gợi ý sản phẩm
Nội dung

Cách mạng tư sản Anh
Chiến tranh giành độc lập của
so sánh
các thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ
Nhiệm vụ, Lật đổ chế độ PK chuyên chế, mở Lật đổ ách thống trị của thực dân,
mục tiêu
đường cho CNTB phát triển
GPDT; mở đường cho CNTB phát
triển
Động lực Quần chúng nhân dân
Toàn thể nhân dân Bắc Mĩ (gồm cả
cách mạng
nô lệ, công nhân, nông dân)
Giai cấp Tư sản và Quý tộc mới
Tư sản và chủ nô
lãnh đạo
Hình thức Là cuộc nội chiến
Chiến tranh giải phóng dân tộc
Hướng
Thiết lập chế độ TBCN
Thiết lập chế độ TBCN
phát triển
D. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG, MỞ RỘNG
(1). Mục tiêu: nhằm vận dụng kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội để giải
quyết những vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về:
+ Khái niệm “Cách mạng tư sản”
+ Liên hệ về tình hình kinh tế và chính trị của nước Mĩ hiện nay.
(2). Phương thức: Kết hợp DH định hướng hành độngvà giải quyết vấn đề.
- GV đưa ra các tiêu chí về đặc điểm của một cuộc cách mạng tư sản: nhiệm vụ,
mục tiêu; lãnh đạo; động lực; hướng phát triển. Sau đó tổ chức cho HS hoạt động cá

nhân xác định nội dung đặc điểm.
- Phần liên hệ: GV đặt 1 số câu hỏi về tình hình nước Mĩ hiện nay
(3). Gợi ý sản phẩm:
- Về đặc điểm của cuộc cách mạng tư sản:
+ Nhiệm vụ (mục tiêu): Lật đổ chế độ PK
+ Lãnh đạo: giai cấp TS
+ Động lực: QCND
+ Hướng phát triển: Thiết lập chế độ TBCN
- Liên hệ hiện nay:
+ Khi mới thành lập, nước Mĩ có 13 bang. Vậy, hiện nay nước Mĩ có bao nhiêu
bang? Điều đó được thể hiện như thế nào trên lá cờ của nước Mĩ?
+ Từ khi thành lập là chế độ cộng hòa liên bang, đứng đầu là Tổng thống (mà
TT đầu tiên là Oa-sinh-tơn). Vậy, hiện nay nước Mĩ có còn theo thể chế đó không?
Tổng thống của nước Mĩ hiện nay là ai?
+ Sau hơn 200 năm ra đời em có nhận xét gì về tình hình kinh tế hiện nay của
nước Mĩ ?
- Hướng dẫn HS học tập ở nhà:
+ Hướng dẫn HS học bài trên cơ sở lập sơ đồ tư duy
+ Trả lời câu hỏi: Vì sao nói, Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở
Bắc Mĩ thực chất là một cuộc cách mạng tư sản?
...................  ................

7