Dàn bài chi tiết nghị luận xã hội

Đặt vấn đề
(Mở đoạn)

Giải quyết vấn đề
(Thân đoạn)
Kết thúc vấn đề
(Kết đoạn)

Nghị luận về hiện tượng đời Nghị luận về tư tưởng, đạo lí
sống
 Dẫn dắt
 Nêu vấn đề
 Trích dẫn vấn đề (trích dẫn nguyên văn câu nói, nhận







định, khổ thơ...)
Biểu hiện
Nguyên nhân
Tác hại (hoặc tác dụng)
Biện pháp
Bài học nhận thức
Liên hệ bản thân





Giải thích
Chứng minh
Bình luận

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về lời khuyên của Bác Hồ nói với thanh niên:
“Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên”
- Giải thích:
+ Việc khó: việc khi làm đòi hỏi nhiều công sức, tâm trí và nghị lực mới làm được. Tuy
nhiên sự quyết định của thành bại không nằm ở bản thân công việc dễ hay “khó” mà là ở chính
tinh thần con người. Việc gì cũng có thể làm được miễn là có sự kiên trì và ý chí quyết tâm, đó là
“bền lòng”.
+ Thủ pháp cường điệu và hình ảnh tượng trưng “đào núi và lấp biển” để chỉ những công
việc lớn lao dường như nằm ngoài sức lực và khả năng của con người. Nhưng nếu con người
“quyết chí”, bền bỉ dồn mọi sức lực, trí tuệ quyết làm bằng được thì mọi việc cũng hoàn thành,
cũng “ắt làm nên”.
- Chứng minh:
+ Lịch sử nhân loại và đất nước ta có biết bao câu chuyện, tấm gương nêu cao sức mạnh
của lòng kiên trì, nghị lực và lòng quyết tâm của con người trong cuộc sống.
+ Thế hệ cha anh đã vượt qua mọi khó khăn, thử thách giữ vững nền độc lập, tự chủ cho đất
nước. Bác Hồ cũng là một tấm gương sáng ngời về sự kiên trì, nhẫn nại và quyết chí.
+ Trong cuộc sống hòa bình hôm nay, noi theo tấm gương Bác Hồ, nối tiếp các đàn anh lớp
trước, thế hệ mới của chúng ta đã xuất hiện biết bao tấm gương đẹp về lòng kiên trì.
- Liên hệ bản thân:
+ Phải có ý chí nghị lực vượt qua những khó khăn để đạt được ước mơ của mình.
1

+ Quyết tâm, ý chí phải đi đôi với hành động, những ước mơ, khát vọng phải phù hợp với
điều kiện thực tế.

Đề bài: Trình bày suy nghĩ về câu ngạn ngữ Hy Lạp: “Học vấn có chùm rễ đắng cay nhưng
hoa quả lại rất ngọt ngào”
- Giải thích:
+ Học vấn là quá trình học, tích lũy kiến thức, làm giàu thêm vốn hiểu biết của con người.
+ Chùm rễ đắng cay là cách nói ẩn dụ thể hiện những khó khăn, gian khổ và những cay
đắng mà mỗi người phải trải qua trong quá trình học tập và rèn luyện.
+ Hoa quả ngọt ngào chỉ những kết quả thu được sau quá trình học tập, nghiên cứu vất vả:
giải thưởng danh giá, sự tôn vinh của xã hội hay đơn giản là một cuộc sống ổn định và sung túc.
→ Câu ngạn ngữ nói về đặc điểm của quá trình học tập, đó là một quá trình lâu dài và
người học phải trải qua nhiều gian khổ, thử thách nhưng nếu vượt qua tất cả thử thách ấy, ta sẽ
được đền đáp xứng đáng.
- Bình luận và chứng minh:
+ Trên con đường học vấn có vô vàn khó khăn: nhiều trẻ em gia đình khó khăn không thể
đến trường, học sinh vùng sâu, vùng xa phải trèo đèo, lội suối, đi bộ hàng chục cây số để đến
trường.
+ Ở nước ta từ xưa đến nay có vô vàn những tấm gương hiếu học biết vượt qua khó khăn,
thử thách để vươn tới ánh sáng tri thức, giành được thành công và hạnh phúc trong cuộc sống:
tấm gương nhà nghèo, mồ côi hoặc khuyết tật.
+ Trái lại còn những hiện tượng cần phê phán, đó là những học sinh lười biếng, không quan
tâm tới việc học, nhiều bạn trẻ mải chơi, học hành đối phó.
- Liên hệ bản thân:
+ Xác định rõ mục đích, động cơ và thái độ học tập đúng đắn: học cho bản thân, học để
biết, để làm việc, để cùng chung sống và hòa nhập với mọi người.
+ Phải có ý thức tự giác và phương pháp học tập khoa học, phù hợp.

Đề bài: Trình bày suy nghĩ về phương châm “Học đi đôi với hành”

2


- Giải thích:
+ Học là sự tiếp thu tri thức của loài người, hành là sự vận dụng kiến thức học được vào đời
sống và lao động sản xuất.
+ Học và hành có mối quan hệ mật thiết với nhau. Học mà không hành sẽ chỉ là lý thuyết
suông, hành mà không có học thường dẫn tới kết quả xấu, không như mong muốn, thậm chí là sai
lầm.
- Bình luận:
+ Để thực hiện phương châm học đi đôi với hành, mỗi người phải xác định cho mình mục
đích học tập đúng đắn. Với mục đích đúng đắn, chúng ta mới có thể say mê học tập, chăm chỉ để
tiếp thu tri thức, từ đó biết vận dụng vào thực tiễn.
+ Học không chỉ ở trường lớp mà cả tự học, học bạn bè, học người thân. Hành không chỉ ở
trong phòng thí nghiệm mà phải vận dụng vào cuộc sống hằng ngày, trong ăn ở, đi lại, giao tiếp
và làm việc.
- Liên hệ bản thân:

Đề bài: “Trong thế giới khốc liệt của AIDS không có khái niệm “chúng ta và họ”, trong
thế giới đó, im lặng đồng nghĩa với cái chết. Hãy sát cách cùng tôi, bởi lẽ cuộc chiến chống lại
HIV/AIDS bắt đầu từ chính các bạn”.
(Cô-phi An-nan – Thông điệp phòng chống AIDS 1-12-2003)
Anh/chị có thể làm gì để hưởng ứng lời kêu gọi trên?
- Giải thích:
+ AIDS được gọi là đại dịch toàn cầu, căn bệnh thế kỉ bởi vì cho đến nay vẫn chưa tìm
được loại thuốc nào tiêu diệt được nó và mỗi giờ trên thế giới có gần nghìn người qua đời vì căn
bệnh này.
+ Vì sao lại không có khái niệm “chúng ta” và “họ”? Vì không được phép coi đây là việc
chỉ liên quan đến “họ” – những người nhiễm HIV/AIDS. Điều này trái với đạo lí làm người,
không ai được quyền dửng dưng trước tai họa của nhân loại. Căn bệnh này có thể lây lan qua

nhiều đường như truyền máu không an toàn, lây từ mẹ sang con, do quan hệ tình dục. Nếu xem
căn bệnh này chỉ là của ai đó, không liên quan đến mình, không có biện pháp phòng ngừa triệt để
thì thần chết vẫn có thể đến gõ cửa mỗi chúng ta.
- Bình luận: Chúng ta phải làm gì để phòng chống HIV/AIDS?
3


+ Thương yêu, giúp đỡ những người bị HIV, không ghẻ lạnh, sợ hãi, phân biệt đối xử với
những người bị nhiễm HIV.
+ Tuyên truyền về bản chất căn bệnh HIV và các biện pháp phòng ngừa.
- Liên hệ bản thân:
+ Tìm hiểu kỹ căn bệnh, cách lây truyền và phòng chống HIV, “không để chết vì dốt”.
+ Tham gia các hoạt động phòng chống HIV.
+ Quan tâm giúp đỡ người bị nhiễm HIV (nếu có).

Đề bài: Trình bày suy nghĩ về lòng dũng cảm
- Giải thích: Lòng dũng cảm là sự quả cảm, kiên cường, ý chí nghị lực cao khi đương đầu
với các hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sống.
- Chứng minh:
+ Lòng dũng cảm thể hiện rõ ràng khi chiến đấu với kẻ thù của dân tộc, trong cuộc đấu
tranh giành độc lập cho Tổ quốc.
+ Trong cuộc sống thường ngày, lòng dũng cảm thể hiện qua hành động và ý chí vượt qua
tình huống khó khăn, hiểm nghèo.
+ Lòng dũng cảm cũng có thể là nghị lực cao vượt qua các cám dỗ, thói xấu gặp phải trong
đời sống.
- Bình luận:
+ Cuộc sống luôn phức tạp, mỗi người luôn phải đối mặt với những khó khăn, thử thách, vì
vậy ai cũng cần có lòng dũng cảm để vượt qua các tình huống đó, giúp mình, giúp người khác,
giúp cộng đồng và giúp đất nước.
+ Lòng dũng cảm không tự nhiên mà có mà được hình thành qua sự rèn luyện không

ngừng.
+ Người có lòng dũng cảm luôn khẳng định phẩm chất và năng lực của mình, coi đó là
nguồn sức mạnh chân chính, có ý nghĩa quyết định giúp con người vững vàng, lạc quan và thành
công trong cuộc sống.
- Bài học:
+ Để khuyến khích mọi người tu dưỡng, rèn luyện lòng dũng cảm, nhà trường và xã hội
phải thường xuyên biểu dương, ca ngợi, khen thưởng người có hành động và việc làm dũng cảm.
4


+ Lòng dũng cảm phải dựa trên hiểu biết tri thức mới thể hiện có hiệu quả. Lòng dũng cảm
mà không có tri thức sẽ phản tác dụng. Không biết bơi mà nhảy xuống biển cứu người chết đuối
không chỉ hại đến thân mà còn gây khó khăn cho người khác.

Đề bài: Trình bày suy nghĩ của anh/chị trước cái đói nghèo và những cuộc đời bất hạnh vẫn
còn trong xã hội nước ta.
- Giải thích: Vì sao ở đất nước ta vẫn còn đói nghèo và những cuộc đời bất hạnh?
+ Xuất phát điểm của nước ta là một đất nước nông nghiệp lạc hậu hàng ngàn đời nay.
+ Đất nước trải qua 30 năm chiến tranh ác liệt, hậu quả của nó để lại không chỉ là cái đói
nghèo mà còn là những cuộc đất bất hạnh của bao nhiêu con người tàn tậ do chiến tranh, đặc biệt
là những di chứng của chất độc màu da cam đi-ô-xin mà kẻ thù đã rải xuống.
- Bình luận:
+ Thực tế, cả nước, cộng đồng và cá nhân đã có những hành động thiết thực để sẻ chia,
đùm bọc những người khó khăn: nhiều tổ chức được thành lập để cứu trợ, nhiều Mạnh Thường
Quân,...
+ Những nghĩa cử, những tấm lòng ấy chắc chắn sẽ sưởi ấm, động viên cho những người
nghèo, người bất hạnh vượt quá khó khăn, vươn lên trong cuộc sống. Trong thực tế đã có nhiều
tấm gương người nghèo, người tàn tật, bất hạnh tự đi lên bằng nghị lực, niềm tin, sức mạnh của
mình và họ đã trở thành những người có ích cho xã hội, được xã hội tôn vinh và yêu quý.
- Bài học: Trách nhiệm của cộng đồng

+ Chống bệnh vô cảm, dửng dưng đối với đồng loại, ở đây là đồng bào trong một nước.
+ Xuất phát từ tình thương và trách nhiệm để có biện pháp giúp đỡ người nghèo, người tàn
tật, bất hạnh một cách có hiệu quả nhất:



Giúp đỡ về vật chất (tiền bạc, nhà cửa),... để họ vượt qua.
Giúp đỡ về tinh thần, nghị lực, nghề nghiệp, cách sống,... để họ tạo dựng cuộc sống,



đi lên bằng chính đôi chân của mình.
Lập các hội từ thiện, các tổ chức nhân đạo giúp người nghèo, người tàn tật.

Đề bài: Trong thư gửi thầy hiệu trưởng của con mình, Tổng thống Mĩ A. Lin-côn viết:
“Xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp nhận thi rớt còn vinh dự hơn gian lận khi thi”. Anh/chị
có suy nghĩ gì về đức tính trung thực trong khi thi và trong cuộc sống.
5


- Giải thích:
+ Trung thực là thật thà, ngay thẳng, không gian dối. Trung thực biểu hiện ở mọi lĩnh vực
trong cuộc sống, trong đó có trung thực trong thi cử.
+ Trái ngược với trung thực trong thi cử là gian lận. Gian lận khi thi là những hành vi lừa
dối, trái quy định để đạt được mục đích của mình.
- Bình luận:
+ Trong khi thi


Tính trung thực trong thi cử rất quan trọng bởi vì thi cử là cuộc chọn lựa một cách



công minh những người có năng lực, có trình độ, có tài năng và đó cũng là cuộc thử
thách đánh giá năng lực, trình độ học vấn, kiến thức của mỗi thí sinh.
Trung thực trong thi cử là phải làm bài bằng thực lực và chấp hành nghiêm chỉnh



những quy chế của mỗi kỳ thi. Gian lận là làm mọi cách kể cả quay cóp, ăn cắp bài
của bạn nhằm đỗ bằng được.
Trước vấn nạn “học giả bằng thật”, quay cóp, sao chép hoặc thầy giáo làm bài hộ
để chạy theo thành tích diễn ra khá phổ biến những năm gần đây, Bộ Giáo dục và
Đào tạo đã ban hành một chủ trương cần thiết, đó là “Nói không với tiêu cực trong
thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”.

+ Trong cuộc sống


Trung thực trong cuộc sống là coi trọng thực chất, luôn thành thực với mình, với



người, không chấp nhận gian dối, bịp bợm. Trung thực trở thành một phẩm chất cao
đẹp làm nên nhân cách con người. Sống trung thực là một niềm hạnh phúc cao quý,
lương tâm luôn thanh thản và được mọi người tin yêu, quý trọng.
Thiếu trung thực là làm những điều gian dối, khuất tất. Thiếu trung thực không chỉ
biến con người thành giả dối, khốn nạn mà còn khiến cho cuộc sống lâm vào tình
trạng thiện ác, gian ngay lẫn lộn.

- Bài học:
+ Nhận thức trung thực là một đức tính cần thiết của con người, ngay cả khi đối diện với
thất bại vẫn cần sống cho trung thực.
+ Không ngừng tu dưỡng, trung thực trong thi cử và đấu tranh với mọi hiện tượng thiếu
trung thực trong cuộc sống.
Đề bài: Trình bày suy nghĩ của anh/chị về vấn nạn giao thông
- Giải thích: Giao thông vận tải có vai trò vô cùng quan trọng đối với con người nói riêng
và đối với đất nước nói riêng. Nó đáp ứng nhu cầu đi lại, giao lưu, làm việc,... rất thiết yếu của
6


con người từ xưa tới nay. Từ mạng lưới giao thông, ta có thể đánh giá được tình hình kinh tế và
chất lượng cuộc sống của người dân ở quốc gia đó.
- Bình luận:
+ Tình hình: Tai nạn giao thông diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên đất nước ta, cứ mỗi ngày
có 24 người ra đường và không bao giờ quay trở về nhà nữa.
+ Hậu quả: Hằng năm, Chính phủ mất hàng ngàn tỉ cho công cuộc ngăn ngừa tai nạn, cho
việc chữa trị những người bị tai nạn giao thông. Có biết bao người vợ mất chồng, người mẹ mất
con, người anh mất em.
+ Nguyên nhân:


Về phương tiện: Phương tiện giao thông đã quá hạn sử dụng nhưng vẫn được lưu



hành.
Về cơ sở hạ tầng: Chất lượng đường xá, cầu cống còn thấp, nhiều nơi lại còn bị đào



bới liên tục làm xuất hiện nhiều ổ trâu, ổ bò.
Do ý thức tham gia giao thông: không nắm vững luật, thích phóng nhanh vượt ẩu,
lái xe trong tình trạng say bia rượu.

- Liên hệ bản thân:
+ Nghiêm túc học tập nắm vững luật giao thông.
+ Chấp hành nghiêm chỉnh quy định an toàn giao thông; đi đúng phần đường, không vượt
đèn đỏ, không lạng lách, đánh võng, đua xe trái phép; không đi xe máy khi chưa đến tuổi.

Đề bài: Trình bày suy nghĩ của anh/chị về nạn bạo hành trẻ em và phụ nữ
- Giải thích: Bạo hành là hành động và lời nói có tính chất vũ phu, bạo ngược, thậm chí là
độc ác như lăng mạ, đay nghiến, xúc phạm, chà đạp, đánh đập, tra tấn,... bất chấp pháp luật và
đạo lí, làm tổn thương thể xác và tinh thần của người khác.
- Bình luận:
+ Thực trạng: Gần đây những phương tiện thông tin đại chúng đã gay gắt lên án những vụ
bạo hành trẻ em xảy ra ở các địa phương trong cả nước, ở các môi trường sống khác nhau.


Bạo hành trẻ em: Cô giáo trường mầm non tát trẻ, bắt vào thùng phi xanh nếu



không ăn; người mẹ đánh đập, thậm chí giết chết con của mình.
Bạo hành phụ nữ: người vợ bị chồng đánh đập, bị sỉ nhục, đe dọa hoặc bị bỏ mặc
không quan tâm, hoặc bị chồng cấm đoán tham gia các hoạt động xã hội, hoặc bị
chồng ép phải sinh con theo ý muốn của mình.
7

+ Hậu quả


Những đứa trẻ thường xuyên bị bạo hành sẽ có các di chứng như trầm cảm, sợ hãi,



mất ngủ, thất vọng và hay gây hấn. Theo số liệu điều tra của Ủy ban Dân số Gia
đình và Trẻ em, có đến 80% em bỏ nhà hoặc phạm pháp là do hậu quả của nạn bạo
hành.
Người phụ nữ bị bạo hành không chỉ bị sang chấn mạnh mẽ về tâm lý mà còn bị đau



đớn, tổn thương về thể xác. Có nhiều người bị gãy tay, gãy chân, thâm tím mặt mày
thân thể, thậm chí bị thương tật suốt đời.
Bạo hành trong gia đình gây ra mối bất hòa và ảnh hưởng tới sự bền vững của gia
đình và xã hội. Còn bạo hành ngoài xã hội thì ảnh hưởng tới tâm lý, nhận thức, ứng
xử của con người.

Dù bởi nguyên nhân khách quan hay chủ quan, do áp lực của cuộc sống, do đói nghèo, do
say rượu thiếu tỉnh táo,... thì hành động bạo hành cũng là hành động đi ngược lại đạo đức và
truyền thống đạo lý yêu thương nhân ái “Thương người như thể thương thân” vốn rất đẹp và quý
báu của dân tộc ta.

Đề bài: Theo em, cần phải làm gì để môi trường sống của chúng ta ngày càng xanh sạch
đẹp?
- Giải thích: Môi trường sống gồm đất đai, không khí, nước sạch, nhà, vườn, đường xá,
sông biển, ao hồ, nhà máy,... ở xung quanh chúng ta. Môi trường sống đang bị ô nhiễm nghiêm
trọng bởi chất thải từ sinh hoạt của dân cư và sản xuất công nghiệp, nông nghiệp.

- Bình luận:
+ Bảo vệ rừng, tham gia xử lý rác thải:


Cần phải bảo vệ rừng, đặc biệt là các khu rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ, rừng



đầu nguồn, phủ xanh đất trống đồi trọc, trồng thêm cây xanh ở thành thị.
Khu dân cư cần làm tốt công tác thu gom rác thải và xử lý triệt để, khoa học, cần
sản xuất dựa trên công nghệ sạch, công nghệ cao thân thiện môi trường.

+ Bảo vệ các dòng sông: Tài nguyên nước sạch đang khan hiếm do khai thác sử dụng quá
nhiều và các dòng sông bị ô nhiễm bởi rác thải.
+ Xây dựng nếp sống văn hóa văn minh: Có ý thức giữ gìn vệ sinh, không khạc nhổ bừa
bãi, vứt rác thải ra đường. Dùng vật dụng thân thiện với môi trường như hạn chế sử dụng túi ni
lông, sử dụng cửa nhôm, cửa kính thay cho cửa gỗ, trồng hoa, cây cảnh trên mái nhà.
+ Nhân dân và doanh nghiệp có ý thức cao bảo vệ môi trường: Mỗi người dân, mỗi cơ
quan, nhà máy, doanh nghiệp cần có ý thức cao và quyết tâm giữ gìn môi trường.
8


Đề bài: Theo em thế nào là sống đẹp?
- Sống đẹp là sống có lý tưởng cao đẹp phù hợp với thời đại và có hành động đẹp, mỗi giây
mỗi phút trong cuộc đời đều hướng về lý tưởng cao quý.
+ Lý tưởng là tư tưởng và mục đích được coi là cao nhất, tốt đẹp nhất cần đạt đến.
+ Khi đất nước còn chiến tranh, lý tưởng của tuổi trẻ là chiến đấu cho độc lập tự do, là
quyết xả thân cho Tổ quốc: Tô Vĩnh Diện lấy thân cứu pháo, Bế Văn Đàn, Lý Tự Trọng, Võ Thị
Sáu,...
+ Trong thời đại hòa bình, tuổi trẻ đất nước hăng say học tập, lao động, sản xuất để tạo ra

thật nhiều của cải vật chất và tinh thần để làm giàu cho dân, cho nước.
- Sống đẹp là sống có tình cảm trong sáng, lành mạnh, phong phú.
+ Đối với gia đình, phải là người con hiếu thảo, người chồng, người vợ chân thành, thủy
chung.
+ Đối với Tổ quốc, đồng bào, phải là người công dân biết sống và chết cho quê hương, biết
cảm thông, chia sẻ, không bao giờ được phép quay lưng với nỗi đau của đồng loại.
- Sống đẹp là phải không ngừng học tập để có tri thức sâu rộng về khoa học và đời sống.
- Sống đẹp còn là phải luôn luôn biết hành động đúng pháp luật, đúng đạo lý, góp phần vào
sự phát triển của xã hội và hoàn thiện nhân cách của bản thân.
- Phê phán lối sống không đẹp: Đó là những người có mục đích sống xấu xa, ích kỷ, vụ lợi,
sẵn sàng nhúng tay vào tội ác như giết người, buôn ma túy. Đó còn là lối sống thờ ơ, vô cảm
trước cộng đồng, lười học, thích hưởng thụ, đua đòi, coi nhẹ tình cảm, đạo đức.

Đề bài: Nhà văn Nga Lép – Tônxtôi nói: “Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lý
tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc
sống”. Phát biểu suy nghĩ của anh/chị về ý kiến trên.
- Giải thích: Lý tưởng là tư tưởng và mục đích được coi là cao nhất, tốt đẹp nhất cần đạt
đến.
→ Lý tưởng có ý nghĩa định hướng cho cuộc sống của con người, giúp con người có khát
vọng lớn lao, nghị lực phi thường để vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, mọi cám dỗ tầm thường.
- Bình luận:
+ Một số tấm gương tiêu biểu:
9




Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh, vị anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới,



ngay từ thuở thiếu thời đã có “một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho
nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm
ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”. Chính lý tưởng cao đẹp, khát vọng cháy bỏng
ấy đã giúp Người đi khắp Châu Mĩ, Châu Âu để tìm ra con đường giải phóng đất
nước.
Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mĩ và ngày nay, trong sự nghiệp xây



dựng đất nước, có biết bao con người nhờ mang trong mình một lý tưởng đúng đắn
đã cống hiến tuổi thanh xuân của mình cho quê hương, đất nước. Đó là những Lý
Tự Trọng, Võ Thị Sáu, Bế Văn Đàn, Nguyễn Văn Trỗi, Nguyễn Ngọc Ký,...
Cần phân biệt lý tưởng với tham vọng cá nhân tầm thường, những ham muốn độc
ác.

+ Vì sao cuộc sống thiếu lý tưởng không phải là cuộc sống? Cuộc sống thiếu lý tưởng hoặc
lý tưởng viển vông sẽ làm cho con người kém dần nghị lực, trở nên lười biếng, bất lực, hoài nghi,
ích kỉ và đau khổ. Giống như tỷ phú Bilgate đã từng nói: “Nếu cả đời chỉ cầu sự bình an, không
bao giờ để bản thân theo đuổi những mục tiêu cao hơn, không dám giang rộng cánh bay lên, như
thế thì cuộc đời chẳng còn ý nghĩa gì”.
- Liên hệ bản thân.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về lời dạy của Phật: “Tài sản lớn nhất của đời người chính
là lòng khoan dung”.
- Giải thích:
+ Khoan dung là lòng rộng lượng, bao dung, thương yêu con người, sẵn sàng tha thứ, khắt
khe, không trừng phạt hoặc sẵn sàng xóa bỏ những lỗi lầm mà người khác mắc phải.
+ Khi ta thể hiện lòng khoan dung với ai đó thì tâm hồn cảm thấy thanh thản, nhẹ nhõm.
+ Khoan dung, tha thứ lỗi lầm cho người khác sẽ khiến người đó ăn năn, hối lỗi, sửa chữa

lỗi lầm.
- Bình luận: Vì sao “Tài sản lớn nhất của đời người chính là lòng khoan dung”?
+ Trong mỗi con người đều có phần tốt và phần xấu, phần thiện và phần ác, phần con và
phần người. Khoan dung sẽ tẩy rửa phần xấu, phần ác, làm cho tâm hồn trở nên thánh thiện, cao
thượng và giàu có “Sự nghèo nàn về của cải vật chất không đáng sợ bằng sự nghèo nàn về tâm
hồn”.
+ Lòng khoan dung là một yếu tố quan trọng đem lại sự bình yên, thân thiện cho xã hội và
gia đình.
10




Trong cuộc sống hằng ngày không khỏi có sự mâu thuẫn, xung đột với mọi người.



Trong tình thế ấy, ta nên bình tĩnh suy nghĩ và sẵn sàng đối xử bằng sự nhường
nhịn, lòng khoan dung thì mọi sự sẽ trở nên yên ổn.
Trong gia đình, tĩnh nghĩa cha mẹ, vợ chồng, con cái là thiêng liêng, bền chặt nhưng
cũng có lúc xung khắc, bất hòa. Cần phải lấy sự khoan dung làm phương châm xử
thế “Chồng giận thì vợ bớt lời – Cơm sôi nhỏ lửa một đời không khê”.

+ Mặt trái của lòng khoan dung là sự khắt khe, cố chấp và cao hơn nữa là sự mặc cảm, thù
dai.
- Chứng minh: Sự khoan dung, độ lượng đã trở thành phẩm chất truyền thống, tài sản quý
giá của dân tộc ta được biểu hiện qua các cuộc chiến chống ngoại xâm.
- Liên hệ bản thân.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về mục đích học tập do UNESCO đề xướng: “Học để biết,

học để làm, học để chung sống, học để làm người”.
- Giải thích:
+ Học để biết là học để có tri thức, đó là tri thức về cuộc sống, về tự nhiên và xã hội, về
nghề nghiệp chuyên môn, không ai sinh ra đã có tri thức.
+ Học để làm là học để có nghề nghiệp, việc làm, để lao động nuôi sống bản thân và góp
phần phát triển đất nước.
+ Học để chung sống là học để có kỹ năng sống, dễ dàng thích nghi với mọi môi trường,
hoàn cảnh sống, hòa thuận, hòa nhập với cộng đồng, với mọi người xung quanh.
+ Học để làm người là học để có phẩm chất đạo đức, có chuyên môn nghề nghiệp cao,
thành công trong cuộc sống, nhờ học vấn mà người ta sống tự tin, tự trọng, hiểu đời, hiểu người,
có nhân cách, có cá tính và thành đạt.
- Bình luận:
+ Mục đích học tập mà thông điệp đưa ra là học tập là quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi
người. Ai cũng phải học, học cho tốt để làm người, phục vụ cho bản thân, gia đình và xã hội.
+ Phương châm thông điệp đưa ra là “học tập suốt đời”.
+ Phương pháp học tập là “học đi đôi với hành”, tăng cường tự học, học mọi lúc mọi nơi,
chú ý quan sát thực tế cuộc sống, liên hệ, suy nghĩ, sáng tạo.

11


+ Phê pháp một số học sinh chưa có động cơ học tập nên lười học, trốn học, quay cóp, học
đối phó.
- Liên hệ bản thân.

Đề bài: Thuốc lá được coi như một thứ ôn dịch: “Ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe và
tính mạng loài người hơn cả AIDS” (Nguyễn Khắc Viện). Em có suy nghĩ gì về vấn đề này?
- Giải thích: Vì sao nhiều người nghiện thuốc lá? Trong thuốc lá có chất nicôtin gây nghiện,
làm người hút cảm thấy hưng phấn. Hút thuốc khi suy nghĩ, hút thuốc khi buồn phiền, thần kinh
căng thẳng, hút vì xã giao, hút để chứng tỏ mình sành điệu.

- Chứng minh: Tác hại và hậu quả của thuốc lá
+ Hỗn hợp khói và bụi của khói thuốc chứa 4.000 chất hóa học, trong đó có đến 40 loại
chất độc gây tổn thương khắp nội tạng mà nặng nhất là ung thu phổi dẫn đến tử vong.
+ Khói thuốc không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người hút mà còn tác động mạnh lên
những người hít khói thụ động xung quanh.
+ Ở Việt Nam mỗi năm có hơn 10.000 người chết vì hút thuốc lá và gần 400.000 người chết
vì hút phải khói thuốc lá.
- Bình luận: Xử phạt nặng những người hút thuốc nơi công cộng, đánh thuế cao thuốc lá.
Phát tờ rơi, khẩu hiệu chống thuốc lá, sản xuất kẹo hoặc thuốc lá giả giúp người nghiện cai thuốc.
- Liên hệ bản thân: Kiên quyết nói không với thuốc lá.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc ta
- Giải thích:
+ Tôn sư là đề cao, tôn vinh, coi trọng người thầy. Người thầy là người dạy chữ, dạy kiến
thức, đem đến cho ta những hiểu biết để ta sống có ích cho xã hội; là người dạy ta đạo lí, nhân
cách để ta biết làm người.
+ Trọng đạo là coi trọng nghề dạy học. Nghề dạy học là nghề đáng được coi trọng vì sản
phẩm nó đào tạo ra chính là con người “Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao
quý”.

12


→ Tôn sư trọng đạo thể hiện sự suy nghĩ, nhìn nhận đúng đắn và tiến bộ của nhân dân ta về
một nghề đáng được coi trọng. Tôn sư trọng đạo đã trở thành một đạo lí, một truyền thống tốt đẹp
của nhân dân ta.
- Chứng minh:
+ Trên khắp đất nước, người dân đều yêu quý, tôn trọng các thầy cô giáo, dành cho họ
những tình cảm ưu ái, đặc biệt là lòng biết ơn sâu sắc thầy cô giáo đã dạy con cái họ nên người.
+ Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu và ngày 20/11 hằng năm đã trở thành ngày hội

lớn của toàn dân để tôn vinh người thầy và nghề dạy học cao quý.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về tác dụng của việc đọc sách
- Chứng minh:
+ Sách là nguồn kiến thức của nhân loại được tích lũy từ xưa đến nay


Tri thức được con người biết được thông qua lao động, sản xuất rồi ghi lại bằng



ngôn ngữ, lưu trữ trong những cuốn sách. Sách đã trở thành cuốn bách khoa toàn
thư về tự nhiên và đời sống xã hội của con người.
Đọc sách giúp mở mang trí tuệ, những hiểu biết khôn cùng. Sách cho ta một biển tri
thức để ta có thêm sức mạnh chiến thắng mọi thế lực tàn bạo của tự nhiên và xã hôi,
để ta tồn tại và phát triển.

+ Sách, đặc biệt là sách văn học làm cho đời sống tình cảm phong phú, sống nhân ái và
hoàn thiện nhân cách. Văn học giúp ta hiểu biết đời sống tình cảm, niềm vui và nỗi buồn, hạnh
phúc và đau khổ của con người qua các thời kì lịch sử khác nhau, từ đó ta biết cảm thông, chia sẻ
với những số phận, những cuộc đời, những ước mơ của nhân loại.
+ Sách còn là nguồn vui chơi giải trí và làm tăng chất lượng cuộc sống.
- Bài học: Phải biết chọn sách mà đọc, phải trân trọng, nâng niu sách.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về những giới hạn trong cuộc sống
- Giải thích:
+ Giới hạn là điểm cuối, điểm kết thúc của một sự vật hay sự việc.
+ Giới hạn là một mức độ nhất định hay là đường ngăn cách hai khu vực.
13

VD: Mỗi con đường, mỗi con sông đều có điểm cuối, mọi cuộc đua đều có đích. Tình cảm
cũng có giới hạn vui, buồn, hờn giận, thứ tha, đau khổ, tình yêu có giới hạn về khoảng cách, về
thời gian.
- Chứng minh: Vì sao mọi thứ có giới hạn
+ Nếu cuộc đua không có đích đến, không có giới hạn cho sự chiến thắng thì nó không còn
là cuộc đua và chẳng có ai tham gia cuộc đua vô ích ấy.
+ Nếu con người cứ sống mãi không trở về với cát bụi thì sẽ phải trải qua bao lần khó khăn,
thử thách của cuộc đời đến mức đã mệt mỏi trước cuộc sống xô bồ mà vẫn phải tồn tại. Đó là một
cuộc sống vô nghĩa, một sự tồn tại thừa thãi hệt như một vị khách ngồi lì ở nhà người khác và
không chịu ra về.
- Bình luận: Giới hạn mang tính chất khác nhau và luôn thay đổi
+ Giới hạn với mỗi cá nhân khác nhau là hoàn toàn khác nhau, bởi vậy cần tôn trọng giới
hạn của người khác.
+ Giới hạn luôn thay đổi bởi giới hạn của một cá nhân trong những khoảng thời gian, hoàn
cảnh khác nhau là khác nhau.
- Bài học: Cần tìm cách vượt qua giới hạn của bản thân bằng học tập, rèn luyện bản thân.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về lòng nhân ái trong cuộc sống
- Giải thích: Tình yêu thương là biết yêu thương bản thân, yêu thương những người xung
quanh, yêu thương đồng bào cùng chung một bọc, yêu thương đồng loại. Tình yêu thương thể
hiện ở tấm lòng, lời nói, hành động.
VD: Một tấm áo gửi đồng bào miền Trung lũ lụt, một hành động giúp đỡ người trong cơn
hoạn nạn, một giọt máu cứu giúp người đang lâm trọng bệnh hoặc đơn giản chỉ là một cái nắm
tay, một ánh nhìn đồng cảm sẻ chia.
- Bình luận:
+ Biểu hiện cao nhất của lòng nhân ái là đức hy sinh. Những người chiến sĩ như Nguyễn
Văn Thạc, Đặng Thùy Trâm sẵn sàng cống hiến tuổi thanh xuân cho đất nước, bảo vệ cuộc sống
bình yên và hạnh phúc cho mọi người. Những bà mẹ Việt Nam anh hùng tần tảo lặng lẽ hy sinh
cuộc đời vì chồng, vì con, vì đất nước.

+ Cuộc sống luôn cần có tình yêu thương của con người dành cho nhau, có thể không bớt
được cái lạnh giá thể xác đêm đông nhưng chắc chắn sẽ vơi đi cái lạnh giá, cô quạnh trong lòng.
14


+ Tình thương có thể san sẻ mọi khó khăn, thử thách, tạo nên sức mạnh để con người vượt
qua mọi gian nguy, trở ngại, vững tin vào cuộc sống.
+ Tình thương là phương tiện để truyền tải tình cảm, biểu đạt sự yêu thương, tiếc nuối, hối
hận và cả niềm tin, hy vọng.
+ Phê phán cuộc sống ngày nay xô bồ, vội vã khiến tình người trở nên xa xỉ thậm chí là vô
cảm.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về lối sống giản dị
- Giải thích:
+ Giản dị thể hiện ở trang phục phù hợp với hoàn cảnh, gọn gàng và tiện dụng, tránh cầu kì,
lòe loẹt.
+ Giản dị còn là cách ứng xử lịch sự, đúng mực, cách suy nghĩ và sử dụng ngôn ngữ dễ
hiểu, cách sinh hoạt hòa đồng với mọi người, tự nhiên và gần gũi.
- Chứng minh: Bác Hồ chính là tấm gương tiêu biểu của lối sống giản dị
+ Bữa cơm chỉ có vài ba món đơn giản, căn nhà cũng chỉ có vài ba phòng nhưng lúc nào
cũng lộng gió và hòa hợp với thiên nhiên.
+ Bắt nguồn từ truyền thống dân tộc. Người xưa có câu “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn” dùng để
chỉ hình thức bên ngoài không quan trọng bằng bản chất bên trong của con người.
- Bình luận:
+ Không nhầm lẫn sống giản dị với sống xuề xòa, dễ dãi, cẩu thả.
+ Lối sống giản dị tạo nên sự thanh thản, bình yên trong tâm hồn, đồng thời thể hiện một
nhân cách văn hóa, một lối sống văn minh, tiến bộ. Lãng phí tiền của, tài sản cá nhân là đáng chê,
lãng phí tài sản quốc gia là tội lớn.
- Liên hệ bản thân.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/chị về câu nói: “Cuộc sống cũng cần những giọt nước mắt”
- Giải thích: Giọt nước mắt là một trong những biểu hiện của trạng thái cảm xúc, thể hiện
sự xúc động cao độ.

15


- Chứng minh: Nước mắt là một hình thức cần thiết để giải tỏa nỗi niềm, giúp con người
vơi đi những buồn đau, tuy nhiên đằng sau giọt nước mắt còn ẩn chứa những thông điệp
+ Nước mắt là minh chứng cho những hạnh phúc tột độ, những cảm xúc sung sướng không
thể diễn tả thành lời. VD: người mẹ rơi lệ khi lần đầu tiên bế trên tay đứa con mới chào đời,
người cha rơi lệ khi con bập bẹ gọi cha, người con rơi nước mắt hạnh phúc khi đạt được thành
tích cao trong học tập
+ Nước mắt thể hiện ý chí, nghị lực, lòng quyết tâm trước mọi khó khăn, thử thách.
+ Nước mắt của sự ân hận, ăn năn, có tác dụng thức tỉnh, giúp ta dũng cảm đối diện với
những sai lầm của mình để tìm cách sửa chữa.
+ Giọt nước mắt còn là sự xúc động chân thành trước những vui sướng và niềm hạnh phúc
mà ta có được trong cuộc sống. Giọt nước mắt ấy cho ta niềm tin, tình yêu với cuộc sống mà ta
đang có.
- Bài học: Nước mắt cần phải xuất phát từ những rung cảm thực sự. Nước mắt cũng cần đi
liền với lí trí sáng suốt để tránh tình thương bị lợi dụng. Không chỉ biết khóc mà cần phải can
đảm hành động để vượt qua những mất mát, khổ đau và những thử thách trong cuộc sống.
Đề bài: Trong bài Tự phê bình, đăng trên báo Nhân dân số 176, ngày 10/4/1954, Bác Hồ có
viết:
“Dao có mài mới sắc
Vàng có thui mới trong
Nước có lọc mới sạch
Người có tự phê bình, mới tiến bộ”.
Suy nghĩ của anh (chị) về tầm quan trọng của tự phê bình.
- Giải thích: Tự phê bình là tự nhận thức, tự nhìn nhận để đánh giá đúng bản thân.

- Tại sao phải tự phê bình?
+ Mỗi người thường bị “cái tôi” cá nhân lấn át nên khó nhìn nhận đúng về chính mình, tự
đó dễ sinh ra tính kiêu ngạo, bảo thủ.
+ Nhận ra những sai lầm, hạn chế mà chúng ta mắc phải để kịp thời sửa chữa.
- Chứng minh: Trong cuộc sống nhiều người không biết tự phê bình, kiểm điểm đã dẫn tới
sai lầm.
- Bình luận: Không phải ai cũng dám tự phê bình, tự nhận ra những sai sót của bản thân. Có
người biết sai lầm nhưng vẫn vi phạm, họ bất chấp luân thường đạo lí, bất chấp pháp luật.

16


- Bài học: Tự phê bình không đồng nghĩa với tự hạ thấp bản thân, bản chất của phê bình là
tiến bộ.

Đề bài: Lê-nin, một người thầy của cách mạng vô sản từng nói: “Ai có tri thức thì người
ấy có được sức mạnh”.
Anh (chị) hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ về câu nói trên.
- Giải thích:
+ Tri thức là những hiểu biết, kinh nghiệm, kĩ năng mà con người lĩnh hội được thông qua
học tập, trải nghiệm trong cuộc sống.
+ Sức mạnh là một cách nói ẩn dụ chỉ khả năng thực hiện một việc nào đó.
→ Người có được tri thức sẽ có khả năng thực hiện được mọi công việc, giải quyết được
mọi vấn đề trong đời sống.
- Chứng minh:
+ Có được tri thức vững vàng, con người có thể làm giàu cuộc sống của mình, hiểu biết
thêm về bản thân mình và hiểu thêm về cuộc sống. Nhờ đó, con người trở nên hòa nhập hơn với
cuộc sống của cộng đồng, của xã hội.
+ Có tri thức, con người có khả năng và bản lĩnh thực hiện được những dự định, lí tưởng
của cuộc đời mình.

+ Có tri thức, con người có thể đóng góp cho xã hội những sáng kiến, phát minh, sáng chế
của mình, thúc đẩy xã hội không ngừng phát triển.
- Bài học: Câu nói trên cho chúng ta biết được vai trò của tri thức đối với cuộc sống con
người, giúp chúng ta có ý thức trau dồi tri thức mỗi ngày trong cuộc sống của mình.

Đề bài: Suy nghĩ của anh (chị) về lòng tự trọng
- Giải thích:
+ Tự trọng là coi trọng và giữ gìn phẩm cách, danh dự của mình.
+ Tự trọng khác với tự ti và tự cao. Tự cao là tự cho mình là nhất, là hơn người mà coi
thường người khác; tự ti là tự cho mình hèn kém hơn người.
- Chứng minh:
17


+ Một khi biết tôn trọng bản thân sẽ cảm thấy tự tin, hạnh phúc, là động lực để cố gắng đạt
được thành công.
+ Những trải nghiệm trong thời thơ ấu có thể dẫn đến sự thiếu lòng tự trọng của trẻ như bị
chỉ trích gay gắt, bị la mắng đánh đập, bị người khác nhạo báng, chế giễu, đùa cợt. Sự thất bại
trong học tập, thể thao,... cũng là yếu tố dẫn đến thái độ tiêu cực của trẻ đối với bản thân. Những
người thiếu tự trọng, một khi gặp thất bại trong cuộc sống sẽ rất dễ bi quan, chán nản, bất cần.
- Bài học:
+ Rèn giũa, tôi luyện lòng tự trọng trong những tình huống phức tạp diễn ra trong cuộc
sống.
+ Tránh những biểu hiện tự ti của bản thân, đồng thời cố gắng tìm hiểu giúp đỡ bạn bè cùng
vượt qua khó khăn.

Đề bài: “Duy chỉ có gia đình, người ta mới tìm được chốn nương thân để chống lại tai
ương của số phận” (Euripides). Suy nghĩ của anh (chị) về câu nói trên.
- Giải thích:
+ Không bất cứ thứ gì trên đời này thay thế được gia đình bởi gia đình là nơi đầu tiên và

mãi mãi nuôi dưỡng, chở che cho chúng ta.
+ Chỉ gia đình mới luôn kề vai sát cánh cùng ta chống lại bao thách thức trong cuộc đời.
- Bình luận:
+ Vai trò của gia đình đối với mỗi con người: Chúng ta lớn lên, trưởng thành đều có sự ảnh
hưởng, giáo dục từ truyền thống gia đình. Gia đình là cái nôi hạnh phúc từ thế hệ ông bà tổ tiên
đến thế hệ con cháu.
+ Lúc tai ương, nơi ta mong muốn trở về nhất, nơi ta muốn ngã mình vào đó để khóc, để
được sẻ chia chính là gia đình.
+ Tuy nhiên trong thực tế cuộc sống không ít người ngay từ khi sinh ra đã không được che
chở, đùm bọc của gia đình nhưng họ vẫn thành đạt, trở thành người có ích cho xã hội. Ngược lại,
nhiều người có gia đình, được giáo dục tử tế nhưng vẫn sa ngã và quay lưng lại với gia đình.
- Bài học: Cần có ý thức bảo vệ, xây dựng gia đình bình đẳng, ấm no, hạnh phúc. Mọi
người trong gia đình phải yêu thương, đùm bọc nhau. Phê phán mạnh mẽ những hành vi bạo lực
và thói gia trưởng trong gia đình.

18


Đề bài: Suy nghĩ của anh (chị) về ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ
- Giải thích: Ước mơ, hoài bão là mong muốn, khát khao thực hiện một điều gì đó cao đẹp
trong tương lai.
- Chứng minh: Vì sao tuổi trẻ phải có ước mơ, hoài bão?
+ Tuổi trẻ có thời gian, sức khỏe, trí tuệ, có lòng nhiệt tình,... Nhưng để đi đến thành công,
chúng ta phải biết nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão.
+ Có ước mơ, hoài bão sẽ xác định được mục tiêu cần đạt tới trong tương lai. Đó cũng
chính là động lực thôi thúc mỗi người cố gắng phát huy hết tất cả những gì mình có để biến ước
mơ thành hiện thực.
- Bình luận:
+ Ước mơ, hoài bão của tuổi trẻ Việt Nam thời chiến tranh là được cầm súng, được chiến
đấu giành độc lập, tự do cho dân tộc.

+ Thời nay: Nhiều bạn trẻ khao khát được cống hiến sức trẻ, tài năng cho đất nước, khao
khát học tập, khao khát hoạt động xã hội,... Nhiều thanh niên sống không có ước mơ, hoài bão.

Đề bài: Suy nghĩ của anh/ chị về vấn đề sử dụng Internet của thanh thiếu niên thời hiện đại
- Giải thích:
+ Internet là một hệ thống thông tin toàn cầu có thể được truy cập công cộng gồm các mạng
máy tính được liên kết với nhau.
+ Chính thức được du nhập vào Việt Nam từ năm 1997, sau hơn hai mươi năm, internet đã
thu hút hàng chục triệu người sưt dụng và ba phần tư trong số đó là thanh thiếu niên.
- Chứng minh:
+ Thanh thiếu niên là những người có khả năng tiếp cận internet cực kì nhanh nhạy.
+ Internet được các bạn trẻ sử dụng một cách thành thạo.
+ Thanh thiếu niên sử dụng internet để học tập, sáng tạo, tìm kiếm việc làm, vui chơi giải
trí. Tuy nhiên, thanh thiếu niên Việt Nam sử dụng internet làm phương tiện giải trí nhiều hơn tìm
kiếm thông tin.
+ Mặt trái của internet: Một số học sinh trốn học, bỏ học vì nghiện chơi điện tử, trộm cắp,
thậm chí giết người để lấy tiền chơi điện tử.
19


- Bài học: Phải tự xác định mục đích sử dụng internet sao cho hợp lí và mang lại nhiều ích
lợi cho bản thân cũng như cho xã hội.
Đề bài: Suy nghĩ của anh (chị) về việc lạm dụng sách tham khảo của học sinh hiện nay
- Giải thích:
+ Sách tham khảo là một công cụ góp phần cung cấp thêm tư liệu và kiến thức giúp cho
việc học tốt hơn.
+ Hiện nay, sách tham khảo có ở mọi lĩnh vực sống, ở mọi bậc, cấp học với đủ chủng loại,
kiểu dáng và được trình bày bìa khá bắt mắt.
- Chứng minh:
+ Với lượng sách tham khảo dồi dào, học sinh có thể thỏa sức lựa chọn những cuốn sách

như ý. Nhiều bạn biết cách sử dụng sách tham khảo đã giành được kết quả cao trong học tập.
+ Có một số không ít học sinh đã lạm dụng sách tham khảo quá mức:


Trong khâu lựa chọn sách: mua sách tràn lan, không chú ý đến tác giả, nhà xuất bản,



nội dung sách.
Chép không cần hiểu những bài giải, bài gợi ý trong sách tham khảo để lên lớp có
bài đối phó.

- Bình luận:
+ Việc lệ thuộc quá nhiều vào sách tham khảo tạo ra sức ì, tính ỷ lại của học sinh quá lớn.
+ Việc dùng sách tham khảo làm tài liệu để quay cóp trong các giờ kiểm tra là một hành vi
thiếu trung thực trong thi cử.
- Bài học: Có ý thức và cách sử dụng hiệu quả sách tham khảo.

Đề bài: Suy nghĩ của anh (chị) về vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm ở nước ta hiện nay.
- Giải thích:
+ Thực phẩm là những sản phẩm mà con người ăn, uống ở dạng tươi, sống hoặc đã qua chế
biến, bảo quản.
+ Vệ sinh an toàn thực phẩm là các điều kiện và biện pháp cần thiết để bảo đảm thực phẩm
không gây hại cho sức khỏe, tính mạng của con người, thực phẩm không bị nhiễm trùng, nhiễm
độc.
20


- Chứng minh:
+ Hiện nay, chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm là mối quan tâm hàng đầu của người tiêu

dùng.
+ Vấn đề an toàn thực phẩm đang phát sinh không ít bất cập. Các vụ ngộ độc thực phẩm
cấp tính vẫn thường xuyên xảy ra ở các thành phố, các vùng nông thôn và có chiều hướng tăng
năm sau cao hơn năm trước.
- Bình luận: Nguyên nhân chủ yếu là do:
+ Tình trạng vi phạm các quy định về vệ sinh, an toàn thực phẩm từ trồng trọt, chăn nuôi,
chế biến, kinh doanh thực phẩm đều ở mức báo động.
+ Sự thiếu hiểu biết về thông tin sản phẩm của người tiêu dùng.
+ Người Việt ta có tâm lí thích mua hàng rẻ, vậy nên nhiều kẻ đã lợi dụng tâm lí này để
phân phối hàng nhái, hàng kém chất lượng.
- Bài học: Cần nâng cao ý thức của người bán hàng và người tiêu dùng thông qua tuyên
truyền, xử phạt nặng những kẻ vi phạm, bán hàng giả, hàng nhái để trục lợi.

Đề bài: Theo anh/chị, thế nào là con người có văn hóa?
- Giải thích:
+ Văn hóa là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần, do con người và loài người sáng
tạo ra trong lịch sử.
+ Theo nghĩa hẹp hơn, văn hóa là cách ứng xử trong cọng đồng sao cho là phải, là đúng, là
hay.
- Chứng minh: Biểu hiện của con người có văn hóa trong nói năng, cử chỉ, trang phục,...
+ Nói năng chân thành, ôn tồn, nhã nhặn.
+ Ăn mặc tươm tất, phù hợp với công việc, tuổi tác, mức sống, phù hợp với không gian
sinh hoạt.
+ Giữ thái độ đúng mực, không kiểu cách, giả tạo.
+ Có sức ảnh hưởng lớn đến người khác, luôn mang đến cho người tiếp xúc cảm giác quý
mến, ngưỡng mộ.
- Bài học: Làm thế nào để bảo vệ và phát huy được những yếu tố văn hóa trong mỗi người?
21

+ Nhận thức được những giá trị văn hóa, những giá trị phi văn hóa.
+ Có thái độ đúng đắn, phù hợp: học tập, noi gương hay bài trừ, lên án.
+ Có ý thức hướng đến những giá trị văn hóa, nỗ lực học tập để nâng cao trình độ hiểu biết
để chủ động ứng xử đúng mực với cộng đồng, tập thể.

Đề bài: Có người cho rằng: “Sự ham muốn vô độ về tiền bạc sẽ dẫn con người đến chỗ
sa đọa tâm hồn”. Em suy nghĩ như thế nào về ý kiến trên?
- Giải thích:
+ Đồng tiền có giá trị vạn năng, có tiền có thể có được nhiều thứ: tài sản, quyền lực, địa vị.
+ Tiền bạc làm thỏa mãn lòng ham muốn của con người.
+ Chính vì “có tiền mua tiên cũng được” nên sức cám dỗ của đồng tiền rất lớn, do đó không
ít người có sự ham muốn vô độ về tiền bạc.
+ Sự thèm muốn đó sẽ đẩy con người tới chỗ sa đọa tâm hồn:




Chi phối mọi suy nghĩ, hành động, tiêu tốn sức lực, thời gian.
Không tận hưởng giá trị của cuộc sống.
Tiền bạc dễ làm cho con người ta trở nên tráo trở, quên cả nhân nghĩa, đôi khi trở
nên tàn nhẫn và độc ác.

- Bài học:
+ Nhận thức đúng đắn giá trị của đồng tiền.
+ Tiền chỉ góp phần vào hạnh phúc chứ không tạo nên hạnh phúc. Hạnh phúc chỉ có được
khi ta làm chủ được mình, theo đuổi ước mơ, lí tưởng cao đẹp.

Đề bài: Suy nghĩ của anh chị về nghĩa cử cao đẹp “Lá lành đùm lá rách” trong cuộc sống
- Giải thích:
+ Nghĩa đen: Dùng lá để gói hàng, nếu lá bị rách, người ta lấy tấm lá lành bao bên ngoài.

+ Nghĩa bóng: “lá lành” là lúc con người yên ổn, thuận lợi, giàu có còn “lá rách” là con
người lúc sa cơ, thất thế, nghèo khó.
→ Câu tục ngữ khuyên con người nên biết giúp đỡ, đùm bọc những người gặp cảnh khốn
cùng, khó khăn.
22


- Chứng minh:
+ Truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái là truyền thống cao quý về đạo lí làm người
của dân tộc ta. Truyền thống này là cơ sở tạo nên sức mạnh đoàn kết để bao đời nay dân tộc ta
chiến thắng thù trong giặc ngoài, giữ yên ổn, vững bền đất nước.
+ Lòng nhân ái này phải xuất phát từ tình cảm chân thành, thấu hiểu, cảm thông giữa người
với người chứ không phải là lối ban ơn trịch thượng.
+ Người được đùm bọc, đỡ đần phải biết vươn lên chứ không được ỷ lại, sống nhờ lòng
nhân ái của người khác để mình trở thành thụ động, biếng nhác.
- Bài học:
+ Nhắc nhở chúng ta đừng thờ ơ, ghẻ lạnh trước nỗi đau, thiếu may mắn của người khác.
Trái lại, phải biết hết lòng đùm bọc, nâng đỡ người sa cơ lỡ vận, giúp họ vượt qua bước khốn
cùng, thể hiện sự cao đẹp trong mối quan hệ giữa người với người.
+ Lòng nhân ái là đức tính mà mỗi người cần phải có để làm nền móng xây dựng một xã
hội tốt đẹp. Quay lưng hay ngoảnh mặt với nỗi đau của người khác là ích kỉ, vô nhân tính.

Đề bài: Có ý kiến cho rằng: “Tuổi trẻ cần trong sạch từ thể chất đến tinh thần, từ lời nói
đến việc làm”. Em có suy nghĩ gì về ý kiến trên?
- Giải thích:
+ Trong sạch về thể chất: Sự phát triển bình thường, đầy đủ về sức khỏe.
+ Trong sạch về tinh thần: Sự hoàn thiện về tinh thần, đó là đạo đức, văn hóa – xã hội, khoa
học – công nghệ, thẩm mĩ,...
+ Trong sạch từ lời nói đến việc làm:




Có sự thống nhất giữa lời nói và việc làm.
Cách sống, cách ứng xử phải có văn hóa.

- Chứng minh:
+ Có thể làm chủ được bản thân trước những cám dỗ, thử thách trong cuộc đời.
+ Tinh thần minh mẫn, sáng suốt trong một thân thể khỏe mạnh – đó là điều kiện tuyệt vời
để thực hiện ước mơ và hoài bão của chính bản thân.
+ Sự thống nhất giữa lời nói và việc làm sẽ tạo được uy tín và niềm tin cho tất cả mọi người
với chính bản thân mình.
23


- Bài học:
+ Có ý thức về vai trò của thể chất, tinh thần, lời nói, việc làm đối với tương lai và sự
nghiệp của chính mình.
+ Giữ gìn sức khỏe, rèn luyện thân thể thường xuyên.
+ Không ngừng trau dồi tri thức, bồi dưỡng đạo đức, kĩ năng, cách ứng xử.

Đề bài: Suy nghĩ của anh (chị) về tiết kiệm
- Giải thích:
+ Tiết kiệm là sử dụng một cách hợp lí, đúng mức của cải vật chất, thời gian, sức lực của
mình và của người khác.
+ Tiết kiệm là không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi (Hồ Chí Minh).
- Chứng minh: Vì sao phải tiết kiệm?
+ Đó là truyền thống của người Việt Nam.



Tấm gương sáng ngời: Vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc – Hồ Chí Minh.
Chọn đồ thì chọn những thứ “nồi đồng cối đá”, đồ hư thì sửa lại dùng chứ không
bao giờ vứt đi cả đống.

+ Đất nước ta còn nghèo, căn bệnh xài sang, sống ảo là tình trạng đáng phê phán ở giới trẻ
hiện nay.
- Bình luận:
+ Tiết kiệm phải được hình thành trong cuộc sống, nó phải trở thành một nền văn hóa tiết
kiệm.
+ Tiết kiệm ở mọi lúc, mọi nơi, mọi công việc.
+ Phê phán lối sống lãng phí. Tiết kiệm không phải là ki bo, tằn tiện, sống kham khổ.
- Bài học cho bản thân.

Đề bài: “Học vấn không chỉ là việc đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là con đường quan
trọng của học vấn” (“Bàn về đọc sách” – Chu Quang Tiềm)
Hãy trình bày suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên.
24


- Giải thích:
+ Học vấn: Những hiểu biết thu nhận được qua quá trình học tập. Có thể thu nhận tri thức
bằng nhiều cách: học tập ở thầy cô, bạn bè, gia đình, xã hội,...
+ Đọc sách là một con đường quan trọng vì sách là một kho tàng quý báu cất giữ di sản tinh
thần của nhân loại, sách ghi chép, lưu truyền mọi tri thức, mọi thành tựu của loài người qua các
thời đại.
- Chứng minh:
+ Đọc sách là con đường ngắn nhất, quan trọng nhất để tích lũy, nâng cao vốn tri thức.
+ Sách là người bạn tốt, luôn cần thiết cho con người mặc dù khoa học – kĩ thuật có phát
triển cao.
- Bài học:

+ Chọn lựa sách phù hợp với nhu cầu học tập.
+ Có phương pháp đọc sách khoa học (chọn cho tinh, đọc cho kĩ, có thói quan ghi chép
những điều quan trọng cơ bản)
+ Phê phán những trường hợp không chịu đọc sách để làm giàu vốn tri thức của mình hoặc
đọc những loại sách không có ích.

Đề bài: “Biết tự hào về bản thân là cần thiết nhưng biết xấu hổ còn quan trọng hơn”.
Suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên?
- Giải thích: Tầm quan trọng của việc biết xấu hổ, biết tự trọng và có ý thức về những yếu
kém, khiếm khuyết của mình.
- Chứng minh:
+ Tại sao “biết tự hào về bản thân là cần thiết”?


Người ta chỉ có thể tự hào khi có một đặc điểm, phẩm chất nào đó tốt đẹp, đáng



quý. Như vậy, tự hào là một thái độ tích cực giúp con người thêm tự tin, biết nâng
niu, trân trọng và gìn giữ, phát huy những phẩm chất, đặc điểm tốt đẹp ấy.
Một niềm tự hào chính đáng có sức mạnh động viên, cổ vũ con người trong cuộc
sống.

+ Tại sao “biết xấu hổ còn quan trọng hơn”?

25