Hoạch định chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững huyện càng long, tỉnh trà vinh

MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................... i
Lời cảm ơn ...................................................................................................................... ii
Danh mục ký hiệu, chữ viết tắt ..................................................................................... vii
Danh mục các bảng ...................................................................................................... viii
Danh mục các hình ......................................................................................................... ix
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................... 1
2. Mục tiêu ................................................................................................................... 2
3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................. 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3
5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 3
6. Kết cấu của luận văn................................................................................................ 9
7. Lược khảo tài liệu .................................................................................................... 9
8. Khung nghiên cứu ................................................................................................. 13
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN
VÀ NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG ............................................................................. 15
1.1 KHÁI NIỆM....................................................................................................... 15
1.1.1 Khái niệm hoạch định ................................................................................... 15
1.1.2 Khái niệm về chiến lược phát triển ............................................................... 16
1.1.3 Khái niệm về ngành kinh tế - xã hội ............................................................. 16
1.2 VAI TRÒ CỦA CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN.............................................. 17
1.2.1 Đối với Nhà nước ......................................................................................... 17
1.2.2 Đối với ngành kinh tế nói chung .................................................................. 17
1.3 NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG .......................................................................... 17
1.3.1 Khái niệm về nông nghiệp ............................................................................ 17
1.3.2 Quan niệm về nông nghiệp bền vững ........................................................... 18
1.3.3 Mục đích của nông nghiệp bền vững ............................................................ 19
1.3.4 Nguyên lý của nông nghiệp bền vững .......................................................... 19
1.3.5 Chỉ tiêu của phát triển nông nghiệp bền vững .............................................. 20
1.3.6 Điều kiện của phát triển nông nghiệp bền vững ........................................... 21

iii


1.3.7 Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp bền vững ..................... 22
1.3.8 Thách thức đối với sự phát triển nông nghiệp bền vững .............................. 23
CHƯƠNG 2: TRỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP HUYỆN CÀNG
LONG ........................................................................................................................... 25
2.1. NHỮNG ĐIỀU KIỆN CƠ BẢN ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN NÔNG
NGHIỆP ................................................................................................................... 25
2.1.1 Điều kiện tự nhiên......................................................................................... 25
2.1.2 Điều kiện về kinh tế ...................................................................................... 26
2.1.3 Điều kiện văn hóa - xã hội ............................................................................ 28
2.2 PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜNG BÊN TRONG ................................................. 29
2.2.1 Diện tích, năng suất và sản lượng ................................................................. 29
2.2.2 Tình hình sử dụng các nguồn lực.................................................................. 30
2.2.2.1 Dân số .................................................................................................... 30
2.2.2.2 Về số lượng: .......................................................................................... 30
2.2.2.3 Về chất lượng nguồn lao động, yếu tố người lao động .......................... 31
2.2.2.4 Thu nhập người lao động ....................................................................... 31
2.2.2.5 Việc làm và khả năng giải quyết việc làm.............................................. 32
2.2.2.6 Nguồn vốn đầu tư phát triển nông nghiệp ............................................. 32
2.2.3 Tổ chức sản xuất và liên kết kinh tế trong nông nghiệp ............................... 33
2.2.3.1 Sản xuất nông hộ .................................................................................... 33
2.2.3.2 Trang trại ............................................................................................... 33
2.2.3.3 Hợp tác xã .............................................................................................. 33
2.2.3.4 Tổ hợp tác .............................................................................................. 34
2.2.3.5 Liên kết trong sản xuất ........................................................................... 35
2.2.4 Cơ cấu và chất lượng sản phẩm nông nghiệp ...................................................36
2.2.5 Cơ sở hạ tầng chế biến sau thu hoạch ........................................................... 38
2.2.6 Áp dụng khoa học công nghệ ....................................................................... 39

2.2.7 Công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật và áp dụng vào sản xuất nông
nghiệp .................................................................................................................... 40
2.2.8 Khả năng ứng phó biến động giá thị trường ................................................. 40
2.2.9 Công tác tiếp thị quảng bá sản phẩm ............................................................ 41
2.2.10 Về phòng, chống thiên tai ........................................................................... 42
iv


2.2.11 Tham gia nông thôn mới ............................................................................. 42
2.3 PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜNG BÊN NGOÀI................................................... 43
2.3.1 Cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp và phát triển, nông thôn ........ 43
2.3.2 Chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp .............................................................. 43
2.3.3 Nhu cầu sử dụng nông sản sạch .................................................................... 44
2.3.4 Nhu cầu trong và ngoài nước ........................................................................ 45
2.3.5 Thị trường, thông tin và tính ổn định............................................................ 46
2.3.6 Chính sách trong nông nghiệp ...................................................................... 46
2.3.7 Dịch bệnh trên cây trồng vật nuôi................................................................. 48
2.3.8 Môi trường trong sản xuất nông nghiệp: ......................................................... 48
2.3.8.1 Môi trường nước .................................................................................... 48
2.3.8.2 Môi trường không khí............................................................................. 51
2.3.8.3 Môi trường đất ....................................................................................... 52
2.4 PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN NÔNG
NGHIỆP TẠI HUYỆN CÀNG LONG .................................................................. 52
2.4.1 Cơ sở cho điểm mức độ quan trọng .............................................................. 53
2.4.2. Cơ sở cho điểm phân loại ............................................................................ 54
2.4.3 Ma trận các yếu tố bên trong (IFE) ............................................................... 54
2.4.4 Đánh giá chung về môi trường bên trong ..................................................... 55
2.4.5 Các điểm mạnh (S) của ngành là .................................................................. 55
2.4.6 Các điểm yếu (W) của ngành là .................................................................... 55
2.4.7 Ma trận các yếu tố bên ngoài ........................................................................ 56

2.4.8 Đánh giá chung về môi trường bên ngoài..................................................... 56
2.4.9 Những cơ hội (O) của ngành Nông nghiệp................................................... 56
2.4.10 Những đe dọa (T) của ngành ...................................................................... 57
CHƯƠNG 3: LỰA CHỌN CHIẾN LƯỢC VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP THỰC
HIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN VỮNG HUYỆN
CÀNG LONG, TỈNH TRÀ VINH ĐẾN NĂM 2025 ................................................ 58
3.1 TẦM NHÌN, SỨ MỆNH, MỤC TIÊU ............................................................. 58
3.1.1 Tầm nhìn ....................................................................................................... 58
3.1.2 Sứ mệnh ........................................................................................................ 58
3.1.3 Mục tiêu phát triển đến năm 2025 ................................................................ 58
v


3.1.3.1 Mục tiêu tổng quát ................................................................................. 58
3.1.3.2 Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... 58
3.2 CƠ SỞ HOẠCH ĐỊNH CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP BỀN
VỮNG TẠI HUYỆN CÀNG LONG, TỈNH TRÀ VINH..................................... 58
3.2.1 Dự báo chung ................................................................................................ 58
3.2.2 Phân tích điểm điểm mạnh – điểm yếu; cơ hội – thách thức:....................... 59
3.3 HOẠCH ĐỊNH VÀ LỰA CHỌN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NÔNG
NGHIỆP BỀN VỮNG TẠI HUYỆN CÀNG LONG, TỈNH TRÀ VINH........... 61
3.3. 1 Cơ sở cho điểm mức độ hấp dẫn .............................................................. 61
3.3.2 Cơ sở cho điểm phân loại ......................................................................... 62
3.3.3 Ma trận QSPM nhóm S-O ......................................................................... 62
3.3.4 Ma trận QSPM nhóm S-T.......................................................................... 63
3.3.5 Ma trận QSPM nhóm W-O........................................................................ 64
3.3.6 Ma trận QSPM nhóm W-T ........................................................................ 65
3.4 GIẢI PHÁP THỰC HIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
BỀN VỮNG HUYỆN CÀNG LONG, TỈNH TRÀ VINH ................................... 66
3.4.1 Nhóm giải pháp thực hiện “ chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững về

kinh tế” ................................................................................................................... 66
3.4.2 Nhóm giải pháp thực hiện “chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững về xã
hội”......................................................................................................................... 70
3.4.3 Nhóm giải pháp thực hiện “chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững về
môi trường” ............................................................................................................ 72
PHẦN KẾT LUẬN ...................................................................................................... 75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 77
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
BVTV

: Bảo vệ thực vật

BBĐKH

: Biến đổi khí hậu

PTBV

: Phát triển bền vững

EFE

: External Factor Evaluation Matrix (Ma trận các yếu tố bên ngoài)

HTX

: Hợp tác xã

IFE

: Internal Factor Evaluation Matrix (Ma trận các yếu tố bên trong)

O

: Opportunities (Cơ hội)

QSPM

: Quantitative Strategic Planning Matrix (Ma trận hoạch định chiến lược)

S

: Strengths (Điểm mạnh)

SWOT

: Ma trận SWOT (điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, đe dọa)

NN & PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn
NTM

: Nông thôn mới

T

: Threats (Đe dọa)

TBND

: Trưởng ban nhân dân

W

: Weaknesses (Điểm yếu)

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu bảng
Bảng 1
Bảng 2

Nội dung
Cỡ mẫu đối tượng cần khảo sát – nhóm lãnh đạo ban ngành
huyện
Lãnh đạo phụ trách kinh tế 14/14 xã –thị trấn, cán bộ nông
nghiệp xã – thị trấn

Trang
5

5

Bảng 3

Đối tượng cần khảo sát – nhóm đại diện người dân

5

Bảng 4

Ma trận bên trong (IFE)

6

Bảng 5

Ma trận bên ngoài (EFE)

7

Bảng 6

Ma trận QSPM

8

Bảng 2.1

Vốn đầu tư cơ bản của nhà nước trên địa bàn huyện

32

Bảng 2.2

Ma trận đánh giá các yếu tố bên trong (IFE)

54

Bảng 2.3

Ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài (EFE)

56

Bảng 3.1

Ma trận SWOT

59

Bảng 3.2

Ma trận QSPM nhóm S - O

62

Bảng 3.3

Ma trận QSPM nhóm S - T

63

Bảng 3.4

Ma trận QSPM nhóm W- O

64

Bảng 3.5

Ma trận QSPM nhóm W- T

65

viii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Số hiệu hình
Hình 1

Tên hình
Khung nghiên cứu đề tài

Trang
13

ix


PHẦN MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Nông nghiệp, nông dân, nông thôn có vị trí chiến lược quan trọng trong phát

triển kinh tế của vùng và địa phương, đặc biệt là những vùng chuyên canh sản xuất nông
nghiệp. Mục tiêu của quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn là không ngừng nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần của dân cư nông thôn trên cơ sở công nghiệp hóa, hiện
đại hóa nông nghiệp là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, trong đó phát triển sản xuất nông
nghiệp là then chốt, xây dựng nông thôn mới là căn bản, nông dân giữ vai trò chủ thể.
Có thể nói nông nghiệp nước ta đang đối mặt với một loạt thách thức, trong đó
phải kể đến sự gia tăng dân số, biến đổi khí hậu, cuộc chạy đua sử dụng nguyên liệu
sạch, quá trình đô thị hóa, sự khan hiếm đất nông nghiệp và lực lượng lao động dần dần
ít đi....tất cả đều ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển của nông nghiệp. Tuy nhiên,
nông nghiệp Việt Nam vẫn luôn là khu vực yếu thế và dễ bị tổn thương nhất trước những
tác động suy thoái toàn cầu, trước thiên tai và biến động thất thường của thị trường.
Đứng trước khó khăn và thách thức đặt ra cho ngành nông nghiệp, đòi hỏi ngành nông
nghiệp phải tự tìm lối ra cho chính mình để phát huy hết thế mạnh và tiềm năng của
ngành, hạn chế thách thức và tận dụng cơ hội cho sự phát triển bền vững của ngành nông
nghiệp trong tương lai.
Phát triển nông nghiệp luôn được coi là vấn đề then chốt, quyết định sự thành công
của quá trình phát triển kinh tế - xã hội, cùng với sự phát triển chung của cả nước, nông
nghiệp huyện Càng Long đã và đang phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hình
thành một số vùng nông sản hàng hóa tập trung. Tuy nhiên nhìn chung kinh tế của huyện
đạt được tốc độ phát triển nhưng chưa bền vững, chưa hiệu quả, chưa khai thác hết tiềm
năng của huyện, chưa thật sự bảo vệ môi trường, việc ứng dụng khoa học công nghệ,
phát triển công nghệ cao vào sản xuất chưa rộng khắp, giống lúa kém chất lượng còn
chiếm tỷ lệ cao, giá lúa thấp, còn nhiều bất cập. Tình trạng giá cả, thị trường không ổn
định, bấp bênh, thiếu dự báo, quy hoạch, định hướng; sản xuất nông nghiệp còn tiềm ẩn
nhiều rủi ro; dịch bệnh gia súc, gia cầm tiềm ẩn nguy cơ bùng phát nguyên nhân là đầu
tư dàn trải, chưa có trọng tâm trọng điểm, do đó nguồn lực bị phân tán, không phát huy
được hiệu quả.
Điều này xuất phát từ một thực trạng chung, đó là huyện chưa xây dựng được một
chiến lược dài hạn, qua đó xác định những lĩnh vực trọng tâm để đầu tư nhằm đem lại
1

tăng trưởng cao cho ngành, tăng sức cạnh tranh, phát triển sao cho thật hiệu quả, bền
vững và ổn định. Xuất phát từ yêu cầu trên, cần xây dựng chiến lược phát triển của
ngành dựa trên những ưu thế nổi trội của huyện, tác giả đã chọn đề tài: “Hoạch định
chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh” làm
đề tài nghiên cứu cho mình.
Với quan điểm “nghiên cứu khoa học phải gắn liền với thực tiễn, những kết quả
nghiên cứu muốn được nhanh chóng ứng dụng vào thực tiễn thì người làm khoa học nên
quan sát thực tế trong những vấn đề xảy ra. Nên tự đặt câu hỏi cho sự vật: Tại sao là thế
này mà không là thế kia? Có cách nào tốt hơn không? Hiện tại là thế này nhưng rồi
tương lai có còn như thế không?...” nên tác giả cố gắng tìm ra giải pháp, chiến lược
thiết thực biến khó khăn nhiều thành khó khăn ít, khó khăn ít thành bình thường.
Tác giả đã đang công tác trong ngành nông nghiệp 10 năm, hiểu được vất vả
của người dân trong sản xuất vất vả mà lợi nhuận thấp, gặp nhiều rủi ro, tác giả mong
muốn đem sức mình, một phần nào đó gúp đỡ người dân quê mình, ngành Nông nghiệp
huyện nhà đã phát triển, càng phát triển bền vững hơn trong những năm tới, vận dụng
lý thuyết tác giả đã được các Thầy, Cô hướng dẫn để ứng dụng vào thực tiễn giải quyết
được nhiều vấn đề nảy sinh phức tạp trong ngành Nông nghiệp.
Với hy vọng những nghiên cứu của luận văn không chỉ đóng góp về mặt lý luận
và thực tiễn trong việc hoạch định chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững huyện
Càng Long trong giai đoạn hiện nay, mà còn đưa ra một số định hướng cũng như giải
pháp khuyến nghị để các nhà lãnh đạo có thể cân nhắc, tham khảo vận dụng vào thực
tiễn phát triển nông nghiệp bền vững mà còn tạo động lực đưa huyện Càng Long trở
thành huyện có nền nông nghiệp bền vững vào năm 2025.
2. MỤC TIÊU
2.1. Mục tiêu chung
Hoạch định chiến lược phát triển phát triển nông nghiệp bền vững huyện Càng
Long, tỉnh Trà Vinh đến năm 2025.
2.2 Mục tiêu cụ thể

Mục tiêu 1: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về chiến lược, chiến lược phát triển và
nông nghiệp bền vững.
Mục tiêu 2: Đánh giá thực trạng ngành nông nghiệp huyện Càng Long trong việc
phát triển ngành nông nghiệp nói chung, xác định cơ hội, đe dọa, điểm mạnh, điểm yếu
và các nguyên nhân của những hạn chế trong quá trình phát triển ngành nông nghiệp.
2


Mục tiêu 3: Hoạch định chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững và đề ra giải
pháp cho huyện Càng Long đến năm 2025.
3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Thực trạng ngành nông nghiệp hiện nay tác động như thế nào đến quá trình phát
triển ngành nông nghiệp nói riêng và phát triển kinh tế xã hội của huyện nói chung ?
Những điểm mạnh, điểm yếu của ngành nông nghiệp ở huyện Càng Long là gì?
Nhận định cơ hội và thách thức đối với ngành nông nghiệp ở huyện Càng Long
như thế nào?
Lựa chọn chiến lược ưu tiên và định hướng giải pháp phát triển ngành nông
nghiệp ở huyện Càng Long đến năm 2025 thế nào là phù hợp, khai thác hết hiệu quả
tiềm năng của địa phương và phát triển một cách bền vững ?
4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tập trung phân tích môi trường hoạt động
ngành nông nghiệp, từ đó hoạch định chiến lược phát triển nông nghiệp bền vững của
huyện Càng Long đến năm 2025.
Đối tượng khảo sát: đề tài phỏng vấn 30 chuyên gia am hiểu lĩnh vực hoạt động
của ngành nông nghiệp.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi về nội dung: tập trung nghiên cứu những giải pháp tăng hiệu quả phát
triển nông nghiệp theo hướng bền vững: bền vững về kinh tế, bền vững về xã hội, bền
vững về môi trường.

Phạm vi về không gian: huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh.
Phạm vi về thời gian:
- Nghiên cứu các thông tin, dữ liệu thực tế của huyện Càng Long từ 2010 đến 2015.
- Các số liệu phỏng vấn, điều tra khảo sát được thực hiện năm 2017. Giải pháp
đến năm 2025.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5.1. Phương pháp thu thập số liệu
Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp: là phương pháp thu thập dữ liệu tại
bàn. Dữ liệu có được thông qua việc thống kê, ghi nhận thông tin có sẵn được cung cấp
bởi các nguồn tài liệu có sẵn.
3


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Đặng Thị Á (2011), Phát triển bền vững nông nghiệp thành phố Đà Nẵng, luận
văn thạc sĩ chuyên ngành kinh tế phát triển, Đại học Đà Nẵng.

2.

Chi cục Thống kê huyện Càng Long (2015), Niên giám thống kê (2011 – 2015)
Chi cục Thống kê huyện Càng Long.

3.

Nguyễn Thị Liên Diệp, Phạm văn Nam (2014), Chiến lược & chính sách kinh
doanh, Nhà xuất bản Hồng Đức.

4.

Nguyễn Thị Liên Diệp, Phạm Văn Nam (2014), Chiến lược và chính sách kinh
doanh, Nhà xuất bản Hồng Đức.

5.

Hà Anh Đức (2011), Nghiên cứu giải pháp Phát triển nông nghiệp bền vững tại
các xã nghèo của huyện Sóc Sơn, Hà Nội, luận văn thạc sĩ chuyên ngành kinh
tế Nông nghiệp, Đại học Nông nghiệp Hà Nội.

6.

Fred R.David (2006), Khái luận về quản trị chiến lược, Nhà xuất bản Thống kê.

7.

Phước Minh Hiệp (2016), Quản trị chiến lược nâng cao, Tài liệu giảng dạy.

8.

Trương Quang Học (2011), Phát triển bền vững – chiến lược phát triển toàn
cầu thế kỷ XXI, trung tâm nghiên cứu Tài Nguyên và Môi Trường, Đại học
quốc gia Hà Nội.

9.

Trần Thùy Phương, Chính sách phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Ixrael Viện nghiên cứu Châu Phi và Trung Đông nghiên cứu.

10. Sở Tài Nguyên – Môi trường (2017), Báo cáo tổng hợp “Đề án cải tạo phục hồi
các tuyến kênh mương đoạn sông đang bị ô nhiễm, suy thoái môi trường trên

địa bàn Tỉnh Trà Vinh.
11. Trần Nhân Tông (2015), Xây dựng chiến lược phát triển nông nghiệp huyện Duy
Xuyên, tỉnh Quảng Nam, luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh, Trường Đại
Học Quốc gia Hà Nội.
12. Nguyễn Đình Thọ (2011), Phương pháp nghiên cứu khoa học trong kinh doanh,
Nhà xuất bản Lao động Xã hội.

77