TIỂU LUẬN tìm HIỂU về VAI TRÒ của GIAI cấp CÔNG NHÂN TRONG nền KINH tế TRI THỨC HIỆN NAY

Sự nghiệp đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh
đạo hơn 30 năm qua đã đem lại những thành tựu hết sức to lớn và có ý
nghĩa thời đại. Đời sống của nhân dân không ngừng được cải thiện. Nền
kinh tế liên tục phát triển năm sau cao hơn năm trước. Tình hình chính trị
- xã hội ngày càng ổn định. Quốc phòng, an ninh được giữ vững. Vị thế
nước ta trên trường quốc tế ngày một được nâng cao. Đây là kết quả tổng
hợp của nhiều lực lượng, nhiều yếu tố dưới sự lãnh đạo đầy bản lĩnh và sáng
tạo của Đảng ta. Trong những lực lượng và các yếu tố ấy, có vai trò của giai
cấp công nhân.
Suốt quá trình cách mạng nước ta, từ khi Đảng cộng sản Việt Nam ra
đời và lãnh đạo, giai cấp công nhân nước ta cũng không ngừng trưởng thành
và là lực lượng cơ bản làm nên những thắng lợi “có ý nghĩa lịch sử”. Đảng
ta là đội tiên phong của giai cấp công nhân, mang bản chất giai cấp công
nhân, Đảng của dân tộc và nhân dân lao động. Đảng dựa vào giai cấp công
nhân, dựa vào khối đại đoàn kết toàn dân tộc để lãnh đạo cách mạng, đánh
thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ giành lại thắng lợi vẻ vang cho dân tộc.
Suốt chặng đường đầy gian nan thử thách ấy, giai cấp công nhân nước ta đã
được tôi luyện và trưởng thành về mọi mặt, xứng đáng là lực lượng nòng
cốt của khối liên minh công nông, trí thức vững chắc.
Trong sự nghiệp đổi mới đặt ra cho giai cấp công nhân những tình
huống mới, những đòi hỏi mới, những thử thách mới phải vượt qua. Đây
thực sự cũng là giai đoạn cách mạng đầy cam go đối với Đảng, với dân tộc,
với các tầng lớp nhân dân ta, trong đó có giai cấp công nhân. Để có được
những thành tựu nêu trên, Đảng ta, nhân dân ta đã vượt lên mọi thách thức,
chủ động phát huy những truyền thống cách mạng của một dân tộc anh
hùng, vượt ra khỏi những tình huống hiểm nguy. Giai cấp công nhân nước ta
trong quá trình ấy, một mặt đã phát huy bản chất cách mạng của mình, đi


2

đầu trong sự nghiệp đổi mới, góp phần tạo nên những thắng lợi, mặt khác
cũng không ngừng được trưởng thành và phát triển toàn diện. Vì vậy nghiên
cứu, tìm hiểu về vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam trong công cuộc
đổi mới vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong điều
kiện hiện nay, nhằm khẳng định hơn nữa tính khoa học và cách mạng của
học thuyết Mác - Lênin về giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của nó
trong thời đại ngày nay, góp phần đấu tranh, bác bỏ những luận điệu sai trái
nhằm phủ nhận vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam nói riêng, giai cấp
công nhân quốc tế nói chung trong điều kiện hiện nay.
Khi tiến hành công cuộc đổi mới, chúng ta chuyển từ nền kinh tế
hành chính, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa. Sự tồn tại nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, với nhiều hình
thức sở hữu trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, là
điều kiện khách quan, buộc giai cấp công nhân phải thích nghi và họ đã
thể hiện những bản lĩnh cách mạng của mình.
Mặc dù tình hình trong nước và thế giới có nhiều khó khăn, diễn biến
phức tạp, nhưng giai cấp công nhân thông qua đội tiên phong của mình là
Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra cương lĩnh chính trị đúng đắn và các định
hướng chính sách thích hợp, chèo lái con thuyền cách mạng nước ta vượt
qua cơn khủng hoảng chính trị - xã hội của đất nước để tồn tại và phát triển.
Trên thực tế những năm qua, Đảng ta - đội tiền phong của giai cấp công
nhân đã quán triệt sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh,
đi sâu nghiên cứu, tìm ra con đường đi đúng đắn, đầy sáng tạo cho công
cuộc đổi mới giữ vững mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội. Giai cấp công nhân thông qua đội tiền phong của mình đã dẫn dắt toàn
xã hội thực hiện các nhiệm vụ đổi mới theo phương châm phát triển kinh tế
là trọng tâm, xây dựng Đảng là then chốt, phát triển văn hóa là nền tảng tinh


3

thần của xã hội. Giai cấp công nhân đã phát huy vai trò của mình trên tất cả
các lĩnh vực của đời sống, khẳng định được vai trò to lớn trong tiến trình
phát triển của đất nước, góp phần thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam đã được khẳng định trong các
văn kiện của Đảng, được luật hóa trong Hiến pháp và các bộ luật liên quan.
Nghị quyết Trung ương 6 khóa X, Đảng ta xác định: giai cấp công nhân Việt
Nam là “giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng
Cộng sản Việt Nam; giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến;
giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, lực lượng đi
đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước…” 1. Cương
lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung,
phát triển năm 2011) tiếp tục khẳng định: “Xây dựng giai cấp công nhân
Việt Nam lớn mạnh cả số lượng và chất lượng, là giai cấp lãnh đạo cách
mạng thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam, giai cấp tiên
phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội” 2. Như vậy vai trò của
giai cấp công nhân Việt Nam không hề suy giảm mà còn được đề cao đối
với sự phát triển của đất nước.
Với cách tiếp cận một cách tổng thể, vai trò của giai cấp công nhân
Việt Nam trong điều kiện hiện nay được thể hiện trên một số nội dung cơ
bản sau:
Một là, giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam vẫn là giai cấp duy nhất
th«ng qua §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o sù nghiÖp c«ng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc hiện nay.
“§¶ng Céng s¶n lµ ®éi tiªn phong cña giai cÊp c«ng
nh©n ViÖt Nam, ®¹i biÓu trung thµnh lîi Ých cña giai cÊp
1
2

ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị lần thứ 6 BCHTW khóa X, Nxb CTQG, H. 2008, tr. 47
ĐCSVN, Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 75


4

công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đảng
bao gồm những đại biểu u tú nhất của giai cấp, là đội tiên
phong, là bộ phận tham mu chiến đấu, là lãnh tụ chính trị
của giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân là cơ sở chính
trị, xã hội của Đảng, lực lợng nòng cốt trong khối liên minh giữa
giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức,
trong khối đại đoàn kết dân tộc. Việc giai cấp công nhân
thông qua Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo sự nghiệp cách
mạng và sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc
không phải là sự áp đặt vô căn cứ mà vai trò và vị trí đó do
chính lịch sử khách quan của cách mạng Việt Nam quy định.
Lịch sử cách mạng Việt Nam đã chứng minh rằng: trớc
khi giai cấp công nhân và đảng tiền phong của nó bớc lên vũ
đài chính trị và nắm quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam,
phong trào cách mạng nớc ta đứng trớc khủng hoảng lớn về đờng lối cứu nớc. Các giai tầng khác trong xã hội Việt Nam
không đủ sức lãnh đạo cách mạng, nhân dân ta chịu sự đàn
áp dã man của đế quốc thực dân và tay sai bán nớc, chỉ
đến khi Chủ tịch Hồ Chí Minh tìm ra con đờng cứu nớc là
chủ nghĩa Mác - Lênin với đờng lối cách mạng đúng đắn thì
cách mạng Việt Nam mới từng bớc đánh đổ thực dân xâm lợc, xây dựng một nớc Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc
lập, dân chủ và cuộc sống tự do.
Trong giai đoạn mới của cách mạng nớc ta, xét về tơng
quan lực lợng xã hội giai cấp công nhân vẫn là giai cấp lãnh
đạo cách mạng, mà không có một giai tầng nào có thể thay

thế đợc. Trí thức Việt Nam có vai trò hết sức quan trọng


5

trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
nhng trí thức không thể là giai cấp lãnh đạo cách mạng Việt
Nam. Bi trớ thc khụng phi l mt giai cp, vi l ú, trớ thc khụng cú h
t tng riờng. Đội ngũ trí thức Việt Nam, h trí thức của giai cấp
công nhân Việt Nam, đứng trên lập trờng của giai cấp công
nhân, theo đờng lối chính trị của giai cấp công nhân Việt
Nam, đã và đang có những đóng góp hết sức to lớn vào sự
phát triển của đất nớc. Vai trò ấy cần phải đợc khẳng định
một cách rõ ràng rằng: không có trí thức không thể xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản,
cũng nh hiện nay, không thể hoàn thành sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc nếu không có trí thức. Nhng lãnh đạo quá trình ấy vẫn phải là giai cấp công nhân
thông qua chính đảng của nó là Đảng Cộng sản Việt Nam. Đơng nhiên, trong điều kiện phát triển nhanh chóng của kinh
tế tri thức, khi khoa học đang trở thành lực lợng sản xuất trực
tiếp thì bản thân giai cấp công nhân và Đảng của nó phải
không ngừng tự vơn lên trình độ cao của trí tuệ để đảm
đơng một cách xứng đáng vai trò của mình, nhất là trong
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc. Mặt khác,
giai cấp công nhân thông qua Đảng lãnh đạo phải đặc biệt
chú trọng xây dựng đội ngũ trí thức, có chính sách thu hút
trí thức tạo điều kiện cho tri thức phục vụ sự nghiệp cách
mạng, phục vụ lợi ích xã hội và của dân tộc, thực hiện thành
công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

6

Về vai trò to lớn của giai cấp công nhân đối với vấn đề lãnh đạo cách
mạng Việt Nam, Nghị quyết Hội nghị T.Ư 6 (khóa X) khẳng định: “Giai cấp
công nhân nước ta có sứ mệnh lịch sử to lớn: Là giai cấp lãnh đạo cách mạng
thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam; giai cấp đại diện cho
phương thức sản xuất tiên tiến; giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng
chủ nghĩa xã hội, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh; lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp
nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng”.
Trong mối quan hệ với Đảng Cộng sản Việt Nam, hay rộng hơn là hệ
thống chính trị xã hội chủ nghĩa ở nước ta, giai cấp công nhân là cơ sở chính
trị - xã hội nòng cốt của Đảng và cả hệ thống chính trị, là giai cấp đóng vai trò
quan trọng vào quá trình đổi mới và hoàn thiện hệ thống chính trị xã hội chủ
nghĩa. Sự ủng hộ và tham gia tích cực của đội ngũ công nhân ở doanh nghiệp là
điều kiện quan trọng trong xây dựng và phát triển tổ chức công đoàn, Đảng và
các đoàn thể chính trị - xã hội khác ở cơ sở. Mặt khác, sự lớn mạnh của các tổ
chức công đoàn và các đoàn thể chính trị - xã hội khác ở cơ sở là “cầu nối”
giữa công nhân và hệ thống chính trị. Giai cấp công nhân là nguồn bổ sung lực
lượng ưu tú cho Đảng, Nhà nước và các đoàn thể xã hội. Họ tham gia ý kiến
với Đảng, Nhà nước để xác lập chủ trương xây dựng, hoàn thiện hệ thống
chính sách, pháp luật. Thông qua đó, mối quan hệ giữa giai cấp công nhân với
hệ thống chính trị được cũng cố, tăng cường. Giai cấp công nhân thực hiện
công bằng xã hội thông qua việc thực hiện lợi ích của công nhân, bảo đảm sự
tương ứng giữa cống hiến và hưởng thụ, giữa nghĩa vụ, trách nhiệm với quyền


7

li; gia lao ng v tr cụng; gia vai trũ thc tin ca cụng nhõn vi a v
kinh t, chớnh tr ca h trong i sng.
Hai l, giai cp cụng nhõn l lc lng c bn, ch yu, cú vai trũ to
ln trong nn kinh t quc dõn. Giai cấp công nhân là "con đẻ của
nền đại công nghiệp", là một trong những yếu tố cơ bản
nhất của lực lợng sản xuất. Vì vậy, sự phát triển và hoàn
thiện về mọi mặt của giai cấp công nhân sẽ tác động trở lại
tạo điều kiện thúc đẩy nền công nghiệp phát triển mạnh mẽ.
Giai cấp công nhân Việt Nam là lực lợng chủ yếu, cú vai
trũ to ln trong nn kinh t quc dõn, trc tip l đi đầu trong sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bởi lẽ, họ là lực l ợng
có mặt trong mọi ngành, mọi thành phần kinh tế, mọi cơ
sở sản xuất kinh doanh, trong những trung tâm kinh tế
quan trọng, trong những lĩnh vực kinh tế then chốt của
đất nớc. S nghip i mi ca t nc muốn thành công đòi hỏi
phải hội tụ nhiều yếu tố khách quan, chủ quan nh: đờng
lối, chính sách phát triển kinh tế đúng đắn phù hợp điều
kiện trong nớc và quốc tế; có vốn, khoa học - kỹ thuật công
nghệ hiện đại, tài nguyên thiên nhiên, thông tin... trong
những điều kiện, yếu tố ấy thì ngời công nhân có vai trò
quan trọng nhất. Không ai có thể thay thế đợc ngời công
nhân trong quá trình sản xuất. Máy móc dù có hiện đại
đến mấy, dù có thể là những rô bốt thông minh cũng đều
do con ngời sáng tạo ra và chỉ hoạt động đợc nhờ có sự vận
hành và điều khiển bởi bàn tay, khối óc của ngời công
nhân. Thực tế trong những năm đổi mới đã chứng tỏ giai


8

cấp công nhân là lực lợng tiên phong trong sản xuất vật
chất.
Hin nay, mc dự v s lng giai cp cụng nhõn chim t l khụng ln
trong tng s dõn c (khong 8 n 10%) v khong trờn 13% lao ng xó
hi, nhng ội ngũ của họ ngày càng đợc bổ sung những ngời
lao động có trình độ học vấn và tay nghề ngày càng cao,
thích ứng với cơ chế thị trờng, tiếp cận nhanh với khoa học
tiên tiến, công nghệ hiện đại, có nhiều phát minh, sáng
kiến có giá trị kinh tế cao đợc áp dụng trực tiếp vào sản
xuất, góp phần quyết định vào việc thực hiện thắng lợi đ ờng lối đổi mới của Đảng. Họ vẫn là lực lợng sản xuất tiên
tiến nhất của xã hội, đang nắm giữ những cơ sở vật chất
kỹ thuật quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Kết quả
lao động của họ ảnh hởng trực tiếp đến phát triển sản
xuất, tăng trởng kinh tế và đến đời sống hàng ngày của
toàn xã hội. Với 40% tổng sản phẩm xã hội, bảo đảm hơn
60% ngân sách, gần 70% GDP, họ vẫn đã và đang là lực lợng đi đầu trong công cuộc kiến tạo đất nớc.
Xuất phát từ vị trí trong lực lợng sản xuất, từ vai trò
trong tiến trình cách mạng Đảng ta đã chỉ rõ: "Giai cấp
công nhân Việt Nam thông qua Đảng tiên phong của mình
đã lãnh đạo cách mạng nớc ta trong hơn nửa thế kỷ qua,
ngày nay đang đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa". Vì vậy, Đại hội đại biểu toàn quốc lần VIII ca
Đảng ta đã định hớng: Đối với giai cấp công nhân coi trọng
phát triển về số lợng và chất lợng, nâng cao giác ngộ và bản
lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp, thực hiện


9

trí thức hóa công nhân, nâng cao năng lực ứng dụng và

sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất chất lợng và
hiệu quả ngày càng cao, xứng đáng là lực lợng đi đầu trong
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc và vai trò
lãnh đạo cách mạng trong thời kỳ mới. Đây là một trong những
nội dung quan trọng, một đòi hỏi khách quan của sự nghiệp
cách mạng trong thời kỳ đổi mới.
Giai cp cụng nhõn Vit Nam cũn i u trong lao ng sỏng to xõy
dng t nc. Chỳng ta t ho v s thay i b mt kinh t - xó hi ca
t nc vi nhng thnh tu kinh t, vn húa, cỏc c s h tng m hng
trm nm trc õy vỡ nhiu nguyờn nhõn, chỳng ta cha lm c. ú l
nhng cụng trỡnh ụ th húa vi cỏc khu dõn c, nh cao tng, cỏc siờu th,
ng giao thụng, h thng in nc, dch v... tuy cũn nhiu bt cp nhng
ó to nờn din mo mi vi nhng s khang trang ca nú. H thng ng
giao thụng quc gia, ng xuyờn Vit dc dóy Trng Sn hựng v; ng
in 500KV xuyờn quc gia; h thng cu cng sõn bay hin i vt sụng,
vt bin vt i dng trc õy ớt ai ng ti. Cụng nghip in t, tin hc
khai khoỏng, húa cht, khai thỏc du khớ v.v.. tuy non tr nhng rt cng
trỏng, tt c u úng vai trũ tr ct ca nn kinh t quc dõn.
i ng cụng nhõn Vit Nam cú mt trong tt c cỏc lnh vc sn xut,
cỏc thnh phn, cỏc ngnh kinh t. H luụn l ngi nm gi nhng thnh
tu khoa hc k thut, cụng ngh tiờn tin, hin i, a vo sn xut cụng
nghip, nõng cao nng sut lao ng xó hi, to khi lng sn phm cao
nht cho nn kinh t quc dõn. Thc t ny trỏi ngc vi nhn nh ca
mt s ngi cho rng vai trũ ca giai cp cụng nhõn ngy cng gim i
trong xó hi hin i. T ú h mun h thp v i n th tiờu vai trũ lónh
o ca giai cp cụng nhõn Vit Nam i vi cỏch mng Vit Nam.


10

Quỏ trỡnh chuyn bin ca nn kinh t nc ta theo hng cụng nghip hin
i l quỏ trỡnh giai cp cụng nhõn phỏt trin v s lng v cht lng. Mt khỏc,
S ln mnh ca giai cp cụng nhõn l mt iu kin tiờn quyt bo m thnh
cụng ca cụng cuc i mi, cụng nghip húa, hin i húa t nc 3
Ba l, giai cấp công nhân Vit Nam là nhân tố đảm bảo
cho việc giữ vững ổn định chính trị - xã hội là chỗ dựa
vững chắc của Đảng và Nhà nớc.
Giai cấp công nhân không những là lực lợng lãnh đạo, đi
đầu trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa mà nó
còn là cơ sở chính trị - xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam,
là chỗ dựa vững chắc của Đảng và Nhà nớc, là hạt nhân của
khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức và khối đại
đoàn kết toàn dân tộc là nhân tố cơ bản giữ vững ổn
định chính trị xã hội.
Đa số công nhân Việt Nam vững vàng về chính trị t tởng, tin tởng vào đờng lối lãnh đạo của Đảng, mục tiêu chủ
nghĩa xã hội, kiên quyết ủng hộ công cuộc đổi mới, kiên cờng
phấn đấu và đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa. Trong suốt tiến trình cách mạng, giai cấp công nhân
Việt Nam thực sự là lực lợng tiên phong bảo vệ Đảng, bảo vệ
Tổ quốc xó hi ch ngha, không chấp nhận đa nguyên chính
trị, đa đảng đối lập và cũng là lực lợng đi tiên phong trong
mặt trận đấu tranh chống tiêu cực và các tệ nạn xã hội, có vai
trò to lớn trong giữ vững ổn định chính trị, trật tự và an
toàn xã hội.

3

CSVN, Vn kin Hi ngh ln th 6 BCHTW khúa X, Nxb CTQG, H. 2008, tr. 47

11

các cơ sở sản xuất, giai cấp công nhân tích cực tham
gia trong các lực lợng kiểm tra, kiểm soát, giám sát các hoạt
động kinh tế, phân phối lu thông, phát hiện nhiều vụ tham
ô, tham nhũng, cố tình làm sai chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nớc. H l lc lng tớch cc, kiờn quyt i tiờn phong trong
mt trn u tranh chng tiờu cc, tham nhng v cỏc t nn xó hi. Bên
cạnh đó, giai cấp công nhân còn là lực lợng quan trọng trong
xây dựng nền quốc phòng toàn dân đặc biệt là trong việc
xây dựng nền công nghiệp quốc phòng - yếu tố quan trọng
của lực lợng vũ trang nhân dân.
Vi tớnh cỏch l lc lng lao ng tin b, i din cho phng thc
sn xut tiờn tin, cú t chc k lut cht ch, giai cp cụng nhõn Vit Nam
rt nhy cm chớnh tr, khụng hoang mang dao ng, luụn cnh giỏc vi mi
õm mu, th on ca k ch, kiờn quyt u tranh lm tht bi mi õm mu
"din bin hũa bỡnh", gi vng mc tiờu lý tng c lp dõn tc v ch ngha
xó hi; kiờn nh con ng i lờn ch ngha xó hi. Giai cp cụng nhõn luụn
chm lo xõy dng bo v ng, bo v Nh nc, bo v ch xó hi ch
ngha, bo v khi liờn minh giai cp cụng nhõn, giai cp nụng dõn v tng
lp trớ thc
Cũng cần nói thêm rằng, khi bàn tới vai trò của giai cấp
công nhân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
không đồng nghĩa với việc phủ nhận vai trò của các doanh
nghiệp Việt Nam. Thực tiễn quá trình đổi mới Việt Nam đã
khẳng định sự đóng góp của các doanh nghiệp Việt Nam ở
mọi khu vực kinh tế là rất lớn. Song xét đến cùng lực lợng sản
xuất trực tiếp, đóng góp vào tăng trởng kinh tế đất nớc
không ai khác chính là giai cấp công nhân và đội ngũ doanh

12

nhân Việt Nam cũng đợc hình thành và phát triển trong thời
kỳ đổi mới do Đảng của giai cấp công nhân lãnh đạo.
Nh vy, vai trũ ca giai cp cụng nhõn Vit Nam trong s nghip i
mi hin nay c th hin trờn tt c cỏc lnh vc: kinh t, chớnh tr, vn húa,
xó hi v u tranh phũng chng õm mu din bin hũa bỡnh ca cỏc th
lc thự ch. Tuy nhiờn, hin trng ca giai cp cụng nhõn hin nay cũn nhiu
hn ch so vi yờu cu ca s nghip cỏch mng.
S phỏt trin ca giai cp cụng nhõn cha ỏp ng c yờu cu v s
lng, c cu v trỡnh hc vn, chuyờn mụn, k nng ngh nghip ca s
nghip cụng nghip húa, hin i húa v hi nhp kinh t, quc t. Cú thng
kờ ca Tng Liờn on lao ng Vit Nam nm 2009, trỡnh chuyờn mụn
ca cụng nhõn Vit Nam ti cỏc doanh nghip trong cỏc thnh phn kinh t
cũn khỏ khiờm tn, c th: 57,08% lao ng ph thụng, 26,97% l lao ng
cú trỡnh chuyờn mụn t s cp hc ngh tr lờn, 6,26% cụng nhõn cú trỡnh
trung cp v 10,09% t l cụng nhõn cú trỡnh i hc, cao ng 6. Cũn
theo s liu thng kờ t cuc iu tra kho sỏt v "tin lng thu nhp ca
ngi lao ng trong cỏc khu cụng nghip" do Vin Cụng nhõn Cụng on
(thuc Tng Liờn on Lao ng Vit Nam) tin hnh nm 2010 cho thy
trỡnh cht lng cụng nhõn ti cỏc khu cụng nghip trong c nc vn cũn
rt hn ch. C th theo iu tra, cụng nhõn cú 10,5% trỡnh tiu hc; 43,7%
trỡnh , trung hc c s 45,5% cú trỡnh tiu hc ph thụng, c bit vn
cũn 0,28% ngi lao ng khụng bit ch. Kt qu kho sỏt cng cho thy,
lao ng ca ta ch yu l lao ng gin n cha qua o to ngh. Cú ti
75% lao ng cha qua hc ngh ti cỏc c s o to ngoi doanh nghip,
trong s ny cú khong 94% ngi c o to ngn hn ti doanh nghip
trc khi bt u cụng vic ca mỡnh. Ch cú 9,5% cụng nhõn lao ng k
thut, 3,7% cụng nhõn cú trỡnh trung cp, 3% cao ng v 5,6% cú trỡnh

13

đại học. Nếu tính chung số công nhân được đào tạo nghề (cả ở các cơ sở và
doanh nghiệp) thì tỷ lệ công nhân lao động bậc cao là rất ít. Số công nhân bậc
4 chiếm 8,4% và bậc 6-7 chỉ chiếm 3,2%.
Đặc biệt, hiện chúng ta còn thiếu nghiêm trọng các chuyên gia kỹ thuật, cán
bộ quản lý giỏi, công nhân lành nghề; tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động
còn nhiều hạn chế; đa phần công nhân từ nông dân chưa được đào tạo cơ bản và
có hệ thống, một bộ phận công nhân chậm thích nghi với cơ chế thị trường.
Địa vị chính trị của giai cấp công nhân chưa thể hiện đầy đủ. Giai cấp
công nhân còn hạn chế về phát huy vai trò nòng cốt trong liên minh giai cấp
công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của
Đảng. Giác ngộ giai cấp và bản lĩnh chính trị của công nhân không đồng đều;
sự hiểu biết về chính sách, pháp luật còn nhiều hạn chế. Tỷ lệ đảng viên và
cán bộ lãnh đạo xuất thân từ công nhân còn thấp
Nghị quyết Hội nghị T.Ư 6 (khóa X) chỉ rõ: “Đảng có chú trọng xây
dựng giai cấp công nhân, nhưng quan tâm chưa đầy đủ, chưa ngang tầm với vị
trí, vai trò của giai cấp công nhân trong thời kỳ mới. Nhà nước ban hành nhiều
chính sách, pháp luật xây dựng giai cấp công nhân, nhưng chính sách, pháp luật
này vẫn còn hạn chế...”; “tỷ lệ đảng viên và cán bộ lãnh đạo xuất thân từ công
nhân còn thấp... Lợi ích một bộ phận công nhân được hưởng chưa tương xứng
với những thành tựu của công cuộc đổi mới và những đóng góp của chính
mình; việc làm, đời sống vật chất và tinh thần của công nhân đang có nhiều khó
khăn, bức xúc...”.
Từ thực trạng của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay, đã có luận
điệu cho rằng: Trong điều kiện khoa học kĩ thuật và công nghệ hiện đại thì

14

giai cấp công nhân Việt Nam ngày càng teo đi, và họ không còn sứ mệnh lịch
sử nữa. Vậy vấn đề này như thế nào?
Thực tế, có không ít người dân đã hoang mang, dao động về vấn đề
giai cấp công nhân Việt Nam và sứ mệnh lịch sử của nó đối với sự nghiệp
cách mạng Việt Nam hiện nay. Mỗi chúng ta cần nhận thức rằng, đây là
những luận điệu phản động, sai lầm và phản khoa học. Do tác động của cuộc
cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, nên cơ cấu kinh tế, cơ cấu xã hội
đã có những biến đổi mới làm cho “giai cấp công nhân hiện đại” khác với
“giai cấp công nhân cổ điển” ở thời kỳ thế kỷ XIX, thời kỳ C.Mác còn sống,
trên một số điểm như là: Tỉ lệ số người làm dịch vụ so với số người sản xuất
trực tiếp tăng lên; trình độ văn hóa chung và tay nghề chuyên môn cao hơn;
mức thu nhập khá hơn trước, làm cho một bộ phận người lao động trở thành
“trung lưu hóa”. Một bộ phận trong giai cấp công nhân đã mua cổ phần và
được chia lợi nhuận với giai cấp tư sản. Tầng lớp quản lý ngày càng có vai
trò quan trọng và kiêm nhiều chức năng phụ của giới chủ.
Những biểu hiện trên đây chứng tỏ giai cấp công nhân ngày càng
phát triển, chứ không phải "teo đi" như một số người quan niệm. Ở thế kỷ
XIX giai cấp công nhân chủ yếu là lao động chân tay, điều kiện sản xuất
lúc đó còn hạn chế. Ngày nay, trong điều kiện mới, khi lực lượng sản xuất
đang trên đà phát triển mạnh, giai cấp công nhân không chỉ bao gồm những
người lao động chân tay mà còn cả lao động trí óc thông qua các máy điện
toán với những thành tựu của tin học. Giai cấp công nhân có sự phát triển


15

về chất lượng để đảm đương được nhiệm vụ của mình trong điều kiện mới,
hay nói cách khác “công nhân hóa trí thức” và “trí thức hóa công nhân” là

xu thế tất yếu của nền đại công nghiệp, của quá trình tự động hóa, tin học
hóa. Giai cấp công nhân đang lớn lên với đội ngũ trí thức của mình và giai
cấp công nhân luôn luôn là người trực tiếp sản xuất, tham gia vào quá trình
tạo ra những giá trị vật chất, những của cải to lớn cho xã hội.
Giai cấp công nhân Việt Nam đã và đang là lực lượng xã hội đi đầu
trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, đặc biệt
là sự nghiệp đổi mới. Trong điều kiện hiện nay chúng ta phải xây dựng giai
cấp công nhân Việt Nam tiên tiến, hiện đại, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, mở cửa, hội nhập với bên ngoài nhằm phát huy tốt nhất bản chất
và những đặc điểm của giai cấp công nhân.
Nhằm khắc phục những tồn tại yếu kém để xây dựng giai cấp công
nhân đủ sức đảm nhiệm được sứ mệnh lịch sử của mình, là lực lượng chủ yếu
trong sự nghiệp đổi mới, thiết nghĩ chúng ta phải thực hiện đồng thời hai
nhiệm vụ: Chuyển kinh tế nông nghiệp sang kinh tế công nghiệp và từ kinh tế
công nghiệp sang kinh tế tri thức. Hai nhiệm vụ ấy phải thực hiện đồng thời.
Điều đó có nghĩa là phải nắm bắt các tri thức và công nghệ mới nhất của thời
đại để hiện đại hóa nông nghiệp, đồng thời với phát triển các ngành công
nghiệp và dịch vụ dựa vào tri thức, vào khoa học và công nghệ, chuyển dịch
cơ cấu kinh tế theo hướng tăng nhanh các ngành kinh tế tri thức. Thực hiện
đồng thời hai nhiệm vụ ấy sẽ đặt nước ta trước một tình huống vừa thừa quá


16

nhiều lao động giản đơn, công nhân tạp vụ, vừa thiếu gay gắt công nhân có
trình độ cao. Tình thế càng khó khăn do chúng ta không thể chạy theo tốc độ
tăng trưởng kinh tế đơn thuần. Ngày nay phát triển được quan niệm là tăng
trưởng kinh tế gắn với xóa đói giảm nghèo, giảm thất nghiệp và giảm bất bình
đẳng trong xã hội. Chính vì vậy theo tôi, cần nhận thức, quán triệt sâu sắc và
thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau:

Xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam tiên tiến, hiện đại, phát triển về
số lượng và nâng cao chất lượng, có khả năng nắm bắt khoa học hiện đại để
xây dựng và phát triển đất nước.Đại hội lần thứ XI của Đảng đã tổ chức thảo
luận và thông qua nhiều nội dung quan trọng, trong đó có chiến lược xây
dựng và phát triển giai cấp công nhân Việt Nam trong thời kỳ mới, trong đó
khẳng định: "Quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển giai cấp công
nhân cả về số lượng và chất lượng; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học
vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao
động, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội
nhập quốc tế. Phát huy vai trò của giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo
cách mạng, thông qua đội tiên phong là Đảng Cộng sản Việt Nam" 4.Muốn
vậy phải chăm lo phát triển nguồn nhân lực, nâng cao dân trí, đào tạo nhân
tài. Đẩy mạnh giáo dục đào tạo để cung cấp đủ yêu cầu về “công nhân cổ
vàng” và “công nhân cổ xanh” cho quá trình công nghiệp hóa, nhất là công
nhân cho những ngành dệt, may, công nghiệp nhẹ và công nghiệp chế biến
nông, lâm, thủy sản và xuất khẩu lao động. Có phương sách thích hợp để
tuyển chọn đúng nhân tài và đào tạo “công nhân cổ trắng”. Do ngân sách Nhà
nước giành cho giáo dục thấp nên người dân phải tự trang trải chi phí giáo
4

ĐCSVN: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Nxb. CTQG, H. 2011, tr. 240-241.


17

dục quá lớn so với thu nhập của họ. Con em nông dân và công nhân nghèo
thường không có điều kiện học lên cao, mặc dù có nhiều em rất thông minh,
có năng khiếu. Cần tổ chức những trường, lóp như các trường bổ túc công
nông trước đây ở các tỉnh, tuyển chọn những học sinh giỏi con nhà nghèo
được bao cấp ít nhất từ lớp 10 đến tốt nghiệp đại học. Sau khi tốt nghiệp,

Nhà nước bố trí vào những ngành kinh tế tri thức, trả lưong xứng đáng để họ
có thể trả nợ ngân hàng (nếu họ vay trong thời gian học). Đồng thời có chính
sách khuyến khích các cơ quan, doanh nghiệp cấp học bổng cho các học sinh
giỏi con nhà nghèo và sử dụng họ sau khi tốt nghiệp. Về lâu dài, lao động
nông nghiệp sẽ dần dần được chuyển sang công nghiệp và dịch vụ, nhưng
phải qua đào tạo. Có thể nói đào tạo để phát triển giai cấp công nhân là một
vấn đề vô cùng quan trọng mà mỗi ngành mỗi cấp, mỗi cơ quan xí nghiệp
cần có kế hoạch để thực hiện tốt nhất. Trong những năm tới phải tăng mạnh
đầu tư để phát triển giáo dục nhằm xây dựng thế hệ người Việt Nam có bản
lĩnh, có lý tưởng, có khả năng sáng tạo, làm chủ được tri thức hiện đại, để
phát triển đất nước.
Giáo dục truyền thống đấu tranh cách mạng, chủ nghĩa yêu nước Việt
Nam, ý thức và vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân để thực hiện
tốt các nhiệm vụ trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa hội nhập với
khu vực và thế giới. Điều quan trọng là vừa kế thừa được tinh hoa của nhân
loại nhưng phải giữ gìn phát huy được bản sắc tốt đẹp của dân tộc, phát huy
được nội lực, sức mạnh Việt Nam trong quá trình phát triển. Con người Việt


18

Nam, giai cấp công nhân Việt Nam phải thấm sâu chủ nghĩa yêu nước Việt
Nam, đó là: có lòng tự hào dân tộc sâu sắc; có hoài bão khát vọng ý chí thực
hiện “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” vững bước
tiến lên chủ nghĩa xã hội; sẵn sàng làm mọi việc vì dân vì nước; không dung
thứ với mọi hành động xâm phạm lợi ích của Tổ quốc và nhân dân.
Để xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thấm nhuần chủ nghĩa yêu
nước Việt Nam cần áp dụng đồng bộ các giải pháp, đó là : giáo dục chủ nghĩa
yêu nước cho toàn dân, trọng điểm là thanh niên công nhân, thế hệ trẻ; không
ngừng đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước; xây dựng cơ sở vật chất kỹ

thuật phục vụ giáo dục chủ nghĩa yêu nước; xây dựng môI trường văn hóa
trong giáo dục chủ nghĩa yêu nước; các tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể
chính trị xã hội có kế hoạch giáo dục thường xuyên chủ nghĩa yêu nước cho
cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên. Có thể nói có rất nhiều nội dung,
nhưng nếu chúng ta triển khai tốt, làm tốt hai nội dung trên đây, chắc chắn
giai cấp công nhân Việt Nam sẽ phát huy được bản chất tiên tiến, cách mạng,
tính kỷ luật và bản chất quốc tế và sẽ làm tốt vai trò lãnh đạo, vai trò đi đầu
trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Chăm lo xây dựng và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho công
nhân, đảm bảo nguồn lực cơ bản của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện, hiện
đại hóa đất nước. C. Mác từng nói: “Người ta phải có khả năng sống đã rồi
mới làm ra lịch sử… Chưa thể bàn nhiều về ý thức chính trị, giác ngộ giai
cấp, vai trò lịch sử đối với đất nước… với những công nhân “đang bị cơm áo


19

ghì sát đất”!. Phải bắt đầu từ những lợi ích chính đáng, thiết thân của công
nhân, chăm lo cải thiện đời sống vật chất, tinh thần chio công nhân tương ứng
với năng suất lao động và những đóng góp của công nhân” 5.
Công nhân là lực lượng tiên phong trong sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Nhưng, đời sống mọi mặt của công nhân còn gặp nhiều
khó khăn. Do đó, nâng cao đời sống cho công nhân là yêu cầu vừa cấp bách
vừa lâu dài góp phần xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh. Trong việc thực
hiện nhiệm vụ này, hệ thống chính trị có trách nhiệm lớn, đồng thời cần sự nỗ
lực vươn lên của chính bản thân mỗi công nhân. Hiện nay, tổng số công nhân
trực tiếp sản xuất của nước ta có hơn 9,5 triệu người, chiếm tỷ lệ 11% số dân
và 21% lực lượng lao động xã hội. Qua hơn 25 năm đổi mới, đội ngũ công
nhân ngày càng tăng nhanh cả về lượng lẫn chất, đang hoạt động ngày càng
đa dạng trong nhiều lĩnh vực: sản xuất kinh doanh, quản lý kinh tế, phát triển

văn hóa, xã hội, giữ vị trí, vai trò chủ lực xây dựng đất nước trong thời kỳ đẩy
mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Nhưng hiện nay, đời sống
người công nhân vẫn còn nhiều khó khăn: thu nhập còn thấp, trình độ học vấn
chưa cao, nhà ở vẫn đang là vấn đề còn nhiều bức xúc, đời sống tinh thần
nghèo nàn. Để giai cấp công nhân vươn lên ngang tầm sứ mệnh lịch sử của
mình, chúng ta tiếp tục cố gắng hơn nữa nhằm tạo bước chuyển mới về chất
đội ngũ giai cấp công nhân.

5

ĐCSVN, Văn kiện Hội nghị lần thứ 6 BCHTW khóa X, Nxb CTQG, H. 2008, tr. 59


20

Để chăm lo xây dựng nâng cao đời sống công nhân, cần thực hiện một
số chính sách đãi ngộ như: nâng cao mức thu nhập cho công nhân nhằm bảo
đảm đời sống cho họ; khuyến khích người lao động nâng cao tri thức qua việc
tự đào tạo hoặc doanh nghiệp đào tạo hoặc các cơ sở đào tạo khác hỗ trợ; các
tổ chức, doanh nghiệp coi trọng việc đầu tư nhà ở cho người lao động thông
qua các hình thức cho thuê hoặc bán trả góp với những chính sách ưu đãi
nhằm giúp người lao động được sớm "an cư, lạc nghiệp"; khuyến khích các
doanh nghiệp ở tất cả các thành phần kinh tế tham gia phát triển các loại hình
dịch vụ, các câu lạc bộ, cơ sở sinh hoạt văn hóa nhằm nâng cao đời sống tinh
thần cho người lao động…
Phát huy vai trò của giai cấp công nhân phải từ bản thân người công
nhân. Vai trò của giai cấp công nhân không thể tách rời phẩm chất, trình độ,
năng lực của người công nhân. Họ là những cá nhân tồn tại và phát triển trong
sự thống nhất của giai cấp. Vì thế, mỗi công nhân phải thấy rằng: “… giai cấp
mình là giai cấp lãnh đạo; mình là người chủ xí nghiệp. Vì vậy phải cố

gắng học tập chính trị, văn hóa và kỹ thuật để tiến bộ mãi” 6. Người công
nhân dù ở vị trí, cương vị nào đều cũng phải tích cực, tự giác học tập, rèn
luyện nâng cao trình độ mọi mặt, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, bản lĩnh
chính trị, đạo đức cách mạng; tự đấu tranh loại bỏ những cái lỗi thời, lạc
hậu để trở thành người công nhân trí thức cách mạng, phấn đấu vì lợi ích
của giai cấp, của dân tộc.
6

Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 10, Nxb CTQG, H. 2000, tr. 321


21

Với niềm tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng cũng như thành
công của Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI chúng ta tin tưởng rằng với việc
quán triệt vận dụng thành công những quan điểm cơ bản của Đảng xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam trong thời kỳ cách mạng mới sẽ cho phép chúng
ta nhìn thấy giai cấp công nhân Việt Nam ngày càng lớn mạnh cả về số lượng
và chất lượng, xứng đáng là giai cấp lãnh đạo cách mạng và là lực lượng đi
đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá và hội nhập quốc tế.