Soạn bài Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh và Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh

Lớp 9B năm học 2018-2019

Soạn bài: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản
thuyết minh
I. Tìm hiểu việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh
1. Ôn tập văn bản thuyết minh
- Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản nhằm cung cấp tri thức về đ ặc đi ểm, tính
chất, nguyên nhân của các sự vật và hiện tượng trong tự nhiên, xã hội b ằng phương
thức trình bày, giới thiệu, giải thích.
- Đặc điểm chủ yếu: trình bày các đặc điểm tiêu biểu của sự vật hiện tượng.
- Tính chất: cung cấp những tri thức khách quan, xác th ực, ph ổ thông và h ữu ích cho
con người.
- Các phương pháp thuyết minh thường dùng:
+ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích.
+ Phương pháp liệt kê.
+ Phương pháp nêu ví dụ.
+ Phương pháp dùng số liệu.
+ Phương pháp so sánh.
+ Phương pháp phân loại, phân tích.
2. Văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuật

1


Lớp 9B năm học 2018-2019
Văn bản" "Hạ Long – đá và nước"
a.
- Thuyết minh về sự kì lạ của Đá và Nước ở Hạ Long.
- Đặc điểm này rất trừu tượng, khó thuyết minh bằng cách đo đếm, liệt kê...
b. Phương pháp thuyết minh:
- Phương pháp nêu định nghĩa

- Phương pháp giải thích
- Phương pháp lệt kê.
Câu văn nêu khái quát sự kì lạ của Hạ Long: "Chính N ước làm cho Đá sống d ậy, làm
cho Đá vốn bất động và vô tri bỗng tr ở nên linh ho ạt, có th ể đ ộng đ ến vô t ận, và có
tri giác, có tâm hồn"
c. Để cho sinh động, tác giả còn sử dụng những biện pháp nghệ thuật:
- Biện pháp tưởng tượng, liên tưởng để giới thiệu sự kì lạ của Hạ Long.
+ Nước tạo nên sự di chuyển và di chuyển theo mọi cách tạo nên sự thú v ị c ủa
cảnh sắc.
+ Tuỳ theo góc độ và tốc độ di chuyển của khách, tuỳ theo cả h ướng ánh sáng r ọi
vào các đảo đá mà thiên nhiên tạo nên thế giới sống động. Biến hoá đến lạ lùng.
- Biện pháp nhân hoá:
+ Đá có tri giác, có tâm hồn

2


Lớp 9B năm học 2018-2019
+ Gọi đá là thập loại chúng sinh, là thế giới người, là bọn người bằng đá hối hả tr ở
về.
=> Làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh, gây hứng thú cho người đọc.
II. Luyện tập
Câu 1: Văn bản: Ngọc Hoàng xử tội ruồi xanh
a.
- Văn bản trên có tính chất thuyết minh.
- Tính chất thuyết minh được thể hiện ở việc giới thiệu về loài ruồi rất có hệ thống:
+ Tính chất chung về họ, giống, loài
+ Tập tính sinh sống: sinh đẻ, đặc điểm cơ thể...
+ Cung cấp những kiến thức đáng tin c ậy về loài ruồi: Giữ gìn vệ sinh, phòng
bệnh, ý thức diệt ruồi.

- Những phương pháp thuyết minh được sử dụng trong văn bản:
+ Phương pháp nêu định nghĩa: thuộc họ côn trùng, hai cánh, mắt lưới.
+ Phương pháp phân loại: Các loại ruồi.
+ Phương pháp dùng số liệu: Số vi khuẩn, số lượng sinh sản của mỗi cặp ruồi...
+ Phương pháp liệt kê: mắt lưới, chân tiết ra chất dính...
b.

3


Lớp 9B năm học 2018-2019
- Nét đặc biệt:
+ Hình thức: giống như văn bản tường thuật một phiên toà.
+ Nội dung: giống như câu chuyện kể về loài ruồi.
- Những biện pháp nghệ thuật:
+ Nhân hoá
+ Liệt kê
Tác dụng Gây hứng thú cho bạn đọc nhỏ tu ổi, vừa là truyện vui vừa h ọc thêm tri
thức.
Câu 2: Đọc đoạn văn SGK và nhận xét
Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở đo ạn văn này là nghệ thu ật k ể chuy ện:
Kể câu chuyện ngày bé nghe bà kể chuyện về chim cú (chim cú kêu là có ma tới). Sau
này học môn sinh vật mới biết là không phải như vậy.
=> Phương pháp giải thích.

Soạn bài: Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ
thuật trong văn bản thuyết minh
Xem thêm: Soạn bài: Luyện tập sử dụng một số biện pháp nghệ thuật
trong văn bản thuyết minh (siêu ngắn)
I. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ Ở NHÀ

4


Lớp 9B năm học 2018-2019

Viết dàn ý cho đề bài: Thuyết minh giới thiệu một trong các đ ồ dùng: cái
quạt, cái bút, cái kéo, cái nón.
Có thể tham khảo dàn bài sau: Giới thiệu chung về tầm quan trọng của bút bi.
1. Mở bài: Giới thiệu chung về tầm quan trọng của bút bi.
"Nét chữ là nết người". Thật vậy, câu thành ngữ ng ắn gọn đã đi sâu vào trong
tiềm thức của mỗi người dânViệt Nam, nhắc nhở ta về học tập cũng như
tầm quan trọng của nét chữ. Bởi học tập là một quá trình đ ầy khó khăn v ất
vả để xây dựng những nhân tài phục vụ cho tổ quốc ngày càng tuơi đ ẹp. Và
trong quá trình gian nan đó, đóng góp một công lao không nh ỏ chính là cây
bút bi.
2. Thân bài:
a. Nguồn gốc, xuất xứ: Được phát minh bởi nhà báo Hungari Lazo Biro vào
những năm 1930.
- Ông phát hiện mực in giấy rất nhanh khô
- Quyết định và nghiên cứu tạo ra một loại bút sử dụng mực như thế
- Bút bi ra đời.
b. Cấu tạo: 2 bộ phận chính:
- Vỏ bút: ống trụ tròn dài từ 14-15 cm được làm bằng nhựa dẻo hoặc nhựa
màu, trên thân thường có các thông số ghi ngày, nơi sản xuất.
5


Lớp 9B năm học 2018-2019

- Ruột bút: bên trong, làm từ nhựa dẻo, chứa mực đặc ho ặc mực nước.

- Bộ phận đi kèm: lò xo, nút bấm, nắp đậy, trên ngoài vỏ có đai để gắn vào túi
áo, vở.
c. Phân loại:
- Kiểu dáng và màu sắc khác nhau tuỳ theo lứa tuổi và thị hiếu c ủa ng ười tiêu
dùng.
- Màu sắc đẹp, nhiều kiểu dáng(có sử dụng biện pháp nghệ thu ật nhân hoá
trong bài)
- Hiện nay trên thị trường đã xuất hiện nhiều thương hiệu bút nổi tiếng.
d. Nguyên lý hoạt động, bảo quản (có sử dụng biện pháp nghệ thu ật so
sánh , nhân hoá trong bài viết)
- Nguyên lý hoạt động: Mũi bút chứa viên bi nh ỏ, khi viết lăn ra m ực đ ể t ạo
chữ.
- Bảo quản: Cẩn thận.
e. Ưu điểm, khuyết điểm:
- Ưu điểm:
+ Bền, đẹp, nhỏ gọn, dễ vận chuyển
+ Giá thành rẻ,phù hợp với học sinh.
6


Lớp 9B năm học 2018-2019

- Khuyết điểm:
+ Vì viết được nhanh nên dễ giây mực và chữ không được đẹp.
+ Nhưng nếu cẩn thận thì sẽ tạo nên những nét chữ đẹp mê hồn.
- Phong trào: "Góp bút Thiên Long, cùng bạn đến tr ường" khơi ngu ồn sáng
tạo.
f. Ý nghĩa:
- Càng ngày càng khẳng định rõ vị trí của mình.
- Những chiếc bút xinh xinh nằm trong hộp bút th ể hi ện đ ược nét th ẫm mỹ

của mỗi con người
- Dùng để viết, để vẽ.
- Những anh chị bút thể hiện tâm trạng.
- Như người bạn đồng hành thể hiện ước mơ, hoài bão...của con người.
"Hãy cho tôi biết nét chữ của bạn, tôi sẽ cho bạn biết bạn là ai."
3. Kết bài: kết luận và nhấn mạnh tầm quan trong của cây bút bi trong cu ộc
sống.
Ý nghĩa của việc sử dụng yếu tố nghệ thuật trong văn bản thuy ết minh: giúp
cho bài văn thêm sinh động, hấp dẫn, góp phần làm nổi b ật đ ặc đi ểm c ủa
đối tượng cần thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc.
7


Lớp 9B năm học 2018-2019

II. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP TRÊN LỚP
Câu 1. Trình bày dàn ý trước tổ, trước lớp; đọc đoạn văn Mở bài.
Câu 2. Trao đổi, tham khảo các dàn ý của các bạn, l ắng nghe nh ận xét c ủa
thầy, cô giáo rồi tự điều chỉnh dàn ý của mình.
Câu 3. Đọc văn bản "Họ nhà Kim" (SGK Ngữ văm 9, tập 1, tr.16) và nh ận xét
về nội dung thuyết minh, cách thức thuyết minh.
Gợi ý:
- Về nội dung thuyết minh:
+ Chủ đề thuyết minh của văn bản là gì?
+ Văn bản đã giới thiệu, trình bày về đối tượng với những n ội dung nào?
Có đầy đủ và sâu sắc không?
- Về phương pháp thuyết minh:
+ Văn bản đã sử dụng các biện pháp thuyết minh thông dụng nào?
+ Văn bản có kết hợp sử dụng các biện pháp nghệ thu ật không? Đó là
những biện pháp nào? Phân tích tác dụng của các biện pháp nghệ thuật.

8