Xác định nhóm phương pháp dạy học Bóng bàn cho sinh viên ngành GDTC Trường Đại học thể dục thể thao Bắc Ninh (Luận án tiến sĩ)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (551.54 KB, 449 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO BẮC NINH
LÊ VƯƠNG ANH
XÁC ĐỊNH NHÓM PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BÓNG BÀN CHO SINH
VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC THỂ CHẤT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC
THỂ THAO BẮC NINH
LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC
BẮC NINH- 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC THỂ THAO BẮC NINH
LÊ VƯƠNG ANH
XÁC ĐỊNH NHÓM PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BÓNG BÀN CHO SINH
VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC THỂ CHẤT TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỂ DỤC
THỂ THAO BẮC NINH
Ngành:
Giáo dục học
Mã số:
9140101
LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC
CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1.PGS.TS. ĐỒNG VĂN TRIỆU
2.PGS.TS. PHẠM ĐÌNH BẨM
BẮC NINH- 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Kết quả nghiên cứu, các số liệu được trình bày trong luận án
là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào.
Tác giả luận án
Lê Vương Anh
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU,CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNTT : Công nghệ thông tin
GDTC : Giáo dục thể chất
HLV
: Huấn luyện viên
HLTT : Huấn luyện thể thao
K49
: Khóa 49
K50
: Khóa 50
K51
: Khóa 51
NTN
: Nhóm thực nghiệm
NĐC
: Nhóm đối chứng
PPDH : Phương pháp dạy học
TDTT : Thể dục thể thao
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Thể
TT
Nội dung
Trang
loại
1.1
Tổng hợp về sự phân loại các phương pháp dạy học
15
1.2
Lựa chọn các phương pháp dạy học
28
1.3
Khả năng của các phương pháp dạy học trong việc thực hiện các mục tiêu
(theo phân loại của Bloom )
3.1
Phân phối chương trình môn học cho sinh viên chuyên ngành bóng bàn
ngành Giáo dục thể chất Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh
3.2
Thống kê cơ sở vật chất phục vụ quá trình dạy học môn bóng bàn ở
Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh
3.3
Thống kê giáo viên giảng dạy môn học bóng bàn ở Trường Đại học Thể
dục thể thao Bắc Ninh
3.4
Kết quả phỏng vấn quan điểm nhận thức của giáo viên về mục tiêu và vai
Bảng
trò người thầy trong giảng dạy môn bóng bàn ở Trường Đại họcThể dục
Thể thao Bắc Ninh
3.5
Kết quả phỏng vấn sử dụng các phương pháp dạy học môn bóng bàn ở
Trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh
3.6
Kết quả quan sát dạy học môn bóng bàn thông qua dự giờ( lí thuyết)
29
58
60
61
Sau
Tr.63
Sau
Tr.63
Sau
Tr.64
3.7
Kết quả quan sát dạy học môn bóng bàn thông qua dự giờ( thực hành)
Sau
Tr.64
3.8
Kết quả đánh giá khả năng vận dụng các phương pháp dạy học môn bóng
bàn ở Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc
3.9
Kết quả đánh giá tính hiệu quả các phương pháp dạy học môn bóng bàn ở
Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh
3.10 Mục đích học môn bóng bàn
Sau
Tr.64
Sau
Tr.65
67
3.11 Kết quả đánh giá nhận thức vai trò của hoạt động tự học đối với sinh viên
Bóng bàn
67
3.12 Mức độ hứng thú-tính tích cực học tập môn bóng bàn
68
3.13 Biểu hiện tính tích cực học tập môn bóng bàn
69
3.14 Điều kiện để sinh viên hứng thú, tích cực học tập môn bóng bàn
70
3.15 Các hình thức tự học của sinh viên chuyên ngành bóng bàn
70
3.16 Thời gian dành cho tự học của sinh viên chuyên ngành bóng bàn
71
3.17 Các địa điểm tự học của sinh viên chuyên ngành bóng bàn
72
3.18 Kết quả ý kiến phản hồi của sinh viên về giảng dạy môn học bóng bàn
Sau
Tr.73
3.19 Kết quả phỏng vấn đánh giá mức độ gây hứng thú của các phương pháp
dạy học môn bóng bàn
3.20 Kết quả phỏng vấn những cơ sở để lựa chọn phương pháp dạy học môn
bóng bàn
3.21 Kết quả phỏng vấn những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến phương pháp
dạy học môn bóng bàn
3.22 Kết quả phỏng vấn lựa chọn nhóm phương pháp dạy học môn bóng bàn
Sau
Tr.73
86
102
Sau
Tr.104
3.23 Kết quả phỏng vấn mức độ phù hợp các nhóm phương pháp dạy học môn
bóng bàn đã lựa chọn
3.24 Kết quả phỏng vấn mức độ hợp lí của phương án ứng dụng nhóm phương
pháp dạy học cho sinh viên chuyên ngành bóng bàn Trường Đại học Thể
dục Thể thao Bắc
3.25 So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng
Sinh viên chuyên ngành Khóa 51 ngành Giáo dục thể chất( Test 1)
3.26 So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng
Sinh viên chuyên ngành Khóa 51 ngành Giáo dục thể chất( Test 2)
105
Sau
Tr.120
132
132
3.27 So sánh kết quả kiểm tra lí thuyết 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng Sinh
viên chuyên ngành Khóa 50 ngành Giáo dục thể chất
3.28 So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng
Sinh viên chuyên ngành Khóa 50 ngành Giáo dục thể chất
3.29 So sánh kết quả kiểm tra lí thuyết 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh
viên chuyên ngành khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
3.30 So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh
viên chuyên ngành khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
3.31 So sánh kết quả kiểm tra lý thuyết khóa 51 của 2 nhóm thực nghiệm và
đối chứng
3.32 So sánh kết quả kiểm tra thực hành khóa 51 của 2 nhóm thực nghiệm và
đối chứng
3.33 So sánh kết quả thi lý thuyết khóa 50 của 2 nhóm thực nghiệm và đối
chứng
3.34 So sánh kết quả thi thực hành khóa 50 của 2 nhóm thực nghiệm và đối
chứng
3.35 So sánh kết quả thi lý thuyết khóa 49 của 2 nhóm thực nghiệm
và đối chứng
3.36 So sánh kết quả thi thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh viên
chuyên ngành khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
3.37 So sánh kết quả thi đẳng cấp 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh viên
chuyên ngành Khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
3.38 Ý kiến phản hồi của sinh viên về giảng dạy môn học Bóng bàn sau thực
Sơ đồ
nghiệm năm học 2016-2017
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
Sau
Tr.144
1.1
Cấu trúc mặt bên ngoài phương pháp dạy học
13
1.2
Cấu trúc mặt bên trong phương pháp dạy học
14
1.3
Các phương pháp Giáo dục thể chất
Sau
Tr.20
1.4
Tỉ lệ lưu giữ thông tin trong trí nhớ học sinh
30
1.5
Quy trình vận hành hệ thống thiết bị
37
3.1
So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng
Sinh viên chuyên ngành Khóa 51 ngành Giáo dục thể chất
3.2
So sánh kết quả kiểm tra lí thuyết 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng Sinh
viên chuyên ngành Khóa 50 ngành Giáo dục thể chất
3.3
So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh
viên chuyên ngành khóa 50 ngành Giáo dục thể chất
3.4
So sánh kết quả kiểm tra lí thuyết 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh
viên chuyên ngành khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
3.5
So sánh kết quả kiểm tra thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh
Biểu đồ
viên chuyên ngành khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
3.6
So sánh kết quả kiểm tra lý thuyết khóa 51 của 2 nhóm thực nghiệm và
đối chứng
3.7
So sánh kết quả kiểm tra thực hành khóa 51 của 2 nhóm thực nghiệm và
đối chứng
3.8
So sánh kết quả thi lý thuyết khóa 50 của 2 nhóm thực nghiệm và đối
chứng
3.9
So sánh kết quả thi thực hành khóa 50 của 2 nhóm thực nghiệm và đối
chứng
3.10 So sánh kết quả thi lý thuyết khóa 49 của 2 nhóm thực nghiệm và đối
chứng
3.11 So sánh kết quả thi thực hành 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng sinh viên
chuyên ngành khóa 49 ngành Giáo dục thể chất
133
134
134
135
136
138
139
140
141
142
143
MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1 ........................................................................................................... 6
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................... 6
1.1. Quan điểm về phương pháp dạy học đại học và cách phân loại. ................. 6
1.1.1. Quan điểm về phương pháp. .................................................................. 6
1.1.2 .Quan điểm về phương pháp dạy học đại học. .......................................... 6
1.1.3. Quan điểm về phương pháp dạy học Thể dục Thể thao: ........................ 10
1.1.4. Những đặc điểm cơ bản của phương pháp dạy học đại học. .................. 11
1.1.5. Quan điểm về phân loại phương pháp dạy học đại học. ........................ 12
1.1.6. Quan điểm phân loại phương pháp dạy học Thể dục Thể thao .............. 16
1.2. Phương pháp dạy học môn bóng bàn cho sinh viên chuyên ngành Giáo
dục thể chất ở Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh. ........................... 17
1.2.1. Các phương pháp dạy học được sử dụng nhiều vào quá trình dạy học ở
bậc đại học hiện nay: ...................................................................................... 17
1.2.2. Phương pháp dạy học môn bóng bàn ở Trường Đại học Thể dục Thể
thao Bắc Ninh. ................................................................................................ 21
1.3. Nguyên tắc và tiêu chuẩn lựa chọn phương pháp dạy học đại học. ........... 24
1.3.1. Những yêu cầu sư phạm đối với phương phương pháp dạy học đại
học................. ................................................................................................. 24
1.3.2. Lựa chọn phương pháp tuân thủ nguyên tắc dạy học đại học. ............... 26
1.3.3. Những cơ sở lí luận và thực tiễn lựa chọn phương pháp dạy học đại
học.............. .................................................................................................... 27
1.3.4. Tiêu chuẩn lựa chọn phương pháp dạy học đại học. .............................. 31
1.3.5. Tiêu chuẩn lựa chọn phương pháp dạy học môn bóng bàn ở Trường Đại
học Thể dục Thể thao Bắc Ninh...................................................................... 32
1.4. Xu hướng ứng dụng khoa học công nghệ trong dạy học Thể dục Thể thao
ở Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh.................................................. 35
1.4.1. Ứng dụng công nghệ dạy học Thể dục Thể thao hiện nay ở Trường Đại
học Thể dục Thể thao Bắc Ninh...................................................................... 35
1.4.2. Giới thiệu và Quy trình vận hành thiết bị phần mềm phân tích chuyển
động cơ học Simi Motion 3D. ......................................................................... 36
1.5. Các công trình nghiên cứu về phương pháp dạy học trên thế giới và ở Việt
Nam:..................................................................................................................... 38
1.5.1. Nghiên cứu trên thế giới: ...................................................................... 39
1.5.2. Nghiên cứu trong nước ......................................................................... 41
Kết luận chương 1: .............................................................................................. 45
CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU ...................... 47
2.1. Phương pháp nghiên cứu. ............................................................................ 47
2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu. ......................................... 47
2.1.2. Phương pháp phỏng vấn........................................................................ 48
2.1.3. Phương pháp quan sát sư phạm ............................................................. 49
2.1.4. Phương pháp kiểm tra sư phạm. ............................................................ 50
2.1.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. ..................................................... 54
2.1.6. Phương pháp toán học thống kê. ........................................................... 55
2.2.Tổ chức nghiên cứu: ...................................................................................... 55
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu. .......................................................................... 55
2.2.2. Phạm vi nghiên cứu. ............................................................................. 56
2.2.3. Kế hoạch nghiên cứu ............................................................................ 56
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................... 58
3.1. Đánh giá thực trạng dạy học cho sinh viên bóng bàn ngành Giáo dục thể
chất Trường Đại học thể dục thể thao Bắc Ninh. .............................................. 58
3.1.1. Thực trạng về chương trình môn học bóng bàn. .................................... 58
3.1.2. Thực trạng cơ sở vật phục vụ quá trình dạy học môn học bóng bàn. .... 60
3.1.3. Thực trạng dạy học cho sinh viên Bóng bàn ngành Giáo dục thể chất
Trường Đại học Thể dục thể thao Bắc Ninh.................................................... 61
3.1.4. Bàn luận về thực trạng dạy học cho sinh viên chuyên ngành Bóng bàn
ngành Giáo dục thể chất Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh............ 74
3.2. Xác định nhóm phương pháp dạy học Bóng bàn cho sinh viên Bóng bàn
ngành Giáo dục thể chất Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh. .......... 83
3.2.1. Định hướng lựa chọn phương pháp dạy học môn Bóng bàn. ................. 83
3.2.2. Xác định cơ sở lựa chọn phương pháp dạy học môn bóng bàn. ............. 85
3.2.3. Xác định nhóm phương pháp dạy học căn cứ vào nội dung kiến thức
môn học Bóng bàn. ......................................................................................... 86
3.2.4. Xác định nhóm phương pháp dạy học căn cứ vào trình độ của sinh viên
chuyên ngành bóng bàn. ................................................................................. 94
3.2.5. Xác định nhóm phương pháp dạy học môn Bóng bàn trên cơ sở sử dụng
hỗ trợ của Công nghệ thông tin hiện đại( Phần mềm Simi Motion 3D, hệ thống
máy Nautilus). .............................................................................................. 100
3.2.6. Xác định nhóm phương pháp dạy học bóng bàn theo ý kiến của các
chuyên gia, huấn luyện viên và giáo viên giảng dạy môn bóng bàn. ............. 101
3.2.7. Bàn luận xác định nhóm phương pháp dạy học bóng bàn cho sinh viên
ngành Giáo dục thể chất Trường Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh.......... 106
3.2.8. Bàn luận về mối quan hệ của các phương pháp dạy học Bóng bàn . .... 114
3.3. Ứng dụng và đánh giá hiệu quả nhóm phương pháp dạy học bóng bàn cho
sinh viên ngành Giáo dục thể chất Trường đại Thể dục Thể thao Bắc Ninh. 116
3.3.1. Ứng dụng nhóm phương pháp dạy học bóng bàn cho sinh viên ngành
Giáo dục thể chất Trường đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh. .................... 116
3.3.2. Đánh giá hiệu quả nhóm phương pháp dạy học bóng bàn cho sinh viên
chuyên ngành, ngành Giáo dục thể chất Trường đại học Thể dục Thể thao Bắc
Ninh........ ...................................................................................................... 131
3.3.3. Bàn luận qui trình ứng dụng và đánh giá hiệu quả nhóm phương pháp
dạy học môn bóng bàn cho sinh viên chuyên ngành nhóm thực nghiệmTrường
Đại học Thể dục Thể thao Bắc Ninh. ............................................................ 145
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 165
1
PHẦN MỞ ĐẦU
Vai trò đặc biệt của giáo dục, đào tạo được Đảng Cộng sản Việt Nam
khẳng định trong Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên chủ
nghĩa xã hội “Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn
nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng
nền văn hoá và con người Việt Nam. Phát triển giáo dục và đào tạo cùng với
phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và
đào tạo là đầu tư phát triển. Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo
theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao chất lượng theo yêu cầu chuẩn hoá,
hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế, phục vụ đắc lực sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập, tạo cơ
hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập suốt đời...”[13, tr 77].
Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) ở các trường đại học, cao đẳng
nước ta hiện nay là một vấn đề cấp bách. Mục tiêu của sự thay đổi là nhằm nâng
cao chất lượng dạy và học, phù hợp với xu thế mở cửa, hội nhập của nước
ta.Thay đổi kiểu dạy thầy đọc, trò ghi, thầy giảng, trò chép mà xã hội hiện nay
đang phê phán .
Luật giáo dục năm 2005 đã chỉ rõ “ Phương pháp đào tạo trình độ cao
đẳng, trình độ đại học phải coi trọng việc bồi dưỡng ý thức tự giác trong học tập,
năng lực tự học, tự nghiên cứu, phát triển tư duy sáng tạo, rèn luyện kỹ năng
thực hành, tạo điều kiện cho người học tham gia nghiên cứu, thực nghiệm, ứng
dụng”[ 52, khoản 2 điều 40].
Đổi mới PPDH hoàn toàn phù hợp với Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày
4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương
pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo
và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt
một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích
tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát
triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa
dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh
2
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học...”[ 4 ]. Có thể
nói, quan điểm trên đây của Đảng Cộng sản Việt Nam đã thể hiện sự đổi mới về
tư duy giáo dục toàn diện, về những vấn đề quan trọng nhất liên quan đến nền
giáo dục nước ta.
Tuy nhiên, cùng với kết quả đã đạt được của nền giáo dục, sự yếu kém, trì
trệ, lạc hậu của nền giáo dục vẫn là nỗi quan tâm, lo lắng của mọi tầng lớp nhân
dân đối với sự phát triển của đất nước. Nhiều ý kiến đông đảo của tầng lớp nhân
dân, mà trước hết là ý kiến của các nhà khoa học trong ngành giáo dục, đào tạo
đã đóng góp cho Đảng và nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục
và đào tạo ở Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới giáo dục, đào tạo có rất nhiều
các vấn đề quan trọng được đặt ra, chủ yếu bàn về đổi mới PPDH đại học hiện
nay ở nước ta. Nói đến đổi mới PPDH, đó là quá trình thay thế PPDH truyền
thống, mà chủ yếu là sự tác động từ bên ngoài người dạy đến người học, sao cho
một thời gian ngắn nhất, truyền thụ một khối lượng thông tin đầy đủ, chính xác
nhất, sang việc kết hợp với phương pháp truyền thống và phương pháp khác
nhằm kích thích từ bên trong về nhu cầu, khát vọng tri thức của người học, từ
đó, người học chẳng những ghi nhớ tri thức chắc chắn hơn mà còn là quá trình
tự rèn luyện kĩ năng và tư duy sáng tạo của mình.
Trường Đại học Thể dục Thể thao(TDTT) Bắc Ninh, dưới sự chỉ đạo của
Đảng ủy, Ban giám hiệu nhà trường thành lập 2 khoa Giáo dục thể chất (GDTC)
và Huấn luyện thể thao (HLTT) năm 2004, có sự thay đổi về chương trình đào
tạo, chương trình các môn học năm 2008, chỉnh sửa lại năm 2011 và năm 2015
chuyển đổi sang học chế tín chỉ bắt đầu từ khóa đại học 51, cho 4 ngành GDTC,
HLTT, Yhọc TDTT và Quản lí TDTT. Tuy nhiên, chương trình môn bóng bàn
đã được thay đổi nhưng về PPDH chưa được quan tâm, đổi mới cho phù hợp với
yêu cầu thực tế hiện nay của của nhà trường và đáp ứng được yêu cầu của xã
hội.
Biết rằng, trong quá trình dạy học trước hết giáo viên cần quan tâm việc
dạy sinh viên cách học và biết tự học như thế nào? để tạo thói quen, niềm say
mê và khả năng học suốt đời là nội dung bao quát của việc dạy và học ở đại học
3
là mục tiêu chính của quá trình dạy học. Các phương pháp dạy, phương pháp
học, nội dung cần dạy, nội dung cần học đều phải xuất phát từ đây. Điều đó,
cũng còn có nghĩa là lựa chọn và vận dụng đúng, linh hoạt PPDH là một trong
những yếu tố có ý nghĩa, vai trò không nhỏ đến chất lượng dạy học ở bậc đại
học nói chung và đối với môn bóng bàn nói riêng.
Trong nhiều năm qua giáo viên Bộ môn bóng bàn có nhiều trăn trở về
PPDH sao cho nâng cao hơn nữa chất lượng quá trình dạy học cho sinh viên
chuyên ngành bóng bàn, hầu hết thầy cô giảng dạy dựa trên kinh nghiệm của
những thế hệ đi trước. Mặt khác, quá trình dạy học ở Bộ môn, việc sử dụng các
PPDH còn mang tính chủ quan, chưa có kiểm chứng và đánh giá ưu thế của từng
phương pháp cũng như việc kết hợp các PPDH để giải quyết các nhiệm vụ trong
mỗi giờ học, hoặc từng khối lượng nội dung kiến thức…Vì vậy, chất lượng dạy
học môn bóng bàn chưa cao, chưa đáp ứng được đào tạo đội ngũ giáo viên cho
các trường học mà yêu cầu ngày càng cao của xã hội.
Nghiên cứu về PPDH chưa được giải quyết nhiều, trong những năm gần
đây có một số công trình nghiên cứu về nhóm PPDH trong lĩnh vực TDTT như
đề tài: Đồng Văn Triệu(2006)[76]; Đỗ Hữu Trường(2008)[80]; Nguyễn Hải
Bằng (2016)[6]; Chu Thị Thu Huyền (2013)[ 24]; Trần thị Hồng Việt(2016)[93]
Từ trước tới nay chưa có công trình nghiên cứu nào ứng dụng PPDH môn
bóng bàn cho sinh viên chuyên ngành, mà chỉ có một số công trình khoa học
nghiên cứu về giảng dạy trong lĩnh vực giáo dục, các môn lý luận, một số môn
thể thao khác nhau và cho đối tượng sinh viên không chuyên ở Trường Đại học
TDTT Bắc Ninh .
Xuất phát từ những lí do trên chúng tôi nghiên cứu đề tài: “Xác định
nhóm phương pháp dạy học Bóng bàn cho sinh viên ngành GDTC Trường
Đại học thể dục thể thao Bắc Ninh”.
Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở đánh giá thực trạng công tác dạy học chuyên ngành bóng bàn,
ngành GDTC, nhằm mục đích xác định nhóm PPDH phù hợp, để từng bước đổi
mới PPDH, nâng cao chất lượng dạy học cho sinh viên chuyên ngành bóng bàn,
4
ngành GDTC góp phần nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên của
Trường Đại học TDTT Bắc Ninh.
Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, chúng tôi giải quyết các
nhiệm vụ nghiên cứu sau:
Nhiệm vụ 1 : Đánh giá thực trạng dạy học cho sinh viên bóng bàn ngành
GDTC Trường Đại học TDTT Bắc Ninh.
Nhiệm vụ 2 : Xác định nhóm PPDH bóng bàn cho sinh viên bóng bàn
ngành GDTC Trường Đại học TDTT Bắc Ninh.
Nhiệm vụ 3 : Ứng dụng và đánh giá hiệu quả nhóm PPDH bóng bàn cho
sinh viên ngành GDTC Trường đại học TDTT Bắc Ninh.
Giả thuyết khoa học:
Đặt ra giả thuyết khoa học rằng: Trong nhiều năm qua Bộ môn chưa đổi
mới được PPDH, chưa xác định được nhóm PPDH cho sinh viên chuyên ngành,
ngành GDTC do đó, không gây hứng thú học tập cho sinh viên, dẫn đến chất
lượng dạy học chưa cao. Nếu xác định được nhóm PPDH bóng bàn phù hợp với
thực tế, giúp giáo viên điều chỉnh trong quá trình giảng dạy, sinh viên tự giác,
tích cực trong quá trình học tập. Vì vậy, chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên sẽ
đáp ứng được nhu cầu đòi hỏi ngày càng cao của xã hội.
Ý nghĩa khoa học của luận án.
Những vấn đề lí luận về PPDH đại học được hệ thống hóa, bổ sung các
kiến thức về lí luận và các vấn đề liên quan đến PPDH, các vấn đề trọng tâm đó
là: Quan điểm về phương pháp, PPDH, PPDH đại học, PPDH TDTT, PPDH
bóng bàn, cách phân loại PPDH đại học và PPDH TDTT. Những yêu cầu sư
phạm và nguyên tắc đối với các PPDH đại học, PPDH TDTT, cách triển khai
các PPDH và đánh giá kết quả học tập của sinh viên bóng bàn khi vận dụng
nhóm PPDH.
Dựa trên cơ sở lí luận và điều kiện thực tế của nhà trường, xác định nhóm
PPDH bóng bàn phù hợp với sinh viên chuyên ngành bóng bàn, ngành GDTC,
xây dựng qui trình vận dụng các PPDH môn bóng bàn và thiết kế bài giảng, có
5
tác dụng định hướng, hướng dẫn giáo viên của Bộ môn bóng bàn, nâng cao hiệu
quả dạy học bóng bàn ở Trường Đại học TDTT Bắc Ninh.
Ý nghĩa thực tiễn của luận án.
Luận án đánh giá được thực trạng sử dụng PPDH bóng bàn ở Trường Đại
học TDTT Bắc Ninh, được phân tích và đánh giá: về PPDH trong quá trình
giảng dạy, hầu hết giáo viên Bộ môn chưa xác định được PPDH chủ đạo, chưa
phối hợp được các PPDH để kích thích sự hứng thú trong quá trình học tập, tập
luyện cho sinh viên. Thấy rõ nhất là giáo viên Bộ môn thường xuyên sử dụng
các PPDH truyền thống chưa khai thác các PPDH hiện đại. Vì vậy, chất lượng
giờ học chưa hiệu quả.
Từ kết quả của đánh giá thực trạng, cơ sở lí luận và thực tiễn hiện nay của
Bộ môn bóng bàn đã xác định được nhóm PPDH lí thuyết là 7 PPDH và PPDH
thực hành là 10 PPDH được phân làm 3 nhóm( dạy học ban đầu; dạy học đi sâu;
củng cố và hoàn thiện), cho sinh viên chuyên ngành, ngành GDTC. Các nhóm
PPDH đã được lựa chọn phù hợp với mục tiêu dạy học, phù hợp với nội dung
môn học, điều kiện thực tế ở Bộ môn và trình độ của sinh viên chuyên ngành
bóng bàn.
Luận án đã ứng dụng nhóm PPDH lí thuyết và thực hành trong quá trình
thực nghiệm cho sinh viên và được đánh giá hiệu quả nhóm PPDH thông qua thi
lí thuyết, thi thực hành, ý kiến phản hồi của sinh viên và thông qua hội đồng
bình giảng nhà trường. Nhóm PPDH bóng bàn ứng dụng cho sinh viên chuyên
ngành, ngành GDTC bước đầu đã có hiệu quả nhất định.
6
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Quan điểm về phương pháp dạy học đại học và cách phân loại.
1.1.1. Quan điểm về phương pháp.
Để có khái niệm đầy đủ về PPDH, trước hết phải tìm hiểu thế nào là
phương pháp? Thuật ngữ "phương pháp" bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, "Metodos"
có nghĩa là con đường, cách thức hoạt động nhằm đạt được mục đích nhất định
[43], [ 95].
Tác giả I.Ia. Lecner[34]: “Phương pháp là xây dựng hoạt động và các hình
thức của nó, với một trình tự nhất định với những phương tiện tương ứng để đạt
mục đích dự kiến”.
Theo V.I. Lênin[42, tr.105]: "Trong nhận thức đang tìm tòi, phương pháp
cũng là công cụ, là một thủ đoạn đứng về phía chủ quan, qua thủ đoạn đó nó có
quan hệ với khách thể".
Tác giả Nguyễn Bá Kim[ 32, tr.103]: “Phương pháp là con đường, cách
thức để đạt mục đích nhất định”.
Tác giả Phạm Viết Vượng[ 95, tr.172]: “Phương pháp là tổ hợp cách thức
mà chủ thể sử dụng để tác động vào đối tượng hoạt động nhằm biến đổi đối
tượng theo mục đích đã xác định .
Như vậy, phương pháp là con đường, cách thức hay phương tiện để đạt
được mục đích và giải quyết nhiệm vụ đặt ra.
1.1.2 .Quan điểm về phương pháp dạy học đại học.
Trong lĩnh vực giáo dục, PPDH chính là mô hình thể hiện cách thức tác
dụng tương hỗ giữa người dạy và người học nhằm lĩnh hội nội dung học vấn. Từ
trước tới nay các quan điểm về PPDH vẫn được các nhà khoa học quan tâm và
các ý kiến trái chiều. Để hiểu về PPDH, luận án tiếp cận một số quan điểm
PPDH sau:
Theo tác giả Bùi Hiển[ 20, tr.318]: PPDH là cách thầy tiến hành việc dạy
nội dung đi đôi với việc dạy cách học cho trò trau dồi phương pháp tự học, để
nắm vững nội dung dạy học đồng thời để rèn luyện cách học suốt đời.
7
Tác giả Hilbert Meyer[19, Tr.99]: PPDH là những hình thức và cách
thức, bằng cách đó mà giáo viên và học sinh tiếp thu hiện thực tự nhiên và xã
hội xung quanh dưới những điều kiện khung về thiết chế.
Tác giả Lu.K Babanxki[83, tr.210]: PPDH là cách thức tương tác giữa
thầy và trò nhằm giải quyết các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển
trong quá trình dạy học.
Tác giả I. Ia. Lecne[83, tr.210]: PPDH là một hệ thống hành động có mục
đích của giáo viên nhằm tổ chức các hoạt động nhận thức và thực hành của học
sinh, đảm bảo học sinh lĩnh hội nội dung học vấn.
Tác giả I.D Dverev[ 83, tr.210]: PPDH là cách thức hoạt động tương hỗ
giữa thầy và trò nhằm đạt được mục đích dạy học, hoạt động này được thể hiện
trong việc sử dụng các nguồn nhận thức, các thủ thuật lôgic, các dạng hoạt động
độc lập của học sinh và cách thức điều khiển quá trình nhận thức của thầy giáo.
Tác giả Trần Thị Tuyết Oanh[48]: PPDH là cách thức hoạt động phối hợp
thống nhất của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học được tiến hành
dưới vai trò chủ đạo của giáo viên nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu và các nhiệm
vụ dạy học.
Tác giả Trịnh Trung Hiếu[22, tr.30]: Phương pháp giảng dạy là những
hình thức, những biện pháp được đặt ra trong quá trình giảng dạy để hoàn thành
tốt các nhiệm vụ đề ra.
Tác giả Lê Khánh Bằng[68, tr.184]: PPDH là tổng hợp các cách thức làm
việc, phối hợp thống nhất của thầy và trò( trong đó thầy đóng vai trò chủ đạo, trò
đóng vai trò tích cực- chủ động) nhằm thực hiện các nhiệm vụ dạy học.
Tác giả Phạm Viết Vượng[95, tr.105]: PPDH là tổng hợp các cách thức
hoạt động phối hợp, tương tác giữa giáo viên và học sinh, nhằm giúp học sinh
chiếm lĩnh hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kĩ năng kĩ xảo,
thực hành sáng tạo và thái độ chuẩn mực theo mục tiêu của quá trình dạy học.
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang[49, tr.23]: "PPDH là cách thức làm việc của
thầy và trò trong sự phối hợp thống nhất dưới sự chỉ đạo của thầy, nhằm làm cho
trò tự giác, tự lực đạt tới mục đích dạy học".
8
Tác giả Lê Đức Ngọc[44, tr.45]: PPDH là một “khoa học và cũng là một
nghệ thuật”. Tính khoa học của PPDH đại học đòi hỏi phải nắm vững bản chất
của quá trình đào tạo đại học. Tính nghệ thuật của việc dạy học đại học thể hiện
ở năng lực truyền đạt của giáo viên sao cho khơi dậy được tiềm năng tiếp thu,
phát triển và sáng tạo của người học để nhận thức, để cảm nhận và để có kỹ
năng cao [45, tr.7].
Tác giả Đặng Vũ Hoạt và Hà Thị Đức[29, tr.120]: PPDH ở đại học là tổng
hợp các cách thức hoạt động của giáo và sinh viên nhằm thực hiện tốt các nhiệm
vụ dạy học ở đại học góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học, kĩ thuật, cán
bộ quản lí, nghiệp vụ có trình độ đại học .
Tác giả Lưu Xuân Mới[40, tr.151]: PPDH đại học là một phạm trù cơ bản
của lý luận dạy học đại học; một thành tố cấu trúc năng động nhất, linh hoạt nhất
của quá trình dạy học. Tác giả còn xem xét PPDH đại học là tổng hợp các cách
thức hoạt động tương tác được điều chỉnh của giáo viên và sinh viên, trong đó
hoạt động dạy học là chủ đạo, hoạt động học là tự giác, tích cực, tự lực, sáng
tạo, nhằm mục đích thực hiện tốt các nhiệm vụ dạy học ở đại học, góp phần đào
tạo đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, cán bộ quản lý, nghiệp vụ có trình độ cao.
Ngoài ra, còn nhiều quan điểm khác khi định nghĩa về PPDH, các tác giả
đã xét trên nhiều mặt khác nhau của quá trình dạy học, có tác giả chú trọng tới
cách thức tương tác giữa giáo viên và sinh viên, có tác giả chú trọng tới hoạt
động nhận thức của sinh viên, có tác giả lại xét về mặt điều khiển học v.v…Tuy
chưa có ý kiến dẫn tới một định nghĩa thống nhất về PPDH, nhưng các tác giả
đều thừa nhận rằng PPDH có những dấu hiệu đặc trưng sau đây:
Phương pháp dạy học phản ánh sự vận động của quá trình nhận thức của
sinh viên nhằm đạt được mục đích đặt ra.
Phương pháp dạy học phản ánh sự vận động của nội dung dạy học đã
được quy định.
Phương pháp dạy học phản ánh cách thức hoạt động tương tác, sự trao đổi
thông tin giữa thầy và trò.
Phương pháp dạy học phản ánh cách thức điều khiển nhận thức, kích thích
9
và xây dựng động cơ, tổ chức hoạt động nhận thức và kiểm tra, đánh giá kết quả
hoạt động.
Nói chung, khi định nghĩa về PPDH, tuy các tác giả đề cập tới nhiều mặt
của quá trình dạy học, nhưng mặt hoạt động tương tác giữa thầy và trò được
nhiều tác giả quan tâm và đi sâu nghiên cứu nhất. Hiện có, những cách hiểu
khác nhau về PPDH xét trên mặt tương tác giữa thầy và trò, nhưng tóm lại
chúng thuộc một trong ba cách hiểu như sau:
Phương pháp dạy học là cách thức hoạt động của người giáo viên để
truyền thụ kiến thức, rèn luyện kĩ năng và giáo dục sinh viên theo mục tiêu của
nhà trường.
Phương pháp dạy học là sự kết hợp các biện pháp và phương tiện làm việc
của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học, nhằm đạt tới những mục đích
giáo dục [83, tr.152].
Phương pháp dạy học là cách thức hướng dẫn và chỉ đạo của giáo viên
nhằm tổ chức hoạt động nhận thức và hoạt động thực hành của sinh viên, dẫn tới
việc sinh viên lĩnh hội vững chắc nội dung học vấn, hình thành thế giới quan và
phát triển năng lực nhận thức [49, tr.23], [ 40, tr.166], [45, tr.8].
Cách hiểu thứ nhất, phản ánh quan niệm cũ về vai trò của người giáo viên
trong quá trình dạy học. Theo quan niệm này thì giáo viên là nhân vật trung tâm,
giữ vai trò chủ đạo, hoạt động tích cực, còn học sinh thì thụ động thực hiện
những điều thầy dạy. Quan niệm đó cũng dẫn tới coi các PPDH đều là phương
pháp của thầy.
Cách hiểu thứ hai, coi PPDH là một sự kết hợp ngang hàng của hai hoạt
động dạy và học. Nhiệm vụ truyền tri thức của thầy cũng quan trọng như nhiệm
vụ lĩnh hội tri thức của trò.
Cách hiểu thứ ba, xuất hiện sau khi lý thuyết về sự lĩnh hội tri thức ra đời.
Theo quan điểm này thì dạy học chính là quá trình tổ chức cho sinh viên lĩnh hội
tri thức. Vai trò của sinh viên trong quá trình dạy học là vai trò chủ động. Nói
khác đi thì phương pháp học tập, xuất phát từ các qui luật của sự lĩnh hội tri thức
quyết định hoạt động của giáo viên, phương pháp dạy của giáo viên.
Luận án đủ ở file: Luận án full
