Giáo án Vật lý 6 bài 21: Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

GIÁO ÁN VẬT LÝ 6

MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT
I. Mục tiêu bài học
Kiến thức giúp Hs:
- Nhận biết được sự co dãn vì nhiệt nếu bị ngăn cản sẽ gây ra lực lớn
- Mô tả cấu tạo và hoạt động của băng kép
Kĩ năng: Giải thích được 1 số ứng dụng đơn giản về sự nở vì nhiệt của các chất.
Thái độ: Học tập nghiêm túc, ghi chép bài cẩn thận.
II. Chuẩn bị
- Giáo viên
+ Cả lớp 1 băng kép, giá thí nghiệm, đèn cồn, tranh vẽ hình 21.2 và 21.3
+ Mỗi nhóm bộ dụng cụ thí nghiệm như hình 21.1, cồn, bông, chậu nước, khăn
- Học sinh Sgk và vở ghi chép
III. Tiến trình lên lớp
1. Kiểm tra (5 phút)
- Gv: Nêu kết luận về sự nở - TL chất khí nở ra khi nóng lên và co lại khi lạnh đi. Các
vì nhiệt của chất khí.
chất khí khác nhau dãn nở vì nhiệt giống nhau.
- Gv: Hãy so sánh sự nở vì - TL Chất khí nở vì nhiệt nhiều hơn chất lỏng, chất lỏng
nhiệt của các chất.
nở vì nhiệt nhiều hơn chất rắn.
1. Bài mới
Hoạt động của giáo viên
Đặt vấn đề (3 phút)
- Gv:c ho học sinh quan sát

Hoạt động của học sinh

Ghi bảng

tranh vẽ hình 21.2/Sgk

- Quan sát

- Gv: Các em có nhận xét gì
về chỗ tiếp nối giữa 2 đầu
- TL chỗ tiếp nối giữa hai đầu
thanh ray xe lửa?
thanh ray có một khe hở nhỏ.
- Gv: Tại sao người ta phải
- TL vì khi nóng lên thanh ray
làm như vậy?
dài ra, làm như thế để tránh
- Thông báo “sự nở vì nhiệt cho đường ray khỏi bị cong.
của các chất có rất nhiều ứng
- Lắng nghe
dụng trong đời sống và kĩ
thuật. Bài học hôm nay sẽ
giới thiệu cho chúng ta một
số ứng dụng thường gặp của
sự nở vì nhiệt của các chất
rắn.”
- Ghi bài

Tiết 24 MỘT SỐ ỨNG
DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ
NHIỆT

Hoạt động 1 Quan sát lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt (10 phút)

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Ghi bảng

- Yêu cầu học sinh đọc Sgk - Đọc Sgk để tìm hiểu trình tự I. Lực xuất hiện trong sự
để tìm hiểu trình tự thí thí nghiệm
co dãn vì nhiệt
nghiệm
1. Quan sát thí nghiệm
- Hướng dẫn học sinh làm thí
và trả lời câu hỏi
- Làn thí nghiệm và quan sát
nghiệm hình 21.1a và quan
hiện tượng xảy ra
sát hiện tượng xảy ra
- Gv: Khi đốt nóng thanh thép
thì có hiện tượng gì xảy ra - TL Khi đốt nóng thanh thép - C1 Thanh thép nở ra khi
với chốt ngang?
thì chốt ngang bị bẽ gãy
nóng lên
- Gv: Vậy khi đốt nóng thì có - TL Khi đốt nóng thì thanh
hiện tượng gì xảy ra với thép nở ra
thanh thép?


- Gv: Chốt ngang bị bẻ - TL Điều đó chứng tỏ khi nở
gãy ở thí nghiệm chứng tỏ ra vì nhiệt nếu bị cản trở thanh
điều gì?

thép có thể gây ra lực lớn.
- C2 Khi dãn nở vì nhiệt
nếu bị ngăn cản thanh
- Yêu cầu học sinh đọc câu - Đọc C3 và quan sát hình thép gây ra lực lớn
hỏi C3, và quan sát hình 21.1b/ Sgk
21.1b/Sgk
- TL Chốt ngang bị gãy
- Gv: Nếu khi thanh thép ở
trong hình 21.1b/ sgk vừa
bị đốt nóng xong ta phủ
lên nó bằng 1 khăn lạnh
thì có hiện tượng gì xảy
ra?
- TL Do thanh co lại khi lạnh đi
- Nhận xét

- Ghi bài

- Nhận xét

sinh ra lực làm gãy chốt

- Gv: Giả sử chốt ngang bị
gãy. Vậy nguyên nhân nào
gây ra hiện tượng đó?

- Lắng nghe

- Nhận xét
- Để biết được dự đoán

của chúng ta có đúng hay
không, chúng ta tiến hành
thí nghiệm giống hình
21.1b/ Sgk để kiểm chứng
- Hướng dẫn học sinh làm - Làm thí nghiệm và quan sát
thí nghiệm và quan sát hiện tượng
hiện tượng
- Nhận xét

- TL Khi co lại vì nhiệt nếu bị
- Gv: Vậy qua thí nghiệm ngăn cản thanh thép có thể gây


và hiện tượng xảy ra mà ta ra lực lớn
quan sát được, em rút ra
được nhận xét gì?
- Ghi bài
- Nhận xét và thống nhất
câu trả lời câu hỏi C3
- Hoàn thành C4

- Từ 2 thí nghiệm trên điều
khiển học sinh hoàn thành
- Trả lời câu hỏi C4
kết luận C4
- Gọi học sinh trả lời câu
C4
- Ghi bài
- Nhận xét

- Lắng nghe

- Gv:ốt lại kết luận “Sự co
dãn vì nhiệt khi bị ngăn
cản sẽ gây ra lực lớn”

- C3 Khi co lại vì nhiệt
nếu bị cản trở thanh thép
sẽ gây ra lực lớn

2. Rút ra kết luận

(C4 / Sgk)
 Sự co dãn vì nhiệt nếu
bị ngăn cản có thể gây ra
lực lớn

Hoạt động 2 Vận dụng (5 phút)
- Ở tình huống lúc đầu bài - Nhắc lại câu trả lời C5
học này đã giúp các em
giải quyết xong C5. Vậy
em nào có thể nhắc lại câu
trả lời C5

3. Vận dụng

- C5 Giữa 2 đầu thanh
ray có khe hở. Khi trời

- Nhận xét và cho học sinh
ghi câu trả lời vào vở.

- Ghi bài

- Yêu cầu học sinh đọc
mục có thể em chưa biết
để thấy được lực do sự - Đọc mục có thể em chưa biết
dãn nở vì nhiệt gây ra là
rất lớn.
- Gv: cho học sinh quan
sát tranh vẽ hình 21.3/ Sgk
- Yêu cầu học sinh đọc và - Quan sát
trả lời câu hỏi C6
- Gọi học sinh trả lời câu
- Đọc và thảo luận nhóm
C6
- Nhận xét

nóng đường ray dài ra do
đó nếu không để khe hở
thì khi dãn nở vì nhiệt
đường ray bị cản trở gây
ra lực lớn làm hỏng
đường ray.

- C6 Hai gối đỡ không
giống nhau. Một gối đỡ
được đặt trên các con lăn
nhằm tạo điều kiện thuận

lợi cho cầu dài ra khi
nóng lên mà không bị
ngăn cản.

- Trả lời câu hỏi C6
- Ghi bài
- Lắng nghe

Hoạt động 3 Nghiên cứu về băng kép (15 phút)
II. Băng kép
- Gv: cho học sinh quan - Quan sát
sát băng kép.

1.Quan sát thí nghiệm

- Giới thiệu cấu tạo của
- Lắng nghe
băng kép gồm 2 thanh kim
loại có tính chất khác nhau
tán chặt vào nhau dọc theo
chiều dài của mỗi thanh.
- Hướng dẫn học sinh đọc - Đọc Sgk và lắp thí nghiệm
Sgk và lắp thí nghiệm hình hình 21.4/ Sgk
21.4
- Tiến hành thí nghiệm và quan

2. Trả lời câu hỏi


- Yêu cầu học sinh tiến sát hiện tượng xảy ra

hành thí nghiệm và quan
sát hiện tượng xảy ra
- Thảo luận nhóm các câu C 7,
- Hướng dẫn học sinh thảo
C8, C9
luận nhóm các câu C7, C8,
C9
- TL Đồng và thép dãn nở vì
nhiệt khác nhau
- Gv: Đồng và thép dãn nở
vì nhiệt giống nhau hay - TL Khi hơ nóng băng kép
khác nhau?
cong về phía thép vì đồng dãn
nở vì nhiệt nhiều hơn thép.
- Gv: Khi hơ nóng băng
kép cong về phía nào?
- Ghi bài

- C8 Khi bị hơ nóng băng
kép cong về phía thanh
thép vì đồng dãn nở vì
nhiệt nhiều hơn thép nên
thanh đồng dài hơn và
nằm ở ngoài vòng cung.

- C9 Khi làm lạnh băng
kép cong về phía thanh
đồng vì đồng co lại vì
nhiệt nhiều hơn thép nên
- Nhận xét

- TL Khi làm lạnh băng kép thanh thép dài hơn và
cong về phía thanh đồng vì nằm ở ngoài vòng cung.
- Gv: Khi làm lạnh đi băng
đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn
kép có bị cong hay không?
thép
Nếu có thì nó cong về phía
nào?
- Ghi bài
- Nhận xét
Hoạt động 4 Vận dụng (5 phút)
- Thông báo “băng kép - Lắng nghe
được sử dụng nhiều ở các
thiết bị tự động đóng ngắt
mạch điện khi nhiệt độ
thay đổi”
- Gv: cho học sinh quan
sát hình 21.5/ Sgk và nêu - Quan sát
qua cấu tạo bàn là điện
gồm dây đốt nóng, vỏ bàn
là, đèn tín hiệu, rơ- le
nhiệt, núm điều chỉnh

3. Vận dụng

- C10 Khi đủ nóng băng
kép cong lại về phía


nhiệt độ.

- Đọc và thảo luận nhóm câu đồng làm ngắt mạch
C10
điện.

- Yêu cầu học sinh đọc và
thảo luận nhóm câu C10.
- Trả lời câu hỏi C10
- Gọi học sinh trả lời câu - Ghi bài
C10
- Gv: cho ví dụ

Thanh đồng nằm phía
dưới

SỬ DỤNG NĂNG LƯỢNG TIẾT KIỆM VÀ HIỆU QUẢ
Tác dụng của băng kép làm đóng ngắt mạch điện trong bàn là khi nhiệt độ thay đổi
. Có tác dụng tiết kiệm một phần năng lượng
TÍCH HỢP GIÁO DỤC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
- Biện pháp GDBVMT:
+ Trong xây dựng (đường ray xe lửa, nhà cửa, cầu,...) cần tạo ra khoảng cách nhất
định giữa các phần để các phần đó dãn nở.
+ Cần có biện pháp bảo vệ cơ thể, giữ ấm vào mùa đông và làm mát về mùa hè để
tránh bị sốc nhiệt, tránh ăn uống thức ăn quá nóng hoặc quá lạnh.
3. Củng cố (1 phút)
- Gọi học sinh đọc ghi nhớ
- Tại sao khi tôn lợp nhà thường có dạng lượn sóng?
4. Hướng dẫn về nhà (1 phút)
- Học bài. Làm các bài tập 21.1
- Gv:chuẩn bị bài tiết sau.

21.6/ Sbt