Quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở các Doanh nghiệp may phục vụ Quân đội trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế (Luận án tiến sĩ)

BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN NGHIÊN CỨU QUẢN LÝ KINH TẾ TRUNG ƯƠNG

TRẦN QUỐC HIẾU

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
Ở CÁC DOANH NGHIỆP MAY PHỤC VỤ QUÂN ĐỘI
TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Hà Nội - Năm 2018


BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN NGHIÊN CỨU QUẢN LÝ KINH TẾ TRUNG ƯƠNG

TRẦN QUỐC HIẾU

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC
Ở CÁC DOANH NGHIỆP MAY PHỤC VỤ QUÂN ĐỘI
TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 9. 34. 04. 10

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TSKH Nguyễn Viết Vượng

Hà Nội - Năm 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa
học của luận án chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Trần Quốc Hiếu


LỜI CẢM ƠN

Trước hết, cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn tới PGS.TSKH Nguyễn
Viết Vượng, người đã hướng dẫn tôi về mặt khoa học để hoàn thành bản
Luận án này. Xin cảm ơn PGS.TS Trần Công Sách cùng các nhà khoa học,
cán bộ, nhân viên Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đã có những
góp ý xác đáng và giúp đỡ tận tình trong quá trình tôi nghiên cứu và hoàn
thành luận án.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp công
tác tại Cục Tài chính/Bộ Quốc phòng, Khoa Tài chính/Học viện Hậu cần về

những giúp đỡ đầy nhiệt huyết và những ý kiến đóng góp, động viên để tôi có
thể hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của mình.
Cuối cùng, tôi đặc biệt biết ơn gia đình và những người bạn thân thiết
đã thường xuyên động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành bản luận án này.
Xin trân trọng cảm ơn!


i

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................

viii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ............................................................

ix

MỞ ĐẦU...........................................................................................................

1

1. Tính cấp thiết của nghiên cứu đề tài luận án...............................................

1

2. Mục đích và ý nghĩa của việc nghiên cứu của đề tài luận án.....................

3

3. Kết cấu của Luận án......................................................................................

4

Chương 1 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở
CÁC DOANH NGHIỆP MAY PHỤC VỤ QUÂN ĐỘI................................

5

1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu đã công bố liên quan đến quản lý nhà
nước về phát triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ quân
đội...................................................................................................................................

5

1.1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực..........

5

1.1.2 Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý nhà nước
về phát triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ quân đội.....

13

1.1.3. Những kết quả nghiên cứu đã đạt được và những vấn đề đặt ra cần

tiếp tục nghiên cứu, làm rõ................................................................................

18

1.1.4 Những vấn đề Luận án tập trung nghiên cứu giải quyết........................

20

1.2. Phương hướng giải quyết các vấn đề nghiên cứu của đề tài Luận án....

20

1.2.1 Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu của đề tài Luận án...........

20

1.2.2 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của đề tài Luận án........

22

1.2.3 Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu đề tài Luận án..................

22

1.2.4 Khung nghiên cứu của Luận án...............................................................

24

Chương 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT
TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở CÁC DOANH NGHIỆP MAY PHỤC

25


ii

VỤ QUÂN ĐỘI TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

2.1. Doanh nghiệp may phục vụ quân đội và phát triển nguồn nhân lực ở doanh
nghiệp may phục vụ quân đội trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế..................

25

2.1.1. Doanh nghiệp may phục vụ quân đội và nguồn nhân lực ở doanh
nghiệp may phục vụ quân đội...........................................................................

25

2.1.2. Phát triển nguồn nhân lực ở doanh nghiệp may phục vụ quân đội......

31

2.1.3. Hội nhập kinh tế quốc tế, cách mạng công nghiệp 4.0 và những yêu
cầu đặt ra đối với phát triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục
vụ quân đội............................................................... .........................................

39

2.2. Quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp
may phục vụ quân đội.......................................................................................

43

2.2.1. Bản chất, mục tiêu và chủ thể quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở doanh nghiệp may phục vụ quân đội.............................................

43

2.2.2 Nội dung quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở các doanh
nghiệp may phục vụ quân đội...........................................................................

47

2.2.3. Các tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
ở các doanh nghiệp may phục vụ quân đội......................................................

52

2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ quân đội......................................

54

2.3.1. Các nhân tố bên trong.............................................................................

54

2.3.2. Các nhân tố bên ngoài.............................................................................

58

2.4 Kinh nghiệm quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở một số
ngành, đơn vị và bài học cho các cơ quan quản lý của Quân đội..................

61

2.4.1 Kinh nghiệm quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở một
số ngành, đơn vị.................................................................................................

61

2.4.2 Bài học kinh nghiệm đối với các cơ quan quản lý nhà nước của Bộ
Quốc phòng......................................................................... ...............................

64

Chương 3 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN

65


iii

NGUỒN NHÂN LỰC Ở CÁC DOANH NGHIỆP MAY PHỤC VỤ QUÂN
ĐỘI GIAI ĐOẠN 2011-2016.............................................................................

3.1. Khái quát thực trạng doanh nghiệp may phục vụ Quân đội và phát
triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội................

65

3.1.1. Khái quát về các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội........................

65

3.1.2. Thực trạng phát triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục
vụ Quân đội giai đoạn 2011-2016....................................................................

70

3.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở các
doanh nghiệp may phục vụ Quân đội giai đoạn 2011-2016.............................

87

3.2.1. Thực trạng định hướng và điều tiết của Nhà nước đối với phát triển
nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội..........................

87

3.2.2 Thực trạng tạo lập khung khổ pháp lý và môi trường phát triển nguồn
nhân lực tại các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội....................................

92

3.2.3. Thực trạng vai trò kiểm soát phát triển nguồn nhân lực tại các doanh
nghiệp may phục vụ Quân đội..........................................................................

97

3.2.5. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực
ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội theo các tiêu chí hiệu lực, hiệu
quả, tính phù hợp và bền vững..........................................................................

99

3.3. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về phát triển
nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội giai đoạn
2011-2016..........................................................................................................

106

3.3.1 Thực trạng bộ máy quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở
các doanh nghiệp may phục vụ quân đội.................................................... 106
3.3.2 Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ quân đội.......................................

107

3.3.3 Thực trạng nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội..... 108
3.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội giai đoạn 2011-2016

109


iv

3.3.1. Những kết quả chủ yếu...........................................................................

109

3.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân..............................................................

110

Chương 4 GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT
TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC Ở CÁC DOANH NGHIỆP MAY PHỤC
VỤ QUÂN ĐỘI TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ
THỜI KỲ TỚI NĂM 2025............................................................................... 114

4.1. Bối cảnh và những thuận lợi, khó khăn đối với quản lý nhà nước về
phát triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội trong
điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế thời kỳ tới năm 2025..................................

114

4.1.1. Bối cảnh và những cơ hội, thách thức đối với phát triển nguồn nhân
lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội trong điều kiện hội nhập
kinh tế quốc tế của Việt nam đến năm 2025.................................................... 114
4.1.2 Thuận lợi và khó khăn đối với quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội thời kỳ đến năm 2025..... 119
4.2 Mục tiêu và phương hướng đổi mới quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở doanh nghiệp may phục vụ Quân đội thời kỳ đến năm 2025...........

122

4.2.1 Mục tiêu đổi mới quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân lực ở
các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội......................................................

122

4.2.2 Phương hướng đổi mới quản lý nhà nước về phát triển nguồn nhân
lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội.............................................

123

4.3 Các giải pháp đổi mới và hoàn thiện quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội thời kỳ đến năm 2025.......... 124
4.3.1 Hoàn thiện tổ chức, bộ máy quản lý nhà nước về phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội....................................

124

4.3.2 Nâng cao năng lực định hướng, điều tiết của Nhà nước đối với phát
triển nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội................. 127
4.3.3. Hoàn thiện khung khổ pháp lý và tạo môi trường phát triển nguồn
nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ Quân đội....................................

132


v

4.3.4. Đổi mới công tác kiểm tra, giám sát đối với phát triển nguồn nhân
lực trong các doanh nghiệp may phục vụ quân đội........................................ 142
4.4 Một số kiến nghị cụ thể............................................................................

146

4.4.1 Kiến nghị với Đảng và Quân ủy Trung ương.......................................

146

4.4.2 Kiến nghị với Chính phủ....................................................................... 147
4.4.3 Kiến nghị với Bộ Quốc phòng..............................................................

148

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT.............................................................................. 149

1. Kết luận...................................................................................................... 149
2. Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp sau của Luận án.......................................
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

150


vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT
Từ viết tắt
BQP

Cụm từ tiếng Việt
Bộ Quốc phòng

CBQT

Cán bộ quản trị

CLC

Chất lượng cao

CMCN

Cách mạng công nghiệp

CMKT

Chuyên môn kỹ thuật

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CĐ

Cao đẳng

CTCP

Công ty cổ phần

CSH

Chủ sở hữu

DN

Doanh nghiệp

DNMPVQĐ

Doanh nghiệp may phục vụ quân đội

DNNN

Doanh nghiệp Nhà nước

DNQĐ

Doanh nghiệp quân đội

ĐCSVN

Đảng Cộng sản Việt Nam

ĐH

Đại học

ĐT

Đào tạo

GD-ĐT

Giáo dục - Đào tạo

KH-CN

Khoa học - Công nghệ

KT-XH

Kinh tế-Xã hội

KCN

Khu công nghiệp

KTQT

Kinh tế quốc tế

KTQP

Kinh tế quốc phòng

LĐ

Lao động

LĐ, TB&XH

Lao động, Thương binh và Xã hội

NNL

Nguồn nhân lực


vii

PTNNL

Phát triển nguồn nhân lực

QĐNDVN

Quân đội nhân dân Việt Nam

QLNN

Quản lý nhà nước

QNCN

Quân nhân chuyên nghiệp

QUTW

Quân ủy Trung ương

QP-AN

Quốc phòng - An ninh

SC

Sơ cấp

SĐH

Sau đại học

SQ

Sĩ quan

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TCHC

Tổng cục Hậu cần

TC

Trung cấp

TNHH MTV

Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

TTCP

Thủ tướng Chính phủ

TTLĐ

Thị trường lao động

VCQP

Viên chức quốc phòng
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH

Từ
viết tắt
CPTPP

Cụm từ tiếng Anh
Comprehensive
Agreement

and
for

Cụm từ tiếng Việt

Progressive Hiệp định Đối tác Toàn diện và
Trans-Pacific Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương

Partnership

SPSS

Statistical Package for the Social Phần mềm phân tích thống
Sciences

TPP

kê trong khoa học xã hội

Trans-Pacific Strategic Economic Hiệp định Đối tác Xuyên
Partnership Agreement

Thái Bình Dương


viii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1 Tiêu chuẩn phân loại sức khỏe theo thể lực

36

Bảng 2.2 Hệ thống các tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước về phát triển

52

nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ quân đội
Bảng 3.1 Doanh thu theo thị trường của các doanh nghiệp may phục vụ
quân đội năm 2015, 2016

69

Biến động lao động của các doanh nghiệp may phục vụ quân
đội giai đoạn 2011-2016

71

Bảng 3.3 Cơ cấu chiều cao, cân nặng của nguồn nhân lực trong các
doanh nghiệp may phục vụ quân đội

74

Bảng 3.4 Thể lực nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp may phục vụ
quân đội năm 2016

76

Bảng 3.5 Chuyển biến cơ cấu giới tính nguồn nhân lực ở các doanh
nghiệp may phục vụ quân đội giai đoạn 2011-2016

82

Bảng 3.6 Thực trạng nguồn nhân lực tại các doanh nghiệp may phục vụ
quân đội năm 2016

108

Bảng 3.2

ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Trang
Sơ đồ 1.1

Khung nghiên cứu của Luận án

24

Biểu đồ 3.1

Chuyển biến trình độ nguồn nhân lực ở các doanh nghiệp
may phục vụ quân đội giai đoạn 2011-2016

78

Biểu đồ 3.2

Cơ cấu lao động theo độ tuổi của các doanh nghiệp may
phục vụ quân đội năm 2016

83

Biểu đồ 3.3

Xu hướng chuyển dịch cơ cấu lao động theo độ tuổi của các
doanh nghiệp may phục vụ quân đội năm 2011, 2016

84

Biểu đồ 3.4

Mức độ phù hợp giữa chuyên ngành được đào tạo với công
việc đang thực hiện của độ nguồn nhân lực ở các doanh
nghiệp may phục vụ quân đội

85

Sơ đồ 3.1

Quản lý Nhà nước đối với các doanh nghiệp may phục vụ 107
quân đội Việt Nam

Sơ đồ 4.1

Các biện pháp giữ chân nhân viên giỏi trong các doanh 137
nghiệp may phục vụ quân đội


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của nghiên cứu đề tài luận án
Trong bối cảnh môi trường cạnh tranh ngày càng mở rộng trên phạm vi
toàn cầu, NNL đã trở thành yếu tố cơ bản tạo nên lợi thế cạnh tranh của các quốc
gia, của các ngành kinh tế và của các DN. Nhận thức rõ vai trò của NNL trong
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tại Nghị quyết Đại hội lần thứ XII, Đảng
ta đã xác định “Xây dựng chiến lược PTNNL cho đất nước, cho từng ngành, từng

lĩnh vực, với những giải pháp đồng bộ”[40, tr12]. PTNNL là bước đột phá chiến
lược, là nhân tố quyết định đến phát triển KH-CN, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển
đổi mô hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất, đảm bảo cho
phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững. Đối với DN, NNL là nguồn vốn vô hình,
khi được đầu tư đúng đắn, nguồn vốn này sẽ phát triển, gia tăng giá trị. Vì vậy,
PTNNL là nội dung cơ bản, quan trọng nhất đối với sự thành bại của các DN nói
riêng và với sự nghiệp phát triển nền kinh tế đất nước nói chung.
Hiện nay ở nước ta, BQP đang trực tiếp quản lý 88 DN 100% vốn Nhà
nước và 21 công ty cổ phần có vốn Nhà nước do BQP quản lý, gọi tắt là DNQĐ,
hoạt động đa dạng trong lĩnh vực kinh tế, kỹ thuật, thương mại, dịch vụ và nhiều
ngành QP-AN, không những duy trì và phát triển tiềm lực quốc phòng mà còn
góp phần tạo ra sản phẩm cho xã hội, giải quyết việc làm cho người LĐ. Trong
đó, có các DNMPVQĐ, gồm các DN 100% vốn Nhà nước và các DN đã được cổ
phần hóa thành công trong quá trình sắp xếp, đổi mới các DNQĐ; là các DN
KTQP, hoạt động trong lĩnh vực may hoặc đa ngành nhưng may mặc là chủ yếu.
Các DNMPVQĐ một mặt tiến hành hoạt động SXKD, tìm kiếm lợi nhuận; mặt
khác, còn phải gánh vác một nhiệm vụ nặng nề đó là sản xuất và cung ứng quân
trang… cả trong thời bình và thời chiến phục vụ các hoạt động của Quân đội.
Trong giai đoạn hiện nay, Quân đội nhân dân Việt Nam (Quân đội) ngày
càng phát triển, chính quy, tinh nhuệ với nhiều lực lượng với nhiều nhiệm vụ


Luận án đủ ở file: Luận án full