Thực trạng và giải pháp giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động nông thôn xã Đồng Trạch huyện Bố Trạch tỉnh Quảng Bình (Khóa luận tốt nghiệp)

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả
nêu trong khóa luận là trung thực và chưa được công bố trong các công trình khác.
Nếu không đúng như đã nêu trên, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của
mình.

i


LỜI CẢM ƠN
Thực tập tốt nghiệp là giai đoạn cần thiết và hết sức quan trọng của mỗi sinh
viên, giúp sinh viên bước đầu tiếp cận với thực tế, nhằm củng cố và vận dụng những
kiến thức mình đã học trong nhà trường vào thực tế.
Được sự nhất trí của Ban giám hiệu Nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Nông –
Lâm - Ngư, dưới sự hướng dẫn của giảng viên ThS. Nguyễn Thị Thanh Hương, tôi đã
thực hiện đề tài: “Thực trạng và giải pháp giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho
lao động nông thôn xã Đồng Trạch - huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình”.
Qua 2 tháng thực tập tại UBND xã Đồng Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng
Bình trong quá trình thực hiện đề tài, ngoài sự nỗ lực phấn đấu của bản thân, tôi
đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của tập thể, cá nhân.
Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới giảng viên ThS. Nguyễn Thị
Thanh Hương, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi một cách tận tình, chu đáo trong suốt
thời gian thực tập và hoàn thành đề tài này. Tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn chân
thành tới Thầy, Cô giáo khoa Nông – Lâm - Ngư đã dạy dỗ tôi trong những năm tháng
học tập tại trường.
Qua đây, tôi cũng xin cảm ơn các cán bộ UBND xã Đồng Trạch, đã quan tâm,
giúp đỡ, hướng dẫn, chỉ bảo nhiệt tình và cung cấp đầy đủ các tài liệu, thông tin để tôi
hoàn thành đợt thực tập này.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè - những người đã luôn
động viên và giúp đỡ tôi trong suốt 4 năm học vừa qua.
Do thời gian thực tập ngắn, khối lượng công việc nhiều và năng lực bản thân có

hạn nên đề tài không tránh được thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của Thầy,
Cô giáo và tất cả các bạn để đề tài được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Đồng Hới, ngày 04 tháng 04 năm 2018
Sinh viên

Phạm Xuân Hoàng

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN................................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC BẢNG ..............................................................................................v
DANH MỤC CÁC HÌNH ..............................................................................................vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.............................................................................. vii
Phần I. MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
1.1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................2
1.2.1. Mục tiêu chung ......................................................................................................2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể ......................................................................................................2
1.3. Ý nghĩa của đề tài .....................................................................................................2
1.3.1. Ý nghĩa đối với học tập và nghiên cứu khoa học ..................................................2
1.3.2. Ý nghĩa đối với thực tiễn .......................................................................................2
Phần II. NỘI DUNG........................................................................................................3
Chương I. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.............................................3
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu......................................................3
1.1.1. Cơ sở lý luận..........................................................................................................3
1.1.1.1 Khái niệm về lao động và lao động nông thôn....................................................3

1.1.1.2. Khái niệm về nguồn lao động (Lực lượng lao động) .........................................4
1.1.1.3. Một số khái niệm về việc làm, thiếu việc làm và thất nghiệp ............................6
1.1.1.4. Vai trò của giải quyết việc làm đối với người lao động và lao động nông thôn 8
1.1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc làm lao động nông thôn .................................9
1.1.1.6. Những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng lao động ở nông thôn ....................11
1.1.2. Cơ sở thực tiễn.....................................................................................................12
1.1.2.1. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động ở một số nước trên thế giới ...12
1.1.2.2. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Trung Quốc .......12
1.1.2.3. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Đài Loan ...........13
1.1.2.4. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Liên bang
Malaysia.........................................................................................................................14
1.1.2.5. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Thái Lan ............14
1.2. Tình hình về giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Việt Nam .................15
1.2.1. Tình hình về lao động, việc làm ở nông thôn nước ta hiện nay ..........................15
1.2.2. Kinh nghiệm giải quyết việc làm cho lao động nông thôn ở Việt Nam..............17
Chương II. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...................................20
2.1. Đối tượng nghiên cứu.............................................................................................20
2.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................20
2.3. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................21
2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu ..............................................................................21
2.3.2. Phương pháp xử lý, phân tích số liệu ..................................................................21
iii


2.3.3. Phương pháp xác định số đơn vị mẫu điều tra ....................................................21
2.3.4. Phương pháp phân tích và so sánh ......................................................................21
2.3.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu...............................................................................22
Chương III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN..................................................................23
3.1. Khái quát đặc điểm, điều kiện tự nhiên dân sinh kinh tế xã hội của xã Đồng Trạch
.......................................................................................................................................23

3.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên ...........................................................................23
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội ....................................................................................26
3.1.2.1. Cơ cấu kinh tế...................................................................................................26
3.1.2.2. Đặc điểm dân số và ngành nghề tạo thu nhập .................................................27
3.2. Thực trạng lao động và việc làm của lao động nông thôn tại địa bàn xã Đồng
Trạch. .............................................................................................................................28
3.2.1. Khái quát về lao động xã Đồng Trạch.................................................................28
3.2.2. Điều kiện sản xuất kinh doanh của các hộ điều tra .............................................29
3.2.3. Thực trạng lao động và việc làm của các hộ điều tra ..........................................31
3.2.3.1. Đặc điểm chung về nhân khẩu và lao động của các hộ điều tra.......................31
3.2.3.2. Cơ cấu lao động của các hộ điều tra.................................................................32
3.2.3.3. Chất lượng lao động của các hộ điều tra .........................................................33
3.2.3.4. Tỷ suất sử dụng công, thời gian lao động của các hộ điều tra .........................35
3.2.3.5. Thu nhập lao động các hộ điều tra....................................................................35
3.2.4. Phân tích thuận lợi, khó khăn, cơ hội, thách thức của lao động nông tại xã Đồng
Trạch ..............................................................................................................................37
3.2.5. Các nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến việc làm của lao động nông thôn xã
Đồng Trạch ....................................................................................................................38
3.2.6. Một số giải pháp nhằm giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động nông
thôn địa phương .............................................................................................................40
Phần III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................42
3.1. Kết luận...................................................................................................................42
3.2. Kiến nghị ................................................................................................................43
3.2.1. Đối với UBND xã Đồng Trạch............................................................................43
3.2.2. Đối với các cơ sở kinh tế .....................................................................................43
3.2.3. Đối với người lao động........................................................................................44
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................45
PHỤ LỤC ......................................................................................................................46
PHIẾU ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG VÀ VIỆC LÀM .................................46

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1 Tình hình sử dụng đất của xã Đồng Trạch qua 3 năm ...................................25
Bảng 3.2: Giá trị, cơ cấu ngành kinh tế xã Đồng Trạch giai đoạn 2015 -2017.............26
Bảng 3.3: Dân số và lao động của xã Đồng Trạch giai đoạn 2015 – 2017 ...................27
Bảng 3.4 Lao động trên địa bàn xã Đồng Trạch ...........................................................29
Bảng 3.5: Cơ cấu sử dụng đất của các hộ điều tra.........................................................30
Bảng 3.6: Tình hình nhân khẩu và lao động của các hộ điều tra...................................31
Bảng 3.7: Cơ cấu lao động của nhóm hộ điều tra phân theo tiêu chí............................32
Bảng 3.8: Trình độ học vấn và trình độ chuyên môn của lao động chính trong vùng
điều tra ...........................................................................................................................34
Bảng 3.9: Tỷ suất sử dụng công, thời gian lao động của các hộ điều tra......................35
Bảng 3.10: Mức thu nhập của lao động của các hộ điều tra..........................................35
Bảng 3.11: Thu nhập của các hộ điều tra năm 2018 .....................................................36

v


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 3.1: Cơ cấu nhân khẩu theo độ tuổi lao động của các hộ điều tra .................32
Hình 3.2: Cơ cấu lao động của nhóm hộ điều tra phân theo độ tuổi ......................33
Hình 3.3: Cơ cấu thu nhập theo lĩnh vực hoạt động của các hộ điều tra................37

vi


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ diễn giải

BQ

Bình quân

BQC

Bình quân chung

CC

Cơ cấu

CN

Công nghiệp

CNH – HĐH

Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

DT

Diện tích

ĐVT

Đơn vị tính

GDP

Tổng thu nhập quốc dân

GT

Giá trị

KD – DV

Kinh doanh - Dịch vụ

LĐ

Lao động

LN

Lâm nghiệp

Ng

Người

Ng.đ

Nghìn đồng

NN

Nông nghiệp

SL

Số lượng

SX

Sản xuất

TB

Trung bình

TH

Tiểu học

THCS

Trung Học Cơ Sở

THPT

Trung học Phổ Thông

TLSX

Tư liệu sản xuất

Tr.đ

Triệu đồng

TS

Thủy sản

UBND

Ủy ban nhân dân

vii


Phần I. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Dân số là một vấn đề đang được quan tâm không chỉ ở Việt Nam mà với các
quốc gia trên toàn thế giới. Dân số nảy sinh lên rất nhiều vấn đề trong đó lực lượng lao
động và việc làm là vấn đề bức xúc và cần được giải quyết ngay tại tất cả các quốc gia
trên thế giới không riêng gì đất nước Việt Nam chúng ta.
Tại Việt Nam theo số liệu Tổng cục thống kê công bố 6 tháng đầu năm
2017, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của cả nước ước tính là 54,52 triệu người,
tăng 162,2 nghìn người so với cùng kỳ năm 2016 và tăng 18,6 nghìn người so với quý
I/2017. Sự gia tăng này chủ yếu do biến động tự nhiên của dân số. Ở lực lượng này,
lao động ở khu vực nông thôn chiếm 67,9% lao động của nền kinh tế [6].
Lao động trong độ tuổi lao động quý II/2017 là 47,89 triệu người, tăng 405,3
nghìn người so với cùng kỳ năm 2016. Lao động từ 15 tuổi trở lên có việc làm trong
quý II/2017 ước tính đạt 53,4 triệu người, tăng 39,7 nghìn người so với quý trước. Lao

động có việc làm qua đào tạo từ trình độ “Sơ cấp nghề” trở lên ước tính đạt 11,4 triệu,
chiếm 21,3% số lao động có việc làm trong toàn quốc. Tỷ lệ lao động có việc làm đã
qua đào tạo của khu vực thành thị chiếm 37,6%, cao gấp gần 3 lần của khu vực nông
thôn [6].
Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi quý II năm 2017 ước tính là
1,63%. Trong quý II, lao động ở khu vực nông thôn tập trung thu hoạch lúa, hoa màu
vụ đông xuân và gieo trồng vụ hè thu, do đó, tỷ lệ người thiếu việc làm ở khu vực
nông thôn giảm đáng kể.
Cũng theo Tổng cục Thống kê, số người thất nghiệp của quý II năm 2017 là 1,12
triệu người, giảm gần 21,1 nghìn người so với quý I. Tỷ lệ thất nghiệp chung là 2,05%.
Theo Tổng cục Thống kê, các giải pháp chỉ đạo của Chính phủ nhằm đạt mục tiêu tăng
trưởng kinh tế 6,7% năm 2017 cũng là nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp giảm
nhẹ. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên cả nước là 7,67% [6].
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng cộng sản Việt Nam đã xác định:
“ Giải quyết việc làm là yếu tố quyết định để phát huy yếu tố con người, ổn định và
phát triển kinh tế, làm lành mạnh xã hội, đáp ứng được nguyện vọng chính đáng và
yêu cầu bức xúc của nhân dân”.
Như vậy giải quyết vấn đề việc làm cho lực lượng lao động nói chung là hết sức
cấp thiết riêng với khu vực nông thôn, là nơi thực hiện đảm bảo an toàn lương thực
cho xã hội, và là thị trường tiêu thụ rộng lớn, giải quyết tốt vấn đề việc làm sẽ tạo điều
kiện thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp và các ngành phi nông nghiệp, đồng thời
giúp ổn định đời sống xã hội của địa bộ phận dân cư trên cả nước.
Sử dụng đầy đủ và nâng cao năng suất lao động trong nông nghiệp không những
thúc đẩy nông nghiệp phát triển tạo ra ngày càng nhiều sản phẩm đáp ứng yêu cầu
ngày càng cao của đời sống nhân dân, cung cấp càng nhiều nguyên liệu cho công
1


nghiệp chế biến nông sản và hàng hóa xuất khẩu mà còn tạo điều kiện phân bố lại lao
động, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế quốc dân, thúc đẩy quá trình CNH –HĐH

đất nước.
Xã Đồng Trạch là một xã có diện tích đất nông nghiệp chủ yếu, phần lớn người
dân sống phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp, trình độ sản xuất nông nghiệp chưa
được cao, vấn đề lao động nông thôn dư thừa đang còn là bất cập cần được giúp đỡ và
giải quyết.
Xuất phát từ những lý do trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng và
giải pháp giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động nông thôn xã Đồng
Trạch - huyện Bố Trạch - tỉnh Quảng Bình”.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1. Mục tiêu chung
Mục tiêu chung của đề tài là đánh giá được thực trạng lao đông - việc làm và thu
nhập của lao động nông thôn trên địa bàn xã Đồng Trạch - huyện Bố Trạch. Từ đó đưa
ra những giải pháp nhằm giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho lao động nông
thôn trên địa bàn xã Đồng Trạch.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đề tài hệ thống được các cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến vấn đề lao
động việc làm và thu nhập cho lao động nông thôn.
- Đánh giá được thực trạng lao động và việc làm của lao động nông thôn tại địa
bàn xã Đồng Trạch
- Đánh giá được thực trạng về thu nhập của lao động nông thôn trên địa bàn xã
Đồng Trạch.
- Phân tích được nguyên nhân ảnh hưởng và các yếu tố tác động đến việc làm và
thu nhập của lao động nông thôn trong xã.
- Đề xuất được một số giải pháp hữu hiệu nhằm giải quyết việc làm và nâng cao
thu nhập cho lao động nông thôn tại xã Đồng Trạch.
1.3. Ý nghĩa của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa đối với học tập và nghiên cứu khoa học
- Củng cố kiến thức từ cơ sở đến chuyên ngành đã học trong trường, ứng dụng
kiến thức đó trong thực tiễn.
- Rèn luyện kỹ năng thu thập thông tin và xử lý số liệu, viết báo cáo.

- Giúp hiểu thêm về tình hình lao động, việc làm và tình hình kinh tế xã hội tại
địa phương.
1.3.2. Ý nghĩa đối với thực tiễn
- Nhận thức được những gì đã làm được và chưa làm được khi đưa ra những giải
pháp nhằm giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho lao động nông thôn trên địa bàn xã,
để từ đó có hướng đi đúng đắn.
- Là tài liệu tham khảo cho các bạn sinh viên khóa sau có cùng hướng nghiên cứu.
2


Phần II. NỘI DUNG
Chương I. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
1.1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1.1 Khái niệm về lao động và lao động nông thôn
- Khái niệm về lao động:
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về khái niệm lao động, nhưng suy cho cùng lao
động là một hoạt động đặc thù của con người, phân biệt con người với con vật và xã
hội loài người với xã hội loài vật. Bởi vì, khác với con vật, lao động của con người là
hoạt động có mục đích, có ý thức tác động vào thế giới tự nhiên nhằm cải biến những
vật tự nhiên thành sản phẩm phục vụ cho nhu cầu đời sống của con người:
Theo C.Mác: “Lao động trước hết là một quá trình diễn ra giữa con người và tự
nhiên, một quá trình trong đó bằng hoạt động của chính mình, con người làm trung
gian, điều tiết và kiểm tra sự trao đổi chất giữa họ và tự nhiên” [2].
Ph.Ăng Ghen viết: “ Khẳng định rằng lao động là nguồn gốc của mọi của cải.
Lao động đúng là như vậy, khi đi đôi với giới tự nhiên là cung cấp những vật liệu cho
lao động đem biến thành của cải. Nhưng lao động còn là cái gì vô cùng lớn lao hơn thế
nữa, lao động là điều kiện cơ bản đầu tiên, của toàn bộ đời sống loài người, và như thế
đến một mức mà trên một ý nghĩa nào đó, chúng ta phải nói: Lao động đã sáng tạo ra
bản thân loài người” [2].

Theo giáo trình tổ chức kinh tế khoa học thì chúng ta có thể hiểu đầy đủ về lao
động như sau: “Lao động là hoạt động có mục đích của con người, nhằm thỏa mãn về
nhu cầu đời sống của mình là nhu cầu tất yếu để tồn tại và phát triển của loài người”
Như vậy có thể nói lao động là một hoạt động có mục đích có ý thức của con
người, trong quá trình lao động con người vận dụng sức lực tiềm tàng trong thân thể
của mình, dử dụng công cụ lao động để tác động vào đối tượng lao động nhằm biến
đổi nó phù hợp với nhu cầu của mình. Nói cách khác, trong bất kì nền sản xuất xã hội
nào, lao động cũng là điều kiện để tồn tại và phát triển của xã hội.
- Khái niệm về lao động nông thôn
Lao động nông thôn là những người thuộc lực lượng lao động và hoạt động trong
hệ thống kinh tế nông thôn [2].
Đặc điểm của lao động nông thôn
Lao động nông thôn có những đặc điểm cơ bản sau:
- Trình độ thể lực hạn chế do kinh tế kém phát triển, mức sống thấp. Điều này ảnh
hưởng đến năng suất lao động và trình độ phát triển kinh tế.
- Trình độ văn hóa, khoa học kĩ thuật cũng như trình độ tiếp cận thị trường thấp.
Đặc điểm này cũng ảnh hưởng đến khả năng tự tạo việc làm của lao động.
- Lao động của nước ta còn mang nặng tư tưởng và tâm lí tiểu nông, sản xuất nhỏ,
3


Khóa luận đủ ở file: Khóa luận full