NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ĐỂ HIỆN ĐẠI HÓA QUẢN LÝ ĐIỀU HÀNH HỒ CHỨA NƯỚC CỬA ĐẠT

1

M CL C
M C L C ................................................................................................................... 1
DANH M C HÌNH V .............................................................................................. 4
PH N M

U ......................................................................................................... 7

1. TÍNH C P THI T C A
2. M C ÍCH C A

TÀI .................................................................................... 8

TÀI ............................................................................................... 9

3. B C C C A LU N V N ............................................................................................ 9

Ch

ng 1 ................................................................................................................... 11

T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG N

C VÀ TH GI I ................. 11

1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRÊN TH GI I ...........................................11
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG N
C ..............................................12
Ch ng 2 ................................................................................................................... 16
PH

NG PHÁP VÀ N I DUNG NGHIÊN C U ........................................................... 16

2.1. PH
NG PHÁP NGHIÊN C U ..................................................................16
2.2. N I DUNG NGHIÊN C U ..........................................................................16

2.2.1. Nghiên c u các ch c n ng, c s toán h c c a mô hình đi u hành h ch a DHHC-

PMTL.V.1.0 ........................................................................................................................ 16
2.2.2. Nghiên c u ng d ng H th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành h ch a
DHHC-PMTL.V.1.0 đ áp d ng đi u hành H ch a n

Ch

cC a

t .................................. 17

ng 3 ................................................................................................................... 18

GI I THI U H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ I U HÀNH H CH A DHHCPMTL.V.1.0 ........................................................................................................................ 18

3.1. CÁC C S TOÁN H C C A H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ,
GIÁM SÁT VÀ I U HÀNH H CH A DHHC-PMTL.V.1.0 ........................18

3.1.1. Kh i tính toán d báo dòng ch y đ n ....................................................................... 18
3.1.2. Kh i tính toán nhu c u n

c vùng h du .................................................................. 34

3.1.3 Kh i tính toán đi u hành h ....................................................................................... 38

3.2 GI I THI U CÁC CH C N NG H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ
I U HÀNH H CH A HHC-PMTL.V.1.0 ...................................................47

3.2.1 Hi n th d li u m a trên l u v c h ch a ................................................................ 47
3.2.2 Hi n th thông tin v nhu c u t

i ............................................................................. 51

3.2.3. Ch c n ng Tính toán D báo l và đi u hành h ch a............................................. 58

Ch

ng 4 ................................................................................................................... 66


2

ÁP D NG H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ, GIÁM SÁT VÀ I U HÀNH H
CH A DHHC-PMTL.V.1.0

TÍNH TOÁN I U HÀNH HCN C A

4.1. GI I THI U CÔNG TRÌNH H CH A N

CC A

T .............. 66

T ......................66

4.1.1. C p công trình ........................................................................................................... 67
4.1.2. T n su t thi t k tính toán ......................................................................................... 67
4.1.3. Ti u chu n ch ng l h du (theo Quy ph m th y l i QPTL-A6-77)........................ 68
4.1.4. Các đ c tr ng th y v n ............................................................................................. 68
4.1.5. Các thông s k thu t h ch a .................................................................................. 68
4.1.6. Các thông s k thu t c a các h ng m c công trình ................................................. 69

4.2. CÁC S LI U
U VÀO C A H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ,
GIÁM SÁT VÀ I U HÀNH H CH A DHHC-PMTL.V1.0 ÁP D NG CHO
H CH A N C C A
T .............................................................................81

4.2.1. S li u đ u vào c a kh i tính toán d báo l ............................................................ 81
4.2.2. S li u chính c a kh i tính toán d báo nhu c u n

c phía h du h ...................... 84

4.2.3. S li u đ u vào c a kh i tính toán đi u hành h ...................................................... 85

4.3. KI M NGHI M K T QU TÍNH TOÁN C A H TH NG THÔNG TIN
QU N LÝ, GIÁM SÁT VÀ I U HÀNH H CH A DHHC - PMTL V.1.0
KHI ÁP D NG CHO H C A
T (KI M NGHI M N M 2008) ..............86

4.3.1. Ki m nghi m k t qu tính toán d báo dòng ch y đ n h ........................................ 86
4.3.2. Ki m nghi m k t qu tính toán nhu c u t

i vùng h du h .................................... 97

4.4. XÂY D NG K CH B N I U HÀNH H C A
T CHO CÁC N M
2008, 2009 VÀ N M 2010 .................................................................................101
Xây d ng k ch b n đi u hành h C a t cho các n m 2008, 2009 và n m 2010
v i các gi thi t sau: ............................................................................................101

4.4.1. Xây d ng k ch b n đi u hành h C a

t n m 2008 ............................................. 102

4.4.2 Xây d ng k ch b n đi u hành h C a

t n m 2009 .............................................. 109

4.4.3 Xây d ng k ch b n đi u hành h C a

t n m 2010 .............................................. 112

K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................. 116
TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................... 118
PH LUC 1 ........................................................................................................... 1201
PH L C 2 ............................................................................................................. 126


3

DANH M C CÁC B NG

B ng 3.1: B ng tung đ đ
B ng 4.1:

ng đ n v không th nguyên…………………………28

c tr ng th y v n. .................................................................................. 68

B ng 4.2: Thông s k thu t. .................................................................................... 68
B ng 4.3: Thông s k thu t. .................................................................................... 72
B ng 4.4: Thông s k thu t. .................................................................................... 73
B ng 4.5: Thông s k thu t. .................................................................................... 73
B ng 4.6: Mô hình phân b l

ng m a tháng v i t n su t P = 75% (mm). ............. 75

B ng 4.7: Nhi t đ không khí trung bình tháng (ToC).............................................. 76
B ng 4.8: S gi n ng và b c x t ng c ng trung bình tháng. ................................. 77
B ng 4.9:

mt

ng đ i c a không khí trung bình tháng (%). ............................ 77

B ng 4.10: L

ng b c h i piche trung bình tháng (mm). ........................................ 78

B ng 4.11: T c đ gió trung bình tháng (m/s). ......................................................... 78
B ng 4.12: T c đ gió m nh nh t và h

ng (m/s). .................................................. 79

B ng 4.13: Phân ph i dòng ch y trung bình tháng (m3/s). ...................................... 80
B ng 4.14: S li u th i gian sinh tr

ng c a cây tr ng. ........................................... 84

B ng 4.15: S li u th i gian sinh tr

ng c a cây tr ng. ........................................... 85

B ng 4.16: B ng quan h Z - F -W h ch a n

cC a

t. ..................................... 86

B ng 4.17: K t qu tính toán theo ngày. .................................................................. 89
B ng 4.18: So sánh tính toán nhu c u n

c gi a ph n m m và Cropwat trong 3

n m: 2008 - 2009 - 2010. ........................................................................................ 100
B ng 4.19: K ch b n x l th nh t......................................................................... 103
B ng 4.20: K ch b n x l th 2. ............................................................................ 103
B ng 4.21: K ch b n x l th 3. ............................................................................ 103
B ng 4.22: K ch b n x l c n m 2008. ................................................................ 104
B ng 4.23: K ch b n x l c n m 2009………………………………………….110
B ng 4.24: K ch b n x l gia đo n 1 - 2009. ......................................................... 111
B ng 4.25: K ch b n x l gia đo n 2 - 2009. ........................................................ 111

4

DANH M C HÌNH V
Hình 3.1: S đ t ng th c a h th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành h
ch a DHHC-PMTL.V.1.0. ........................................................................................ 18
Hình 3.2: S đ kh i tính toán d báo dòng ch y đ n .............................................. 19
Hình 3.3:

ng đ n v tam giác.............................................................................. 27

Hình 3.4:

ng đ n v không th nguyên .............................................................. 27

Hình 3.5: Di n toán dòng ch y theo ph

ng pháp Muskingum .............................. 31

Hình 3.6: Mô hình di n toán dòng ch y trong sông................................................. 31
Hình 3.7:

ng quan h ∆S~Q’. ............................................................................. 33

Hình 3.8: S đ kh i tính toán nhu c u n

c h du.................................................. 34

Hình 3.9: Kh i tính toán đi u hành h ...................................................................... 38

Hình 3.10: L u l

ng x qua công trình. ................................................................. 39

Hình 3.11: Ch đ dòng ch y qua c ng l y n

c. .................................................... 40

Hình 3.12: S đ dòng ch y qua c ng l y n

c. ...................................................... 41

Hình 3.13: Dòng ch y qua c ng là t m ch n hình cung và t m ph ng đ t nghiêng. 45
Hình 3.14: Giao di n chung c a h th ng. ................................................................ 47
Hình 3.15: Hi n th d li u m a trên l u v c h ch a ............................................. 47
Hình 3.16: B ng hi n th d li u m a các tr m đo m a trên l u v c. ..................... 49
Hình 3.17: B ng hi n th các tr ng s c a các tr m đo m a trên l u v c. ............... 50
Hình 3.18: B ng hi n th d li u đo m a t c th i c a các tr m đo m a trên l u v c.50
Hình 3.19: B ng hi n th thông tin v nhu c u t

i. ................................................ 51

Hình 3.20: B ng hi n th s li u khí t

ng vùng h du h . ...................................... 52

Hình 3.21: B ng c p nh t s li u khí t

ng vùng h du h . ..................................... 53

Hình 3.22: C p nh t s li u khí t

ng vùng h du h t file d li u. ...................... 53

Hình 3.23: S a s li u khí t

ng vùng h du h ....................................................... 54

Hình 3.24: Xóa s li u khí t

ng vùng h du h . ..................................................... 55

Hình 3.25: L a ch n n m khí t

ng đ tính toán. .................................................... 55

Hình 3.26: B ng hi n th k t qu tính toán ETo. ...................................................... 56
Hình 3.27: Bi u đ hi n th nhu c u t

i khu t

i. .................................................. 57


5

Hình 3.28: Các ch c n ng c a ph n tính toán d báo l và đi u hành h ch a. ...... 58
Hình 3.29: Bi u đ hi n th l u l

ng t c th i. ........................................................ 59

Hình 3.30: Các bi u đ d báo l u l
Hình 3.31: Bi u đ d báo m c n
Hình 3.32: S li u l u l
Hình 3.33: B ng hi n th l
l

ng v h , MN h và dung tích h ch a. ...... 60
c h khi đ

c phóng to. ................................... 61

ng tr c ti p ch y vào h t c th i. ................................... 61
ng m a d báo, thông s v n hành công trình x l , l u

ng d báo đ n h , d báo di n bi n m c n

c h . .............................................. 62

Hình 3.34: B ng l a ch n ki u báo cáo c n in. ........................................................ 63
Hình 3.35: B ng báo cáo v n hành công trình x l . ................................................ 63
Hình 3.36: B ng báo cáo v n hành công trình x l . ................................................ 64
Hình 3.37: B ng đi u h ành h ch a theo th i gian th c. ........................................ 64
Hình 4.1: S đ l u v c h ch a n
Hình 4.2: Bi u đ đ
Hình 4.3:

cC a

t. ...................................................... 81

ng quan h Z - F -W h ch a n

cC a

t. ........................ 85

ng l đ n v ........................................................................................ 87

Hình 4.4: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ............. 88

Hình 4.5: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ............. 88

Hình 4.6: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ............. 89

Hình 4.7: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ............. 90

Hình 4.8: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ............. 90

Hình 4.9: Bi u đ quan h gi m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ............... 91

Hình 4.10: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ........... 91

Hình 4.11: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán. .......... 92

Hình 4.13: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ........... 93

Hình 4.14: Bi u đ quan h gi a m c n

c th c đo và m c n

c tính toán ........... 94

Hình 4.15: Bi u đ gi a đ

ng MN th c đo và m c n

c tính toán n m 2008 ...... 95

Hình 4.16: Bi u đ đánh giá m c đ sai s c a tr n l l n nh t n m 2008. ............ 95
Hình 4.17:

ng quá trình m c n

c trong mùa ki t - tháng 3-2008. ................... 96

Hình 4.18:

ng quá trình m c n

c trong mùa ki t - tháng 3-2008. ................... 96

Hình 4.19: Xét quá trình l xu ng. ........................................................................... 97

6

Hình 4.20: Tính toán b ng Cropwap ......................................................................... 98
Hình 4.21: K t qu tính toán ET0 b ng ph n m m .................................................. 99
Hình 4.22: K t qu tính toán nhu c u n

c .............................................................. 99

Hình 4.23:

ng quá trình l ................................................................................ 102

Hình 4.24:

ng quá trình m c n

c theo k ch b n 1 ......................................... 105

Hình 4.25:

ng quá trình m c n

c theo k ch b n 2 ......................................... 105

Hình 4.26:

ng quá trình m c n

c theo k ch b n 3. ........................................ 106

Hình 4.27: Di n bi n m c n

c h . ........................................................................ 106

Hình 4.28: Di n bi n m c n

ch t

ng ng v i 3 k ch b n x l . ..................... 107

Hình 4.29: Di n bi n m c n

ch t

ng ng v i tr n l th nh t, pha l lên...... 107

Hình 4.30: Di n bi n m c n

ch t

ng ng v i tr n l th nh t, pha l xu ng. 108

Hình 4.31: Di n bi n m c n

ch t

ng ng v i tr n l cu i cùng. .................... 108

Hình 4.32:

ng quá trình l t i B n L a ............................................................ 109

Hình 4.33:

ng quá trình l t i M

Hình 4.34:

ng t ng h p l t i C a

Hình 4.35:

ng quá trình m c n

Hình 4.36:

ng quá trình l t i B n L a ............................................................ 113

Hình 4.37:

ng quá trình l t i M

Hình 4.38:

ng t ng h p l t i C a

Hình 4.39:

ng quá trình m c n

ng Hinh ..................................................... 109
t ............................................................. 110

c h . ............................................................. 112
ng Hinh. .................................................... 113
t. ............................................................ 113

ch C a

t. ............................................. 114


7

PH N M
n

c ta, mùa khô th

chi m 15÷20% t ng l

U

ng kéo dài t 6 ÷ 7 tháng, l

ng m a trong th i k này ch

ng m a c n m, còn l i 80÷85% t p trung trong 5÷6 tháng

mùa m a. Vì v y hi n t

ng th a n

c trong mùa m a và thi u n

xu t nông nghi p, công nghi p,… gây nên l l t, h n hán s y ra th
Trong nh ng n m qua
các h ch a n

ng và Nhà n

c đ ph c v s n
ng xuyên.

c ta đã r t chú tr ng trong vi c xây d ng

c nh m c t l , ch m l vào mùa m a, c p n

ct

i ph c v phát

đi n, ph c v nông nghi p, công nghi p và các ngành kinh t khác. Các h này đã
góp ph n phát tri n kinh t đ t n

c, đ m b o an sinh xã h i.

n nay, c n

c đã

xây d ng và đ a vào khai thác trên 2300 h ch a có dung tích tr t 0,2 tri u m3 tr
lên v i t ng dung tích tr trên 66 t m3.
N m 1996 Chính ph đã cho phép nghiên c u chu n b xây d ng H ch a n
C a

t, nghiên c u ti n kh thi d án H ch a n

Xây D ng Thu L i 1 th c hi n đ

cC a

c

t do Công ty T V n

c Chính Ph phê duy t t i Quy t đ nh s

1359/CP - NN ngày 14/11/1998, D án đ

c Chính Ph quy t đ nh đ u t thông

qua quy t đ nh 130/Q -TTg ngày 29 /01/2003, Chính Ph giao cho B NN&PTNT
làm Ch đ u t , B xác đ nh đây là H r t quan tr ng c a t nh Thanh Hóa nói riêng
và c n

c nói chung.

n ngày 02/02/2004 D án H ch a n

kh i công xây d ng, cu i n m 2010 s đ
n

cC a

cC a

tđ

c

c bàn giao đ a vào s d ng. H ch a

t có các nhi m v chính nh sau:

- Gi m l v i t n su t P = 0,6%, b o đ m m c n

c t i Xuân Khánh không v

t

quá +13,71m (l l ch s 1962);
-C pn

c cho công nghi p và sinh ho t v i l u l

- T o ngu n n

ct

ng Q = 7,715 m3/s.

i n đ nh cho 85.115 ha đ t canh tác (Nam sông Chu là

54.031 ha, B c sông Chu là 31.084 ha);
- K t h p phát đi n v i công su t l p máy t i đ u m i 97 MW, t i D c Cáy 15 MW;
- B sung n
thái v i l u l

c mùa ki t cho h du sông Mã đ đ y m n, c i t o môi tr
ng Q = 30,42 m3/s.

ng sinh


8

V i nhi m v và quy mô công trình c a h ch a n

cC a

t nh trên thì công

tác hi n đ i hóa qu n lý đi u hành h là đ c bi t quan tr ng và c n đ

c nghiên c u

xây d ng. Các n i dung chính c n nghiên c u nh sau:
- Nghiên c u công ngh đ tính toán d báo l , đi u hành h ch a: T s li u

m a và các s li u c b n khác trên l u v c, tính toán d báo dòng ch y đ n h , d
báo m c n

c h , xây d ng các k ch b n x tràn. T s li u di n tích khu t

toán nhu c u dùng n

c k ch b n đi u hành c p n

i, tính

c;

- Nghiên c u các gi i pháp công ngh đ giám sát đ m các c a tràn, l u l

ng

đang x qua tràn, các thông s tr ng thái làm vi c c a xi lanh th y l c (nhi t đ
d u, áp l c d u,….); đo m a t đ ng trên l u v c và khu đ u m i h ch a; đi u
khi n đóng m c a tràn, c a c ng.
- Nghiên c u gi i pháp công ngh đ giám sát, x lý, phân tích các s li u quan
tr c trong thân đ p, trong thân tràn;
- Nghiên c u gi i pháp công ngh đ giám sát hình nh đ p tràn b ng các camera
thông qua m ng internet.
Các l nh v c c n nghiên c u trên liên quan r t nhi u l nh v c công ngh nh
công ngh t đ ng hóa, công ngh thông tin và chuyên môn th y l i, nên c n r t
nhi u th i gian và l c l

ng nghiên c u. Vì v y, trong khuôn kh đ tài lu n v n

này ch gi i h n nghiên c u ng d ng công ngh thông tin đ tính toán d báo l và
đi u hành h ch a.
1. TÍNH C P THI T C A
H ch a n

cC a

TÀI

t khi xây d ng xong s tích đ

c 1,4 t m3 n

c và t

i

cho 85.115 ha (Nam sông Chu là 54.031 ha, B c sông Chu là 31.084 ha) đ t nông
nghi p. Công vi c tính toán d báo dòng ch y đ n và nhu c u dùng n
l u r t ph c t p, không th tính toán th công b ng tay đ

c phía h

c mà c n ph i nghiên

c u l a ch n mô hình công ngh thông tin đ s d ng tính toán. Hi n nay

Vi t

Nam có nhi u đ n v và cá nhân đã nghiên c u xây d ng mô hình công ngh đ

đi u hành h ch a. M i m t mô hình có nh ng u nh

c đi m khác nhau. Vì v y,

vi c nghiên c u l a ch n mô hình áp d ng sao cho phù h p v i h ch a n

cC a


9

t, nghiên c u l a ch n các thông s đ áp d ng ch y mô hình d báo l và đi u
hành h ch a n

cC a

t là r t c n thi t. Vi c nghiên c u ng d ng công ngh

này s giúp cán b đi u hành h ch a có th d báo dòng ch y đ n, lên k ho ch x
tràn đ đón l nh m đ m b o an toàn h ch a, l p k ho ch c p n
du nh m đ m b o c p đ , tránh lãng phí n
2. M C ÍCH C A

c cho vùng h

c.

TÀI

Nghiên c u ng d ng công ngh thông tin đ hi n đ i hoá qu n lý đi u hành H

ch a n

cC a

t nh m ch đ ng l p k ho ch, đi u hành x l trong mùa m a l ,

đ mb oc pn

c ph c v nông nghi p, công nghi p và sinh ho t, phát huy hi u

qu đ u t công trình.
3. B
Ch

C C C A LU N V N

ng 1: T ng quan tình hình nghiên c u trong n
1.1. Tình hình nghiên c u trong n

c

1.2. Tình hình nghiên c u ngoài n

c

c và trên th gi i

1.3. Li t kê danh m c các công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài đã
nêu trong ph n t ng quan
Ch

ng 2: Ph
2.1. Ph

ng pháp và n i dung nghiên c u
ng pháp nghiên c u

2.2. N i dung nghiên c u
Ch

ng 3: Gi i thi u h th ng thông tin qu n lý, đi u hành h ch a DHH-

PMTL.V.1.0
3.1. Các c s toán h c c a mô hình ph n m m đi u hành h ch a DHHPMTL.V.1.0
3.1.1. Kh i tính d báo dòng ch y đ n
3.1.2. Kh i tính toán nhu c u n

c vùng h du

3.1.2. Kh i tính toán nhu c u n

c vùng h du

3.2. Gi i thi u các ch c n ng h th ng thông tin qu n lý đi u hành h ch a
DHH-PMTL.V.1.0


10

Ch

ng 4: Áp d ng h th ng thông tin qu n lý đi u hành h ch a DHHC-

PMTL.V.1.0 đ đi u hành H ch a n

cC a

4.1. Gi i thi u công trình H ch a n

cC a

t
t

4.2. Ki m nghi m k t qu tính toán d báo dòng ch y đ n h
4.3. Nghiên c u xây d ng các k ch b n đi u hành h ch a n

cC a

t cho

các n m 2008, 2009, 2010
K t lu n và ki n ngh
TÀI LI U THAM KH O
PH L C:
- PH
L UL

L C 1: CÁC S

LI U V

TÀI LI U KHÍ T

NG TH Y V N VÀ

NG TH C O TRONG NH NG N M G N ÂY

- PH L C 2: K T QU TÍNH TOÁN


11

Ch

ng 1

T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG N

C VÀ TH GI I

1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRÊN TH GI I
Trong nh ng n m g n đây, nhân lo i đã ch ng ki n s phát tri n m nh m c a
công ngh thông tin và vai trò l n lao c a vi c ng d ng máy tính ph c v phát
tri n kinh t Qu c dân.

i v i l nh v c qu n lý đi u hành các công trình th y l i,

các ti n b v tin h c và máy tính đã giúp các nhà qu n lý, quy ho ch thu l i gi i
quy t đ

c nh ng bài toán mang quy mô l n h n, ph c t p h n v i đ chính xác

cao h n. Các nhà khoa h c trên th gi i đã đ c bi t quan tâm đ n v n đ nghiên c u
xây d ng các ph n m m d báo l và đi u hành h ch a đ giúp cán b qu n lý có
th đi u hành h ch a an toàn v mùa m a bão, ti t ki m n

c v mùa ki t nh :

- Veerakcuddy Rajasekaram đã áp d ng k thu t t i u phi tuy n đ t i u hóa
quy lu t v n hành các h ch a trong h th ng sông Mae Klong, Thái Lan. Trên c
s quy lu t v n hành t i u h ch a, nghiên c u đã xây d ng thành công v ph
pháp lu n c ng nh k thu t gi i đ nâng cao l

ng n

ct

ng

i m i tháng c ng nh

trong toàn b th i gian t

i c a h th ng th y l i Mae Klong, qua đó t ng đ tin

c y trong nhi m v c p n

c c a h th ng.

- Hajilal và các công s đã phát tri n h
ph c v c p n

ct

ng đi u hành h theo th i gian th c

i cho h th ng th y nông d a vào ph

ng pháp quy ho ch

đ ng v i hàm m c tiêu là tìm giá tr nh nh t c a chênh l ch gi a l
c p và l
nh h

ng n

ng n

cc n

c có th c p theo các th i đo n trong n m, trong đó có tính đ n

ng c a thi u h t n

cđ ns nl

ng cây tr ng theo v . Trong tính toán,

thu t toán đi u hành h tính toán t i u h đ a ra k ho ch x cho t t c các th i

đo n trong n m cho h du ngay t đ u mùa v , d a trên l
n

ng n

c đ n, l

ng

c yêu c u c a h du, dung tích có trong h cho t ng th i đo n. D a vào tình

hình th c t di n bi n

m i th i đo n đi u hành h , ch

ng trình s tính l i l

ng

n

c c n x t i u cho các th i đo n còn l i d a vào tình hình th c t c a l

ng

n

c đ n, n

c dùng c a th i đi m đi u hành.

cho đi u hành h và h th ng t

ây là mô hình t

i th c t vì nó c p nh t đ

ng đ i phù h p

c các thông tin c a h


12

th ng đ n t ng th i đo n đi u hành và có s đi u ch nh phù h p cho các th i đo n
ti p theo.
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG N

C

đ m b o an toàn cho các h ch a, trong nh ng n m qua Nhà n
tr

ng t ng c

ng nâng c p các h ch a và t ng c

c đã có ch

ng nghiên c u các công ngh v

qu n lý đi u hành h ch a. Có các tác gi và các đ n v trong n

c đã nghiên c u

nh sau:
- Trong khuôn kh đ tài “Nghiên c u s d ng t ng h p ngu n n
m c tiêu

c ph c v đa

các t nh Tây nguyên” do TS. Nguy n V n H nh làm ch nhi m.

tài

đã xây d ng công ngh h tr qu n lý, nâng cao hi u qu c a đi u hành h ch a
khai thác t ng h p ngu n n

c.

- Vi n Khoa h c Th y l i đã áp d ng ch

ng trình GAMS (Genneral Algebraiic

Modeling System) do Ngân hàng th gi i và Liên Hi p Qu c xây d ng vào đ tài
Nghiên c u ng d ng công ngh GAMS ph c v quy ho ch, qu n lý và khai thác
h th ng công trình th y l i vùng th

ng du sông Thái Bình. Ch

ng trình GAMS

là m t công c tính toán t i u r t tiên ti n có th ph c v đ c l c cho công tác
phân b tài nguyên. Tuy nhiên ch

ng trình này ch phát huy hi u qu cao v i

nh ng bài toán quy ho ch khi có đ tài li u c a l u v c sông đ
ng

i tính toán có kinh nghi m dùng ch

hành h theo th i gian th c thì ch
- Tr

ng

c quy ho ch và

ng trình GAMS, đ i v i các bài toán đi u

ng trình GAMS t ra thi u tính m m d o.

i h c Th y l i đã th c hi n đ tài Nghiên c u các gi i pháp khoa h c

công ngh b o đ m an toàn h ch a th y l i v a và l n

các t nh mi n B c và

mi n trung Vi t Nam do GS.TS. Nguy n V n M o làm ch nhi m đ tài.

xây d ng đ
đ

tài đã

c ph n m m CT- HHC-DDHTL2003 đ tính toán đa m c tiêu. Nó

c xem nh là m t công ngh dùng đ v n hành h , trong đó có xét đ n vi c tính

toán l . Các công ty qu n lý ti p nh n công ngh này có th xây d ng đ

c quy

trình v n hành cho các h do mình ph trách. Tuy nhiên ph n m m này ch cho
phép xây d ng mô hình khung ph c v đi u hành h mà ch a xét đ n kh n ng đi u
hành h theo th i gian th c khi có nh ng thay đ i thông s v l
l

ng n

c yêu c u h du đ có quy t sách phù h p v i th c t .

ng n

c đ n,


13

- Tác gi Nguy n Minh

c đã s d ng mô hình toán quy ho ch đ ng đ nghiên

c u v n đ t i u hóa ch đ làm vi c dài h n (n m) c a nhà máy th y đi n trong
h th ng đi n;
- Tác gi Nguy n Tr ng Sinh đã nghiên c u bài toán l a ch n ch đ làm vi c và
các thông s c a h ch a khai thác t ng h p đ ch ng l và phát đi n theo ph

ng

pháp th ng kê và quy ho ch đ ng;
- Tác gi H T n Sính đã ng d ng ph

ng pháp quy ho ch đ ng đ nghiên c u

bài toán v n hành và đi u khi n h th ng h ch a ph c v c p n

c. ây là m t mô

hình toán áp d ng trong v n đ qu n lý và khai thác các h ch a đã xây d ng v i
các thông s đã bi t;
- Tác gi Ph m Ph đã xây d ng đã xây d ng mô hình t i u v i lý thuy t quy
h ach đ ng đ thi t k s đ s d ng ngu n n

c sông ngòi và l p c u trúc t i u

b c thang các h ch a ch y u cho phát đi n. Nghiên c u đã đ ng trên quan đi m
h th ng h b c thang, coi dòng ch y đ n là đ i l

ng ng u nhiên. Vì kh i l

ng

tính toán l n, nên tác gi gi i h n nhi m v ch y u c a h th ng h b c thang là
phát đi n;
- Tác gi Hoàng

ình D ng đã nghiên c u v n đ s d ng h p lý dung tích h

ch a đ ph c v ch ng l và phát đi n. Nghiên c u đã coi dòng ch y đ n h mang
tính ng u nhiên và s d ng ph

ng pháp Monte Carlo đ tính toán li t dòng ch y

đ n, đ tìm dung tích h p lý nh t ph c hai nhi m v phòng l và phát đi n, đ ng
th i l a ch n thông s v ch ng l cho h du, tác gi thi t l p mô hình quy ho ch
đ ng k t h p v i phân tích n i suy th ng kê. Mô hình toán đ
ch

c thi t l p xây d ng

ng trình máy tính, áp d ng c th cho t h p l sông H ng cùng các h ch a

thu c h th ng sông H ng;
- Tác gi Nguy n Th

ng B ng trên c s s d ng lý thuy t toán t i u, đã phân

tích đ xu t và xây d ng đ

c m t mô hình t i u đa m c tiêu h th ng th y l i -

th y đi n, khai thác t ng h p ngu n n
kinh t qu c dân và môi tr

ng sinh thái;

c có xét đ n m i liên h ch t ch v i n n


14

- N m 2009 Trung tâm Công ngh Ph n m m Th y l i - Vi n Khoa h c Th y l i
Vi t Nam đã nghiên c u Xây d ng h th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u
hành h ch a DHHC-PMTL.V.1.0. H th ng đã đ
nh Bình - t nh Bình

nh, h ch a n

c áp d ng vào h ch a n

c

c V c M u - t nh Ngh An. H th ng có

ch c n ng nh n s li u đo m a t đ ng trên l u v c, s li u đo t đ ng m c n

c

h , đ m c a tràn, c a c ng đ tính toán d báo dòng ch y đ n (tùy t ng l u v c

c th , ng
ph

i dùng có th s d ng mô hình TANK, ph

ng pháp đ

ng đ n v t ng h p không th

Muskingum đ tính toán), d báo nhu c u dùng n
ng

ng pháp đ

nguyên SCS, ph

ng xu th ,
ng pháp

c. Mô hình ph n m m cho phép

i dùng xây d ng các k ch b n x tràn, các k ch b n x c ng, t đó ch n k ch

b n x tràn, x c ng t i u đ đi u hành h ch a. Trong khi đi u hành h th ng
nh n các s li u đo t đ ng t c th i đ đi u ch nh k ch b n x tràn, k ch b n m
c ng cho phù h p v i th c t . Trong quá trình đi u hành h , các s li u đo đ

cl u

tr , sau m i n m đi u hành mô hình ph n m m s t đ ng đi u ch nh b thông s

c a mô hình TANK, nh v y th i gian s d ng mô hình ph n m m càng lâu thì b
thông s c a mô hình càng chính xác.
Qua th ng kê và phân tích u, nh c đi m các mô hình trên h c viên ch n H
th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành h ch a DHHC-PMTL.V.1.0 do
Trung tâm Công ngh Ph n m m Th y l i xây d ng đ áp d ng đ nghiên c u áp
d ng cho công tác đi u hành h ch a n c C a
này do các nguyên nhân chính nh sau:
- H th ng t

t. H c viên đã l a ch n h th ng

ng đ i hoàn thi n, đã gi i quy t bài toán t ng th , t tính toán d

báo dòng ch y đ n, l p k ho ch x tràn nh m đ m b o an toàn cho h ch a, tính
toán nhu c u dùng n
ki m n
- Ph

c c a vùng h du đ l p k ho ch c p n

c nh m đ m b o ti t

c;
ng pháp tính toán hi n đ i, phù h p v i tình hình ng d ng trên th gi i và

Vi t Nam;
- H th ng có ch c n ng t đ ng c p nh t s li u quan tr c đ tính toán đi u
hành h ch a theo th i gian th c, nên vi c tính toán đi u hành sát v i th c t ;

15

- H th ng có kh n ng t đ ng đi u ch nh b thông s c a mô hình TANK t s
li u v n hành hàng n m. Do v y, s d ng h th ng càng lâu, h th ng d báo càng
chính xác;

n

- H th ng có giao di n b ng ti ng Vi t nên r t thu n ti n cho ng

i s d ng;

- Quy mô, nhi m v công trình h ch a n

ng t h ch a

cC a

t, nên có tính t

c

nh Bình c ng t

ng đ ng cao;

- Trung tâm Công ngh Ph n m m Th y l i - Vi n Khoa h c Th y l i Vi t Nam
s n sàng cung c p mô hình ph n m m và các tài li u kèm theo cho h c viên đ
nghiên c u.

16

Ch
PH

2.1. PH

NG PHÁP VÀ N I DUNG NGHIÊN C U

NG PHÁP NGHIÊN C U

tài s d ng các ph
- Ph

ng 2

ng pháp nghiên c u sau đ nghiên c u:

ng pháp k th a:

tài đã s d ng các k t qu nghiên c u c a Trung tâm

Công ngh Ph n m m Th y l i - Vi n Khoa h c Th y l i v v n đ qu n lý đi u
hành các công trình th y l i đ nghiên c u áp d ng cho h ch a n
- Ph
n

c

ch a n

ng pháp t

nh Bình - t nh Bình
cC a

vào h C a
- Ph

ng t :

tài đã nghiên c u tính t
nh, h ch a n

cC a

t.

ng đ ng c a h ch a

c V c M u - t nh Ngh An và h

t đ áp d ng các k t qu nghiên c u qu n lý đi u hành c a các h

t.

ng pháp s c xu t th ng kê:

tài s d ng ph

ng pháp này đ tính toán

t n su t, xác đ nh mô hình m a đi n hình đ làm s li u đ u vào c a H th ng
thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành h ch a DHHC-PMTL.V.1.0.
- Ph

ng th c nghi m:

tài s d ng ph

ng pháp so sánh, ph

ng pháp th

d n đ ki m nghi m, hi u ch nh H th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành
h ch a DHHC-PMTL.V.1.0 cho phù h p v i h ch a n

cC a

t.

2.2. N I DUNG NGHIÊN C U
2.2.1. Nghiên c u các ch c n ng, c s toán h c c a mô hình đi u hành h
ch a DHHC-PMTL.V.1.0
- Nghiên c u các c s toán h c đ xây d ng H th ng thông tin qu n lý, giám
sát và đi u hành h ch a DHHC-PMTL.V.1.0
- Nghiên c u các ch c n ng c a H th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u
hành h ch a DHHC-PMTL.V.1.0

17

2.2.2. Nghiên c u ng d ng H th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành
h ch a DHHC-PMTL.V.1.0 đ áp d ng đi u hành H ch a n
2.2.2.1. Thu th p s li u v công trình h ch a n

cC a

cC a

t

t

- Thu th p s li u v đi u ki n t nhiên, dân sinh kinh t , tình hình s n xu t
nông nghi p
- Thu th p s li u v khí t

ng th y v n trong khu v c

- Thu th p s li u v các thông s k thu t c a h ch a n

cC a

t

2.2.2.2. Ch y th ki m nghi m k t qu tính toán c a h th ng
2.2.3.3. Nghiên c u xây d ng k ch b n đi u hành h ch a n
n m 2008, 2009, 2010

cC a

t cho các


18

Ch ng 3
GI I THI U H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ I U HÀNH H
CH A DHHC-PMTL.V.1.0
3.1. CÁC C S TOÁN H C C A H TH NG THÔNG TIN QU N LÝ,
GIÁM SÁT VÀ I U HÀNH H CH A DHHC-PMTL.V.1.0
Kh i tính toán d báo
dòng ch y đ n h
Kh i tính toán đi u
hành h
Kh i tính toán d báo
nhu c u n c vùng h
du
Hình 3.1: S đ t ng th c a h th ng thông tin qu n lý, giám sát và đi u hành h
ch a DHHC-PMTL.V.1.0.
H th ng đ

c chia làm 3 kh i chính nh hình 3.1: Kh i tính toán d báo dòng

ch y đ n; Kh i tính toán nhu c u n

c vùng h du; Kh i tính toán đi u hành h .

3.1.1. Kh i tính toán d báo dòng ch y đ n
H th ng cho phép ng
LTANK, ph

ng pháp đ

th nguyên, ph

i dùng có th t l a ch n m t trong các mô hình:

ng xu th , ph

ng pháp đ

ng đ n v t ng h p không

ng pháp Muskinggum sao cho phù h p v i t ng l u v c c th đ

tính toán d báo dòng ch y đ n h .

ng v i t ng mô hình, h th ng có c u trúc s

li u đ u vào và s đ tính toán khác nhau.


19

3.1.1.1. Tr

ng h p s d ng mô hình LTANK đ tính toán d báo dòng ch y đ n

S li u đ u vào
S li u m a
trên l u v c
C s
d li u
máy
ch

S li u m c
n ch
S li u v l u
v c

Module tính
toán dòng ch y
l ch s

Module tính toán
hi u ch nh và t i
u thông s

Thông s đã
qua hi u ch nh

S li u v n
hành h đã có

Module d báo
dòng ch y đ n h

A

Hình 3.2: S đ kh i tính toán d báo dòng ch y đ n.
1. Module tính toán dòng ch y l ch s
T s li u m c n

c h , s li u v n hành tràn (đ m c a tràn, s c a đ

th i gian m ), s li u v n hành c ng l y n

c (đ m c a c ng, s c a đ

cm ,
cm ,

th i gian m ), s li u v n hành nhà máy th y đi n (l u l

ng m i t máy, th i gian

v n hành, s t máy ch y), module này s tính toán l u l

ng đ n h theo th i gian

đã v n hành h .
2. Module tính toán hi u ch nh và t i u thông s
Trong mô hình LTANK, vi c tìm ra b thông s c a l u v c là vô cùng quan
tr ng. Nó ph n ánh m i m t c a l u v c h ch a, là thành ph n chính đ tính toán
ra l u l

ng n

c t i c a h . Nh ng vi c áp d ng m t b thông s này cho nhi u

n m tính toán là không h p lý. Vì l u v c s b thay đ i theo th i gian, nh : cây c i
b ch t nhi u h n, th m ph thay đ i, các h ao nh b l p đi ho c đ
l

ng n

c t o m i,

c ng m b bi n đ ng, … T t c các y u t đó đ u làm cho b thông s t i

th i đi m tính toán ngày càng xa v i th c t hi n t i. Vì th , nó ph i c n m t modul


20

dùng đ đi u ch nh l i b thông s này. Quá trình này đi kèm v i nó là vi c t i u
b thông s m i đ

c tìm ra.

Nh ng d li u đ

c thêm m i vào CSDL đ u t t h n v ch t l

b ng các máy móc chuyên d ng) và nhi u h n v s l

ng (vì đ

ng (vì đ

c đo

c đo đ c liên t c,

có th theo dõi v i nh ng m c th i gian nh ). Do v y, ta s d a trên các m c s
li u này đ hi u ch nh d n các b thông s qua th i gian.
T
đ

ng ng v i quá trình đó là vi c t i u b thông s tìm đ

c. quá trình này

c tri n khai nh sau:
T t

ng bài toán t i u:

a. Coi nh bài toán là m t hàm s

n, v i 30 tham s đ u vào

b. M c đích là đi tìm c c tr toàn c c c a bài toán
c. Gi i pháp tìm c c tr có 2 ki u
c.1. Áp d ng thu t toán The steepest descent method.
c.2. Áp d ng thu t toán “Lát c t T y” - Giáo s Hoàng T y,(Tuy’s cut)

d. Tính toán vecto Grand theo ph

ng pháp g n đúng ( gi i thu t simson, gi i

thu t newton ti n, gi i thu t newton lùi, gi i thu t b ng sai phân)
e.

u tiên ph

ng pháp c.1

3. Module tính toán d báo dòng ch y đ n h
Module này s d ng mô hình LTANK đ tính toán nh sau:
a. Mô t mô hình
Quá trình dòng ch y đ

c hình thành t quá trình n

c ch y qua các c a ra

thành bên c a các b ch a.
Dòng ch y c a l u v c là s t h p c a ba lo i dòng ch y thành ph n:
-

Dòng ch y m t đ

c sinh ra b i b ch a trên cùng (b A);

-

Dòng ch y sát m t đ

-

Dòng ch y ng m là do b ch a d

L

ng dòng ch y qua các c a ra c a các b ph thu c vào l

c s n sinh ra do b ch a t ng gi a (b B);
i cùng (b C) t o ra.

trong các b đó theo quan h sau:
Ri = f(Si)

(3.1)

ng n

c ch a


21

Trong đó Ri = l
Si = l

ng dòng ch y qua các c a ra c a b ch a th i;
ng n

c ch a trong b ch a th i.

M i quan h (1) có th là tuy n tính, ho c không tuy n tính.
Tính ch t này tu thu c vào đ c tính c lý c a các lo i đ t đai trên l u v c.
Nhi u nghiên c u cho th y ch có dòng ch y m t thì m i quan h (1) là không
tuy n tính, còn đ i v i các b ch a t ng d

i m i quan h (1) đ

c coi là tuy n

tính. Gi i quy t m i quan h không tuy n tính này mô hình t ng s l

ng c a ra

thành bên (ít nh t là hai c a).
Mô hình này LTANK đã coi ba lo i dòng ch y thành ph n đ
các dãy b ch a tuy n tính và h p nh t thành dòng ch y c a l u v c

c ch y riêng qua
m t c t c a ra.

S tác đ ng c a các h th ng b ch a tuy n tính đ i v i các dòng ch y thành
ph n có th mô ph ng b ng hàm truy n Nash v i hai thàm sô nh sau:
 t 
U(t) =
× 
K. (n )  K 
1

n −1

×e

−

t
K

(3.2)

đây:
U(t) = tung đ hàm truy n t i th i đi m t
n và K = hai tham s (n là s l

ng b ch a tuy n tính và K là h s tr n

c

c am ib ,
Γ(n) = hàm phân ph i Gama c a n
Nói m t cách khác là ba t ng b ch a làm nhi m v phân c t ba thành ph n dòng
ch y, còn ba h th ng b c thang b ch a tuy n tính (hàm Nash) làm nhi m v di n
toán ba lo i dòng ch y thành ph n đ n m t c t c a ra c a l u v c.
b. Tính toán
+ Tính toán l

ng m a trên l u v c - Xbq.

T tài li u l

ng m a đo đ

c

nghiên c u, ta có th xác đ nh tr s l

các tr m đo m a trong và lân c n l u v c
ng m a bình quân trên toàn l u v c đ cung

c p cho mô hình. Nhìn chung các công th c tính l
trong các mô hình toán thu v n th

ng m a bình quân l u v c

ng có d ng nh sau:


22

n

X bq = ∑ Wid × X id

(3.3)

1

Trong đó: Xbq= l

ng m a bình quân l u v c c n tính;

Xid = l

ng m a đo đ

c t i tr m đo m a th i,

Wid = h s t tr ng tr m đo m a th i,
n = t ng s tr m đo m a dùng trong tính toán l

ng m a bình quân

l u v c.
+ Tính toán l

ng b c h i th c t c a l u v c - Ea.

B c h i là đ i l

ng t

ng đ i n đ nh trên l u v c có th .

Theo tài li u th c đo c a các tr m khí t
Ea = α Ep

ng khí h u. Ho c tính gián ti p theo:
(3.4)

Trong đó
Ea = l

ng b c h i th c t ,

Ep = kh n ng b c h i,
α = h s chuy n đ i ph thu c vào l

ng tr

m trong đ t, và nh h n ho c

b ng đ n v . Ep - có th tính theo công th c Penman.
c. Xác đ nh l

ng tr n

L

c b sung tr c ti p vào b ch a m trên cùng c a mô hình, đ ng

ng tr n

th i l
n

c trong các b ch a - SAt, SBt, SCt

ng b c h i l i làm gi m l

c ch a trong b ch a n

ng n

c tr trong b ch a này. Do v y, l

ng

c m t (b A) t i th i đi m tính toán t s là:

SAt = SAt-1 + Xt - Eat

(3.5)

Trong đó:
SAt và SAt-1 = l
Xt và Eat l
L
đ

ng tr n

ng m a và l

ng n

c trong b ch a n

c m t t i các th i đi m t và t - 1,

ng b c h i th c t trong th i kho ng t t -1 đ n t.

c tr c a hai b ch a d

i (b n

c sát m t và b n

c xác đ nh nh sau:
-

iv ib n

c sát m t (b B)

SBt = SBt-1 + IAt
đây IAt = l

ng n

(3.6)
c th m t b ch a t ng trên (b A)

c ng m)


23

iv ib n

-

c ng m (b C)

SCt = SCt-1 +IBt
trong đó IBt = l

(3.7)

ng n

c th m t b ch a n

c sát m t.

d. Tính th m - IAt, IBt, ICt
Trong mô hình, quá trình th m đ

c coi là quá trình n

c ch y theo ph

th ng đ ng t các b ch a t ng trên xu ng các b ch a t ng d
thu c vào l

ng n

ng

i. T c đ th m ph

c ch a trong các b và đ c tính thu lý c a các t ng đ t đá trên

l u v c. M i quan h gi a l

ng n

gi thi t là tuy n tính và bi u di n d

c th m và l

ng n

c tr trong các b đ

c

i d ng:

IAt = (SAt - A1)AK1

(3.8)

IBt = (SBt - B1)BK1

(3.9)

ICt = (SCt - C1)CK1

(3.10)

Trong đó:
A1, B1,C1: đ cao các ng

ng c a tháo n

c

đáy b ch a A, B, và C;

AK1, BK1, CK1 là các h s th m c a các b ch a.
Nh ng tham s này ph n ánh các tính ch t c lý và thu lý c a đ t đá trên l u
v c, và ph i tho mãn nh ng đi u ki n sau đây:
IAt = 0

khi

SAt ≤ A1

IBt = 0

khi

SBt ≤ B1

ICt = 0

khi

SCt ≤ C1

(3.11)

và:
0 ≤ AK1 ≤ 1

A1 ≥ 0

0 ≤ BK1 ≤ 1

B1 ≥ 0

0 ≤ CK1 ≤ 1

C1 ≥ 0

(3.12)

e. Tính toán dòng ch y
L

ng dòng ch y m t đ

c s n sinh t b ch a trên cùng. Quá trình hình thành

dòng ch y m t ph thu c vào tr ng thái m k tr
N ul

ng m k tr

c c a đ t và c

c SAt-1 l n h n ho c b ng l

ch a ho t đ ng theo ch đ bão hoà. L

ng n

ng đ m a.

ng m t i h n SM thì b

c m a b sung làm t ng l

ng tr


24

m trong b . N u l
các ng
đ

ng n

c trong b t i th i đi m tính toán (SAt) l n h n đ cao

ng c a ra A2, A3... thì dòng ch y m t đ

c t o ra. L

ng dòng ch y này

c tính nh sau:
n

RA t = ∑ (SA t − A j ) × AK j

(3.13)

j= 2

Trong đó:
AKj = h s tháo n
n = s c a tháo n

c c a các c a ra
c

thành bên b ch a n

cm t

thành bên.

Bi u th c (13) c n tho mãn nh ng đi u ki n sau đây:
RAt = 0

SAt ≤ Aj

khi

0 ≤ AKj ≤ 1 và
Trong tr

ng h p l

Aj ≥ 0

ng m k tr

(3.14)

c nh h n l

ng m t i h n (SAt-1 ≤ SM) s

x y ra hai kh n ng:
i v i nh ng tr n m a có c

l

ng m a ch làm t ng thêm l
-

vùng nhi t đ i m

ra v i c

ng đ nh (X nh h n A2 - SM) thì toàn b

ng m c a b ch a ch không xu t hi n dòng ch y.

t nh n

c ta th

ng đ l n (X l n h n A2 -SM) lúc này các t ng đ t ch a bão hoà và s

x y ra hai quá trình v a ch y tràn trên s
cung c p m cho t ng đ t phía d
tr

ng có nh ng tr n m a đ u mùa x y

ng h p này đ

n d c (v a hình thành dòng ch y) và v a

i c a b ch a trên cùng. L

ng dòng ch y trong

c xác đ nh nh sau:
n

RA t = ∑ (X t + SM - E at − A j ) × AK j

(3.15)

j =1

Dòng ch y sát m t và dòng ch y ng m trong mô hình đ
tuy n tính v i l

ng n

c tr trong các b ch a và đ

c coi là có m i quan h
c tính theo các bi u th c

sau:
RBt = (SBt - B2)BK2

(3.16)

RCt = (SCt - C2)CK2

(3.17)

Các tham s trong (3.16) và (3.17) ph i tho mãn các đi u ki n sau đây:
B2 ≥ 0

và

0 ≤ BK2 ≤ 1

(3.18)

25

C2 ≥ 0

và

0 ≤ CK2 ≤ 1

RBt = 0

khi

SBt ≤ B2

RCt = 0

khi

SCt ≤ C2

và:

(3.19)

C ba thành ph n dòng ch y RAt, RBt, và RCt đ

c di n toán đ c l p v i nhau

b ng hàm truy n Nash (2) r i h p nh t l i thành dòng ch y c a l u v c

m tc t

c a ra:
Qt = k (YAt + YBt + YCt) + Qng

(3.20)

Trong đó: k - h s hi u chuy n đ i đ n v .
3.1.1.2. Tr

ng h p s

d ng ph

ng pháp đ

ng xu th đ tính toán d

báo

dòng ch y đ n
Ph

ng pháp đ

ng xu th d a trên gi đ nh là đ i l

quy lu t gi ng nh quy lu t tr

t c t ng và ng

ng d báo thay đ i theo

c đó. Ngh a là n u l đang lên thì giá tr d báo ti p

c l i, l đang xu ng thì giá tr d báo ti p t c gi m. Do đó, ph

ng

pháp này thích h p v i các y u t c n d báo có pha thay đ i ch m, ch ng h n l
t i h l u các sông l n.
G i th i gian l lên là Tl th i gian d ki n d báo là , n u d báo theo ph
pháp xu th là đ

ng th ng c n = T/ l n l

xu ng l i d báo là l lên và ng

ng

t có m t l n d báo sai v pha l (l

c l i) khi đó, sai s là r t l n. Gi s các l n d

báo đ u có sai s nh h n sai s cho phép, ch khi d báo sai v pha l m i có sai s
v

t qua sai s cho phép, khi đó m c b o đ m ph
P

=
=

n −1
.100%, n
n

ng án là:

T

(3.21)

τ

N u P = 80% tính ra n=5, gi s th i gian d ki n là =1 ngày thì th i gian l lên
T=n. = 5 ngày. Nói cách khác, mu n áp d ng ph
pha l lên v i m c b o đ m ph

ng pháp xu th đ

ng th ng cho

ng án là 80%, và th i gian d ki n là 1 ngày, c n

th i gian l lên không nh h n 5 ngày. N u th i gian l lên ch kéo dài hai gi , th i
gian d ki n ch còn là:
τ=

T 120

=
= 24( p )
5
n

(3.22)