Phân tích điều kiện khiếu nại hành chính theo quy định của pháp luật khiếu nại hiện hành

MỤC LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ.....................................................................................................1
B. NỘI DUNG.........................................................................................................1
I. Khiếu nại hành chính........................................................................................1
II.

Điều kiện khiếu nại hành chính.....................................................................1

1. Chủ thể khiếu nại............................................................................................2
2. Đối tượng khiếu nại.........................................................................................3
3. Thời hiệu khiếu nại.........................................................................................4
4. Hình thức và thủ tục khiếu nại.......................................................................5
5. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại....................................................................6
6. Chưa có quy định giải quyết khiếu nại hoặc vụ việc chưa được Tòa án thụ
lý 6
C. KẾT LUẬN.........................................................................................................7
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................8

1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Điều 30 Hiến pháp năm 2013 có quy định mọi người có quyền khiếu
nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm
trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Khiếu nại là một quyền cơ bản
của người dân. Có hai loại khiếu nại là: khiếu nại hành chính và khiếu nại
quyết định kỷ luật. Thực tế có rất nhiều trường hợp khiếu nại hành chính, do
đó cần có những điều kiện đặt ra về khiếu nại hành chính. Bài viết sau sẽ
phân tích rõ hơn về vấn đề: “Phân tích điều kiện khiếu nại hành chính theo
quy định của pháp luật khiếu nại hiện hành.”
I.

B. NỘI DUNG
Khiếu nại hành chính
Khiếu nại hành chính là việc công dân, cơ quan, tổ chức đề nghị cơ

quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính,
hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm
quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi có căn cứ cho rằng quyết định
hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của
mình.
Như vậy, khiếu nại hành chính là biểu hiện của việc sử dụng quyền
khiếu nại hành chính của cá nhân, tổ chức. Việc khiếu nại phát sinh trong
thực tiễn quản lý hành chính nhà nước khi có tranh chấp hành chính. Mục
đích của khiếu nại hành chính là nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của
cá nhân, tổ chức.
II.

Điều kiện khiếu nại hành chính
Khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi hành chính là trái

pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp thì cá nhân, cơ quan, tổ chức
có quyền khiếu nại, tuy nhiên cần đáp ứng một số điều kiện:
- Chủ thể khiếu nại
- Đối tượng khiếu nại
1


-

Thời hiệu khiếu nại

Hình thức và thủ tục khiếu nại
Thầm quyền giải quyết khiếu nại
Chưa có quyết định giải quyết khiếu nại hoặc vụ việc chưa được Tòa án

thụ lý
1. Chủ thể khiếu nại
Không phải mọi chủ thể đều có quyền khiếu nại. Chủ thể khiếu nại là
cá nhân, cơ quan, tổ chức bị tác động bởi quyết định hành chính, hành vi
hành chính hoặc là người đại diện theo pháp luật của cá nhân, cơ quan, tổ
chức bị tác động bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính.
Chủ thể khiến nại phải là người có quyền khiếu nại hoặc là được định
đoạt thực hiện bởi một cá nhân có hành vi năng lực dân sự đầy đủ.
Thứ nhất, chủ thể có quyền khiếu nại là:
- Cá nhân 18 tuổi trở lên có năng lực dân sự
- Cá nhân dưới 18 tuổi, không có năng lực hành vi dân sự
- Cơ quan, tổ chức
Đây là những chủ thể bị tác động bởi quyết định hành chính, hành vi
hành chính mà cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền đưa ra. Nếu có căn cứ
cho rằng quyết định hoặc hành vi hành chính đó là trái pháp luật, xâm phạm
quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì những cá nhân này được quyền tự mình
khiếu nại để bảo vệ quyền lợi cho chính mình.
Thứ hai,chủ thể khiếu nại được định đoạt thực hiện bởi một cá nhân có
năng lực dân sự đầy đủ:
- Cha, mẹ, người đại diện hợp pháp được định đoạt khiếu nại cho người
dưới 18 tuổi, người không có năng lực hành vi dân sự.
- Người đứng đầu cơ quan, tổ chức được đại diện cơ quan, tổ chức thực
hiện quyền khiếu nại.
Đây là những chủ thể không bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành
chính, hành vi hành chính mà cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền đưa ra.
Tuy nhiên họ được định đoạt là người được thực hiện quyền khiếu nại cho

2


những cá nhân mà họ là người đại diện hợp pháp, hoặc đại diện cho cơ quan,
tổ chức để thực hiện quyền khiếu nại; nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp
cho cá nhân, tổ chức bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành chính, hành vi
hành chính xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp. Căn cứ này giúp tránh tình
trạng những cá nhân, cơ quan, tổ chức không thể tự mình thực hiện quyền
khiếu nại vẫn có cơ hội được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp.
2. Đối tượng khiếu nại
Đối tượng khiếu nại hành chính là: quyết định hành chính hoặc hành
vi hành chính.
Quyết định hành chính: là một văn bản áp dụng pháp luật, ảnh hưởng
trực tiếp đến quyền và lợi ích của người khiếu nại.
Hành vi hành chính: là hành vi liên quan đến công vụ, nhiệm vụ của
công chức, viên chức, cán bộ; biểu hiện bẳng hành động hoặc không hành
động; ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu
nại.
Để được là đối tượng khiếu nại thì quyết định hành chính, hành vi
hành chính đó phải ảnh hưởng trực tiếp đế quyền và lợi ích hợp pháp của
người khiếu nại.
Tuy nhiên không phải mọi hành vi hành chính, quyết định hành chính
đều là đối tượng khiếu nại, một số trường hợp quyết định hành chính, hành
vi hành chính không là đối tượng khiếu nại đó là: quyết định hành chính,
hành vi hành chính trong nội bộ cơ quan nhà nước để chỉ đạo, tổ chức thực
hiện nhiệm vụ, công vụ; quyết định hành chính, hành vi hành chính trong chỉ
đạo điều hành của cơ quan hành chính cấp trên với cơ quan hành chính cấp
dưới; quyết định hành chính có chứa đựng các quy phạm pháp luật do cơ
quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ban hành theo trình tự, thủ tục của
pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật; quyết định hành chính,

3


hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc
phòng, an ninh, ngoại giao theo danh mục do Chính phủ quy định.
3. Thời hiệu khiếu nại
Điều 9 Luật khiếu nại năm 2011 có quy định về thời hiệu khiếu nại
như sau:
“Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, kể từ ngày nhận được quyết định
hành chính hoặc biết được quyết định hành chính, hành vi hành chính.
Trường hợp người khiếu nại không thực hiện được quyền khiếu nại theo
đúng thời hiệu vì ốm đau, thiên tai, địch họa, đi công tác, học tập ở nơi xa
hoặc vì những trở ngại khách quan thì thời gian có trở ngại đó không tính
vào thời hiệu khiếu nại.”
Như vậy, với những trường hợp bình thường thì thời hiệu khiếu nại là
90 ngày kể từ ngày nhận được quyết định hành chính hoặc biết được quyết
định hành chính, hành vi hành chính, đây là một khoảng thời gian khá dài.
Luật quy định khoảng thời gian khá dài như vậy nhằm bảo đảm quyền cho
người chịu tác động bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính đó có
nhiều thời gian để xem xét tính đúng đắn của quyết định hành chính, hành vi
hành chính tạo điều kiện tốt nhất cho người này có cơ hội thực hiện quyền
khiếu nại của mình nếu quyết định hành chính, hành vi hành chính đó xâm
phạm quyền và lợi ích hợp pháp của họ. Đối với những trường hợp vì bị ốm
đau, thiên tai, địch họa,… làm cho người khiếu nại không thực hiện được
quyền khiếu nại theo đúng thời hiệu thì thời gian có trở ngại đó không được
tính vào thời hiệu khiếu nại. Đây là một quy định có lợi cho người khiếu nại,
thể hiện sự nhân nhượng của luật pháp đối với những trường hợp gặp khó
khăn do trở ngại khách quan.
Ý nghĩa của thời hiệu là giúp cho người khiếu nại có một khoảng thời

gian đủ để xem xét các quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình
chịu tác động và thực hiện quyền khiếu nại khi cần thiết. Tuy nhiên cũng
4


ràng buộc người có quyền khiếu nại phải ý thức được quyền lợi của mình để
không khiếu nại quá thời hiệu cho phép được khiếu nại.
4. Hình thức và thủ tục khiếu nại
Khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là
trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp hợp của mình thì
người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến người đã ra quyết định hành chính
hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính hoặc khởi kiện vụ án hành
chính tại Tòa án theo quy định của luật Tố tụng hành chính.
Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết
khiếu nại lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải
quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của
người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành
chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.
Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết
khiếu nại lần hai hoặc hết thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải
quyết thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của
Luật tố tụng hành chính.
Như vậy, người bị ảnh hưởng trực tiếp bởi quyết định hành chính do
cơ quan, người có thẩm quyền ban hành hoặc cơ quan có người có hành vi
hành chính thì có quyền khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính
đó với 2 lần khiếu nại. Lần đầu khiếu nại trực tiếp đến người đã ra quyết định
hành chính hoặc cơ quan có người có hành vi hành chính. Sau đó nếu không
đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quá thời hạn quy
định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến
Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại

lần đầu. Việc khiếu nại cần theo trình tự, thủ tục trên. Quy định về trình tự,
thủ tục khiếu nại nhằm tránh tình trạng khiếu nại không đúng người có thẩm
quyền làm chồng chéo trong việc quản lý nhà nước.
5


Về hình thức khiếu nại thì việc khiếu nại được thực hiện bằng đơn
khiếu nại hoặc khiếu nại trực tiếp. Khiếu nại bằng đơn là người khiếu nại sẽ
viết đơn gửi đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Nếu khiếu nại
trực tiếp thì người có quyền khiếu nại sẽ đến trực tiếp cơ quan có thẩm quyền
giải quyết, sau đó người tiếp nhận khiếu nại sẽ hướng dẫn người khiếu nại
viết đơn. Đơn khiếu nại phải có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại.
Trường hợp khiếu nại được thực hiện thông qua người đại diện thì
người đại diện phải là một trong những người khiếu nại, có giấy tờ chứng
minh tính hợp pháp của việc đại diện và thực hiện khiếu nại theo quy định.
5. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại
Theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011 thì những người có thẩm
quyền giải quyết khiếu nại đó là: Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị
trấn và Thủ trưởng cơ quan quộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành
phố thuộc tỉnh; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện; Thủ trưởng cơ quan
thuộc sở và cấp tương đương; Giám đốc sở và cấp tương đương; Chủ tịch Ủy
ban nhân dân cấp tỉnh; Thủ trưởng cơ quan thuộc bộ, thuộc cơ quan ngang
bộ, thuộc cơ quan thuộc Chính phủ; Bộ trưởng.
Như vậy người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đều là những người
đứng đầu cơ quan có quyền giải quyết khiếu nại. Bởi lẽ đây là những người
trực tiếp ban hành ra các quyết định hành chính và cũng là người quản lý
những người thuộc cơ quan do họ quản lý có hành vi hành chính xâm phạm
đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
6. Chưa có quy định giải quyết khiếu nại hoặc vụ việc chưa được Tòa án
thụ lý

Luật Khiếu nại năm 2011 có quy định những trường hợp khiếu nại
không được thụ lý giải quyết trong đó có trường hợp: việc khiếu nại đã được
Tòa án thụ lý hoặc đã được giải quyết bằng bản án, quyết định của Tòa án.
6


Do đó để khiếu nại được giải quyết bởi người có thẩm quyền giải quyết
khiếu nại thì vụ việc khiếu nại này phải chưa được Tòa án thụ lý. Bởi lẽ nếu
Tòa án đã thụ lý vụ án hành chính thì thẩm quyền giải quyết sẽ thuộc về Tòa
án, như vậy người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại sẽ không được quyền
giải quyết nữa. Do đó tính chất của vụ việc lúc này không còn là khiếu nại
nữa.

7


C. KẾT LUẬN
Khiếu nại là một quyền cơ bản của công dân. Nhà nước bảo đảm
quyền cơ bản này cho công dân, tuy nhiên để khiếu nại thành công yêu cầu
người khiếu nại phải đáp ứng đủ những điều kiện do pháp luật quy định.

8


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hiến pháp năm 2013.
2. Luật khiếu nại năm 2011.

9