KỸ THUẬT SẢN XUẤT GIỐNG NHÂN TẠO CÁ HÚ (Pangasius conchophilus (Rober Vidthayanon, 1991))

BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM TP.HӖ CHÍ MINH
---oOo---

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

KӺ THUҰT SҦN XUҨT GIӔNG NHÂN TҤO CÁ HÚ
(Pangasius conchophilus (Rober & Vidthayanon, 1991))

Sinh viên thӵc hiӋn : TRҪN VĂN KIӊM
Ngành : NUÔI TRӖNG THӪY SҦN
Niên khóa: 2004 - 2008

Tháng 9/ 2008


KӺ THUҰT SҦN XUҨTGIӔNG NHÂN TҤO CÁ HÚ
(Pangasius conchophilus (Rober & Vidthayanon, 1991))

Thӵc hiӋn bӣi

TRҪN VĂN KIӊM

Luұn văn ÿѭӧc ÿӋ trình ÿӇ hoàn tҩt yêu cҫu
cҩp bҵng Kӻ sѭ Nuôi Trӗng Thӫy sҧn

Giáo viên hѭӟng dүn:
Th.S LÊ THӎ BÌNH

Tháng 9/2008

CҦM TҤ
Chúng tôi xin chân thành cҧm tҥ:
Ban Giám HiӋu Trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm Thành Phӕ Hӗ Chí Minh
Ban Chӫ NhiӋm Khoa Thӫy sҧn. Cùng toàn thӇ quí thҫy cô Khoa Khoa Hӑc,
Khoa Thӫy Sҧn ÿã tұn tình giҧng dҥy, truyӅn ÿҥt kiӃn thӭc cho tôi trong suӕt khóa hӑc.
Xin gӣi lòng biӃt ѫn sâu sҳc ÿӃn cô Lê Thӏ Bình ÿã tұn tình hѭӟng dүn và giúp
ÿӥ chúng tôi trong suӕt quá trình hӑc tұp và thӵc hiӋn ÿӅ tài tӕt nghiӋp.
Gia ÿình Bác Hai Nҳm chӫ trang trҥi sҧn xuҩt giӕng Hӗng Mӻ ÿã tҥo mӑi ÿiӅu
kiӋn và giúp ÿӥ chúng tôi thӵc hiӋn tӕt ÿӅ tài.
Và chúng tôi gӣi lӡi cám ѫn chân thành ÿӃn anh Thông kӻ sѭ cӫa trҥi cùng toàn
thӇ các anh em công nhân ÿã tұn tình giúp trong quá trình thӵc hiӋn ÿӅ tài.
Xin chân thành cҧm ѫn các bҥn sinh viên lӟp Nuôi Trӗng Thӫy Sҧn 30 ÿã ÿӝng
viên giúp ÿӥ chúng tôi trong nhӳng năm hӑc tұp và trong quá trình thӵc hiӋn ÿӅ tài.
Do hҥn chӃ vӅ thӡi gian cNJng nhѭ vӅ mһt kiӃn thӭc nên luұn văn này không
tránh khӓi nhӳng thiӃu sót, chúng tôi rҩt mong ÿón nhұn nhӳng ý kiӃn ÿóng góp cӫa
quí thҫy cô và các bҥn ÿӇ luұn văn ÿѭӧc hoàn chӍnh hѫn.

ii


TÓM TҲT
ĈӅ tài “Kӻ Thuұt Sҧn Xuҩt Giӕng Nhân Tҥo Cá Hú” ÿѭӧc tiӃn hành tӯ tháng
4/2008 ÿӃn tháng 8/2008 tҥi trang trҥi Hӗng Mӻ, huyӋn Hӗng Ngӵ - Ĉӗng Tháp. Cá bӕ
mҽ ÿѭӧc thu mua tӯ nhӳng bè nuôi, cӫa ngѭ dân ÿánh bҳt tӯ Châu Ĉӕc-An Giang,
Hӗng Ngӵ- Ĉӗng Tháp và ÿѭӧc nuôi vӛ trong bè cӫa trang trҥi. Cá ÿѭӧc cho ăn chӫ
yӃu là thӭc ăn tӵ chӃ (32 - 35% ÿҥm) vӟi khҭu phҫn 2 - 3% trӑng lѭӧng thân.
Cho cá sinh sҧn bҵng hình thӭc gieo tinh nhân tҥo. Kích dөc tӕ ÿѭӧc sӱ dөng là
HCG.
KӃt quҧ cho thҩy:

- Cá hú ÿҿ trӭng dính, trӭng chín có màu vàng trong hoһc trҳng nhҥt. Ĉѭӡng
kính trӭng khoҧng 1 - 1,2mm. Sӭc sinh sҧn thӵc tӃ tӯ 41.294 – 54.399 trӭng/kg cá cái.
Thӡi gian hiӋu ӭng cӫa kích dөc tӕ tӯ 8 –11giӡ ӣ nhiӋt ÿӝ nѭӟc 28 – 29,50C. Thӡi gian
cá bҳt ÿҫu nӣ tӯ 18giӡ30 – 22giӡ, nhiӋt ÿӝ 27 – 300C. Tӹ lӋ thө tinh tӯ 67,9 - 81,6%.
Tӹ lӋ nӣ tӯ 56,1 - 78,4%.
- Ѭѫng nuôi cá hú tӯ 36 giӡ tuәi ÿӃn 29 ngày tuәi
+ Cá ÿӵѫc ѭѫng trong ao ÿҩt có sөc khí. Sau 29 ngày tuәi, chiӅu dài trung
bình cӫa cá ÿҥt 4,17cm, trӑng lѭӧng trung bình cӫa cá ÿҥt 0,596g. Tӹ lӋ sӕng cӫa cá
ÿҥt tӯ 16 – 30,9%.

iii


MӨC LӨC
Ĉӄ MӨC

Trang

Trang tӵa

ii

Cҧm tҥ

iii

Tóm tҳt

iv

Mөc lөc

v

Danh sách các bҧng

vii

Danh sách các ÿӗ thӏ và hình ҧnh

ix

Chѭѫng 1: GIӞI THIӊU

1

1.1 Ĉһt Vҩn ĈӅ

1

1.2 Mөc Tiêu ĈӅ Tài

2

Chѭѫng 2: TӘNG QUAN TÀI LIӊU

3

Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc Cá Hú

3

2.1

2.1.1 Phân loҥi

3

2.1.2 Phân bӕ

3

2.1.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái, sinh lý

4

2.1.4 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng

4

2.1.5 Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng

5

2.1.6 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn

6

2.1.7 Phân biӋt ÿӵc cái

6

2.2

7

Mӝt Sӕ KӃt Quҧ Nghiên Cӭu vӅ Cá Hú

2.2.1 Ngoài nѭӟc

7

2.2.2 Trong nѭӟc

7

2.3 Kích Dөc Tӕ HCG (Human Chorionic Gonadotropin)

8

2.4 Ҧnh Hѭӣng cӫa Các YӃu Tӕ Bên Ngoài Lên Sӵ Phát TriӇn
TuyӃn Sinh Dөc cӫa Cá Bӕ Mҽ

8

2.4.1 Thӭc ăn

9
iv

2.4.2 NhiӋt ÿӝ

9

2.4.3 Quang kǤ

10

2.4.4 Dòng chҧy

10

2.4.5 Các yӃu tӕ khác

10

2.5

Thӭc Ăn trong Quá Trình Ѭѫng Nuôi Cá

11

2.5.1 Moina

11

2.5.2 Thành phҫn dinh dѭӥng cӫa trӭng

12

2.5.3 Bӝt cá

12

2.5.4 Bӝt huyӃt

13

2.5.6 Bӝt ÿұu nành

13

Chѭѫng 3: VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU

15

3.1

Thӡi Gian và Ĉӏa ĈiӇm Thӵc HiӋn ĈӅ Tài

15

3.2

Ĉӕi Tѭӧng Và Vұt LiӋu Dùng Trong Nghiên Cӭu

15

3.2.1 Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu

15

3.2.2 Vұt liӋu, trang thiӃt bӏ chính dùng trong nghiên cӭu

15

3.3

16

Phѭѫng Pháp Nghiên Cӭu

3.3.1 Nguӗn gӕc cá bӕ mҽ

16

3.3.2 Nghiên cӭu mӝt sӕ chӍ tiêu trong sinh sҧn nhân tҥo

16

3.3.3 Kӻ thuұt sinh sҧn nhân tҥo

16

3.3.4 Ѭѫng nuôi cá bӝt

19

3.3.5 KiӇm tra tӕc ÿӝ tăng trѭӣng

20

3.3.6 Các chӍ tiêu thӫy lý hóa theo dõi trong quá trình ѭѫng

21

3.3.8 Xӱ lý sӕ liӋu

21

Chѭѫng 4: KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN

22

4.1

22

Kӻ Thuұt Sinh Sҧn Nhân Tҥo Cá Hú

4.1.1 Nuôi vӛ cá bӕ mҽ

22

4.1.2 HӋ sӕ thành thөc cӫa cá hú

25

4.1.3 KӃt quҧ sinh sҧn cá hú

27

4.2

KӃt Quҧ Gieo Tinh

34

4.3

KӃt Quҧ Ҩp Trӭng

37

4.3.1 Tӹ lӋ thө tinh và tӹ lӋ nӣ

38
v


4.3.2 Tӹ lӋ sӕng cӫa cá bӝt sau 36 giӡ
4.4

40

KӃt Quҧ Ѭѫng Nuôi

41

4.4.1 Sӵ sinh trѭӣng cӫa cá hú

43

4.4.2 Tӹ lӋ sӕng

50

Chѭѫng 4: KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ NGHӎ

51

4.1

KӃt Luұn

51

4.2

ĈӅ Nghӏ

51

TÀI LIӊU THAM KHҦO
PHӨ LӨC

vi

DANH SÁCH CÁC BҦNG

Bҧng

Nӝi Dung

Trang

Bҧng 2.1

Thành phҫn thӭc ăn trong ruӝt cá hú ngoài tӵ nhiên

Bҧng 2.2

Thành phҫn hoá hӑc cӫa Moina biӇu diӉn theo phҫn

5

trăm khӕi lѭӧng tѭѫi

11

Bҧng 2.3

Thành phҫn sinh hóa (%) cӫa mӝt sӕ loҥi bӝt cá

13

Bҧng 2.4

Thành phҫn sinh hóa (%) cӫa bӝt huyӃt

13

Bҧng 2.5

Thành phҫn dinh dѭӥng cӫa bánh dҫu ÿұu nành

14

Bҧng 4.1

Công thӭc chӃ biӃn thӭc ăn trong giai ÿoҥn nuôi vӛ tích cӵc

23

Bҧng 4.2

Công thӭc chӃ biӃn thӭc ăn trong giai ÿoҥn nuôi vӛ thành thөc

23

Bҧng 4.3

Các yӃu tӕ môi trѭӡng trong giai ÿoҥn nuôi vӛ

25

Bҧng 4.4

HӋ sӕ thành cӫa cá hú ÿӵc qua tӯng ÿӧt

25

Bҧng 4.5

KӃt quҧ gieo tinh

35

Bҧng 4.6

KӃt quҧ ҩp trӭng cá hú

37

Bҧng 4.7

Tӹ lӋ sӕng cӫa cá bӝt sau khi nӣ 36 giӡ

40

Bҧng 4.8

Các yӃu tӕ môi trѭӡng theo dõi trong quá trình ѭѫng nuôi

41

Bҧng 4.9

Thành phҫn thӭc ăn chӃ biӃn trong giai ÿoҥn ѭѫng cá

42

Bҧng 4.10

ChiӅu dài và trӑng lӵong trung bình cӫa cá hú qua hai ÿӧt ѭѫng

43

Bҧng 4.11

Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng trung bình tuyӋt ÿӕi cӫa cá hú

44

Bҧng 4.12

Tӹ lӋ sӕng cá 29 ngày tuәi

50

vii


DANH SÁCH CÁC ĈӖ THӎ VÀ HÌNH ҦNH
Ĉӗ Thӏ

Nӝi Dung

Ĉӗ thӏ 4.1

HӋ sӕ thành thөc cá hú ÿӵc

26

Ĉӗ thӏ 4.2

Tӹ lӋ rөng trӭng cӫa cá hú qua 4 ÿӧt sinh sҧn

36

Ĉӗ thӏ 4.3

Sӭc sinh sҧn thӵc tӃ qua 4 ÿӧt sinh sҧn

36

Ĉӗ thӏ 4.4

Tӹ lӋ thө tinh qua 4 ÿӧt sinh sҧn

38

Ĉӗ thӏ 4.5

Tӹ lӋ nӣ qua 4 ÿӧt sinh sҧn

39

Ĉӗ thӏ 4.6

Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng chiӅu dài cá hú cӫa hai ÿӧt ѭѫng

44

Ĉӗ thӏ 4.7

Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng chiӅu dài trung bình tuyӋt ÿӕi

45

Ĉӗ thӏ 4.8

Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng trӑng lѭӧng cӫa cá hú qua hai ÿӧt ѭѫng

48

Ĉӗ thӏ 4.9

Tӕc ÿӝ tăng trӑng trung bình tuyӋt ÿӕi

48

Hình Ҧnh

Nӝi Dung

Hình 2.1

Cá Hú bӕ mҽ

3

Hình 2.2

Phân biӋt cá hú ÿӵc và cái

7

Hình 2.3

Kích dөc tӕ HCG

8

Hình 3.1

Bè nuôi vӛ cá bӕ mҽ

17

Hình 3.2

Ao ѭѫng cá hú

19

Hình 4.1

Khu vӵc bè nuôi vӛ cá cӫa trang trҥi

22

Hình 4.2

Cho cá bӕ mҽ ăn

24

Hình 4.3

Buӗng tinh cá hú (giai ÿoҥn IV)

27

Hình 4.4

Bè giӳ cá sinh sҧn

28

Hình 4.5

Kéo cá chӑn sinh sҧn

28

Hình 4.6

KiӇm tra cá ÿӵc

29

Hình 4.7

Thăm trӭng cá hú

29

Hình 4.8

KiӇm tra ÿӝ ÿӅu, rӡi, căng cӫa trӭng

30

Hình 4.9

Ĉánh sӕ cá cái

30

Hình 4.10

Tiêm chҩt kích thích sinh sҧn

31

Trang

Trang

viii


Hình 4.11

Vuӕt tinh cá ÿӵc

32

Hình 4.12

Thùng trӳ lҥnh

32

Hình 4.13

Vuӕt trӭng cá cái

33

Hình 4.14

Gieo tinh

33

Hình 4.15

Khӱ dính trӭng

34

Hình 4.16

Sөc khí cho trӭng

34

Hình 4.17

Ҩp trӭng trong bình weis

37

Hình 4.18

Cho cá ăn

43

Hình 4.19

Cá hú 8 ngày tuәi

46

Hình 4.20

Cá hú 15 ngày tuәi

46

Hình 4.21

Cá hú 22 ngày tuәi

47

Hình 4.22

Cá hú 29 ngày tuәi

47

Hình 4.23

Thu hoҥch cá hú 29 ngày tuәi

49

ix


Chѭѫng 1
GIӞI THIӊU

1.1

Ĉһt Vҩn ĈӅ
Ngày nay, cùng vӟi sӵ phát triӇn không ngӯng cӫa xã hӝi thì vҩn ÿӅ thӵc phҭm

ÿѭӧc con ngѭӡi ÿһc biӋt chú trӑng. Bên cҥnh các loҥi thӵc phҭm ÿѭӧc cung cҩp hҵng
ngày nhѭ thӏt gia súc, gia cҫm thì các sҧn phҭm chӃ biӃn tӯ thӫy sҧn ÿѭӧc con ngѭӡi
quan tâm. Cá và các sҧn phҭm tӯ cá ÿáp ӭng nhu cҫu vӅ dѭӥng chҩt, ÿҧm bҧo sӭc khӓe
cho con ngѭӡi. Do ÿó, ngành thӫy sҧn hiӋn nay ÿѭӧc xem là mӝt trong nhӳng ngành
mNJi nhӑn cӫa quӕc gia và ÿѭӧc xác ÿӏnh là mөc tiêu chiӃn lѭӧc ÿӇ phát triӇn kinh tӃ.
ViӋc ngành thӫy sҧn phát triӇn ÿѭa ÿӃn viӋc khai thác quá mӭc, dүn ÿӃn sҧn lѭӧng cá
ngoài tӵ nhiên suy giҧm nhanh chóng, nhҩt là ÿӕi vӟi các loài cá có giá trӏ kinh tӃ cao.
ĈӇ góp phҫn làm giҧm áp lӵc trong viӋc ÿánh bҳt cNJng nhѭ bҧo tӗn các loài cá có giá
trӏ kinh tӃ cao thì viӋc tҥo ra nhӳng con giӕng nhân tҥo phөc vө cho nuôi trӗng thӫy
sҧn là vҩn ÿӅ ÿang ÿѭӧc nhà khoa hӑc, ngѭӡi nuôi cá quan tâm.
Cá hú (Pangasius conchophilus) còn gӑi là cá sát bөng, là mӝt trong nhӳng loài
cá nuôi kinh tӃ quan trӑng cӫa hӑ cá tra (Pangasiidae) ӣ Ĉӗng bҵng sông Cӱu Long.
Cá hú ÿӵѫc nuôi chӫ yӃu trong bè và có sҧn lѭӧng khá cao, cá nuôi lӟn nhanh, thӏt
ngon, ngӑt, dai, không xѭѫng dăm và rҩt ÿѭӧc ngѭӡi tiêu dùng ѭa thích, nhҩt là ÿӕi
vӟi dân thành thӏ.
NghӅ nuôi cá hú trong bè vүn chӫ yӃu tұp trung ӣ vùng Châu Ĉӕc, Tân Châu
(An Giang), Hӗng Ngӵ, Cao Lãnh (Ĉӗng Tháp), Mӻ Tho (TiӅn Giang). HiӋn nay, ÿã
có nhiӅu ÿӏa phѭѫng khác cNJng nuôi cá hú trong bè và cung cҩp tҥi chӛ nguӗn cá thӏt
ÿáng kӇ.
VӅ chҩt lѭӧng thӏt, cá hú có nhiӅu ÿһc ÿiӇm giӕng vӟi cá basa do thӏt và mӥ có
màu trҳng nên có giá trӏ thѭѫng phҭm tѭѫng ÿӕi cao. Trong tѭѫng lai nӃu cá hú có thӏ
trѭӡng xuҩt khҭu thì chҳc chҳn cá hú cNJng sӁ có mӝt vӏ thӃ ÿáng kӇ trên thӏ trѭӡng
xuҩt khҭu cá da trѫn cӫa ViӋt Nam.

1

Nguӗn giӕng cá hú trѭӟc ÿây hoàn toàn phө thuӝc vào viӋc vӟt cá trong tӵ
nhiên, bҵng cách câu hoһc các hình thӭc thu bҳt cá giӕng khác ÿӇ ѭѫng thành giӕng
lӟn và cung cҩp cho các bè nuôi thӏt. HiӋn nay, nhu cҫu vӅ con giӕng và thӏt cá hú
ngày mӝt tăng cao nhѭng nguӗn giӕng ngoài tӵ nhiên ÿang cҥn kiӋt dҫn. Do ÿó, viӋc
nghiên cӭu sҧn xuҩt giӕng nhân tҥo cá hú là vҩn ÿӅ cҩp thiӃt. Tӯ năm 1999, viӋc chӫ
ÿӝng sҧn xuҩt giӕng nhân tҥo cá hú và tӯng bѭӟc cung cҩp ÿӫ cho nhu cҫu nuôi ӣ mӝt
vài ÿӏa phѭѫng. Tuy nhiên, chѭa ÿáp ӭng ÿӫ nhu cҫu vӅ con giӕng cho viӋc phát triӇn
nghӅ nuôi cá hú trên phҥm vi rӝng ӣ Ĉӗng Bҵng sông Cӱu Long. Vì vұy, ÿѭӧc sӵ chҩp
thuұn cӫa khoa thӫy sҧn trѭӡng Ĉҥi Hӑc Nông Lâm TPHCM, chúng tôi tiӃn hành thӵc
hiӋn ÿӅ tài “Kӻ Thuұt Sҧn Xuҩt Giӕng Nhân Tҥo Cá Hú (Pangasius conchophilus
(Rober & Vidthayanon, 1991))”.
1.2

Mөc Tiêu ĈӅ Tài:
ĈӅ tài thӵc hiӋn vӟi mөc tiêu sau:
- Theo dõi các yӃu tӕ môi trѭӡng ҧnh hѭӣng ÿӃn kӻ thuұt sinh sҧn cá hú.
- Bѭӟc ÿҫu xác ÿӏnh các thông sӕ kӻ thuұt sinh sҧn và ѭѫng nuôi cá hú trong

ÿiӅu kiӋn sҧn xuҩt thӵc tӃ.

2


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN TÀI LIӊU
2.1

Ĉһc ĈiӇm Sinh Hӑc Cá Hú

2.1.1 Phân loҥi
Cá hú nҵm trong hӋ thӕng phân loҥi nhѭ sau:

Hình 2.1 Cá Hú bӕ mҽ
Bӝ: Siluriformes
Hӑ: Pangasiidae
Giӕng: Pangasius
Loài: Pangasius conchophilus (Rober & Vidthayanon, 1991).
Tên tiӃng Anh: Hu catfish
Tên tiӃng ViӋt: Cá hú
2.1.2 Phân bӕ
VӅ sӵ phân bӕ, cá hú có mһt tҥi Thái Lan, Lào, Camphuchia và ViӋt Nam, xuҩt
hiӋn ӣ các nhánh sông lӟn ӣ lѭu vӵc sông Mêkông. Ӣ Thái Lan còn gһp cá hú ӣ lѭu
vӵc sông Chao Phraya. Ӣ nѭӟc ta, nhӳng năm trѭӟc ÿây khi chѭa có cá sinh sҧn nhân
tҥo, cá hú giӕng ÿѭӧc vӟt trên sông TiӅn, sông Hұu. Có thӇ gһp cá hú trѭӣng thành ӣ
3


các ÿӏa phѭѫng nhѭ An Giang, Ĉӗng Tháp, Cҫn Thѫ, Vƭnh Long, BӃn Tre, Trà Vinh,
Sóc Trăng. Giӕng nhѭ cá tra, basa cá hú có tұp tính di cѭ ngѭӧc dòng sông Mê Kông
lên trung lѭu (nҵm giӳa khu vӵc hai nѭӟc Thái Lan và Lào) vào ÿҫu mùa lNJ ÿӇ tìm nѫi
sinh sҧn tӵ nhiên. Cá con có kích thѭӟc 6 – 7 cm xuҩt hiӋn và theo dòng nѭӟc lNJ trôi
vӅ hҥ lѭu, tӯ tháng 6 hàng năm có thӇ gһp nhiӅu cá hú con ӣ ViӋt Nam
(Nguӗn: Phҥm Văn Khánh, 2005).
2.1.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái, sinh lý
Cá hú là loài cá da trѫn, thân xám ÿen, hình thoi, dài, hѫi dҽp bên, lѭӡn bөng
tròn, bөng trҳng xám. Ĉҫu to vӯa, miӋng dѭӟi hѫi rӝng, hàm trên nhô ra. Mҳt tѭѫng
ÿӕi nhӓ, hình bҫu dөc, nҵm lӋch vӅ phía dѭӟi cӫa ÿҫu và trên góc miӋng. Răng có mӝt
ÿám răng trên xѭѫng lá mía và ba ÿám răng trên xѭѫng khҭu cái, ÿám răng giӳa hѫi có
hình vuông. Có 2 ÿôi râu, râu hàm trên dài ÿӃn gӕc vây ngӵc, râu hàm dѭӟi ngҳn hѫn.

Các vây màu trҳng trong, vây lѭng ÿen nhҥt, các tia vây lѭng, vây hұu môn và vây
bөng ÿӅu không kéo dài, chiӅu cao vây lѭng ngҳn hѫn chiӅu dài ÿҫu. Bóng hѫi có hai
thùy nҵm gӑn trong xoang bөng. Cá hú sӕng chӫ yӃu trong nѭӟc ngӑt, có thӇ sӕng
ÿѭӧc ӣ vùng nѭӟc hѫi lӧ (Nguӗn: NguyӉn Bҥch Loan, NguyӉn Hӳu Phөng, 2002).
2.1.4 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng
Cá hú thích ăn các loài nhuyӉn thӇ. Cҩu tҥo hӋ tiêu hóa cӫa cá hú khá ÿһc biӋt
và thích hӧp vӟi viӋc bҳt mӗi dѭӟi ÿáy bùn và tiêu hóa các loài có vӓ cӭng. MiӋng ӣ
phía dѭӟi ÿҫu thích nghi vӟi viӋc tìm thӭc ăn ӣ ÿáy, có hai râu mép tѭѫng ÿӕi dài dùng
ÿӇ tìm thӭc ăn. Răng nhӓ mӏn và phân bӕ ӣ cҧ hàm trên và dѭӟi có khҧ năng nghiӅn
ÿѭӧc thӭc ăn có vӓ cӭng.
Lѭӧc mang cá hú hình que, mҧnh và thѭa, không có khҧ năng lӑc sinh vұt phù
du mà chӍ giӳ ÿѭӧc nhӳng thӭc ăn cӥ tѭѫng ÿӕi lӟn. Dҥ dày có vách khá dày, mһt
trong có nӃp gҩp, phình to hình chӳ U và co giãn ÿѭӧc, ruӝt ngҳn, tӹ lӋ chiӅu dài ruӝt
/chiӅu dài thân = 1,019 là ÿһc ÿiӇm cӫa cá thiên vӅ ăn ÿӝng vұt. Trong ÿiӅu kiӋn thiӃu
thӭc ăn, cá có thӇ sӱ dөng các loҥi thӭc ăn bҳt buӝc khác nhѭ mùn bã hӳu cѫ, thӭc ăn
có nguӗn gӕc ÿӝng vұt. Trong bè nuôi cá hú có khҧ năng thích nghi vӟi nhiӅu loҥi thӭc
ăn khác nhau do ngѭӡi cung cҩp.
Khi phân tích thӭc ăn trong ruӝt cá ÿánh bҳt ngoài tӵ nhiên, cho thҩy thành
phҫn thӭc ăn thӇ hiӋn tính ăn tҥp thiên vӅ ÿӝng vұt nhѭ sau:
4


Bҧng 2.1: Thành phҫn thӭc ăn trong ruӝt cá hú ngoài tӵ nhiên
Loҥi thӭc ăn

Tӹ lӋ (%)

NhuyӉn thӇ

19,68

Giáp xác

14,96

Mùn bã hӳu cѫ

30,05

Thӵc vұt lӟn

15,30

Ĉӝng vұt phù du

7,10

Côn trùng

6,81

Cá con

0,10
(Nguӗn: NguyӉn Bҥch Loan, 1999)

VӅ tҫn sӕ xuҩt hiӋn, mùn bã hӳu cѫ 90%, ÿӝng vұt thân mӅm 40%, giáp xác
30%, ҩu trùng côn trùng 20%, thӵc vұt thӫy sinh 16,7%, ÿӝng vұt phù du và cá mӛi
loҥi 3,33%. Nhѭ vұy, ngoài mùn bã hӳu cѫ, ÿӝng vұt thân mӅm mà ÿһc biӋt là trai, hӃn
là loҥi thӭc ăn ÿѭӧc ѭa thích nhҩt, vì vұy mà nó có tên là conchophilus ( tiӃng latinh:

concho: trai, sò, hӃn; philus: ѭa thích ).
Mһc dù mùn bã hӳu cѫ là thành phҫn thӭc ăn có tҫn sӕ cao và khӕi lѭӧng lӟn
trong dҥ dày, nhѭng không phҧi là loҥi thӭc ăn chính mà chӍ là thành phҫn ÿi theo các
loҥi thӭc ăn khác (ÿһc biӋt là trai, hӃn và rӉ cây thӫy sinh) vào ӕng tiêu hóa cӫa cá.
Hѫn nӳa cҩu tҥo cӫa ӕng tiêu hóa nhѭ ÿã nói trên không thích hӧp vӟi tiêu hóa mùn bã
hӳu cѫ, nên thҩy có nhiӅu mùn bã hӳu cѫ ӣ cҧ cuӕi hӋ tiêu hóa cӫa cá (Nguӗn: NguyӉn
Bҥch Loan, NguyӉn Hӳu Phөng, 2002).
2.1.5 Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng
Cá hú còn nhӓ tăng nhanh vӅ chiӅu dài. Trong tӵ nhiên, cá con vӟt trên sông
vào tháng 4 - 6 ÿã có chiӅu dài 13,4 - 18,6 cm. Cá ѭѫng trong ao sau 2 tháng ÿҥt chiӅu
dài 8 - 10cm. Tӯ khoҧng 1,5 kg trӣ ÿi, mӭc tăng trӑng lѭӧng nhanh hѫn so vӟi tăng
chiӅu dài cѫ thӇ. Khi ÿҥt ÿӃn mӝt kích thѭӟc nhҩt ÿӏnh thì chiӅu dài thân hҫu nhѭ
ngӯng tăng. Nuôi trong bè 1 năm cá ÿҥt cӥ 0,8 - 1,2 kg/con. Ĉӝ béo Fulton cӫa cá cao
nhҩt ӣ nhӳng tháng cuӕi năm và thѭӡng giҧm ÿi khi vào mùa sinh sҧn. Trong tӵ nhiên
ÿã gһp cӥ cá có chiӅu dài thân 0,5 m (Phҥm Văn Khánh, 2005).

5


2.1.6 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn
2.1.6.1 Tu͝i thành thͭc và mùa vͭ sinh s̫n
Tuәi thành thөc cӫa cá tӯ 2 năm tuәi, trӑng lѭӧng thành thөc lҫn ÿҫu tӯ 1kg trӣ
lên. Trong tӵ nhiên chӍ gһp cá thành thөc trên sông ӣ ÿӏa phұn cӫa Camphuchia và
Thái Lan (Nguӗn: Phҥm Văn Khánh, 2005).
The W. J. Rainboth (1996; trích bӣi NguyӉn Bҥch Loan, 1999) thì cá hú sinh
sҧn vào ÿҫu mùa lNJ, nên ÿã thu ÿѭӧc cá bӝt ӣ Campuchia vào cuӕi tháng 6.
Mùa vө thành thөc cӫa cá trong tӵ nhiên vào khoҧng tháng 4 - 5 dѭѫng lӏch, cá
thѭӡng di cѭ ÿҿ tӵ nhiên trên nhӳng khúc sông thuӝc ÿӏa phұn giáp biên giӟi giӳa Thái
Lan và Lào. Cá ÿҿ trӭng dính vào giá thӇ thѭӡng là rӉ cӫa các loài cây sӕng ӣ ven
sông, sau khi nӣ cá bӝt theo dòng nѭӟc trôi vӅ hҥ nguӗn (Nguӗn: NguyӉn Bҥch Loan,

NguyӉn Hӳu Phөng, 2002).
Trong nuôi vӛ cho sinh sҧn nhân tҥo mùa vө thành thөc cӫa cá bӕ mҽ và bҳt ÿҫu
cho ÿҿ trӭng sӟm hѫn trong tӵ nhiên, tӯ tháng 3 trӣ ÿi và mùa vө có thӇ kéo dài tӟi
tháng 10. Cá hú bӕ mҽ nuôi vӛ trong ao có thӇ tái thành thөc, thӡi gian ÿӇ cá tái thành
thөc sau lҫn ÿҿ trѭӟc 1,5 - 2 tháng (Phҥm Văn Khánh, 2005).
2.1.6.2 Sͱc sinh s̫n
Sӭc sinh sҧn tuyӋt ÿӕi (sӕ trӭng có trong buӗng trӭng) cӫa cá hú trong sinh sҧn
nhân tҥo ÿҥt 26.400 - 117.200 trӭng. Sӭc sinh sҧn tѭѫng ÿӕi trung bình 46.418
trӭng/kg cá cái. Trӭng cá hú tѭѫng ÿӕi nhӓ, ÿѭӡng kính lӟn nhҩt lúc sҳp sinh sҧn là 1 1,2 mm (Nguӗn: Lê Sѫn Trang và ctv. , 1999; trích bӣi Phҥm Văn Khánh, 2005).
2.1.7 Phân biӋt ÿӵc cái
Cá hú không có cѫ quan sinh dөc thӭ cҩp (sinh dөc phө), nên khó phân biӋt
ÿѭӧc cá ÿӵc, cá cái khi nhìn hình dҥng bên ngoài. Giai ÿoҥn thành thөc, phân biӋt
ÿѭӧc ÿӵc, cái khi kiӇm tra trӭng và tinh dӏch. HӋ sӕ thành thөc cӫa cá cái nuôi vӛ
trong ao và bè tӯ 5 - 12% (Nguӗn: Phҥm Văn Khánh, 2005).
Ngoài ra, khi cá hú ÿӃn tuәi thành thөc có thӇ nhұn biӃt qua nhӳng ÿһc ÿiӇm
bên ngoài nhѭ: cá ÿӵc thân hình hѫi thon dài hѫn cá cái, có gai sinh dөc hѫi nhô ra
nhѭng không dài lҳm, ÿҫu mút hѫi nhӑn, khi thành thөc gai sinh dөc ӱng hӗng; cá cái
có phҫn bөng to hѫn cá ÿӵc, có lӛ sinh dөc hѫi dҽp dài và có màu hӗng, lӛ sinh dөc
cӫa cá cái không nhô ra mà hѫi lõm.
6


1

2

Hình 2.2: Phân biӋt cá hú ÿӵc và cái
Ghi chú:
1: Lӛ sinh dөc cá hú ÿӵc
2: Lӛ sinh dөc cá hú cái

2.2

Mӝt Sӕ KӃt Quҧ Nghiên Cӭu VӅ Cá Hú

2.2.1 Ngoài nѭӟc
T. R. Roberts và C. Vidthayanon (1991) tìm hiӇu vӅ nѫi sӕng, ÿһc ÿiӇm sinh
hӑc cӫa cá hú.
W. J. Rainhboth (1996) nghiên cӭu phân bӕ, ÿһc ÿiӇm sinh hӑc và mùa vө sinh
sҧn cá hú.
2.2.2 Trong nѭӟc
NguyӉn Bҥch Loan và NguyӉn Hӳu Phөng nghiên cӭu vӅ mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm cӫa
cá hú ӣ vùng hҥ lѭu sông Mêkông (1999).
Lê Sѫn Trang, NguyӉn Văn TriӅu, Philippe Cacot, Dѭѫng Nhұt Long nghiên
cӭu sinh sҧn nhân tҥo cá hú (1999).
Phҥm Văn Khánh nghiên cӭu cho sinh sҧn nhân tҥo cá hú và ÿã công bӕ tháng 2
năm 2005.

7


2.3

Kích Dөc Tӕ HCG (Human chorionia Gonadotropin)

Hình 2.3: Kích dөc tӕ HCG
HCG ÿѭӧc phát hiӋn bӣi Zondec và Ascheis vào năm 1927. HCG là kích dөc tӕ
màng ÿӋm hay kích dөc tӕ nhau thai, chiӃt xuҩt tӯ nѭӟc tiӇu hay nhau thai (ÿã nҥo
trong kӃ hoҥch hóa gia ÿình) cӫa phө nӳ mang thai vào ÿҫu thai kǤ.
HCG có tác dөng duy trì thӇ vàng, mang bҧn chҩt là mӝt glycoprotein vì thӃ
viӋc chiӃt xuҩt HCG dӵa vào nguyên lý tách protein tan trong nѭӟc.

HCG là loҥi kích dөc tӕ dӏ chӫng ÿѭӧc dùng có hiӋu quҧ cho nhiӅu loài cá.
Ngoài các loài cá mè, cá trê, HCG còn có tác dөng gây rөng trӭng cho các loài
cá khác nhѭ: cá vӅn, cá trôi, cá bӕng, cá vàng, cá chình, cá bѫn, cá bӕng tѭӧng, cá
chҥch, cá lăng vàng, lăng nha, cá tra, basa, … Khi dùng chӍ cҫn pha vӟi nѭӟc cҩt hoһc
nѭӟc muӕi sinh lý rӗi tiêm cho cá.
Ĉѫn vӏ tính cӫa HCG khi sӱ dөng trên cá là IU/kg (International Unit).
2.4

Ҧnh Hѭӣng cӫa Các YӃu Tӕ Bên Ngoài Lên Sӵ Phát TriӇn TuyӃn Dөc cӫa

Cá Bӕ Mҽ
Cá là loài ÿӝng vұt sӕng dѭӟi nѭӟc nên các yӃu tӕ bên ngoài ÿóng vai trò quan
trӑng ÿӃn sӵ sinh trѭӣng cNJng nhѭ sӵ phát triӇn cӫa tuyӃn sinh dөc cá. Yêu cҫu sҧn
xuҩt là cá bӕ mҽ cҫn phҧi ÿҥt các tiêu chuҭn nhѭ: hӋ sӕ thành thөc cao, trӭng tӕt và có
mӭc ÿӝ sinh sҧn nhiӅu.
ĈӇ ÿѭӧc nhѭ vұy ngoài ÿiӅu kiӋn dinh dѭӥng tӕt còn cҫn phҧi có môi trѭӡng
thuұn lӧi cho sӵ phát triӇn cӫa cá. Các yӃu tӕ bên ngoài có tác ÿӝng rҩt quan trӑng ÿӃn
chҩt lѭӧng cá bӕ mҽ trong quá trình nuôi vӛ, ÿӗng thӡi cNJng ҧnh hѭӣng ÿӃn quá trình
chín, rөng trӭng và sӵ tiӃt tinh cӫa cá.
8


Môi trѭӡng ÿӇ cá thành thөc tuyӃn sinh dөc và sӵ sinh sҧn cӫa cá là mӝt quá
trình phӭc hӧp gӗm nhiӅu yӃu tӕ.
2.4.1 Thӭc ăn
Thӭc ăn là vô cùng quan trӑng cho sӵ sӕng, sӵ phát triӇn cá thӇ và tuyӃn sinh
dөc cӫa cá, nhҩt là ÿӕi vӟi cá cái (Ngô Văn Ngӑc, 2006).
Thӭc ăn là nguӗn vұt chҩt cho sӵ phát triӇn cNJng nhѭ cung cҩp năng lѭӧng cho
sӵ trao ÿәi chҩt, là nguyên liӋu cho sӵ tích lNJy noãn hoàng và tinh sào.
Mӛi loài cá ӣ mӛi giai ÿoҥn phát triӇn ÿӅu có nhu cҫu dinh dѭӥng khác nhau,

nhҩt là giai ÿoҥn phát dөc. Mӝt chӃ ÿӝ dinh dѭӥng tӕt có thӇ làm cho cá phát dөc,
thành thөc tӕt, sinh sҧn sӟm và mӭc ÿӝ sinh sҧn nhiӅu (Ngô Văn Ngӑc, 2006).
Thành phҫn và chҩt lѭӧng thӭc ăn khi nuôi vӛ có ý nghƭa quyӃt ÿӏnh ÿӃn sӵ
thành thөc, tӹ lӋ thành thөc và chҩt lѭӧng sҧn phҭm sinh dөc cӫa cá.
2.4.2 NhiӋt ÿӝ
NhiӋt ÿӝ có ý nghƭa rҩt quan trӑng ÿӕi vӟi sӵ phát triӇn cӫa cá. NhiӋt ÿӝ ҧnh
hѭӣng ÿӃn các phҧn ӭng sinh hóa trong cѫ thӇ.
Khi nhiӋt ÿӝ thay ÿәi ÿӝt ngӝt 40C - 50C, hoһc vѭӧt quá giӟi hҥn thích ӭng sӁ
gây sӕc và có thӇ làm chӃt cá. Sӵ thay ÿәi cӫa nhiӋt ÿӝ là nguyên nhân chính làm thay
ÿәi tӕc ÿӝ trao ÿәi chҩt, rӕi loҥn hô hҩp làm mҩt cân bҵng pH máu, làm thay ÿәi chӭc
năng ÿiӅu hòa áp suҩt thҭm thҩu và làm tәn thѭѫng bóng hѫi cӫa cá.
Theo Rowland (1986): “khoҧng nhiӋt ÿӝ thích hӧp cho sӵ sӕng sót và sinh sҧn
cӫa các loài tôm cá nuôi tѭѫng ÿӕi rӝng, nhѭng khoҧng nhiӋt ÿӝ cho tăng trѭӣng cӵc
ÿҥi thì rҩt hҽp”.
Ӣ nhiӋt ÿӝ quá thҩp hay quá cao, cá không còn bҳt mӗi ÿѭӧc mà dӵ trӳ mӥ cҥn
kiӋt thì tuyӃn sinh dөc là nguӗn dӵ trӳ ÿӇ duy trì sӵ sӕng cӫa cá. Trong trѭӡng hӧp
này, tuyӃn sinh dөc ngѭng phát triӇn và tiêu biӃn, sӵ sinh sҧn bӏ ҧnh hѭӣng xҩu
(NguyӉn Tѭӡng Anh, 1999).
Ĉӕi vӟi mӛi loài cá mӝt khoҧng nhiӋt ÿӝ thích hӧp cho sӵ phát triӇn tuyӃn sinh
dөc và sinh sҧn. NӃu vѭӧt ngoài khoҧng nhiӋt ÿӝ ÿó, cá có thӇ sӕng nhѭng không thӇ
thành thөc và sinh sҧn ÿѭӧc (NguyӉn Tѭӡng Anh, 1999).
Trong phҥm vi nhiӋt ÿӝ thích hӧp thì nhiӋt ÿӝ càng cao, càng rút ngҳn thӡi gian
nuôi vӛ cá bӕ mҽ. Ĉӕi vӟi cá ÿã thành thөc hoàn toàn, sӵ thay ÿәi nhiӋt ÿӝ môi trѭӡng
9


trong thӡi gian ngҳn có ý nghƭa nhѭ mӝt yӃu tӕ kích thích chuyӇn sang tình trҥng sinh
sҧn, hoҥt hóa bӝ máy nӝi tiӃt sinh sҧn (NguyӉn Tѭӡng Anh, 1999).
2.4.3 Quang kǤ
Quang kǤ là khoҧng thӡi gian mһt trӡi chiӃu sáng liên tөc trong mӝt ngày ÿêm.

Quang kì là mӝt yӃu tӕ tҥo nên tính chu kì và sӵ biӃn ÿәi cӫa các yӃu tӕ vô sinh ÿүn
ÿӃn sӵ sinh sҧn cӫa cá cNJng mang tính chu kì (Ngô Văn Ngӑc, 2006).
Tính mùa vө cӫa sӵ thành thөc và sinh sҧn cӫa cá là tính thích nghi mӝt cách
vӳng chҳc vӟi nhӳng biӃn ÿәi theo chu kì năm cӫa nhӳng yӃu tӕ ngoҥi cҧnh mà trѭӟc
hӃt là quang kì ÿӇ thành thөc và sinh sҧn. Bҵng cách thay ÿәi quang kì, ngѭӡi ta có thӇ
thay ÿәi mùa vө sinh sҧn cӫa cá.
2.4.4 Dòng chҧy
Stroganov (1996) nhұn xét: “dòng nѭӟc là mӝt trong nhӳng yӃu tӕ quan trӑng
nhҩt kích thích sӵ thành thөc các sҧn phҭm sinh dөc cӫa nhӳng cá ѭa nѭӟc chҧy”.
ĈӇ kích thích cho cá thành thөc và ÿҿ trӭng tӕt, ÿӕi vӟi các loài cá ÿѭӧc nuôi vӛ
trong ao, trѭӟc khi cho ÿҿ 1 - 2 tháng ngѭӡi ta cho nѭӟc chҧy vào ao nhiӅu hѫn, ÿây là
công ÿoҥn cҫn thiӃt trong qui trình nuôi vӛ cá bӕ mҽ. Còn ÿӕi vӟi cá ÿѭӧc nuôi vӛ
trong bè thì viӋc xác ÿӏnh vӏ trí ÿһt bè là rҩt quan trӑng.
YӃu tӕ dòng nѭӟc là mӝt thành tӕ cӫa môi trѭӡng giúp nhiӅu loài cá thành thөc
và chuyӇn sang tình trҥng sinh sҧn. Tuy nhiên, nó không có khҧ năng thay thӃ toàn bӝ
phӭc hӧp cӫa các yӃu tӕ ngoҥi cҧnh cҫn thiӃt cho sӵ sinh sҧn cӫa cá.
2.4.5 Các yӃu tӕ khác
Nhӳng yӃu tӕ vô sinh và yӃu tӕ hӳu sinh có ҧnh hѭӣng nhҩt ÿӏnh ÿӃn sӵ sinh
sҧn cӫa cá.
pH là mӝt trong nhӳng yӃu tӕ quan trӑng ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp lên quá trình sinh
trѭӣng và phát triӇn cӫa cá.
Hàm lѭӧng oxy hòa tan (DO): rҩt cҫn cho sӵ sӕng cӫa cá, phҧn ӭng oxy hóa khӱ
tҥo năng lѭӧng và sӵ phát triӇn cӫa tuyӃn sinh dөc.
Ĉӝ trong, khi ÿӝ trong cӫa nѭӟc rҩt thҩp thì ÿѭӧc gӑi là ÿӝ ÿөc, là yӃu tӕ quan
trӑng ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp khҧ năng bҳt mӗi cӫa cá, ÿһc biӋt ÿӕi vӟi loài cá có tұp tính
sӕng ÿáy. Ĉӝ trong thích hӧp 20 - 30 cm.

10

ĈiӅu kiӋn thә nhѭӥng ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp ÿӃn chҩt lѭӧng nѭӟc trong ao nuôi,
bè nuôi.
Giӟi tính cӫa cá: ÿӕi vӟi nhӳng loài cá có thӇ sinh sҧn trong ao, bè thì không
nên nuôi chung ÿӵc, cái.
Mұt ÿӝ nuôi vӛ phù hӧp giúp cho cá thành thөc tӕt hѫn.
2.5

Thӭc Ăn trong Quá Trình Ѭѫng Nuôi Cá Hú
Ngoài ҧnh hѭӣng cӫa các yӃu tӕ môi trѭӡng thì thӭc ăn ÿóng vai trò rҩt quan

trӑng trong giai ÿoҥn ѭѫng nuôi cá bӝt. Ĉӕi vӟi nhӳng loài cá dӳ nӃu không ÿѭӧc
cung cҩp thӭc ăn kӏp thӡi hoһc thӭc ăn không phù hӧp có thӇ dүn ÿӃn tình trҥng cá ăn
lүn nhau. HiӋu quҧ dinh dѭӥng chӍ cao khi cá ăn ÿѭӧc loҥi thӭc ăn có kích cӥ phù hӧp
vӟi miӋng cӫa cá.
2.5.1 Moina
Moina còn có tên gӑi là bo bo, bӑ ÿӓ hay trӭng nѭӟc, thuӝc nhóm giáp xác bұc
thҩp Entomostraca, kích thѭӟc cѫ thӇ tӯ 0,7 - 1 mm, hình bҫu dөc hoһc hình gҫn tròn,
có vӓ giáp trong suӕt bao bӑc cѫ thӇ, không phân ÿӕt rõ rӋt, sӕng lѫ lӱng, bѫi chұm,
tұp trung thành tӯng ÿám.
Moina phân bӕ rӝng rãi trong các thӫy vӵc nѭӟc ngӑt, trong các vӵc nѭӟc tҥm
thӡi. Ӣ các thӫy vӵc lӟn, chúng chӍ ӣ ven bӡ hoһc trong các lùm cây, cӓ rác.
Moina thѭӡng xuҩt hiӋn vӟi mұt ÿӝ cao ӣ các ao, hӗ, ÿҫm, vNJng nѭӟc, cӱa cӕng
rãnh, … nѫi có chӭa nhiӅu chҩt hӳu cѫ. Chúng ÿһc biӋt tұp trung ӣ nhӳng vùng nѭӟc
ҩm nѫi có ÿҫy ÿӫ ÿiӅu kiӋn ÿӇ chúng phát triӇn.
Moina thích hӧp vӟi pH tӯ 7,5 - 8,5, nhiӋt ÿӝ ӣ mӭc 5 - 31oC, tӕi ѭu là 24 300C. Moina có tuәi thӑ ngҳn, thѭӡng chӍ sӕng ÿѭӧc tӯ mӝt ÿӃn hai ngày.
Moina là thӭc ăn tӵ nhiên rҩt giàu dinh dѭӥng. Theo Trҫn Văn Vӻ (1982),
thành phҫn hóa hӑc cӫa Moina ÿѭӧc biӇu diӉn theo phҫn trăm khӕi lѭӧng tѭѫi nhѭ
sau:
Bҧng 2.2: Thành phҫn hoá hӑc cӫa Moina biӇu diӉn theo phҫn trăm khӕi lѭӧng tѭѫi
Thành phҫn

Nѭӟc

Ĉҥm

Mӥ

Ĉѭӡng

Tro

Tӹ lӋ (%)

90

5

0,7

0,1

1,7

11


Ngoài ra, còn có mӝt sӕ acid amin quan trӑng nhѭ: arginine, leucine, lysine,
aspartic acid, glutamic acid, … (Trҫn Văn Vӻ, 1982).
Moina là mӝt loҥi thӭc ăn quan trӑng không thӇ thay thӃ ÿѭӧc bҵng các loҥi
thӭc ăn công nghiӋp khác ÿӕi vӟi hҫu hӃt các loài cá ӣ giai ÿoҥn cá mӟi biӃt ăn.

So vӟi Artemia thì Moina có ѭu ÿiӇm là dӉ tìm, sҹn có, giá thành rҿ, ÿem lҥi
hiӋu quҧ kinh tӃ cao và có giá trӏ dinh dѭӥng không kém so vӟi Artemia.
2.5.2 Thành phҫn dinh dѭӥng cӫa trӭng
Trӭng gӗm lòng ÿӓ và lòng trҳng. Lòng ÿӓ tұp trung chӫ yӃu các chҩt dinh
dѭӥng; lòng ÿӓ trӭng gà có 13,6% ÿҥm, 29,8% chҩt béo và 1,6% chҩt khoáng. Chҩt
ÿҥm trong lòng ÿӓ trӭng có thành phҫn các acid amin tӕt nhҩt và toàn diӋn nhҩt. Thành
phҫn cӫa lòng trҳng trӭng ÿa sӕ là nѭӟc, có 10,3% chҩt ÿҥm, chҩt béo và rҩt ít chҩt
khoáng.
Chҩt ÿҥm cӫa lòng ÿӓ trӭng chӫ yӃu thuӝc loҥi ÿѫn giҧn và ӣ trҥng thái hòa tan;
còn chҩt ÿҥm cӫa lòng trҳng chӫ yӃu là albumin và cNJng có thành phҫn các acid amin
tѭѫng ÿӕi toàn diӋn (nguӗn: http //:www.VietBao.vn, trӭng - thӵc phҭm có giá trӏ dinh
dѭӥng cao 19/03/2005).
Trong thӫy sҧn trӭng ÿѭӧc sӱ dөng ÿӇ tҥo môi trѭӡng gây nuôi các loài thӭc ăn
tӵ nhiên, vӯa là thӭc ăn trӵc tiӃp cho cá.
2.5.3 Bӝt cá
Bӝt cá là nguӗn cung cҩp protein tӕt nhҩt cho các loài tôm cá. Bӝt cá có hàm
lѭӧng protein cao, trung bình tӯ 45 - 60%, có loҥi hѫn 70% và chӫ yӃu ÿѭӧc làm tӯ cá
biӇn. Bӝt cá chӭa ÿҫy ÿӫ các acid amin cҫn thiӃt cho ÿӝng vұt thӫy sҧn (EAAI: >0,92).
Ĉһc biӋt trong thành phҫn lipid cӫa bӝt cá có nhiӅu acid béo cao phân tӱ không no
(HUFA). Trong bӝt cá có hàm lѭӧng vitamin A và D cao và thích hӧp cho viӋc bә
sung vitamin A trong thӭc ăn. Bӝt cá làm cho thӭc ăn trӣ nên có mùi hҩp dүn và tính
ngon miӋng cӫa thӭc ăn. Hàm lѭӧng khoáng trong bӝt cá luôn lӟn hѫn 16% và là
nguӗn khoáng ÿѭӧc ÿӝng vұt thӫy sҧn sӱ dөng hiӋu quҧ. Năng lѭӧng thô cӫa bӝt cá
khoҧng 4.100 – 4.200 kcalo/kg. Ngoài ra, mӝt sӕ nghiên cӭu cho thҩy trong bӝt cá có
chӭa chҩt kích thích sinh trѭӣng, ÿây là nguyên nhân chính khi thay thӃ bӝt cá bҵng
các nguӗn protein ÿӝng vұt khác kӃt quҧ không hoàn toàn ÿҥt ÿѭӧc nhѭ sӱ dөng bӝt
cá.
12

Bӝt cá ÿѭӧc chia làm hai loҥi: bӝt cá nhҥt (ÿӝ mһn dѭӟi 5%, protein >50%) và
bӝt cá mһn. Trong chӃ biӃn thӭc ăn cho ÿӝng vұt thӫy sҧn chӍ sӱ dөng bӝt cá nhҥt. Bӝt
cá thѭӡng ÿѭӧc làm tӯ cá trích, cá mòi và cá cѫm. Chҩt lѭӧng bӝt cá phө thuӝc vào
loài, ÿӝ tѭѫi cӫa nguyên liӋu tѭѫi, phѭѫng thӭc chӃ biӃn và bҧo quҧn
Bҧng 2.3: Thành phҫn sinh hóa (%) cӫa mӝt sӕ loҥi bӝt cá
Protein

Lipid

Khoáng

Xѫ

Ҭm ÿӝ

65

9

16

-

10

Cá trích

72,7

9,1

10,1

-

8,1

Cá mòi

62,6

10,1

19,2

0,7

8,1

Cá trҳng

65

5

20

-

10

Bӝt cá Peru

66,9

0,67

15,2

0,13

8,7

Bӝt cá Kiên Giang

59,2

8,24

24,5

0,12

8,2

Nguӗn bӝt cá
Cá Anchovy

(Nguӗn: Lê Thanh Hùng, 2006)
2.5.4 Bӝt huyӃt

Bӝt huyӃt là sҧn phҭm cӫa lò mә gia súc. Bӝt huyӃt có hàm lѭӧng protein rҩt
cao, lӟn hѫn 80%. Bӝt huyӃt rҩt giàu lysine (9 - 11%), tuy nhiên thiӃu isoleusine và
methionin, khҧ năng tiêu hóa bӝt huyӃt cӫa ÿӝng vұt thӫy sҧn thҩp. Protein và acid
amin trong bӝt huyӃt dӉ bӏ phân hӫy trong quá trình chӃ biӃn.
Bҧng 2.4: Thành phҫn sinh hóa (%) cӫa bӝt huyӃt
Nguӗn

Chҩt khô

Protein

Lipid

Xѫ

Muӕi khoáng

Bӝt máu

93

93

1,4

1,1

7,1

(Nguӗn: Lê Thanh Hùng, 2006)

2.5.5 Bӝt ÿұu nành
Bӝt ÿұu nành là mӝt loҥi thӭc ăn có chӭa hàm lѭӧng protein cao cùng vӟi nhiӅu
acid amin thiӃt yӃu.
Bӝt ÿұu nành ÿѭӧc xem là nguӗn protein thӵc vұt thay thӃ cho bӝt cá tӕt nhҩt
trong thӭc ăn cho ÿӝng vұt thӫy sҧn. NhiӅu nghiên cӭu cho thҩy bӝt ÿұu nành có thӇ
thay thӃ 60 - 80% bӝt cá trong khҭu phҫn thӭc ăn.
Bӝt ÿұu nành ÿѭӧc sӱ dөng làm thӭc ăn cho ÿӝng vұt hiӋn nay chӫ yӃu là bӝt
ÿұu nành ly trích dҫu có hàm lѭӧng protein khoҧng 47 - 50%, lipid không quá 2%.
13


Bҧng 2.5: Thành phҫn dinh dѭӥng cӫa bánh dҫu ÿұu nành
Thành phҫn

Tӹ lӋ (%)

Trӑng lѭӧng khô

88

Protein

45 - 48

Lipid

1,9

Trích không ÿҥm

28,5

Khoáng

6,2

Năng lѭӧng thô (MJ/kg)

17,5

Năng lѭӧng tiêu hóa (MJ/kg)

13,5
(Nguӗn: Lê Thanh Hùng, 2006)

14


Chѭѫng 3
VҰT LIӊU VÀ PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU
3.1 Ĉӏa ĈiӇm Và Thӡi Gian Thӵc HiӋn ĈӅ Tài:
ĈӅ tài ÿѭӧc thӵc hiӋn ӣ Trang trҥi Hӗng Mӻ cӫa ông Hai Nҳm ÿӏa chӍ: 375
Trҫn Phú, Thӏ trҩn Hӗng Ngӵ - Hӗng Ngӵ - Ĉӗng Tháp.
Sѫ lѭӧc vӅ trang trҥi: trҥi giӕng thӫy sҧn Hӗng Mӻ ÿѭӧc thành lұp tӯ năm 1990
ÿӃn nay. Bѭӟc ÿҫu hoҥt ÿӝng chӍ khoҧng 1000 m2 mһt nѭӟc nuôi, cҧ năm chӍ nuôi
ÿѭӧc khoҧng 200.000 - 300.000 con cá tra giӕng. Qua thӡi gian tìm tòi hӑc hӓi thêm
kinh nghiӋm hàng năm trang trҥi ÿѭӧc phát triӇn dҫn, cho ÿӃn nay thì ÿѭӧc 60.000 m2
mһt nѭӟc ao nuôi, và 3.000 m3 nѭӟc bè, vӟi 2 cѫ sӣ ÿҫy ÿӫ trang thiӃt bӏ phөc vө nhu
cҫu sҧn xuҩt cӫa trang trҥi. Trang trҥi cung cҩp ra thӏ trѭӡng 3 loҥi cá giӕng: cá tra, cá
basa và cá hú.

Thӡi gian thӵc hiӋn ÿӅ tài tӯ tháng 4/2008 ÿӃn tháng 8/2008.
3.2

Ĉӕi Tѭӧng và Vұt LiӋu Dùng Nghiên Cӭu

3.2.1 Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu
Ĉӕi tѭӧng nghiên cӭu là cá hú (Pangasius conchophilus (Roberts &
Vithayanon, 1991)).
3.2.2 Vұt liӋu, trang thiӃt bӏ dùng trong nghiên cӭu
Kính hiӇn vi, ÿƭa petri, ÿƭa secchi, nhiӋt kӃ.
Cân ÿӗng hӗ (loҥi 5kg và 20 kg), cân ÿiӋn 2 sӕ lҿ, giҩy kҿ ô li, thѭӟc thҷng chia
mm.
Thau nhӵa, thùng giӳ nhiӋt, dao mә, xô nhӵa, máng giӳ cá, băng ca thăm cá,
lông gà, kim tiêm, ӕng tiêm, lӑ thӫy tinh, lam, kéo.
Hóa chҩt: DO test, pH test, NH3 test, nѭӟc muӕi sinh lý, tanin, chlorine.
Kích dөc tӕ: HCG
Ao ÿҩt, bè giӳ cá cho ÿҿ, bè nuôi vӛ cá bӕ mҽ.
Thùng inox, thùng nhӵa, bình weis, máy sөc khí.

15